Tan Le: My immigration story

Μετάφραση: Dimitra Staikou Επιμέλεια: Leonidas Argyros

How can I speak in 10 minutes

Πώς να μιλήσω μέσα σε 10 λεπτά

about the bonds of women over three generations,

για τους δεσμούς γυναικών τριών γενεών,

about how the astonishing strength of those bonds

για το πώς η εκπληκτική δύναμη αυτών των δεσμών

took hold in the life of a four-year-old girl

επηρέασε τη ζωή

ενός τετράχρονου κοριτσιού

huddled with her young sister, her mother and her grandmother

που στριμώχτηκε με τη μικρή της αδερφή,

τη μητέρα και τη γιαγιά της

για πέντε μερόνυχτα

for five days and nights in a small boat in the China Sea

σε μια μικρή βάρκα στην Κινεζική Θάλασσα

περισσότερα από 30 χρόνια πριν,

more than 30 years ago.

Bonds that took hold in the life of that small girl

δεσμούς που επηρέασαν τη ζωή εκείνου του μικρού κοριτσιού

και δεν φεύγουν ποτέ -

and never let go --

that small girl now living in San Francisco

εκείνο το μικρό κορίτσι τώρα ζει στο Σαν Φρανσίσκο

και σας μιλάει σήμερα;

and speaking to you today.

Η ιστορία αυτή δεν είναι ολοκληρωμένη.

This is not a finished story.

It is a jigsaw puzzle still being put together.

Είναι ένα παζλ τα κομμάτια του οποίου ακόμα ενώνονται.

Ας σας μιλήσω για μερικά από τα κομμάτια.

Let me tell you about some of the pieces.

Φανταστείτε το πρώτο κομμάτι:

Imagine the first piece: a man burning his life's work.

έναν άντρα να καίει τους κόπους μιας ζωής.

He is a poet, a playwright,

Είναι ποιητής, θεατρικός συγγραφέας,

ένας άντρας του οποίου ολόκληρη η ζωή

a man whose whole life

had been balanced on the single hope of his country's unity and freedom.

στηρίχθηκε στη μοναδική ελπίδα

για ενότητα και ελευθερία της χώρας του.

Imagine him as the communists enter Saigon --

Φανταστείτε τον, καθώς οι κομμουνιστές εισέβαλαν στη Σαϊγκόν,

confronting the fact that his life had been a complete waste.

να αντιμετωπίζει το γεγονός

ότι η ζωή του πήγε εντελώς στράφι.

Words, for so long his friends, now mocked him.

Οι λέξεις, επί χρόνια φίλοι του, τώρα τον χλεύαζαν.

Αποσύρθηκε σιωπηλά.

He retreated into silence.

He died broken by history.

Πέθανε συντετριμμένος από την ιστορία.

He is my grandfather.

Είναι ο παππούς μου.

Δεν τον γνώρισα ποτέ στην πραγματική ζωή.

I never knew him in real life.

Αλλά οι ζωές μας είναι κάτι πολύ περισσότερο από τις μνήμες μας.

But our lives are much more than our memories.

My grandmother never let me forget his life.

Η γιαγιά μου δε με άφησε ποτέ να ξεχάσω τη ζωή του.

My duty was not to allow it to have been in vain,

Το καθήκον μου ήταν να μην την αφήσω να πάει στράφι

και το μάθημά μου ήταν να μάθω

and my lesson was to learn that, yes, history tried to crush us,

ότι, ναι, η ιστορία προσπάθησε να μας συντρίψει

but we endured.

αλλά αντέξαμε.

Το επόμενο κομμάτι του παζλ

The next piece of the jigsaw is of a boat in the early dawn

είναι μια βάρκα τα χαράματα

slipping silently out to sea.

που γλιστράει σιωπηλά στη θάλασσα.

Η μητέρα μου, Μάι, ήταν 18

My mother, Mai, was 18 when her father died --

όταν ο πατέρας της πέθανε -

already in an arranged marriage,

βρισκόταν σε έναν κανονισμένο γάμο,

already with two small girls.

και είχε ήδη δύο μικρές κόρες.

For her, life had distilled itself into one task:

Για αυτήν, η ζωή είχε συνοψιστεί σε μια αποστολή:

την απόδραση της οικογένειάς της

the escape of her family and a new life in Australia.

