How do cigarettes affect the body? - Krishna Sudhir

Translator: Marla Munkh-Achit Reviewer: Sundari Enkhtugs

Cigarettes aren’t good for us.

Тамхи бидний биед муу.

That’s hardly news--we’ve known about the dangers of smoking for decades.

Энэ гэхдээ мэдээ биш. Бид тамхины уршгийг олон жилийн турш мэдэж байсан.

But how exactly do cigarettes harm us?

Гэхдээ тамхи яг яаж биднийг хордуулдаг вэ?

Let’s look at what happens as their ingredients

Тамхины орц найрлагад байдаг бодисууд бидний биед

make their way through our bodies,

хэрхэн тархаж, тамхинаас гарах үед

and how we benefit physically when we finally give up smoking.

биед ямар өөрчлөлт гардгийг харцгаая.

With each inhalation,

Тамхины утааг амьсгалах бүрт

smoke brings its more than 5,000 chemical substances

5000 гаруй химийн бодис

into contact with the body’s tissues.

биеийн эсүүдтэй нийлдэг.

From the start, tar, a black, resinous material,

Эхлээд давирхай буюу хар, резинлэг материал

begins to coat the teeth and gums,

шүд, буйлыг бүрхэх бөгөөд

damaging tooth enamel, and eventually causing decay.

шүдний пааланг гэмтээж, цоорол үүсгэдэг.

Over time, smoke also damages nerve-endings in the nose,

Цаг хугацаа өнгөрөхөд утаа нь хамрын мэдрэлийн эсүүдийг гэмтээж

causing loss of smell.

үнэрлэх чадвар алдуулна.

Inside the airways and lungs,

Амьсгалын зам болон уушгинд

smoke increases the likelihood of infections,

халдвар авах магадлалыг нэмэгдүүлж,

as well as chronic diseases like bronchitis and emphysema.

бронхит болон эмфизема зэрэг архаг өвчинд өртөмхий болгоно.

It does this by damaging the cilia,

Энэ нь амьсгалын замыг цэвэр байлгах

tiny hairlike structures whose job it is to keep the airways clean.

үүрэг бүхий үсэнцэрүүдийг гэмтээснээр үүсдэг.

It then fills the alveoli,

Улмаар уушиг, цусны хооронд

tiny air sacs that enable the exchange of oxygen and carbon dioxide

хүчилтөрөгч, нүүрстөрөгчийн солилцоог явуулдаг

жижиг уутанцарууд буюу уушигны цулцанг дүүргэдэг.

between the lungs and blood.

A toxic gas called carbon monoxide crosses that membrane into the blood,

Нүүрстөрөгчийн дан исэл гэх хортой хий цусны мембранд хүрч,

binding to hemoglobin

цусны бөөмд наалдаж,

and displacing the oxygen

биеэр гүйх хүчилтөрөгчийг тасалдуулдаг байна.

it would usually have transported around the body.

That’s one of the reasons smoking can lead to oxygen deprivation

Энэ нь тамхи татах нь хүчилтөрөгчийн дутагдал,

and shortness of breath.

амьсгаадалт үүсгэдэг нэг шалтгаан юм.

Within about 10 seconds,

10 секундын дотор

the bloodstream carries a stimulant called nicotine to the brain,

никотин хэмээх бодис цусаар дамжин тархинд хүрч,

triggering the release of dopamine and other neurotransmitters

допамин болон эндорфин зэрэг

мэдрэлийн импульс дамжуулдаг бодис ялгаруулж

including endorphins

that create the pleasurable sensations which make smoking highly addictive.

таатай мэдрэмж төрүүлдэг учир тамхи татах нь донтолт үүсгэдэг.

Nicotine and other chemicals from the cigarette

Тамхинд агуулагддаг никотин бол бусад бодисууд нь

simultaneously cause constriction of blood vessels

цусны судсуудыг агшааж,

and damage their delicate endothelial lining,

эмзэг ханыг нь гэмтээж,

restricting blood flow.

улмаар цусны эргэлийг багасгадаг.

These vascular effects lead to thickening of blood vessel walls

Эдгээр нь судасны ханыг зузааруулж,

and enhance blood platelet stickiness,

цусны ялтсан эсний наалдамхай байдлыг нэмэгдүүлж

increasing the likelihood that clots will form

бөглөрөл үүсэх, зүрхний шигдээс

and trigger heart attacks and strokes.

болон цусны даралт харвах магадлалыг ихэсгэдэг.

Many of the chemicals inside cigarettes can trigger dangerous mutations

Тамхин доторх маш олон химийн бодис хавдар үүсэх магадалтай

in the body’s DNA that make cancers form.

ДНК-д мутаци үүсгэдэг.

Additionally, ingredients like arsenic and nickel

Түүнчлэн хүнцэл, никель зэрэг орцууд нь

may disrupt the process of DNA repair,

ДНК засварлах үйл ажиллагааг тасалдуулж,

thus compromising the body’s ability to fight many cancers.

биеийн хорт хавдартай тэмцэх чадварыг алдагдуулдаг.

In fact, about one of every three cancer deaths in the United States

АНУ-д гурван үхэл тутмын нэг нь

is caused by smoking.

