How stress affects your body - Sharon Horesh Bergquist

Translator: Linh Tran Reviewer: Truong Thi Hoang Long

Cramming for a test?

Bạn đang ôn thi?

Trying to get more done than you have time to do?

Hay đang cố làm nhiều việc trong thời gian có hạn?

Stress is a feeling we all experience when we are challenged or overwhelmed.

Căng thẳng là cảm giác khi chúng ta bị quá tải hoặc thách thức.

But more than just an emotion,

Nhưng hơn cả một cảm xúc,

stress is a hardwired physical response that travels throughout your entire body.

sự căng thẳng là phản ứng chạy dọc cơ thể

In the short term, stress can be advantageous,

Trong thời gian ngắn, nó có thể có lợi cho chúng ta,

but when activated too often or too long,

nhưng khi bị căng thẳng quá nhiều hoặc kéo dài

your primitive fight or flight stress response

bản năng "chiến đấu hoặc trốn chạy" với sự căng thẳng

not only changes your brain

không chỉ làm thay đổi bộ não của bạn

but also damages many of the other organs and cells throughout your body.

mà còn làm tổn hại đến các cơ quan và tế bào của cơ thể.

Your adrenal gland releases the stress hormones

Tuyến thượng thận giải phóng các hormone gây căng thẳng

cortisol, epinephrine, also known as adrenaline,

như cortisol và ephinephrine,

còn được gọi là adrenaline và norepinephrine.

and norepinephrine.

As these hormones travel through your blood stream,

Những hormone này theo máu chảy đi khắp cơ thể,

they easily reach your blood vessels and heart.

và có thể dễ dàng tới các mạch máu và tim.

Adrenaline causes your heart to beat faster

Adrenaline khiến tim bạn đập nhanh hơn

and raises your blood pressure, over time causing hypertension.

và tăng huyết áp, nếu kéo dài sẽ gây ra cao huyết áp.

Cortisol can also cause the endothelium, or inner lining of blood vessels,

Cortisol cũng có thể khiến endothelium, hay màng trong của mạch máu

to not function normally.

không hoạt động một cách bình thường.

Scientists now know that this is an early step

Hiện giờ, các nhà khoa học đã biết rằng đây là những bước đầu tiên

in triggering the process of atherosclerosis

gây ra chứng xơ vữa động mạch

or cholesterol plaque build up in your arteries.

khi cholesterol bám vào thành động mạch.

Together, these changes increase your chances of a heart attack or stroke.

Những thay đổi này diễn ra cùng lúc làm tăng nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ.

When your brain senses stress,

Khi não bộ của bạn cảm nhận được sự căng thẳng,

it activates your autonomic nervous system.

nó sẽ kích hoạt hệ thần kinh tự chủ.

Through this network of nerve connections,

Thông qua mạng lưới dây thần kinh này,

your big brain communicates stress to your enteric,

não của bạn chuyển thông tin về sự căng thẳng xuống ruột,

or intestinal nervous system.

hay hệ thần kinh ruột.

Besides causing butterflies in your stomach,

Ngoài việc tạo cảm giác bồn chồn,

this brain-gut connection can disturb the natural rhythmic contractions

sự kết nối giữa não và ruột có thể ảnh hưởng tới nhịp điệu co bóp tự nhiên

that move food through your gut,

nhằm tiêu hóa thức ăn trong bụng,

leading to irritable bowel syndrome,

có thể dẫn tới hội chứng ruột kích thích,

and can increase your gut sensitivity to acid,

và khiến ruột bạn nhạy cảm hơn với axit,

making you more likely to feel heartburn.

làm bạn hay bị ợ nóng.

Via the gut's nervous system,

Thông qua hệ thần kinh ruột,

stress can also change the composition and function of your gut bacteria,

sự căng thẳng cũng có thể thay đổi cấu tạo và chức năng của các vi khuẩn trong ruột

which may affect your digestive and overall health.

điều có thể làm ảnh hưởng tới sức khỏe nói chung và hệ tiêu hóa, nói riêng.

Speaking of digestion, does chronic stress affect your waistline?

Nói tới hệ tiêu hóa, căng thẳng kinh niên có ảnh hưởng gì tới vòng eo của bạn không?

