How do cigarettes affect the body? - Krishna Sudhir

Translator: Nyein Chan Ko Ko Reviewer: sann tint

Cigarettes aren’t good for us.

စီးကရက် က ကျွန်ုပ်တို့အတွက် မကောင်းပါဘူး

That’s hardly news--we’ve known about the dangers of smoking for decades.

ဒါကအသစ်အဆန်းတော့မဟုတ်ဘူး- စီးကရက်ရဲ့ အန္တရာယ်ကိုသိတာပဲ ဆယ်စုနှစ်တွေကြာပြီလေ

But how exactly do cigarettes harm us?

ဒါပေမယ့် စီးကရက်က ကျွန်ုပ်တို့ကို ဘယ်လိုအန္တရာယ်ပေးတာလဲ

Let’s look at what happens as their ingredients

အဲဒီထဲပါတဲ့ပစ္စည်းတွေ ခန္ဓာကိုယ်ထဲကိုရောက်ရင်

make their way through our bodies,

ဘာတွေဖြစ်လဲဆိုတာရယ်

and how we benefit physically when we finally give up smoking.

ဆေးလိပ်ဖြတ်လိုက်ရင် ဘယ်လို ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအကျိုးတွေရမလဲ ကြည့်ရအောင်

With each inhalation,

တစ်ချက်ရှုသွင်းလိုက်တိုင်း

smoke brings its more than 5,000 chemical substances

ဆေးလိပ်ငွေ့က ဓာတုပစ္စည်းပေါင်း၅၀၀၀ကျော်ကို

into contact with the body’s tissues.

ခန္ဓာကိုယ် တစ်ရှူးနဲ့ ထိတွေ့စေပါတယ်

From the start, tar, a black, resinous material,

အစကပြောရရင်၊ ကတ္တရာစေးလို့သိတဲ့ အမဲရောင် စေးကပ်တဲ့ပစ္စည်းဟာ

begins to coat the teeth and gums,

သွားနဲ့ သွားဖုံးတွေပေါ် စဖုံးအုပ်ပြီးတော့

damaging tooth enamel, and eventually causing decay.

သွားရဲ့ကြွေလွှာတွေကို ပျက်စီးစေပြီး နောက်ဆုံးမှာတော့ သွားပိုးစားစေတယ်

Over time, smoke also damages nerve-endings in the nose,

ကြာလာတာနဲ့အမျှ၊ ဆေးလိပ်ငွေ့ဟာ နှာခေါင်းက အာရုံနာဗ့်ကြောလေးတွေကိုလည်း ထိခိုက်စေပြီး

causing loss of smell.

အနံ့ခံ မရတာမျိုးဖြစ်စေတယ်

Inside the airways and lungs,

အဆုတ်နဲ့ လေပြွန်ထဲမှာတော့

smoke increases the likelihood of infections,

ဆေးလိပ်ငွေ့ဟာ ရောဂါပိုးဝင်ရောက်နိုင်ခြေကို မြင့်တက်စေပြီး

as well as chronic diseases like bronchitis and emphysema.

လေပြွန်ရောင်တာနဲ့ လေအိတ်လေးတွေရာင်တဲ့ နာတာရှည်ရောဂါမျိုးကိုဖြစ်စေပါတယ်

It does this by damaging the cilia,

ဒါတွေက ဆီလီယာလို့ခေါ်တဲ့

tiny hairlike structures whose job it is to keep the airways clean.

လေပြွန်ကို သန့်ရှင်းအောင်လုပ်ပေးတဲ့ သေးငယ်တဲ့အမွေးလေးတွေကို ထိခိုက်စေပါတယ်

It then fills the alveoli,

နောက်တော့အငွေ့ဟာ Alveoli လို့ခေါ်တဲ့

tiny air sacs that enable the exchange of oxygen and carbon dioxide

သွေးနဲ့ အဆုတ်ကြားမှာ ကာဗွန်ဒိုင် အောက်ဆိုဒ်နဲ့ အောက်ဆီဂျင်ကိုဖလှယ်တဲ့

between the lungs and blood.