και μια νέα ζωή στην Αυστραλία.

It was inconceivable to her that she would not succeed.

Ήταν ασύλληπτο για εκείνη

ότι δεν θα μπορούσε να πετύχει.

So after a four-year saga that defies fiction,

Έτσι, μετά από ένα τετραετές έπος που ξεπερνά κάθε φαντασία,

a boat slipped out to sea disguised as a fishing vessel.

μια βάρκα γλίστρησε στη θάλασσα

μεταμφιεσμένη σε αλιευτικό σκάφος.

All the adults knew the risks.

Όλοι οι ενήλικες γνώριζαν τους κινδύνους.

The greatest fear was of pirates, rape and death.

Ο μεγαλύτερος φόβος ήταν αυτός των πειρατών,

του βιασμού και του θανάτου.

Όπως οι περισσότεροι ενήλικες στο πλοίο,

Like most adults on the boat,

η μητέρα μου κουβαλούσε κι ένα μικρό μπουκάλι με δηλητήριο.

my mother carried a small bottle of poison.

If we were captured, first my sister and I,

Αν μας αιχμαλώτιζαν, πρώτα η αδελφή μου κι εγώ

και μετά αυτή και η γιαγιά μου θα το πίναμε.

then she and my grandmother would drink.

My first memories are from the boat --

Οι πρώτες μου αναμνήσεις είναι από τη βάρκα -

ο σταθερός ήχος της μηχανής,

the steady beat of the engine,

η πλώρη να βυθίζεται σε κάθε κύμα,

the bow dipping into each wave,

ο απέραντος και κενός ορίζοντας.

the vast and empty horizon.

Δεν θυμάμαι τους πειρατές που ήρθαν πολλές φορές,

I don't remember the pirates who came many times,

but were bluffed by the bravado of the men on our boat,

αλλά ξεγελάστηκαν από τους λεονταρισμούς

των ανδρών της βάρκας μας,

or the engine dying and failing to start for six hours.

ή τη μηχανή να σβήνει

και να μη μπορεί να ξεκινήσει για έξι ώρες.

But I do remember the lights on the oil rig off the Malaysian coast

Αλλά θυμάμαι τα φώτα στην πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου

στη Μαλαισιανή ακτή

και το νεαρό άνδρα που κατέρρευσε και πέθανε,

and the young man who collapsed and died,

the journey's end too much for him,

το ταξίδι ήταν πολύ μακρύ γι' αυτόν,

και το πρώτο μήλο που δοκίμασα,

and the first apple I tasted, given to me by the men on the rig.

που μου το έδωσαν οι άνδρες στην πλατφόρμα.

No apple has ever tasted the same.

Κανένα μήλο δεν είχε ποτέ την ίδια γεύση.

Μετά από τρεις μήνες σε στρατόπεδο προσφύγων,

After three months in a refugee camp, we landed in Melbourne.

προσγειωθήκαμε στη Μελβούρνη.

Και το επόμενο κομμάτι του παζλ

And the next piece of the jigsaw is about four women

είναι για τέσσερις γυναίκες μέσα από τρεις γενιές

across three generations shaping a new life together.

να δημιουργούν μια νέα ζωή μαζί.

Εγκατασταθήκαμε στο Φούτσκρεϊ

We settled in Footscray,

ένα προάστιο της εργατικής τάξης,

a working-class suburb whose demographic is layers of immigrants.

που ο πληθυσμός του είναι στρώματα μεταναστών.

Unlike the settled middle-class suburbs, whose existence I was oblivious of,

Αντίθετα με τα συνηθισμένα προάστια της μεσαίας τάξης,

την ύπαρξη των οποίων αγνοούσα,

δεν υπήρχε η έννοια της κυριότητας στο Φούτσκρεϊ.

there was no sense of entitlement in Footscray.

Οι μυρωδιές από τις πόρτες των μαγαζιών ήταν από τον υπόλοιπο κόσμο.

The smells from shop doors were from the rest of the world.

Και τα ψήγματα σπαστών αγγλικών

And the snippets of halting English

ανταλλάσσονταν μεταξύ των ανθρώπων

were exchanged between people who had one thing in common:

που είχαν ένα πράγμα κοινό:

They were starting again.

