The wars that inspired Game of Thrones - Alex Gendler

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

As far as we know,

သိရသလောက်ကတော့

Medieval England was never invaded by ice zombies,

အလယ်ခေတ် အင်္ဂလန်ဟာ ရေခဲ ဖုတ်ကောင်တွေ ကျူးကျော်တာ

or terrorized by dragons,

(သို့)နဂါးတွေ ခြိမ်းခြောက်တာ မကြုံဖူးပေမဲ့

but it was shaken by a power struggle between two noble families

မျိုးဆက်တွေ တိုင်ခဲ့ပြီး ရှုပ်ထွေးတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေနဲ့

spanning generations

သစ္စာခံမှု ဘက်ပြောင်းတဲ့ လူထူးတွေရဲ့

and involving a massive cast of characters

လူစုကြီးပါဝင်တဲ့ ဆွေကြီးမျိုးကြီး မိသားစုနှစ်စုကြားက

with complex motives and shifting loyalties.

အာဏာ ယှဉ်ပြိုင်မှုတစ်ခုကြောင့် လှုပ်ယမ်းခံခဲ့ရတယ်။

If that sounds familiar,

ဒါဟာ ရင်းနှီးနေပုံရတယ်ဆိုရင်

it's because the historical conflicts known as the Wars of the Roses

Game of Thrones. ဇာတ်လမ်းရဲ့ အကြောင်းရင်းအဖြစ် အသုံးပြုထားတဲ့

served as the basis for much of the drama in Game of Thrones.

Wars of the Roses လို့ လူသိများတဲ့ သမိုင်းအ​ခြေခံတဲ့ ပဋိပက္ခကြောင့်ပါ။

The real-life seeds of war were sewn by the death of King Edward III in 1377.

စစ်ရဲ့ တကယ့် အသက်မျိုးစေ့တွေဟာ ၁၃၇၇ ခုနှစ် King Edward III နတ်ရွာစံတာကနေ ပျိုးခဲ့တယ်။

Edward's oldest son had died before his father,

Edward ရဲ့အကြီးဆုံးသားဟာ သူဖခင်ထက် အရင် သေဆုံးခဲ့ပေမဲ့

but his ten-year-old son, Richard II,

သူ့ရဲ့ ၁၀ နှစ်အရွယ် သားတော် Richard II ဟ Edward ရဲ့

succeeded to the throne ahead of Edward's three surviving sons.

ကျန်တဲ့ သားတော်သုံးပါးထက် စောပြီး ထီးနန်းဆက်ခံခဲ့တယ်။

This skipping of an entire generation

မျိုးဆက်တစ်ခုလုံးကို ကျော်လိုက်ခြင်းက

left lingering claims to the throne among their various offspring,

မျိုးစုံတဲ့သားသမီးတွေကြားမှာ ကြာရှည်တဲ့ ထီးနန်းတောင်းဆိုမှုတွေ ဖြစ်ကျန်ခဲ့တယ်။

particularly the Lancasters, descended from Edward's third son,

အထူသဖြင့်တော့ Edward ရဲ့တတိယသားက ဆင်းသက်လာတဲ့ Lancasters နဲ့

and the Yorks, descended from his fourth son.

စတုတ္ထသားက ဆင်းသက်လာတဲ့ Yorks ပါ။

The name of the ensuing wars

အကျိုးဆက်စစ်ပွဲတွေရဲ့ နာမည်က

comes from the symbols associated with the two families,

မိသားစုနှစ်စုနဲ့ ဆက်နွယ်နေတဲ့ သင်္ကေတတွေကနေ လာတာပါ၊

the white rose of York and the red rose of Lancaster.

York ရဲ့ နှင်းဆီဖြူနဲ့ Lancaster ရဲ နှင်းဆီနီပါ။

The Lancasters first gained the throne

Richard II ကို သူ့ဝမ်းကွဲတော်သူ Henry IV က

when Richard II was deposed by his cousin Henry IV in 1399.

