Dan Dennett: Cute, sexy, sweet, funny

Translator: Meri Poghosyan Reviewer: Kristine Sargsyan

I’m going around the world giving talks about Darwin,

Ես աշխարհով մեկ ճամփորդում եմ` ելույթներ ունենալով Դարվինի մասին

and usually what I’m talking about

և սովորաբար ես խոսում եմ

is Darwin’s strange inversion of reasoning.

Դարվինի` մտածողության տարօրինակ հակադարձման մասին:

Now that title, that phrase, comes from a critic, an early critic,

Այդ վերնագիրը, այդ արտահայտությունը գալիս է մի քննադատից, վաղ շրջանի մի քննադատից,

and this is a passage that I just love, and would like to read for you.

եվ ես պարզապես շատ եմ սիրում այս պարբերությունը և կուզենայի կարդալ այն ձեզ համար:

"In the theory with which we have to deal, Absolute Ignorance is the artificer;

<<Այս տեսության մեջ, որի հետ մենք գործ ունենք, Բացարձակ Տգիտությունն է վարպետը,

so that we may enunciate as the fundamental principle of the whole system,

այնպես որ մենք պետք է որպես ամբողջ համակարգի հիմնարար սկզբունք հայտարարենք այն,

that, in order to make a perfect and beautiful machine,

որ կատարյալ և գեղեցիկ մեքենա սարքելու համար

it is not requisite to know how to make it.

անհրաժեշտ չէ իմանալ, թե ինչպես սարքել այն:

This proposition will be found on careful examination to express,

Ուշադիր ուսումնասիրության դեպքում կտեսնեք, որ այս դրույթը`

in condensed form, the essential purport of the Theory,

խտացված ձևով, Տեսության էական իմաստն է,

and to express in a few words all Mr. Darwin’s meaning;

և արտահայտում է մի քանի բառերով պարոն Դարվինի ամբողջ ասելիքը,

who, by a strange inversion of reasoning,

ով, մտածողության տարօրինակ հակադարձմամբ,

seems to think Absolute Ignorance fully qualified

ասես կարծում է, որ Բացարձակ Տգիտությունը լիովին որակավորված է

to take the place of Absolute Wisdom in the achievements of creative skill."

Բացարձակ իմաստության տեղը զբաղեցնել ստեղծագործ հմտության ձեռքբերումներում>>:

Exactly. Exactly. And it is a strange inversion.

Ճիշտ այդպես: Ճիշտ այդպես: Դա տարօրինակ հակադրում է:

A creationist pamphlet has this wonderful page in it:

Մի արարչագործ բրոշյուրում այս հրաշալի էջը կա:

"Test Two:

"Թեսթ երկրորդ.

Do you know of any building that didn’t have a builder? Yes/No.

Դուք գիտե՞ք կառույց, որը չուներ կառուցող: Այո Ոչ:

Do you know of any painting that didn’t have a painter? Yes/No.

Դուք գիտե՞ք նկար, որը չուներ նկարող: Այո Ոչ:

Do you know of any car that didn’t have a maker? Yes/No.

Դուք գիտե՞ք մեքենա, որը չուներ սարքող: Այո Ոչ:

If you answered 'Yes' for any of the above, give details."

Եթե 'Այո' եք պատասխանել, վերոնշյալներից որևէ մեկին, նշեք մանրամասներ:

A-ha! I mean, it really is a strange inversion of reasoning.

Ա-հա: Ի նկատի ունեմ, դա իրոք-որ մտածողության տարօրինակ հակադարձում է:

You would have thought it stands to reason

Կարող էիք մտածել, որ խելամիտ է, որ

that design requires an intelligent designer.

դիզայնը պահանջում է խելացի դիզայներ:

But Darwin shows that it’s just false.

Սակայն Դարվինը ցույց է տալիս, որ սա պարզապես սխալ է:

Today, though, I’m going to talk about Darwin’s other strange inversion,

Սակայն այսօր ես խոսելու եմ Դարվինի մեկ այլ տարօրինակ հակադրության մասին,

which is equally puzzling at first, but in some ways just as important.