ξεκινούσαν από την αρχή.

My mother worked on farms,

Η μητέρα μου δούλεψε σε αγροκτήματα,

then on a car assembly line,

μετά σε μια γραμμή συναρμολόγησης αυτοκινήτων,

working six days, double shifts.

δουλεύοντας έξι μέρες, διπλοβάρδιες.

Με κάποιον τρόπο βρήκε το χρόνο να μελετήσει αγγλικά

Somehow, she found time to study English

and gain IT qualifications.

και να πάρει πιστοποιητικά πληροφορικής.

Ήμασταν φτωχοί.

We were poor.

Τα χρήματα ήταν μετρημένα

All the dollars were allocated

και η πρόσθετη διδασκαλία για αγγλικά και μαθηματικά

and extra tuition in English and mathematics was budgeted for

χρηματοδοτούνταν

regardless of what missed out,

ασχέτως του τι μπορεί να παραλείπαμε,

which was usually new clothes;

συνήθως καινούρια ρούχα,

ήταν πάντα από δεύτερο χέρι.

they were always secondhand.

Δύο ζευγάρια κάλτσες για το σχολείο,

Two pairs of stockings for school,

each to hide the holes in the other.

η μία για να κρύβει τις τρύπες της άλλης.

Μια σχολική φόρμα κάτω από τους αστραγάλους,

A school uniform down to the ankles, because it had to last for six years.

γιατί έπρεπε να αντέξει έξι χρόνια.

Και υπήρχαν οι σπάνιες αλλά έντονες προσφωνήσεις

And there were rare but searing chants of "slit-eye"

"σχιστομάτη"

και τα κατά τόπους γκράφιτι:

and the occasional graffiti:

"Asian, go home."

"Ασιάτες, γυρίστε στην πατρίδα σας."

Go home to where?

Να πάμε πού στην πατρίδα μας;

Κάτι δυνάμωσε μέσα μου.

Something stiffened inside me.

There was a gathering of resolve and a quiet voice saying,

Ήταν ένα μείγμα αποφασιστικότητας

και μια σιγανή φωνή έλεγε: "Θα σας προσπεράσω".

"I will bypass you."

Η μητέρα μου, η αδελφή μου κι εγώ

My mother, my sister and I slept in the same bed.

κοιμόμασταν στο ίδιο κρεβάτι.

My mother was exhausted each night,

Η μητέρα μου ήταν εξαντλημένη κάθε βράδυ,

αλλά λέγαμε η μία στην άλλη πώς περάσαμε τη μέρα μας

but we told one another about our day

και ακούγαμε τις κινήσεις

and listened to the movements of my grandmother around the house.

της γιαγιάς μου μέσα στο σπίτι.

Η μητέρα μου υπέφερε από εφιάλτες

My mother suffered from nightmares, all about the boat.

που όλοι είχαν να κάνουν με τη βάρκα.

And my job was to stay awake until her nightmares came

Και η δουλειά μου ήταν να μένω ξύπνια μέχρι να έρθουν οι εφιάλτες της

so I could wake her.

ώστε να την ξυπνήσω.

Άνοιξε ένα μαγαζί με υπολογιστές,

She opened a computer store,

μετά σπούδασε αισθητικός

then studied to be a beautician and opened another business.

και άνοιξε και άλλη επιχείρηση.

And the women came with their stories

Και γυναίκες έρχονταν με τις ιστορίες τους

about men who could not make the transition,

για άντρες που δεν μπορούσαν να αλλάξουν,

οργισμένοι και αδιάλλακτοι,

angry and inflexible,

and troubled children caught between two worlds.

και βασανισμένα παιδιά διχασμένα σε δύο κόσμους.

Αναζητήθηκαν επιχορηγήσεις και χορηγοί.

Grants and sponsors were sought.

Centers were established.

Δημιουργήθηκαν κέντρα.

Ζούσα σε παράλληλους κόσμους.

I lived in parallel worlds.

Στον έναν, ήμουν η κλασική Ασιάτισσα,

In one, I was the classic Asian student,

relentless in the demands that I made on myself.

αδυσώπητη στις απαιτήσεις που είχα από τον εαυτό μου.

In the other, I was enmeshed in lives that were precarious,

Στον άλλο κόσμο, ήμουν μπλεγμένη σε ζωές επικίνδυνες,

tragically scarred by violence, drug abuse and isolation.

τραγικά σημαδεμένες από τη βία,

τη χρήση ναρκωτικών και την απομόνωση.

But so many over the years were helped.

Αλλά πάρα πολλοί βοηθήθηκαν με τα χρόνια.

Και για αυτή τη δουλειά, όταν ήμουν στο τελευταίο έτος της νομικής,

And for that work, when I was a final-year law student,

I was chosen as the Young Australian of the Year.

επιλέχθηκα ως η νεαρή Αυστραλιανή της χρονιάς.

And I was catapulted from one piece of the jigsaw to another,

Και εκτοξεύθηκα

από το ένα κομμάτι του παζλ σε ένα άλλο

and their edges didn't fit.

και οι άκρες τους δεν ταίριαζαν.

Η Ταν Λι, μια ανώνυμη κάτοικος του Φούτσκρεϊ,

Tan Le, anonymous Footscray resident,

ήταν τώρα η Ταν Λι, πρόσφυγας και κοινωνική ακτιβίστρια,

was now Tan Le, refugee and social activist,

invited to speak in venues she had never heard of

προσκεκλημένη να μιλήσει σε αίθουσες που δεν είχε ξανακούσει

και σε σπίτια, την ύπαρξη των οποίων

and into homes whose existence she could never have imagined.

δεν θα μπορούσε καν να φανταστεί.

Δεν ήξερα τα πρωτόκολλα.

I didn't know the protocols.

Δεν ήξερα πως να χρησιμοποιώ τα μαχαιροπίρουνα.

I didn't know how to use the cutlery.

Δεν ήξερα πως να μιλήσω για το κρασί.

I didn't know how to talk about wine.

I didn't know how to talk about anything.

Δεν ήξερα πως να μιλήσω για τίποτα.

I wanted to retreat to the routines and comfort

Ήθελα να υποχωρήσω στην καθημερινότητα και την άνεση

of life in an unsung suburb --

της ζωής σε ένα ταπεινό προάστιο -

a grandmother, a mother and two daughters

μια γιαγιά, μια μητέρα και δυο κόρες

ending each day as they had for almost 20 years,

να τελειώνουν την κάθε μέρα όπως έκαναν για σχεδόν 20 χρόνια,

λέγοντας η μια στην άλλη πως πέρασαν τη μέρα

telling one another the story of their day

και να κοιμούνται,

and falling asleep, the three of us still in the same bed.

και οι τρεις μας ακόμα στο ίδιο κρεβάτι.

Είπα στη μητέρα μου ότι δεν μπορούσα να το κάνω.

I told my mother I couldn't do it.

She reminded me that I was now the same age she had been

Μου θύμισε ότι ήμουν στην ίδια ηλικία με αυτήν

όταν επιβιβαστήκαμε στο πλοίο.

when we boarded the boat.

"No" had never been an option.

Το "όχι" δεν αποτέλεσε ποτέ επιλογή.

"Απλά καν'το" είπε

"Just do it," she said,

"and don't be what you're not."

"και μην γίνεις αυτό που δεν είσαι."

So I spoke out on youth unemployment and education

Έτσι μίλησα για την ανεργία των νέων και την παιδεία

and the neglect of the marginalized and disenfranchised.

και την αμέλεια για τους περιθωριοποιημένους και όσους δεν έχουν πολιτικά δικαιώματα.

Και όσο πιο ειλικρινά μιλούσα,

And the more candidly I spoke, the more I was asked to speak.

τόσο μου ζητούσαν να μιλώ.

Γνώρισα ανθρώπους από όλα τα μετερίζια,

I met people from all walks of life,

so many of them doing the thing they loved,

πάρα πολλοί από αυτούς έκαναν αυτό που αγαπούσαν,

ζούσαν στα όρια της δυνατότητας.

living on the frontiers of possibility.

And even though I finished my degree,

Και παρόλο που πήρα το πτυχίο μου,

I realized I could not settle into a career in law.

συνειδητοποίησα ότι δεn μπορούσα να ακολουθήσω μια καριέρα στη δικηγορία.

There had to be another piece of the jigsaw.

Έπρεπε να υπάρχει και άλλο κομμάτι του παζλ.

Και την ίδια στιγμή συνειδητοποίησα

And I realized, at the same time,

that it is OK to be an outsider,

ότι είναι εντάξει να είσαι "ξένος",

νέα άφιξη,

a recent arrival,

new on the scene --

καινούργιος στη σκηνή -

and not just OK,

και δεν είναι απλά εντάξει,

but something to be thankful for,

αλλά είναι κάτι για το οποίο πρέπει να είσαι ευγνώμων,

perhaps a gift from the boat.

ίσως ένα δώρο από τη βάρκα.

Because being an insider can so easily mean collapsing the horizons,

Γιατί το να είσαι "μέσα στα πράγματα"

μπορεί εύκολα να συνεπάγεται την κατάρρευση των οριζόντων,

μπορεί τόσο εύκολα να συνεπάγεται

can so easily mean accepting the presumptions of your province.

την αποδοχή των υποθέσεων για την περιοχή σου.

Έχω βγει εκτός της ζώνης της άνεσής μου αρκετά

I have stepped outside my comfort zone enough now

to know that, yes, the world does fall apart,

για να ξέρω ότι, ναι, ο κόσμος καταρρέει,

αλλά όχι με τον τρόπο που φοβάστε.

but not in the way that you fear.

Possibilities that would not have been allowed

Δυνατότητες που δεν θα είχαν επιτραπεί

ενισχύθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό.

were outrageously encouraged.

Υπήρχε μια ενέργεια εκεί,

There was an energy there,

an implacable optimism,

μια υπέρμετρη αισιοδοξία,

a strange mixture of humility and daring.

ένα παράξενο μείγμα ταπεινότητας και τόλμης.

Έτσι, ακολούθησα το ένστικτό μου.

So I followed my hunches.

Μάζεψα μια μικρή ομάδα ανθρώπων

I gathered around me a small team of people

for whom the label "It can't be done" was an irresistible challenge.

για τους οποίους η ετικέτα "αυτό δεν μπορεί να γίνει"

αποτελούσε μια ακαταμάχητη πρόκληση.

For a year, we were penniless.

Για ένα χρόνο ήμασταν απένταροι.

At the end of each day, I made a huge pot of soup

Στο τέλος κάθε μέρας, έφτιαχνα μια τεράστια κατσαρόλα με σούπα

την οποία μοιραζόμασταν όλοι.

which we all shared.

Δουλεύαμε καλά κάθε βράδυ.

We worked well into each night.

Most of our ideas were crazy,

Οι περισσότερες ιδέες μας ήταν τρελές,

but a few were brilliant,

αλλά μερικές ήταν έξοχες,

and we broke through.

και τα καταφέραμε.

I made the decision to move to the US after only one trip.

Πήρα την απόφαση να μετακομίσω στις ΗΠΑ

μετά από ένα μόλις ταξίδι.

My hunches again.

Το ένστικτό μου και πάλι.

Three months later, I had relocated, and the adventure has continued.

Τρεις μήνες αργότερα είχα μετακομίσει

και η περιπέτεια συνεχίστηκε.

Πριν ολοκληρώσω ωστόσο,

Before I close, though, let me tell you about my grandmother.

θα σας πω για τη γιαγιά μου.

Μεγάλωσε σε μια εποχή

She grew up at a time when Confucianism was the social norm

όπου ο κομφουκιανισμός ήταν η κοινωνική νόρμα

and the local mandarin was the person who mattered.

και ο τοπικός μανδαρίνος ήταν το άτομο που είχε αξία.

Η ζωή δεν είχε αλλάξει για αιώνες.

Life hadn't changed for centuries.

Ο πατέρας της πέθανε λίγο καιρό αφότου γεννήθηκε.

Her father died soon after she was born.

Her mother raised her alone.

Η μητέρα της τη μεγάλωσε μόνη.

At 17, she became the second wife of a mandarin whose mother beat her.

Στα 17 έγινε η δεύτερη σύζυγος

ενός μανδαρίνου, η μητέρα του οποίου τη χτυπούσε.

With no support from her husband,

Χωρίς καμία υποστήριξη από τον άνδρα της

προκάλεσε αίσθηση πηγαίνοντάς τον στο δικαστήριο

she caused a sensation by taking him to court

and prosecuting her own case,

και κάνοντας αγωγή για την περίπτωσή της

and a far greater sensation when she won.

και ακόμα μεγαλύτερη αίσθηση όταν κέρδισε.

(Laughter)

(Γέλια)

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Το "αυτό δεν μπορεί να γίνει" αποδείχθηκε λάθος.

"It can't be done" was shown to be wrong.

I was taking a shower in a hotel room in Sydney

Έκανα ντους σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στο Σίδνεϊ

the moment she died,

όταν πέθανε,

600 miles away, in Melbourne.

970 χμ. μακριά, στη Μελβούρνη.

Κοίταξα μέσα από το τζάμι της ντουζιέρας

I looked through the shower screen and saw her standing on the other side.

και την είδα να στέκεται από την άλλη μεριά.

I knew she had come to say goodbye.

Ήξερα ότι είχε έρθει να με αποχαιρετίσει.

Η μητέρα μου τηλεφώνησε λίγα λεπτά αργότερα.

My mother phoned minutes later.

Λίγες μέρες αργότερα,

A few days later,

we went to a Buddhist temple in Footscray and sat around her casket.

πήγαμε σε ένα βουδιστικό ναό στο Φούτσκρεϊ

και καθίσαμε γύρω από το φέρετρό της.

Της είπαμε ιστορίες

We told her stories and assured her that we were still with her.

και τη διαβεβαιώσαμε ότι ήμασταν ακόμα μαζί της.

At midnight, the monk came and told us he had to close the casket.

Τα μεσάνυχτα ήρθε ο μοναχός

και μας είπε ότι έπρεπε να κλείσουμε το φέρετρο.

My mother asked us to feel her hand.

Η μητέρα μου μας ζήτησε να πιάσουμε το χέρι της.

She asked the monk,

Ρώτησε το μοναχό

"Why is it that her hand is so warm and the rest of her is so cold?"

"Γιατί είναι το χέρι της τόσο ζεστό

και το υπόλοιπο σώμα της είναι κρύο;"

"Because you have been holding it since this morning," he said.

"Επειδή το κρατάτε από το πρωί" είπε.

"You have not let it go."

"Δεν το αφήσατε καθόλου".

If there is a sinew in our family, it runs through the women.

Αν υπάρχει μια πηγή δύναμης στην οικογένειά μας,

αυτή τρέχει μέσω των γυναικών.

Δεδομένου του ποιες είμαστε και πως μας έπλασε η ζωή,

Given who we were and how life had shaped us,

μπορούμε να δούμε τώρα

we can now see that the men that might have come into our lives

ότι οι άνδρες που ίσως ήρθαν στις ζωές μας

would have thwarted us.

θα μας είχαν σταματήσει.

Defeat would have come too easily.

Η ήττα θα είχε έρθει τόσο εύκολα.

Now I would like to have my own children, and I wonder about the boat.

Τώρα θέλω να κάνω τα δικά μου παιδιά

και αναρωτιέμαι για τη βάρκα.

Ποιος θα μπορούσε να το ευχηθεί από μόνος του;

Who could ever wish it on their own?

Ακόμα φοβάμαι τα προνόμια,

Yet I am afraid of privilege,

την άνεση,

of ease,

of entitlement.

την κυριότητα.

Can I give them a bow in their lives, dipping bravely into each wave,

Μπορώ να τους δώσω μια πλώρη για τη ζωή τους

που να βουτάει γενναία σε κάθε κύμα,

the unperturbed and steady beat of the engine,

τον γαλήνιο και σταθερό ήχο της μηχανής,

τον απέραντο ορίζοντα

the vast horizon that guarantees nothing?

που δεν εγγυάται τίποτα;

Δεν ξέρω.

I don't know.

Αλλά αν μπορούσα να το δώσω

But if I could give it

and still see them safely through,

και έβλεπα ότι θα παρέμεναν ασφαλή μέσα από όλο αυτό,

θα το έκανα.

I would.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Τρέβορ Νίλσον: Και επίσης, η μητέρα της Ταν είναι εδώ σήμερα

Trevor Neilson: And also, Tan's mother is here today,

στην τέταρτη ή πέμπτη σειρά.

in the fourth or fifth row.

(Applause)

(Χειροκρότημα)