၁၃၉၉ မှာ ဖယ်ရှားတဲ့အခါ Lancasters မိသားစုက ထီးနန်း အရင်ရခဲ့တယ်။

Despite sporadic unrest,

ပြတ်တောင်ပြတ်တောင်း အုံကြွမှုရှိပေမဲ့

their reign remained secure until 1422,

သူတို့အုပ်ချုပ်မှုက ၁၄၂၂ အထိ သေချာခဲ့တယ်၊

when Henry V's death in a military campaign

စစ်ရေးတိုက်ပွဲတစ်ခုမှာ Henry V ကွယ်လွန်တော့

left an infant Henry VI as king.

နို့စို့ကလေးHenry VI ကို ဘုရင်အဖြစ်ထားခဲ့တယ်။

Weak-willed and dominated by advisors,

စိတ်အားပျော့ပြီး အကြံပေးတွေ ခြယ်လှယ်တာခံရတဲ့ Henry ဟာ

Henry was eventually convinced to marry Margaret of Anjou to gain French support.

ပြင်သစ်ထောက်ခံမှုရဖို့ Margaret of Anjou ကိုလက်ဆက်ဖို့ နောက်ဆုံးသိမ်းသွင်းခံရတယ်။

Margaret was beautiful, ambitious,

Margaret ဟာ လှပပြီး ရည်မှန်းချက်ကြီးတယ်၊

and ruthless in persecuting any threat to her power,

သူ့အာဏာကို ခြိမ်းခြောက်မှုမှန်သမျှကို နှိပ်ကွပ်ရာမှာ ရက်စက်ပြီး

and she distrusted Richard of York, most of all.

Richard of York ကို မယုံကြည်ဆုံးပဲ။

York had been the King's close advisor and loyal General,

York ဟာ ဘုရင်ရဲ့ အနီးကပ်အကြံပေးနဲ့ သစ္စာရှိ စစ်သူကြီးဖြစ်ခဲ့ပေမဲ့

but was increasingly sidelined by the Queen,

Earls of Suffolk နဲဘ Somerset တို့လို သူ့ရဲ့အနှစ်သက်ဆုံး

who promoted her favorite supporters, like the Earls of Suffolk and Somerset.

ထောက်ခံသူတွေကို အားပေးသူ ဘုရင်မရဲ့ တိုးတိုးပြီး ဘေးဖယ်ခံခဲ့ရတယ်​။

York's criticism of their inept handling of the war against France

ပြင်သစ်နဲ့စစ်ပွဲမှာ သူတို့အသုံးမကျတဲ့ ကိုင်တွယ်မှုကို York ရဲ့ ဝေဖန်မှုက

led to his exclusion from court and transfer to Ireland.

သူ့ကို နန်းတော်ကနေ ပထုတ်ခံရပြီး အိုင်ယာလန်ကို ပြောင်းရွေ့သွားစေတယ်။

Meanwhile, mounting military failures,

တစ်ချိန်တည်းမှာ တိုးလာတဲ့ ကျရှုံးမှုတွေနဲ့

and corrupt rule by Margaret and her allies

Margaret နဲ့အပေါင်းအပါတွ ရဲ့ အကျင့်ပျက် အုပ်ချုပ်မှုက

caused widespread discontent,

မကျေနပ်မှုတွေ ပျံ့နှံ့စေပြီး

and in the midst of this chaos,

ဖရိုဖရဲ့အခြေအနေတွေထဲမှာ

Richard of York returned with an army to arrest Somerset and reform the court.

Richard of York ဟာ စစ်တပ်နဲ့ပြန်လာပြီး Somerset ကိုဖမ်းကာ နန်းတော်ကို ပြုပြင်တယ်။

Initially unsuccessful, he soon got his chance

အစမှာတော့ မအောင်မြင်ဘူး၊ Henry စိတ်ယိုယွင်းပြီးနောက်

when he was appointed Protector of the Realm

နိုင်ငံကို ကာကွယ်သူအဖြစ် အခန့်ခံရတဲ့အခါမှာတော့

after Henry suffered a mental breakdown.

မကြာခင် အခွင့်ရေးရခဲ့တယ်။

However, less than a year later,

ဒါပေမဲ့ နောက်တစ်နှစ်မရှိတရှိမှာ

Henry suddendly recovered

Henry ပြန်သက်သာလာပြီး

and the Queen convinced him to reverse York's reforms.