тамхинаас үүдэлтэй байна.

And it’s not just lung cancer.

Гэхдээ зөвхөн уушгины хорт хавдар ч бус.

Smoking can cause cancer in multiple tissues and organs,

Тамхи татах нь маш олон эд, эрхтэнд хорт хавдар үүсгэж

as well as damaged eyesight

нүдний хараа муутгаж

and weakened bones.

ясыг сийрэгжүүлдэг.

It makes it harder for women to get pregnant.

Эмэгтэйчүүд жирэмслэхэд хүндрэлтэй болгож

And in men, it can cause erectile dysfunction.

эрчүүдэд бэлгийн сулрал үүсгэдэг.

But for those who quit smoking,

Харин тамхинаас гарсан хүмүүст

there’s a huge positive upside

тэр даруй бөгөөд уртын хугацаанд

with almost immediate and long-lasting physical benefits.

маш олон сайн нөлөө илэрч эхэлдэг.

Just 20 minutes after a smoker’s final cigarette,

Сүүлийн тамхиа татснаас 20 минутын дараа

their heart rate and blood pressure begin to return to normal.

зүрхний хэм, цусны даралт хэвийн хэмжээнд хүрнэ.

After 12 hours, carbon monoxide levels stabilize,

12 цагийн дараа, нүүрстөрөгчийн дан исэл хэвийн хэмжээнд хүрч,

increasing the blood’s oxygen-carrying capacity.

цусны хүчилтөрөгч дамжуулах чадвар нэмэгддэг.

A day after ceasing,

Тамнхинаас гарснаас нэг өдрийн дараа

heart attack risk begins to decrease as blood pressure and heart rates normalize.

цусны даралт, зүрхний хэм хэвийн болж, зүрхний шигдээс болох магадлал бууна.

After two days,

Хоёр өдрийн дараа

the nerve endings responsible for smell and taste start to recover.

амтлах, үнэрлэх мэдрэмж буцаж сэргэнэ.

Lungs become healthier after about one month,

Уушиг нэг сарын дараа эрүүлжиж

with less coughing and shortness of breath.

ханиах, амьсгаадах нь багасна.

The delicate hair-like cilia in the airways and lungs

Амьсгалын зам, уушигны үсэрхэг эдүүд

start recovering within weeks,

хэдэн 7 хоногийн дараагаар сэргэж

and are restored after 9 months, improving resistance to infection.

9 сарын дараа буцаж эдгэн, халдвараас хамгаалж эхэлнэ.

By the one-year anniversary of quitting,

Нэг жилийн дараа

heart disease risk plummets to half as blood vessel function improves.

зүрх судасны үйл ажиллагаа сайжирч өвчлөх магадлал хоёр дахин багасна.

Five years in,

Таван жилийн дараа

the chance of a clot forming dramatically declines,

цусны бөглөрөл үүсэх магадлал багасч

and the risk of stroke continues to reduce.

цус харвах магадлал буурсаар байна.

After ten years, the chances of developing fatal lung cancer

10 жилийн дараа уушигны хавдар тусах магадлал

go down by 50%,

50 хувиар буурдаг нь

probably because the body’s ability to repair DNA is once again restored.

ДНК-гаа эмчлэх биеийн чадвар сэргэсэнтэй холбоотой.

Fifteen years in, the likelihood of developing coronary heart disease

15 жилийн дараа зүрх судасны өвчнөөр өвдөх магадлал

is essentially the same as that of a non-smoker.

тамхи татдаггүй хүнтэй ижил болно.

There’s no point pretending this is all easy to achieve.

Энэ гэхдээ амархан биш.

Quitting can lead to anxiety and depression,

Тамхинаас гарах нь никотины дутагдал үүсгэж

resulting from nicotine withdrawal.

улмаар сэтгэл гутрал үүсгэж болно.

But fortunately, such effects are usually temporary.

Азаар энэ нь зөвхөн түр зуурынх.

And quitting is getting easier, thanks to a growing arsenal of tools.

Тамхинаас гарах олон аргууд бий болсон учир улам л амар болж байна.

Nicotine replacement therapy through gum,

Бохиор никотин орлуулах бохь,

skin patches,

арьсны наалт,

lozenges,

хүлхдэг эм

and sprays

цацлага зэрэг нь

may help wean smokers off cigarettes.

тамхинаас гарахад туслана.

They work by stimulating nicotine receptors in the brain

Тархинд никотин хүлээн авагчийг өдөөж,

and thus preventing withdrawal symptoms,

өөр нэмэлт хортой химийн элементгүйгээр

without the addition of other harmful chemicals.

тамхи татах хүслийг зогсооно.

Counselling and support groups,

Зөвлөгөө, дэмжлэгийн бүлгүүд

cognitive behavioral therapy,

зан төлөв, сэтгэл заслын эмчилгээ болон

and moderate intensity exercise

тохиромжтой хэмжээний дасгал хөдөлгөөн

also help smokers stay cigarette-free.

тамхинаас гарахад тусалдаг.

That’s good news,

Энэ нь мэдээж сайн зүйл учир нь

since quitting puts you and your body on the path back to health.

тамхинаас гарах нь та болон таны биеийг эрүүл байх замд буцаан оруулна.