Well, yes.

Có chứ.

Cortisol can increase your appetite.

Cortisol làm tăng cảm giác thèm ăn,

It tells your body to replenish your energy stores

khiến cơ thể bạn cần phải bổ sung năng lượng

with energy dense foods and carbs, causing you to crave comfort foods.

bằng khối lượng lớn đồ ăn giàu carbohydrate, khiến bạn thèm đồ ăn ngon.

High levels of cortisol can also cause you to put on those extra calories

Lượng cortisol cao sẽ khiến bạn tăng calo

as visceral or deep belly fat.

dưới dạng mỡ nội tạng nằm sâu bên trong.

This type of fat doesn't just make it harder to button your pants.

Loại mỡ này không chỉ khiến tăng số đo vòng eo.

It is an organ that actively releases hormones

Chính cơ quan giải phóng nhiều hormone

and immune system chemicals called cytokines

và hóa chất của hệ thống miễn dịch mang tên cytokine,

that can increase your risk of developing chronic diseases,

là thủ phạm làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính,

such as heart disease and insulin resistance.

như bệnh tim và đề kháng insulin.

Meanwhile, stress hormones affect immune cells in a variety of ways.

Trong khi đó, các hormone gây căng thẳng ảnh hưởng tới tế bào qua nhiều cách.

Initially, they help prepare to fight invaders and heal after injury,

Lúc đầu, chúng giúp tế bào chuẩn bị chống lại "kẻ xâm nhập" và chữa lành vết thương

but chronic stress can dampen function of some immune cells,

nhưng căng thẳng kinh niên làm giảm khả năng của một số tế bào miễn dịch,

make you more susceptible to infections, and slow the rate you heal.

khiến bạn dễ bị nhiễm trùng và các vết thương chậm lành lại hơn.

Want to live a long life?

Bạn muốn sống lâu ư?

You may have to curb your chronic stress.

Vậy thì bạn cần phải hạn chế căng thẳng kéo dài.

That's because it has even been associated with shortened telomeres,

Bởi vì căng thẳng còn ảnh hưởng cả tới các telomere bị rút ngắn,

the shoelace tip ends of chromosomes that measure a cell's age.

đầu mút của các nhiễm sắc thể có thể đo tuổi thọ của tế bào.

Telomeres cap chromosomes

Telomere bao bọc ở đầu nhiễm sắc thể

to allow DNA to get copied every time a cell divides

để DNA có thể sao chép mỗi khi có sự phân bào

without damaging the cell's genetic code,

mà không làm ảnh hưởng đến bộ gen của tế bào,

and they shorten with each cell division.

và chúng sẽ ngắn đi sau mỗi lần phân bào.

When telomeres become too short, a cell can no longer divide and it dies.

Khi telomere trở nên quá ngắn, tế bào không thể phân chia nữa và sẽ chết.

As if all that weren't enough,

Thế còn chưa hết,

chronic stress has even more ways it can sabotage your health,

căng thẳng kinh niên còn tàn phá sức khỏe của bạn bằng nhiều cách khác,

including acne,

như mụn,

hair loss,

rụng tóc,

sexual dysfunction,

rối loạn chức năng tình dục,

headaches,

đau đầu,

muscle tension,

căng cơ,

difficulty concentrating,

mất tập trung,

fatigue,

mệt mỏi,

and irritability.

và dễ cáu kỉnh.

So, what does all this mean for you?

Thế nghĩa là sao?

Your life will always be filled with stressful situations.

Cuộc sống của bạn luôn có nhiều tình huống gây căng thẳng.

But what matters to your brain and entire body

Nhưng điều quan trọng cho não bộ và cơ thể bạn

is how you respond to that stress.

chính là phản ứng của bạn với sự căng thẳng đó.

If you can view those situations as challenges you can control and master,

Nếu bạn coi nó như những thử thách mà bạn có thể kiểm soát và làm chủ được

rather than as threats that are insurmountable,

chứ không phải là mối đe dọa không thể vượt qua,

you will perform better in the short run and stay healthy in the long run.

bạn sẽ làm tốt hơn về ngắn hạn và khỏe mạnh về lâu dài.