Dan Dennett: Cute, sexy, sweet, funny

Translator: Karine Breault Reviewer: James Piton

I’m going around the world giving talks about Darwin,

Mi trakuras la mondon por paroli pri Darvino,

and usually what I’m talking about

kaj mia plej kutima temo estas

is Darwin’s strange inversion of reasoning.

ties stranga rezonadinversigo.

Now that title, that phrase, comes from a critic, an early critic,

Tiu kunmetaĵo venas de frutempa kritikinto,

and this is a passage that I just love, and would like to read for you.

kaj mi ŝatas tiun citaĵon de li, nepre legendan:

"In the theory with which we have to deal, Absolute Ignorance is the artificer;

"En tiu teorio, ekzamenota de ni, Fundamenta Nescio estas la kreinto,

so that we may enunciate as the fundamental principle of the whole system,

kaj ni povas aserti kiel esenca principo de la sistemo

that, in order to make a perfect and beautiful machine,

tion, ke por fari perfektan kaj mirindan maŝinon,

it is not requisite to know how to make it.

ne necesas scii kiel ĝin konstrui.

This proposition will be found on careful examination to express,

Atenta ekzamenado rivelos, ke tiu propono esprimas

in condensed form, the essential purport of the Theory,

koncize la kernan enhavon de la Teorio,

and to express in a few words all Mr. Darwin’s meaning;

kaj por resumi la penson de S-ro Darvino,

who, by a strange inversion of reasoning,

kiu, per stranga rezonadinversigo,

seems to think Absolute Ignorance fully qualified

ŝajnas krei, ke absoluta nescio kvalifikiĝas

to take the place of Absolute Wisdom in the achievements of creative skill."

por anstataŭi absolutan saĝecon pri kreativaj sukcesoj".

Exactly. Exactly. And it is a strange inversion.

Trafe, trafe. Kaj temas ja pri stranga inversigo.

A creationist pamphlet has this wonderful page in it:

Kreisma paskvilo enhavas tiun mirindan paĝon:

"Test Two:

"Dua elprovo:

Do you know of any building that didn’t have a builder? Yes/No.

Ĉu vi konas konstruaĵon, konstruitan de neniu? Jes / Ne.

Do you know of any painting that didn’t have a painter? Yes/No.

Ĉu vi konas pentraĵon, pentritan de neniu? Jes / Ne.

Do you know of any car that didn’t have a maker? Yes/No.

Ĉu vi konas aŭton, faritan de neniu aŭtokonstruanto? Jes / Ne.

If you answered 'Yes' for any of the above, give details."

Se vi respondis "Jes" al unu el tiuj demandoj, bonvolu klarigi."

A-ha! I mean, it really is a strange inversion of reasoning.

Nu, miaopinie, jen ja stranga rezonadinversigo.

You would have thought it stands to reason

Ŝajnas ja racie, ke koncepto

that design requires an intelligent designer.

nepre venas de konceptinto.

But Darwin shows that it’s just false.

Tamen, Darvino montras kiel tio malpravas.

Today, though, I’m going to talk about Darwin’s other strange inversion,

Hodiaŭ, tamen, mi parolos pri lia alia stranga rezonadinversigo,

which is equally puzzling at first, but in some ways just as important.

same surpriza, unuavide, sed iel same grava.

It stands to reason that we love chocolate cake because it is sweet.

Ŝajnas racie, ke ni ŝatas ĉokoladkukon ĉar ĝi estas dolĉa.

Guys go for girls like this because they are sexy.

Uloj postkuras ulinojn, ĉar ili estas seksallogaj.

We adore babies because they’re so cute.

Ni amas bebojn, ĉar ili beletas.

And, of course, we are amused by jokes because they are funny.

Kaj kompreneble, ŝercoj ridigas nin, ĉar ili estas amuzaj.

This is all backwards. It is. And Darwin shows us why.

Inversitaj rezonadoj! Jes, ja! Kaj Darvino montras kial.