որ սկզբում նույնքան շփոթեցնող է, բայց ինչ-որ իմաստով նույնքան կարևոր:

It stands to reason that we love chocolate cake because it is sweet.

Խելամիտ է թվում, որ մենք սիրում ենք շոկոլադային խմորեղեն, որովհետև այն քաղցր է:

Guys go for girls like this because they are sexy.

Տղաներն այսպիսի աղջիկների հետևից են գնում, որովհետև նրանք սեքսուալ են:

We adore babies because they’re so cute.

Մենք պաշտում ենք փոքրիկ երեխաներին, որովհետև նրանք այնքան սիրուն են:

And, of course, we are amused by jokes because they are funny.

Եվ իհարկե, մեզ զվարճացնում են կատակները, քանի որ դրանք ծիծաղելի են:

This is all backwards. It is. And Darwin shows us why.

Այս ամբողջը հակառակ ուղղությամբ է։ Եվ Դարվինը մեզ ցույց է տալիս, թե ինչու։

Let’s start with sweet. Our sweet tooth is basically an evolved sugar detector,

Սկսենք քաղցրից։ Մեր քաղցրի ատամը իրականում էվոլուցիայի արդյունքում վերափոխված քաղցրի դետեկտորն է,

because sugar is high energy, and it’s just been wired up to the preferer,

քանի որ շաքարը բարձր էներգետիկ արժեք ունի, այն մեր մեջ ներդրվել է,

to put it very crudely, and that’s why we like sugar.

կոպիտ ասած, և հենց այդ պատճառով էլ մենք սիրում ենք շաքար։

Honey is sweet because we like it, not "we like it because honey is sweet."

Մեղրը քաղցր է, քանի որ մենք այն սիրում ենք, ոչ թե մենք այն սիրում ենք, որովհետև այն քաղցր է։

There’s nothing intrinsically sweet about honey.

Մեղրի մեջ էապես քաղցր բան չկա։

If you looked at glucose molecules till you were blind,

Ինչքան էլ երկար նայենք գլյուկոզաի մոլեկուլներին,

you wouldn’t see why they tasted sweet.

չենք տեսնի, թե ինչու է նրանց համը քաղցր։

You have to look in our brains to understand why they’re sweet.

Հասկանալու համար, թե ինչու են նրանք քաղցր, պետք է նայենք մեր ուղեղներին։

So if you think first there was sweetness,

Այսպիսով, եթե դուք մտածում եք, որ սկզբում եղել է քաղցրությունը,

and then we evolved to like sweetness,

և հետո մենք զարգացրել ենք քաղցրի նկատմամբ սեր,

you’ve got it backwards; that’s just wrong. It’s the other way round.

դուք հակառակ պատկերացում ունեք․ դա պարզապես սխալ է․ ամեն ինչ իրականում հակառակն է։

Sweetness was born with the wiring which evolved.

Քաղցրությունն առաջացել է այն մեխանիզմի արդյունքում, որը էվոլուցիայի է ենթարկվել:

And there’s nothing intrinsically sexy about these young ladies.

Եվ այս երիտասարդ կանանց մեջ ոչ մի էապես սեքսուալ բան չկա:

And it’s a good thing that there isn’t, because if there were,

Եվ լավ է, որ չկա, որովհետև եթե լիներ,

then Mother Nature would have a problem:

Մայր բնությունը պրոբլեմ կունենար։

How on earth do you get chimps to mate?

Ինչպե՞ս պետք է շիմպանզեներին ստիպեինք զուգավորվել։

Now you might think, ah, there’s a solution: hallucinations.

Հիմա կարող է մտածեք, օհ, լուծում կա` հալուցինացիաներ։

That would be one way of doing it, but there’s a quicker way.

Դա էլ է այդ անելու տարբերակ, բայց ավելի արագ ձև կա։

Just wire the chimps up to love that look,

Շիմպանզեներին <<լարել>> այնպես, որ նրանց այդ տեսքը դուր գա,

and apparently they do.