သေးငယ်တဲ့ လေအိတ်လေးတွေကိုရောက်တယ်

A toxic gas called carbon monoxide crosses that membrane into the blood,

အဆိပ်ဓာတ်ငွေ့ ကာဗွန်မိုနောက်ဆိုဒ်က အမြှေးပါးကိုဖြတ်ပြီး သွေးထဲကိုရောက်တယ်

binding to hemoglobin

ဟေမိုဂလိုဘင်ကို သွားပေါင်းပြီး

and displacing the oxygen

ခန္ဓာကိုယ်တလျှောက်သယ်ပို့ပေးမယ့်

it would usually have transported around the body.

အောက်ဆီဂျင်နေရာကို အစားဝင်ရောက်တယ်

That’s one of the reasons smoking can lead to oxygen deprivation

ဒါက ဆေးလိပ်သောက်ရင် အောက်ဆီဂျင်မဝခြင်းနဲ့ အသက်ရှုမဝခြင်းကို ဖြစ်စေတဲ့

and shortness of breath.

အချက်တွေထဲကတစ်ခုပါ

Within about 10 seconds,

၁၀ စက္ကန့်အတွင်းမှာပဲ

the bloodstream carries a stimulant called nicotine to the brain,

သွေးတွေက နီကိုတင်းလို့ခေါ်တဲ့ လှုံ့ဆော်ပစ္စည်းကို ဦးနှောက်ဆီပို့ပေးပြီး

triggering the release of dopamine and other neurotransmitters

ဒိုပါမင်းနဲ့ အခြားneurotransmitters တွေကို ထုတ်အောင် လုပ်ပေးတယ်

including endorphins

အန်ဒိုဖင် အပါအဝင်ပေါ့

that create the pleasurable sensations which make smoking highly addictive.

အန်ဒိုဖင်က သာယာစိတ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေလို့ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကအရမ်းစွဲလမ်းစေတာပါ

Nicotine and other chemicals from the cigarette

စီးကရက်ထဲက နီကိုတင်းနဲ့ အခြားဓာတုပစ္စည်းတွေဟာ

simultaneously cause constriction of blood vessels

သွေးကြောတွေ ကျဉ်းမှုကို အဆက်မပြတ်ဖြစ်ပေါ်စေပြီး

and damage their delicate endothelial lining,

အဲဒီထဲက နူးညံ့တဲ့ အလွှာလေးတွေကို ပျက်စီးစေကာ

restricting blood flow.

သွေးစီးဆင်းမှုကို တားမြစ်စေတယ်

These vascular effects lead to thickening of blood vessel walls

ဒီသွေးကြာမှာဖြစ်တာက သွေးကြောနံရံတွေ ထူလာတာကိုဖြစ်စေပြီး

and enhance blood platelet stickiness,

သွေးဥမွှားလေးတွေ တွယ်ကပ်မှုကိုတိုးလာစေတယ်

increasing the likelihood that clots will form

သွေးခဲဖတ်လေးတွေ ဖြစ်ပေါ်လာမှုတိုးလာစေပြီး

and trigger heart attacks and strokes.

နှလုံးရောဂါနဲ့ လေဖြတ်ဖို့ အစပျိုးပေးနေတယ်

Many of the chemicals inside cigarettes can trigger dangerous mutations

စီးကရက်ထဲက ဓာတုပစ္စည်းတော်တော်များများဟာ ကင်ဆာကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့

in the body’s DNA that make cancers form.

ခန္ဓာကိုယ်ထဲကအန္တရာယ်ရှိတဲ့DNAပြောင်းလဲမှု တွေကို အစပျိုးနိုင်တယ်

Additionally, ingredients like arsenic and nickel

ပြီးတော့၊ အာဆင်းနစ်နဲ့ နီကယ်လို ပါဝင်ပစ္စည်းတွေက

may disrupt the process of DNA repair,

ခန္ဓာကိုယ်က ကင်ဆာတွေကိုတိုက်ထုတ်တဲ့

thus compromising the body’s ability to fight many cancers.

စွမ်းဆောင်မှုဖြစ်တဲ့DAN ပြုပြင်ခြင်း အလုပ်ကိုလည်းနှောင့်ယှက်နိုင်တယ်

In fact, about one of every three cancer deaths in the United States

တကယ်တော့၊ အမေရိကမှာ ကင်ဆာကြောင့်သေတဲ့ ၃ယောက်တိုင်းမှာ ၁ယောက်က

is caused by smoking.