Let’s start with sweet. Our sweet tooth is basically an evolved sugar detector,

Komencu ni pri dolĉaĵoj. Nia ŝato por ili venas antaŭ ĉio de nia evoluinta suker-detektilo.

because sugar is high energy, and it’s just been wired up to the preferer,

Ĉar sukero donas energion, la gusto pria instaliĝis en nia cerbo.

to put it very crudely, and that’s why we like sugar.

Jen kial ni tiel ŝatas sukeron.

Honey is sweet because we like it, not "we like it because honey is sweet."

Dolĉas mielo, ĉar ni ŝatas ĝin. Ne "ni ŝatas ĝin, ĉar ĝi dolĉas."

There’s nothing intrinsically sweet about honey.

Mielo neniel dolĉas per si mem.

If you looked at glucose molecules till you were blind,

Rigardu glukozmolekulojn tiel longe, kiel vi volas,

you wouldn’t see why they tasted sweet.

vi neniam vidos kial ili dolĉas.

You have to look in our brains to understand why they’re sweet.

Anstataŭ, esploru vian cerbon por tion kompreni.

Do se vi pensas, ke unue venis dolĉeco,

So if you think first there was sweetness,

and then we evolved to like sweetness,

kaj ke ni poste evoluis por ŝati ĝin,

you’ve got it backwards; that’s just wrong. It’s the other way round.

vi eraras kiel kreisto. Fakte, okazis la inverso.

Sweetness was born with the wiring which evolved.

Dolĉeco naskiĝis kun evoluinta gusto.

And there’s nothing intrinsically sexy about these young ladies.

Tiuj junaj knabinoj ne estas seksallogaj per si mem.

And it’s a good thing that there isn’t, because if there were,

Bonŝance, ĉar se okazus la malo,

then Mother Nature would have a problem:

Patrino Naturo havus problemon:

How on earth do you get chimps to mate?

kiel diable inciti tiujn ĉimpanzojn al sekskuniĝo?

Now you might think, ah, there’s a solution: hallucinations.

Nu, eble vi pensos: "Ha, jen bona solvo: halucinoj!"

That would be one way of doing it, but there’s a quicker way.

Kompreneble, tamen jen solvo pli rapida:

Just wire the chimps up to love that look,

Evoluigu la ĉimpanzojn, por ke ili ŝatu tiun eksteran aspekton,

and apparently they do.

kaj ŝajne, estas ekzakte tio, kio okazis.

That’s all there is to it.

Estas tutsimple.

Over six million years, we and the chimps evolved our different ways.

Antaŭ ses milionoj da jaroj, la ĉimpanzoj kaj ni evoluis malsammaniere.

We became bald-bodied, oddly enough;

Ni fariĝis tute senvilaj, kredu aŭ ne;

for one reason or another, they didn’t.

ial, ili restis vilaj.

If we hadn’t, then probably this would be the height of sexiness.

Malokaze, tio estus probable la pinto de seksallogeco.

Our sweet tooth is an evolved and instinctual preference for high-energy food.

Nia ŝato por sukero venas de instinkta prefero por energiaj manĝaĵoj.

It wasn’t designed for chocolate cake.

Tiu ŝato ne estis konceptita por ĉokoladkukoj.

Chocolate cake is a supernormal stimulus.

Ĉokoladkuko estas supernormala stimulo.

The term is owed to Niko Tinbergen,

La esprimon eltrovis Niko Tinbergen,

who did his famous experiments with gulls,

kiu faris famkonatan eksperimenton kun mevoj.

where he found that that orange spot on the gull’s beak --

Sur la bekoj de mevoj vidiĝas oranĝa makuleto.

if he made a bigger, oranger spot

Kiam li prezentis pli grandan, pli brilan oranĝan makuleton,

the gull chicks would peck at it even harder.

mevidoj bekfrapis ĝin pli forte.

It was a hyperstimulus for them, and they loved it.

Ili ŝatis la superstimulon prezentitan.

What we see with, say, chocolate cake

Tion oni vidas kun ĉokoladkuko.

is it’s a supernormal stimulus to tweak our design wiring.

Ĝi estas superstimulo por nia evoluinta instinkto.

And there are lots of supernormal stimuli; chocolate cake is one.

Kaj multas la superstimuloj; ĉokoladkuko estas nur unu el ili.

There's lots of supernormal stimuli for sexiness.

Oni trovas multajn por seksallogeco.

And there's even supernormal stimuli for cuteness. Here’s a pretty good example.

Kaj same por beleteco. Jen vere bona ekzemplo.

It’s important that we love babies, and that we not be put off by, say, messy diapers.

Gravas, ke ni amu bebojn, ke ni ne abomenu malbonodorajn vindaĵojn.

So babies have to attract our affection and our nurturing, and they do.

Beboj devas estigi ĉe ni amon kaj flegvolon, kaj tion ili faras.

And, by the way, a recent study shows that mothers

Parenteze, freŝdata esploro montris, ke patrinoj

prefer the smell of the dirty diapers of their own baby.

preferas la malbonodorajn vindaĵojn de siaj propraj beboj.

So nature works on many levels here.

Naturo verkas mistere.

But now, if babies didn’t look the way they do -- if babies looked like this,

Tamen, se beboj aspektus malsame -- tiel, ekzemple --

that’s what we would find adorable, that’s what we would find --

tiam, ni tion trovus adorinda. Pri tio ni pensus:

we would think, oh my goodness, do I ever want to hug that.

"Ho, kia enbrakiginda etulo!"

This is the strange inversion.

Estas tio la stranga inversigo.

Well now, finally what about funny. My answer is, it’s the same story, the same story.

Kaj pri la ŝercoj? Nu, temas pri la sama afero,

This is the hard one, the one that isn’t obvious. That’s why I leave it to the end.

kvankam ĝi estas malpli evidenta. Jen kial mi priparolas ĝin laste.

And I won’t be able to say too much about it.

Kaj mi ne povos diri multon prie.

But you have to think evolutionarily, you have to think, what hard job that has to be done --

Sed pensu pri ĝi evoluisme. Nu... kia malfacila laboro,

it’s dirty work, somebody’s got to do it --

sed iu devas fari ĝin...

is so important to give us such a powerful, inbuilt reward for it when we succeed.

Plej gravas, ke ni ricevu fortan enan rekompencon por tio, kiam ni sukcesas.

Now, I think we've found the answer -- I and a few of my colleagues.

Mi pensas, ke ni trovis la solvon -- kelkaj kolegoj kaj mi.

It’s a neural system that’s wired up to reward the brain

Temas pri nerva sistemo, evoluinta por rekompenci la cerbon,

for doing a grubby clerical job.

kiu faras tedegan kontorlaboraĉon.

Our bumper sticker for this view is

Se resumi nian penson prian,

that this is the joy of debugging.

temas pri la plezuro forigi cimojn.

Now I’m not going to have time to spell it all out,

Mi ne havas tempon por ĉiuj detaloj,

but I’ll just say that only some kinds of debugging get the reward.

sed diru ni, ke nur iaj forigoj estas rekompencitaj.

And what we’re doing is we’re using humor as a sort of neuroscientific probe

Ni uzas humuron kiel nervosciencan esplorilon,

by switching humor on and off, by turning the knob on a joke --

ŝaltante kaj malŝaltante humuron, fingrumante la regbutonon de ŝerco

now it’s not funny ... oh, now it’s funnier ...

-- ne amuze... Ho, pli amuze, nun...

now we’ll turn a little bit more ... now it’s not funny --

ni fingrumu iom pli... ne, ne plu amuze --

in this way, we can actually learn something

Tiumaniere, ni povas ja lerni ion

about the architecture of the brain,

pri la arkitekturo de la cerbo,

the functional architecture of the brain.

la funkcia arkitekturo de la cerbo.

Matthew Hurley is the first author of this. We call it the Hurley Model.

La ĉefa aŭtoro estas Matthew Hurley,

He’s a computer scientist, Reginald Adams a psychologist, and there I am,

komputila sciencisto, Reginald Adams estas psikologo, kaj jen mi estas,

and we’re putting this together into a book.

kune, ni verkas libron pri ĉio-ĉi.

Thank you very much.

Koran dankon.