և ակնհայտորեն դա նրանց դուր է գալիս։

That’s all there is to it.

Ընդամենն այդքանը։

Over six million years, we and the chimps evolved our different ways.

Վեց միլիոն տարվա ընթացքում մենք ու շիմպանզեները զարգացել են տարբեր ձևերով։

We became bald-bodied, oddly enough;

Մեր մարմիննեը մազածածկույթից ազատվեցին, տարօրինակորեն,

for one reason or another, they didn’t.

իսկ նրանցը՝ այս կամ այն պատճառով ոչ։

If we hadn’t, then probably this would be the height of sexiness.

Եթե մենք մազոտ լինեինք, հավանաբար դա կլիներ սեքսուալության բարձրակետը։

Our sweet tooth is an evolved and instinctual preference for high-energy food.

Մեր <<քաղցրասեր ատամը>> էվոլուցիայի է ենթարկվել և բնազդային նախընտրություն ձեռք բերեց բարձր էներգետիկ արժեք ունեցող սննդի նկատմամբ:

It wasn’t designed for chocolate cake.

Այն շոկոլադե խմորեղենի համար չէ նախատեսված։

Chocolate cake is a supernormal stimulus.

շոկոլադե խմորեղենը գերնորմալ խթանիչ է:

The term is owed to Niko Tinbergen,

Այս տերմինը հնարել է Նիկո Տինբերգենը,

who did his famous experiments with gulls,

ով ճայերի հետ հայտնի փորձերն էր անում,

where he found that that orange spot on the gull’s beak --

որտեղ նա հայտնաբերեց, որ ճայի կտուցի վրայի նարնջագույն կետը,

if he made a bigger, oranger spot

եթե ավելի մեծացվի ու վառ նարնջագույն դառնա,

the gull chicks would peck at it even harder.

ճայի ձագուկներն ավելի ուժեղ են այն կտցահարաում։

It was a hyperstimulus for them, and they loved it.

Դա նրանց համար գերխթանիչ է, և նրանց շատ էր դուր գալիս։

What we see with, say, chocolate cake

Այն, ինչ մենք տեսնում ենք շոկոլադե խմորեղենի դեպքում,

is it’s a supernormal stimulus to tweak our design wiring.

սա գերնորմալ խթանիչ է, որը խթանում է մեր մտադրությունների ուղղությունը:

And there are lots of supernormal stimuli; chocolate cake is one.

Եվ շատ կան գերնորմալ խթանիչներ․ շոկոլադի թխվածքը դրանցից մեկն է։

There's lots of supernormal stimuli for sexiness.

Կան սեքսուալության շատ գերնորմալ խթանիչներ։

And there's even supernormal stimuli for cuteness. Here’s a pretty good example.

Եվ կա գեղեցկության գերնորմալ խթանիչ: Ահա մի շատ լավ օրինակ:

It’s important that we love babies, and that we not be put off by, say, messy diapers.

Կարևոր է, որ մենք սիրենք փոքրիկ երեխաներին, ու նրանց կեղտոտ տակաշորերը մեզ չվանեն:

So babies have to attract our affection and our nurturing, and they do.

Այսպիսով, երեխաները պետք է գրավեն մեր սերն ու խնամքը, և նրանք դա անում են:

And, by the way, a recent study shows that mothers

Եվ, իմիջիայլոց, վերջերս արված մի ուսումնասիրություն ցույց է տալիս,

prefer the smell of the dirty diapers of their own baby.

որ մայրերը նախընտրում են իրենց սեփական երեխայի կեղտոտ տակաշորի հոտը:

So nature works on many levels here.

Այնպես որ բնությունն այստեղ գործում է տարբեր մակարդակների վրա:

But now, if babies didn’t look the way they do -- if babies looked like this,

Դիցուք, եթե երեխաներ ոչ թե այսպիսի տեսք ունենային, այլ այսպիսի,

that’s what we would find adorable, that’s what we would find --

մենք հենց դա կհամարեինք պաշտելի,

we would think, oh my goodness, do I ever want to hug that.