ဆေးလိပ်သောက်လို့ပါ

And it’s not just lung cancer.

သူက အဆုတ်ကင်ဆာချည်းပဲဖြစ်တာမဟုတ်ဘူး

Smoking can cause cancer in multiple tissues and organs,

ဆေးလိပ်သောက်တာဟာ ကိုယ်အင်္ဂါတွေ၊ တစ်ရှူးတွေမှာပါ ကင်ဆာဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်

as well as damaged eyesight

အမြင်အာရုံကိုလည်း ထိခိုက်စေတယ်

and weakened bones.

အရိုးတွေ ပျော့စေတယ်

It makes it harder for women to get pregnant.

အမျိုးသမီးတွေမှာ ကလေးရဖို့တောင်ခက်စေတယ်

And in men, it can cause erectile dysfunction.

အမျိုးသားတွေမှာတော့ ပန်းသေ၊ပန်းညှိုးဖြစ်စေတယ်

But for those who quit smoking,

ဆေးလိပ်ဖြတ်တဲ့သူတွေမှာ

there’s a huge positive upside

ချက်ချင်းဖြစ်တာနဲ့ရေရှည်မှာ

with almost immediate and long-lasting physical benefits.

လက်တွေ့ကောင်းကျိုးဖြစ်တာမျိုး ကြီးမားတဲ့ ကောင်းကွက်တွေရှိပါတယ်

Just 20 minutes after a smoker’s final cigarette,

ဆေးလိပ်ဖြတ်ပြီး မိနစ်၂၀ အကြာမှာ

their heart rate and blood pressure begin to return to normal.

နှလုံးခုန်နှုန်းနဲ့ သွေးပေါင်က ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်သွားတယ်

After 12 hours, carbon monoxide levels stabilize,

၁၂နာရီအကြာမှာတော့ ကာဗွန်မိုနောက်ဆိုဒ်ပမာဏက တည်ငြိမ်သွားပြီး

increasing the blood’s oxygen-carrying capacity.

သွေးက အောက်ဆီဂျင်သယ်နိုင်တဲ့စွမ်းရည် ပြန်ရလာပြီ

A day after ceasing,

ဖြတ်ပြီး တစ်ရက်အကြာမှာ

heart attack risk begins to decrease as blood pressure and heart rates normalize.

နှလုံးဖောက်နိုင်ခြေက နှလုံးခုန်နှုန်းနဲ့ သွေးပေါင် ပုံမှန်ဖြစ်တာနဲ့အတူလေျာ့ကျလာပြီ

After two days,

နှစ်ရက်အကြာ

the nerve endings responsible for smell and taste start to recover.

အနံ့ခံမှုနဲ့ အရသာခံမှုမှာ အရေးပါတဲ့ အာရုံကြောတွေပြန်ပြီး ကောင်းစပြုလာပြီ

Lungs become healthier after about one month,

တစ်လအကြာမှာတော့ ခေျာင်းဆိုးတာနဲ့ အသက်ရှုကြပ်တာ လျော့လာပြီး

with less coughing and shortness of breath.

အဆုတ်က ပိုကျန်းမာလာတယ်

The delicate hair-like cilia in the airways and lungs

လေပြွန်နဲ့ အဆုတ်က နူးညံ့တဲ့ အမွေးလို cilia လေးတွေက

start recovering within weeks,

ရက်သတ္တပတ် အတွင်းမှာပဲ နလန်ထစ ပြုလာပြီး

and are restored after 9 months, improving resistance to infection.

၉လာကြာတော့ ပြန်ကောင်းလာကာ ရောဂါပိုးတွေကို ကာကွယ်နိုင်စွမ်းတက်လာပြီ

By the one-year anniversary of quitting,

ဆေးလိပ်ဖြတ်တာ နှစ်ပတ်လည်သွားတဲ့အခါမှာတော့

heart disease risk plummets to half as blood vessel function improves.

သွေးကြောတွေရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ကောင်းလာလို့ နှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေက ထက်ဝက်ထိကျသွားပြီ

Five years in,

၅နှစ်ကြာတဲ့အခါ

the chance of a clot forming dramatically declines,

သွေးခဲဖြစ်နိုင်ခြေက သိသိသာသာကို ကျသွားပြီ

and the risk of stroke continues to reduce.

လေဖြတ်နိုင်ခြေကလည်း ဆက်ကျဆင်းနေတယ်

After ten years, the chances of developing fatal lung cancer

၁၀နှစ်ကြာတဲ့အခါတော့ ၊ သေနိုင်လောက်တဲ့ အဆုတ်ကင်ဆာဖြစ်ဖို့က

go down by 50%,

၅၀% လျော့သွားပြီ

probably because the body’s ability to repair DNA is once again restored.

DNAကို ပြင်ဆင်တဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့အစွမ်းကို ပြန်ရလာလို့ ဖြစ်နိင်တယ်

Fifteen years in, the likelihood of developing coronary heart disease

၁၅နှစ်ကြာတဲ့အခါ၊ နှလုံးသွေးကြောရောဂါ ဖြစ်ဖို့အလားအလာက

is essentially the same as that of a non-smoker.

ဆေးလိပ်မသောက်သူနဲ့ အတူတူပဲဖြစ်သွားပြီ

There’s no point pretending this is all easy to achieve.

ဒါအားလုံးကို လွယ်လွယ်လုပ်လို့ ရနိုင်မယ်လို့ ပြောစရာအကြောင်းမရှိပါဘူး

Quitting can lead to anxiety and depression,

ဆေးလိပ်ဖြတ်တာက နီကိုတင်းမရရှိတာကြောင့် စိုးရိမ်စိတ်များတာနဲ့

resulting from nicotine withdrawal.

စိတ်ကျတာကိုဖြစ်စေပါတယ်

But fortunately, such effects are usually temporary.

ကံအားလျော်စွာပဲ၊ ဒီလိုဖြစ်တာကတော့ ခဏပါ

And quitting is getting easier, thanks to a growing arsenal of tools.

ဖြတ်ဖို့က ပိုလွယ်လာပါပြီ။ ဖြတ်တဲ့ကိရိယာတွေ ပေါလာတဲ့ ကျေးဇူးပေါ့

Nicotine replacement therapy through gum,

နီကိုတင်းအစားထိုးတဲ့ကုထုံးဖြစ်တဲ့ ပီကေတွေ

skin patches,

အသားမှာကပ်တဲ့ကပ်ခွာ

lozenges,

ပူရှိမ်းပြား နဲ့

and sprays

ဖြန်းဆေးတွေက

may help wean smokers off cigarettes.

ဆေးလိပ်ဖြတ်နေတဲ့သူတွေကို စီးကရက်မသောက်ပဲနေနိုင်အောင် လုပ်ပေးတယ်

They work by stimulating nicotine receptors in the brain

ဒါတွေက ဦးနှောက်မှာရှိတဲ့ နီကိုတင်းလက်ခံတဲ့နေရာကို လှုံ့ဆော်ပြီး

and thus preventing withdrawal symptoms,

အခြားအန္တရာယ်ရှိတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေ မစွဲလမ်းစေပဲ

without the addition of other harmful chemicals.

ဆေးလိပ်ဖြတ်တဲ့အခါပေါ်ပေါက်တဲ့ လက္ခဏာတွေကို တားဆီးပေးပါတယ်

Counselling and support groups,

နှစ်သိမ့်ဆေွးနွေးတာ၊ အားပေးမယ့်အဖွဲ့

cognitive behavioral therapy,

အမူအကျင့်ဆိုင်ရာကုထုံးတွေနဲ့

and moderate intensity exercise

မပြင်းထန်တဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းတွေလုပ်တာက

also help smokers stay cigarette-free.

ဆေးလိပ်သောက်သူကို စီးကရက်နဲ့ ဝေးဝေးနေစေပါတယ်

That’s good news,

သတင်းကောင်းကတော့

since quitting puts you and your body on the path back to health.

ဖြတ်လိုက်တာက သင်နဲ့သင့်ခန္ဓာကိုယ်ကို ကျန်းမာတဲ့လမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်ရောက်စေတာပါ