Janine di Giovanni: What I saw in the war

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Μετάφραση: Mary Keramida Επιμέλεια: Vasiliki Fragkoulidou

This is how war starts.

Έτσι ξεκινάει ο πόλεμος.

One day you're living your ordinary life,

Μια μέρα και ενώ ζεις μια απλή καθημερινή ζωή,

you're planning to go to a party,

σχεδιάζεις να πας σε ένα πάρτι,

you're taking your children to school,

πηγαίνεις τα παιδιά στο σχολείο και

you're making a dentist appointment.

κλείνεις ραντεβού με τον οδοντίατρο.

The next thing, the telephones go out,

Και έπειτα, δεν έχεις τηλέφωνο,

the TVs go out, there's armed men on the street,

δεν έχεις τηλεόραση, υπάρχουν ένστολοι άνδρες και

there's roadblocks.

μπλόκα στους δρόμους.

Your life as you know it goes into suspended animation.

Η ζωή σου όπως την ήξερες είναι σαν να μπαίνει σε καταστολή.

It stops.

Σταματάει.

I'm going to steal a story from a friend of mine,

Θα δανειστώ μια ιστορία από μια φίλη μου,

a Bosnian friend, about what happened to her,

μια φίλη μου από τη Βοσνία, σχετικά με το τι της συνέβη,

because I think it will illustrate for you exactly what it feels like.

επειδή πιστεύω ότι έτσι θα δείτε ακριβώς πώς είναι.

She was walking to work one day in April, 1992,

Μια μέρα, τον Απρίλιο του 1992 πήγαινε στη δουλειά της

in a miniskirt and high heels. She worked in a bank.

φορώντας μίνι φούστα και τακούνια. Εργαζόταν σε τράπεζα.

She was a young mother. She was someone who liked to party.

Ήταν μια νέα μητέρα. Της άρεσε να διασκεδάζει.

Great person.

Υπέροχο πλάσμα.

And suddenly she sees a tank

Ξαφνικά, βλέπει μπροστά της ένα τανκ

ambling down the main road of Sarajevo

να περιφέρεται στον κεντρικό δρόμο του Σαράγεβο

knocking everything out of its path.

κατεδαφίζοντας τα πάντα στο πέρασμά του.

She thinks she's dreaming, but she's not.

Νομίζει ότι ονειρεύεται, αλλά δεν ονειρεύεται.

And she runs as any of us would have done

Τρέχει, όπως ακριβώς θα έκανε ο καθένας μας,

and takes cover, and she hides behind a trash bin,

για να προστατευτεί και κρύβεται πίσω από έναν κάδο απορριμμάτων,

in her high heels and her miniskirt.

φορώντας τα τακούνια και τη μίνι φούστα της.

And as she's hiding there, she's feeling ridiculous,

Καθώς κρύβεται εκεί, νιώθει γελοία,

but she's seeing this tank go by with soldiers

αλλά βλέπει το τανκ να περνάει με στρατιώτες, καθώς

and people all over the place and chaos

και ανθρώπους παντού και τριγύρω χάος

and she thinks, "I feel like Alice in Wonderland

και σκέφτεται: «Νιώθω σαν την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων

going down the rabbit hole,

που πέφτει στην τρύπα του λαγού

down, down, down into chaos,

και κατεβαίνει, κατεβαίνει, κατεβαίνει προς το χάος

and my life will never be the same again."

και η ζωή μου ποτέ δεν θα ξαναείναι η ίδια».

A few weeks later, my friend was in a crowd of people

Μερικές εβδομάδες αργότερα, η φίλη μου βρισκόταν ανάμεσα σε πλήθος ανθρώπων

pushing with her infant son in her arms

που την έσπρωχναν, καθώς κρατούσε τον γιο της βρέφος,

to give him to a stranger on a bus,

για να τον δώσει σε έναν άγνωστο σε κάποιο λεωφορείο,

which was one of the last buses leaving Sarajevo

το οποίο ήταν το τελευταίο λεωφορείο που θα έφευγε από το Σαράγεβο

to take children out so they could be safe.

μεταφέροντας παιδιά εκτός πόλης έτσι ώστε να είναι ασφαλή.

And she remembers struggling with her mother to the front,

Θυμάται να παλεύει με μια μητέρα μπροστά,

crowds and crowds of people, "Take my child! Take my child!"

με πολύ, πολύ κόσμο, λέγοντας: «Πάρε το παιδί μου! Πάρε το παιδί μου!»

and passing her son to someone through a window.

και να δίνει τον γιο της σε κάποιον μέσα από ένα παράθυρο.

And she didn't see him for years.

Δεν τον είδε για χρόνια.

The siege went on for three and a half years,

Η πολιορκία συνεχίστηκε για τριάμισι χρόνια,

and it was a siege without water,

μια πολιορκία χωρίς νερό,

without power, without electricity, without heat, without food,

χωρίς ρεύμα, χωρίς ηλεκτρισμό, χωρίς θέρμανση, χωρίς φαγητό,

in the middle of Europe, in the middle of the 20th century.

στη μέση της Ευρώπης, στα μέσα του 20ου αιώνα.

I had the honor of being one of those reporters

Είχα την τιμή να είμαι ανάμεσα σε εκείνους τους ρεπόρτερ

that lived through that siege,

που έζησαν την πολιορκία

and I say I have the honor and the privilege of being there

και λέω ότι είχα την τιμή και το προνόμιο να βρίσκομαι εκεί

because it's taught me everything,

γιατί μου έμαθε τα πάντα,

not just about being a reporter, but about being a human being.

όχι μόνο να είμαι ρεπόρτερ, αλλά και να είμαι άνθρωπος.

I learned about compassion.

Έμαθα τη συμπόνια.

I learned about ordinary people who could be heroes.

Έμαθα για καθημερινούς ανθρώπους που μπορούσαν να γίνουν ήρωες.

I learned about sharing. I learned about camaraderie.

Έμαθα να μοιράζομαι. Έμαθα τη συντροφικότητα.

Most of all, I learned about love.

Πιο πολύ απ' όλα, έμαθα να αγαπώ.

Even in the midst of terrible destruction and death and chaos,

Ακόμη και κατά τη διάρκεια μιας απίστευτης καταστροφής, θανάτου και χάους,

I learned how ordinary people could help their neighbors,

έμαθα πώς καθημερινοί άνθρωποι μπορούσαν να βοηθήσουν τους γείτονές τους,

share food, raise their children,

να μοιραστούν το φαγητό, να μεγαλώσουν τα παιδιά τους,

drag someone who's being sniped at from the middle of the road

να απομακρύνουν κάποιον που είχε πυροβοληθεί από τη μέση του δρόμου,

even though you yourself were endangering your life,

ακόμη κι αν κινδύνευε η ίδια τους η ζωή,

helping people get into taxis who were injured

να βοηθούν τραυματισμένους ανθρώπους να μπουν σε ταξί,

to try to take them to hospitals.

προσπαθώντας να τους πάνε στο νοσοκομείο.

I learned so much about myself.

Έμαθα πολλά για τον εαυτό μου.

Martha Gellhorn, who's one of my heroes, once said,

Η Μάρθα Γκέλχορν, μία από τις ηρωίδες μου, είπε κάποτε:

"You can only love one war. The rest is responsibility."

«Μπορείς να αγαπήσεις μόνο έναν πόλεμο. Τα υπόλοιπα είναι ευθύνη».

I went on to cover many, many, many wars after that,

Πήγα για να καλύψω πάμπολλους πολέμους μετά από αυτόν,

so many that I lost count,

τόσο πολλούς που έχασα το μέτρημα,

but there was nothing like Sarajevo.

αλλά κανείς δεν ήταν όπως του Σαράγεβο.

Last April, I went back to a very strange --

Τον περασμένο Απρίλιο, πήγα σε μια πολύ παράξενη συγκέντρωση

what I called a deranged high school reunion.

-- κάτι σαν μια παράλογη σχολική συγκέντρωση αποφοίτων.

What it was, was the 20th anniversary of the siege,

Ήταν η 20η επέτειος από την πολιορκία,

the beginning of the siege of Sarajevo,

από το ξεκίνημα της πολιορκίας του Σαράγεβο

and I don't like the word "anniversary," because it sounds like a party,

και δεν μου αρέσει η λέξη «επέτειος» γιατί ακούγεται σαν γιορτή

and this was not a party.

και αυτή δεν ήταν γιορτή.

It was a very somber gathering of the reporters

Ήταν μια μελαγχολική συγκέντρωση ρεπόρτερ

that worked there during the war, humanitarian aid workers,

που εργάστηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, ατόμων που εργάστηκαν στην ανθρωπιστική βοήθεια

and of course the brave and courageous people of Sarajevo themselves.

και φυσικά των γενναίων και θαρραλέων ανθρώπων του Σαράγεβο.

And the thing that struck me the most,

Αυτό που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση,

that broke my heart,

που μου ράγισε την καρδιά,

was walking down the main street of Sarajevo,

ήταν που περπατούσα στον κεντρικό δρόμο του Σαράγεβο,

where my friend Aida saw the tank coming 20 years ago,

εκεί όπου η φίλη μου, η Αΐντα, είδε το τανκ να έρχεται, πριν από 20 χρόνια

and in that road were more than 12,000 red chairs,

και εκεί σ' αυτόν το δρόμο υπήρχαν περισσότερες από 12.000 κόκκινες καρέκλες,

empty,

άδειες

and every single one of them symbolized

και καθεμιά από αυτές συμβόλιζε

a person who had died during the siege,

έναν άνθρωπο που πέθανε κατά τη διάρκεια της πολιορκίας,

just in Sarajevo, not in all of Bosnia,

μόνο στο Σαράγεβο, όχι σε όλη τη Βοσνία

and it stretched from one end of the city

και απλώνονταν σε όλη την πόλη

to a large part of it,

σε μεγάλη έκταση

and the saddest for me were the tiny little chairs

και το πιο δυσάρεστο για μένα ήταν οι μικρές καρέκλες

for the children.

για τα παιδιά.

I now cover Syria,

Τώρα, καλύπτω τη Συρία

and I started reporting it because I believed that

και ξεκίνησα γιατί πίστευα ότι

it needs to be done.

έπρεπε να το κάνω.

I believe a story there has to be told.

Θεωρώ ότι έχει πολλά να μας πει.

I see, again, a template of the war in Bosnia.

Για μια ακόμη φορά, βλέπω το σκηνικό του πολέμου στη Βοσνία.

And when I first arrived in Damascus,

Όταν πρωτοέφτασα στη Δαμασκό,

I saw this strange moment where people

συνάντησα αυτή την περίεργη κατάσταση στην οποία ο κόσμος

didn't seem to believe that war was going to descend,

δεν φαινόταν να πιστεύει ότι ο πόλεμος θα ξεκινούσε

and it was exactly the same in Bosnia

και ήταν ακριβώς το ίδιο με τη Βοσνία

and nearly every other country I've seen where war comes.

καθώς και με οποιαδήποτε άλλη χώρα που έχω δει όταν πλησιάζει ο πόλεμος.

People don't want to believe it's coming,

Ο κόσμος δεν θέλει να πιστέψει ότι έρχεται,

so they don't leave, they don't leave before they can.

έτσι δεν απομακρύνονται, δεν φεύγουν όσο μπορούν.

They don't get their money out.

Δεν αποσύρουν τα χρήματά τους.

They stay because you want to stay in your home.

Μένουν επειδή όλοι θέλουν να μείνουν στο σπίτι τους.

And then war and chaos descend.

Και τότε, καταφθάνει ο πόλεμος και το χάος.

Rwanda is a place that haunts me a lot.

Η Ρουάντα είναι ένα μέρος που με κατατρέχει αρκετά.

In 1994, I briefly left Sarajevo to go report the genocide in Rwanda.

Το 1994, έφυγα για λίγο από το Σαράγεβο για να καλύψω τη γενοκτονία στη Ρουάντα.

Between April and August, 1994,

Ανάμεσα στον Απρίλιο και τον Αύγουστο του 1994,

one million people were slaughtered.

ένα εκατομμύριο άνθρωποι σφαγιάστηκαν.

Now if those 12,000 chairs freaked me out

Εάν εκείνες οι 12.000 καρέκλες με είχαν φρικάρει

with the sheer number,

εξαιτίας του αριθμού τους,

I want you just for a second to think of a million people.

θα ήθελα να σκεφτείτε για λίγο το ένα εκατομμύριο ανθρώπους.

And to give you some example, I remember

Θα σας δώσω ένα παράδειγμα, θυμάμαι

standing and looking down a road as far as I could see,

να στέκομαι και να κοιτάζω πέρα σε έναν δρόμο για όσο έφτανε το μάτι,

at least a mile, and there were bodies piled twice my height

τουλάχιστον για 1,5 χλμ., όπου υπήρχαν σωριασμένες σοροί σε ύψος

of the dead.

διπλάσιο του δικού μου.

And that was just a small percentage of the dead.

Κι αυτό ήταν μονάχα ένα μικρό ποσοστό των νεκρών.

And there were mothers holding their children

Υπήρχαν μητέρες που κρατούσαν τα παιδιά τους

who had been caught in their last death throes.

που άφηναν την τελευταία τους πνοή.

So we learn a lot from war,

Έτσι μαθαίνουμε πολλά από τον πόλεμο

and I mention Rwanda

και αναφέρω τη Ρουάντα

because it is one place, like South Africa,

επειδή είναι ένα μέρος, όπως η Νότια Αφρική,

where nearly 20 years on, there is healing.

όπου επί σχεδόν 20 χρόνια, οι πληγές κλείνουν.

Fifty-six percent of the parliamentarians are women,

Το 56% των βουλευτών είναι γυναίκες,

which is fantastic,

το οποίο είναι εκπληκτικό,

and there's also within the national constitution now,

ενώ προβλέπεται από το εθνικό σύνταγμα,

you're actually not allowed to say Hutu or Tutsi.

να μην επιτρέπεται ο χαρακτηρισμός Χούτου ή Τούτσι.

You're not allowed to identify anyone by ethnicity,

Δεν επιτρέπεται ο προσδιορισμός βάσει εθνότητας,

which is, of course, what started the slaughter in the first place.

ο οποίος φυσικά ήταν η αιτία που ξεκίνησε τη σφαγή.

And an aid worker friend of mine told me the most beautiful story,

Κάποιος φίλος μου της ανθρωπιστικής βοήθειας, μου είπε την πιο όμορφη ιστορία.

or I find it beautiful.

Ή τουλάχιστον εγώ τη βρήκα όμορφη.

There was a group of children, mixed Hutus and Tutsis,

Ήταν μια ομάδα παιδιών, Χούτου και Τούτσι μαζί

and a group of women who were adopting them,

και μια ομάδα γυναικών που θα τα υιοθετούσε.

and they lined up and one was just given to the next.

Είχαν σταθεί σε σειρά και κάθε παιδί δινόταν σε μια γυναίκα.

There was no kind of compensation for, you're a Tutsi,

Δεν ήταν θέμα επανόρθωσης, κάποιοι ήταν Τούτσι,

you're a Hutu, you might have killed my mother,

κάποιοι Χούτου, θα μπορούσες να έχεις σκοτώσει τη μητέρα μου,

you might have killed my father.

θα μπορούσες να έχεις σκοτώσει τον πατέρα μου.

They were just brought together in this kind of reconciliation,

Βρίσκονταν μαζί, συμφιλιωμένοι κατά μια έννοια

and I find this remarkable.

γεγονός που βρίσκω εκπληκτικό.

So when people ask me how I continue to cover war,

Έτσι όποτε με ρωτούν πώς συνεχίζω να καλύπτω πολέμους

and why I continue to do it,

και γιατί συνεχίζω να το κάνω,

this is why.

αυτή είναι η απάντηση.

When I go back to Syria, next week in fact,

Όταν θα επιστρέψω στη Συρία, την επόμενη εβδομάδα

what I see is incredibly heroic people,

αυτό που θα δω θα είναι ηρωικοί άνθρωποι,

some of them fighting for democracy,

που αγωνίζονται για τη δημοκρατία,

for things we take for granted every single day.

για πράγματα που θεωρούμε δεδομένα κάθε μέρα.

And that's pretty much why I do it.

Αυτός είναι ο λόγος που το κάνω.

In 2004, I had a little baby boy,

Το 2004 είχα ένα μικρό αγοράκι,

and I call him my miracle child,

που το ονομάζω παιδί-θαύμα

because after seeing so much death

επειδή αφότου είχα δει τόσο πολύ θάνατο,

and destruction and chaos and darkness in my life,

καταστροφή, χάος και σκοτάδι στη ζωή μου,

this ray of hope was born.

γεννήθηκε μια ελπίδα.

And I called him Luca, which means "The bringer of light,"

Τον ονόμασα Λούκα, που σημαίνει «Ο φέρων φως»

because he does bring light to my life.

γιατί στ' αλήθεια φέρνει φως στη ζωή μου.

But I'm talking about him because when he was four months old,

Μιλάω γι' αυτόν επειδή όταν ήταν τεσσάρων μηνών

my foreign editor forced me to go back to Baghdad

ο αρχισυντάκτης μου με ανάγκασε να επιστρέψω στη Βαγδάτη

where I had been reporting all throughout the Saddam regime

όπου έκανα ρεπορτάζ καθ' όλη την περίοδο του καθεστώτος του Σαντάμ

and during the fall of Baghdad and afterwards,

και κατά τη διάρκεια της πτώσης της Βαγδάτης και μετέπειτα

and I remember getting on the plane in tears,

και θυμάμαι ότι ανέβηκα στο αεροπλάνο με δάκρυα,

crying to be separated from my son,

έκλαιγα που αποχωριζόμουν το γιό μου,

and while I was there,

και ενώ ήμουν εκεί,

a quite famous Iraqi politician who was a friend of mine

ένας αρκετά διάσημος ιρακινός πολιτικός, φίλος μου,

said to me, "What are you doing here?

μου είπε: «Τι κάνεις εδώ;

Why aren't you home with Luca?"

Γιατί δεν είσαι σπίτι σου με τον Λούκα»;

And I said, "Well, I have to see." It was 2004

Απάντησα ότι: «Μα πρέπει να δω τι γίνεται». Ήταν το 2004,

which was the beginning of the incredibly bloody time in Iraq,

τότε που ξεκίνησε αυτή η απίστευτα αιματηρή περίοδος στο Ιράκ,

"I have to see, I have to see what is happening here.

«Πρέπει να δω, πρέπει να δω τι γίνεται εδώ.

I have to report it."

Πρέπει να το καλύψω».

And he said, "Go home,

Και εκείνος είπε:«Πήγαινε σπίτι σου,

because if you miss his first tooth,

επειδή αν χάσεις το πρώτο δοντάκι,

if you miss his first step, you'll never forgive yourself.

αν χάσεις τα πρώτα του βήματα, δεν θα συγχωρήσεις ποτέ τον εαυτό σου.

But there will always be another war."

Πόλεμοι θα υπάρξουν κι άλλοι».

And there, sadly, will always be wars.

Δυστυχώς, πάντοτε θα υπάρχουν πόλεμοι.

And I am deluding myself if I think, as a journalist,

Εξαπατώ τον εαυτό μου εάν πιστεύω ως δημοσιογράφος,

as a reporter, as a writer,

ως ρεπόρτερ, ως συγγραφέας,

what I do can stop them. I can't.

ότι θα μπορέσω να τους σταματήσω. Δεν μπορώ.

I'm not Kofi Annan. He can't stop a war.

Δεν είμαι ο Κόφι Ανάν. Ούτε αυτός δεν μπορεί να σταματήσει έναν πόλεμο.

He tried to negotiate Syria and couldn't do it.

Προσπάθησε να διαπραγματευτεί στη Συρία και δεν τα κατάφερε.

I'm not a U.N. conflict resolution person.

Δεν είμαι υπεύθυνη επίλυσης συγκρούσεων του ΟΗΕ.

I'm not even a humanitarian aid doctor,

Δεν είμαι καν γιατρός που προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια

and I can't tell you the times of how helpless I've felt

και δεν μπορώ να σας πω πόσες φορές ένιωσα άχρηστη

to have people dying in front of me, and I couldn't save them.

βλέποντας ανθρώπους να πεθαίνουν μπροστά μου χωρίς να μπορώ να κάνω κάτι για να τους σώσω.

All I am is a witness.

Απλά, είμαι μάρτυρας.

My role is to bring a voice to people who are voiceless.

Ο ρόλος μου είναι να δίνω φωνή σε ανθρώπους που δεν έχουν φωνή.

A colleague of mine described it as to shine a light

Ένας συνάδελφός μου περιέγραψε τη δουλειά μας σαν μια ακτίνα

in the darkest corners of the world.

που ρίχνει φως στις πιο σκοτεινές γωνιές του κόσμου.

And that's what I try to do.

Και αυτό προσπαθώ να κάνω.

I'm not always successful,

Δεν πετυχαίνω πάντα

and sometimes it's incredibly frustrating,

και μερικές φορές είναι απίστευτα αγχωτικό

because you feel like you're writing into a void,

γιατί νιώθεις ότι μιλάς στο κενό

or you feel like no one cares.

ή νιώθεις ότι δεν νοιάζεται κανείς.

Who cares about Syria? Who cares about Bosnia?

Ποιος νοιάζεται για τη Συρία; Ποιος νοιάζεται για τη Βοσνία;

Who cares about the Congo,

Ποιος νοιάζεται για το Κονγκό,

the Ivory Coast, Liberia, Sierra Leone,

την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Λιβερία, τη Σιέρα Λεόνε

all of these strings of places that

και όλα αυτά τα μέρη τα οποία

I will remember for the rest of my life?

θα θυμάμαι για το υπόλοιπο της ζωής μου;

But my métier is to bear witness

Αλλά η δουλειά μου είναι να είμαι μάρτυρας

and that is the crux, the heart of the matter,

και αυτή είναι η καρδιά και η ουσία

for us reporters who do this.

για όσους ρεπόρτερ ασχολούνται με το θέμα.

And all I can really do is hope,

Το μόνο που μπορώ κάνω είναι να ελπίζω

not to policymakers or politicians,

όχι στους υπεύθυνους ή στους πολιτικούς

because as much as I'd like to have faith

γιατί ακόμη κι αν ήθελα να πιστέψω

that they read my words and do something,

ότι διαβάζουν τα άρθρα μου και θα κάνουν κάτι,

I don't delude myself.

δεν έχω αυταπάτες.

But what I do hope is that if you remember anything I said

Αλλά ελπίζω ότι εάν θυμηθείτε κάτι που είπα

or any of my stories tomorrow morning over breakfast,

ή κάτι που έγραψα αύριο το πρωί την ώρα που παίρνετε το πρωινό σας,

if you can remember the story of Sarajevo,

εάν μπορέσετε να θυμηθείτε την ιστορία του Σαράγεβο

or the story of Rwanda,

ή την ιστορία της Ρουάντα,

then I've done my job.

τότε θα έχω κάνει τη δουλειά μου.

Thank you very much.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)