մենք կմտածեինք, աստված իմ, արդյոք ուզում եմ երբևէ գրկել սա:

This is the strange inversion.

Սա տարօրինալ հակադարձում է:

Well now, finally what about funny. My answer is, it’s the same story, the same story.

Իսկ հիմա, վերջապես ծիծաղելիի մասին: Իմ պատասխանն է, նույն պատմությունն է, նույն պատմությունը:

This is the hard one, the one that isn’t obvious. That’s why I leave it to the end.

Այս մեկը դժվար է, սա այնքան էլ ակնհայտ չէ: Ահա թե ինչու ենք վերջում թողել:

And I won’t be able to say too much about it.

Եվ ես չեմ կարողանա շատ բան ասել դրա մասին:

But you have to think evolutionarily, you have to think, what hard job that has to be done --

Բայց դուք պետք է էվոլուցիոն ձևով մտածեք, դուք պետք է մտածեք, թե ինչ դժվար աշխատանք կա, որ պետք է արվի,

it’s dirty work, somebody’s got to do it --

դա կեղտոտ աշխատանք է, ինչ-որ մեկը պետք է այն անի,

is so important to give us such a powerful, inbuilt reward for it when we succeed.

այնքան կարևոր է, որ մեր մեջ ներդրվել է մեխանիզմ, որը մեզ պարգևատրում է, երբ հաջողությամբ անում ենք դա:

Now, I think we've found the answer -- I and a few of my colleagues.

Ես կարծում եմ, որ մենք գտել ենք պատասխանը, ես և իմ գործընկերներից մի քանիսը:

It’s a neural system that’s wired up to reward the brain

Դա նեյրոնային համակարգ է, որը ներդրվել է ուղեղին բավարարություն պարգևելու համար,

for doing a grubby clerical job.

երբ կատարում են ձանձրալի գրասենյակային աշխատանք:

Our bumper sticker for this view is

Այս տեսանկյան մեր ազդագիրն այն է,

that this is the joy of debugging.

որ սա թերություններ վերացնելու բերկրանքն է:

Now I’m not going to have time to spell it all out,

Հիմա ես ժամանակ չեմ ունենա մանրամասն բացատրել դա,

but I’ll just say that only some kinds of debugging get the reward.

սակայն կասեմ միայն, որ թերություններ վերացնելու որոշ տեսակներ են միայն բավարարության զգացում պարգևում:

And what we’re doing is we’re using humor as a sort of neuroscientific probe

Եվ մենք օգտագործում ենք հումորը որպես նեյրոգիտական զտիչ

by switching humor on and off, by turning the knob on a joke --

հումորը միացնելով ու անջատելով, կատակի վահանակը պտտելով-

now it’s not funny ... oh, now it’s funnier ...

հիմա սա ծիծաղելի չէ... օ, հիմա ավելի ծիծաղելի է...

now we’ll turn a little bit more ... now it’s not funny --

հիմա մի քիչ էլ կպտտենք... հիմա ծիծաղելի չէ....

in this way, we can actually learn something

այս ձևով, մենք կարող ենք իրոք ինչ-որ մի բան սովորել,

about the architecture of the brain,

ուղեղի կառուցվածքի մասին,

the functional architecture of the brain.

ուղեղի ֆունկցիոնալ կառուցվածքի մասին:

Matthew Hurley is the first author of this. We call it the Hurley Model.

Մեթյու Հըրլին սրա առաջին հեղինակն է: Մենք այն անվանում ենք Հըրլիի մոդել:

He’s a computer scientist, Reginald Adams a psychologist, and there I am,

Նա համակարգչի մասնագետ է, Ռեգինալս Ադամսը հոգեբան է, և ահա ես,

and we’re putting this together into a book.

մենք միասին գիրք ենք գրում:

Thank you very much.

Շատ շնորհակալություն: