How stress affects your body - Sharon Horesh Bergquist

Translator: Denajda Leka Reviewer: Helena Bedalli

Cramming for a test?

Po studion intensivisht për një test?

Trying to get more done than you have time to do?

Po përpiqesh të përfundosh më tepër detyra sesa koha jote të lejon?

Stress is a feeling we all experience when we are challenged or overwhelmed.

Stresi është një ndjesi që ne të gjithë e përjetojmë kur ndihemi të sfiduar apo të mbingarkuar.

Por më tepër sesa thjesht një emocion,

But more than just an emotion,

stress is a hardwired physical response that travels throughout your entire body.

stresi është një përgjigjje fizike e menjëhershme që udhëton përgjatë gjithë trupit.

In the short term, stress can be advantageous,

Në terma afatshkurtër, stresi mund të jetë avantazhues,

but when activated too often or too long,

por kur aktivizohet shumë shpesh ose për shumë gjatë

your primitive fight or flight stress response

përgjigjja primitive ndaj stresit 'përballu ose arratisu'

not only changes your brain

jo vetëm që ndryshon trurin tënd,

but also damages many of the other organs and cells throughout your body.

por gjithashtu dëmton shumë prej organeve dhe qelizave përgjatë gjithë trupit.

Your adrenal gland releases the stress hormones

Gjëndra juaj veshkore çliron hormonet e stresit

cortisol, epinephrine, also known as adrenaline,

kortizolin, epinefrinën, gjithashtu të njohur si adrenalinë

and norepinephrine.

dhe norepinefrinën.

As these hormones travel through your blood stream,

Ndërsa këto hormone qarkullojnë me gjakun,

they easily reach your blood vessels and heart.

ato lehtësisht prekin enët e gjakut dhe zemrën.

Adrenaline causes your heart to beat faster

Adrenalina shkakton rritjen e rrahjeve tuaja të zemrës

and raises your blood pressure, over time causing hypertension.

dhe rrit presionin e gjakut, duke shkaktuar me kohën hipertension.

Cortisol can also cause the endothelium, or inner lining of blood vessels,

Kortizoli gjithashtu mund të shaktojë endothelium, ose veshjen e brendshme të enëve të gjakut,

to not function normally.

të mos funksionojë normalisht.

Scientists now know that this is an early step

Shkencëtarët e dinë tashmë se ky është hapi i parë

in triggering the process of atherosclerosis

për shkaktimin e procesit të arteriosklerozës

or cholesterol plaque build up in your arteries.

ose ndërtimit të pllakave të kolesterolit në arteriet tuaja.

Together, these changes increase your chances of a heart attack or stroke.

Së bashku, këto ndryshime rrisin shanset tuaja për atak ose goditje në zemër

When your brain senses stress,

Kur truri juaj detekton stres,

it activates your autonomic nervous system.

ai aktivizon sistemin tuaj nervor automatik.

Through this network of nerve connections,

Përgjatë këtij rrjeti lidhjesh nervore,

your big brain communicates stress to your enteric,

truri i madh komunikon stresin drejt sistemit abdominal,

or intestinal nervous system.

ose sistemit nervor intestinal.

Besides causing butterflies in your stomach,

Veç ndjesisë së fluturave në stomak,

this brain-gut connection can disturb the natural rhythmic contractions

kjo lidhje tru-stomak mund të shqetësojë kontraktimet natyrore ritmike

that move food through your gut,

që lëvizin ushqimin drejt stomakut

leading to irritable bowel syndrome,

duke çuar në sindromën e irritimit të zorrëve

and can increase your gut sensitivity to acid,

dhe mund të rrisë ndjeshmërinë e stomakut ndaj aciditetit,

making you more likely to feel heartburn.

duke pasur më tepër gjasa të ndjeni urth.

Via the gut's nervous system,

Nëpërmjet sistemit nervor stomakor,

stress can also change the composition and function of your gut bacteria,

stresi mund poashtu të ndryshojë përbërjen e funksionimin e baktereve në stomak,

which may affect your digestive and overall health.

që mund të afektojë sistemin digjestiv dhe mirëqenien e përgjithshme.

Speaking of digestion, does chronic stress affect your waistline?

Duke folur per sistemin tretes, a ndikon stresi kronik te gjerësia juaj e belit?

Well, yes.

Epo, po.

Cortisol can increase your appetite.

Kortizoli mund të rrisë oreksin tuaj.

It tells your body to replenish your energy stores

Ai vazhdon t'i thotë trupit të mbushë hapësirat energjitike

with energy dense foods and carbs, causing you to crave comfort foods.

me ushqime kalorifike e karbohidrate dhe duke kërkuar rehati në ushqim.

High levels of cortisol can also cause you to put on those extra calories

Nivelet e larta te kortizolit mund të shaktojnë shtimin e ekstra-kalorive

as visceral or deep belly fat.

si yndyrë e thellë në pjesën e barkut.

This type of fat doesn't just make it harder to button your pants.

Kjo lloj yndyre jo vetem qe bën te veshtire kopsitjen e pantallonave.

It is an organ that actively releases hormones

Eshte nje organ që aktivisht çliron hormone

and immune system chemicals called cytokines

dhe kimikate të sistemit imunitar të quajtura citoksina

that can increase your risk of developing chronic diseases,

që mund të rrisin riskun e zhvillimit të sëmundjeve kronike

such as heart disease and insulin resistance.

si përshembull sëmundjet e zemrës dhe rezistencën e insulinës

Meanwhile, stress hormones affect immune cells in a variety of ways.

Ndërkohë, hormonet e stresit afektojnë qelizat imunitare në mënyra të ndryshme.

Initially, they help prepare to fight invaders and heal after injury,

Fillimisht, ndihmojnë përgatitjen e sulmit ndaj invaduesve dhe shërimin pas dëmtimit.

but chronic stress can dampen function of some immune cells,

por stresi kronik mund të ulë funskionin e disa qelizave imunitare,

make you more susceptible to infections, and slow the rate you heal.

duke ju bërë më të ndjeshëm ndaj infeksioneve dhe të ule shkallën shëruese.

Want to live a long life?

Dëshironi të jetoni gjatë?

You may have to curb your chronic stress.

Ndoshta do ju duhet te frenoni stresin kronik.

That's because it has even been associated with shortened telomeres,

Kjo pasi është e lidhur me shkurtimin e telomerëve

the shoelace tip ends of chromosomes that measure a cell's age.

skajet fundore të kromozomeve që masin moshën e një qelize.

Telomeres cap chromosomes

Telomerët mbulojnë kromozomet

to allow DNA to get copied every time a cell divides

për të lejuar ADN të kopjohet sa herë që një qelizë ndahet

without damaging the cell's genetic code,

pa dëmtuar kodin gjenetik te qelizës

and they shorten with each cell division.

dhe shkurtohen pas çdo ndarjeje qelizore.

When telomeres become too short, a cell can no longer divide and it dies.

Kur telomeret bëhen shumë të shkurtër qeliza nuk mund të ndahet më tej dhe vdes.

As if all that weren't enough,

Dhe sikur kaq të mos mjaftonte,

chronic stress has even more ways it can sabotage your health,

stresi kronik mund të sabotojë shëndetin tuaj edhe në mënyra të tjera,

including acne,

duke përfshirë aknet,

hair loss,

humbjen e flokëve,

sexual dysfunction,

mosfunksionimin seksual,

headaches,

dhimbje koke,

muscle tension,

tensione muskulare,

difficulty concentrating,

vështiresi në përqëndrim,

fatigue,

lodhje,

and irritability.

dhe nervozizëm.

So, what does all this mean for you?

Pra, çfarë nënkupton e gjitha kjo për ty?

Your life will always be filled with stressful situations.

Jeta jote gjithmonë do të jetë e mbushur me situata stresuese.

But what matters to your brain and entire body

Por ajo që ka rëndësi për trurin dhe trupin tuaj,

is how you respond to that stress.

është mënyra se si ai përgjigjet ndaj stresit.

If you can view those situations as challenges you can control and master,

Nëse i konsideron këto situata si sfida që mund t'i kontrollosh dhe superosh,

rather than as threats that are insurmountable,

sesa si kërcënime që janë të pakapërcyeshme,

you will perform better in the short run and stay healthy in the long run.

do të performosh më mirë per momentin e do jesh i shëndetshëm në terma afatgjatë