ဘုရင်မက York ရဲ့ပြောင်းလဲမှုတွေကို ပြန်ပြောင်းဖို့ သူ့ကို နားချခဲ့တယ်။

York fled and raised an army once more.

York က ထွက်ပြေးပြီး နောက်တစ်ခါ စစ်တပ်တစ်တပ်ထူထောင်တယ်။

Though he was unable to directly seize the throne,

ထီးနန်းကို တိုက်ရိုက် မသိမ်းပိုက်နိုင်သော်လည်း

he managed to be reinstated as Protector

ကာကွယ်သူအဖြစ် မူလရာထူးရယူကာ သူကိုယ်တိုင်နဲ့

and have himself and his heirs designated to succeed Henry.

သူ့ကိုဆက်ခံသူတွေကို Henry ကိုဆက်ခံဖို့ လျာထားနိုင်ခဲ့တယ်။

But instead of a crown,

ဒါပေမဲ့ York ဟာ သရဖူအစား

York's head acquired a pike

ဘုရင်မရဲ့ သစ္စာခံတွေနဲ့ အသတ်ခံရပြီးနောက်

after he was killed in battle with the Queen's loyalists.

ခေါင်းမှာ လှံတော့ရခဲ့တယ်။

His young son took up the claim and was crowned Edward IV.

သူ့သားငယ်က ရပိုင်ခွင့်ကိုရယူပြီး Edward IV အဖြစ် မင်းပြုခံရတယ်။

Edward enjoyed great military success against the Lancasters.

Edward ဟာ Lancasters ကိုတိုက်တဲ့ ကြီးကျယ်တဲ အောင်မြင်မှုကို နှစ်သက်ခဲ့တယ်။

Henry was captured,

Henry အဖမ်းခံရပြီး

while Margaret fled into exile

ရက်စက်တဲ့သားဆိုတဲ့ Edward of Westminster နဲ့အတူ

with their reportedly cruel son, Edward of Westminster.

Margaret ဟာ ပြည်ပကို ထွက်ပြေးခဲ့တယ်။

But the newly crowned King made a tragic political mistake

ဒါပေမဲ့ ဘုရင်အသစ်ဟာ သာမည မှူးမတ် တစ်ဦးရဲ့ မုဆိုးမကို တိတ်ဆိတ်လက်ထပ်ဖို့

by backing out of his arranged marriage with a French Princess

ပြင်သစ်မင်းသမီးနဲ့ စီစဉ်ထားတဲ့ လက်ထပ်ပွဲကို နောက်ဆုတ်ရင်း

to secretly marry the widow of a minor Noble.

ကြေကွဲဖွယ် နိုင်ငံရေး အမှားတစ်ခု လုပ်ခဲ့တယ်။

This alienated his most powerful ally, the Earl of Warwick.

ဒါက သူ့ရဲ့ အာဏာအရှိဆုံး မဟာမိတ် Earl of Warwick နဲ့ ကင်းကွာစေပြီး

Warwick allied with the Lancasters,

Warwick က Lancasters နဲ မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့ကာ

turned Edward's jealous younger brother, George, against him,

Edward's ရဲ့ မနာလိုတတ်တဲ့ညီ George ကနေ သူ့ကို ဆန့်ကျင်စေခဲ့တယ်။

and even briefly managed to restore Henry as King,

Henry ကို ခဏတာမင်းအဖြစ်တောင် ပြန်တင်နိုင်ခဲ့ပေမဲ့

but it didn't last.

ကြာကြာမခံခဲ့ဘူး။

Edward recaptured the throne,

Edward က ထီးနန်းကို ပြန်သိမ်းတယ်။

the Lancaster Prince was killed in battle,

Lancaster Prince က တိုက်ပွဲမှာ အသတ်ခံရပြီး

and Henry himself died in captivity not long after.

Henry ကိုယ်တိုင်ကတော့ အကျဉ်းခံရပြီး မကြာခင်မှာပဲ သေဆုံးခဲ့တယ်။

The rest of Edward IV's reign was peaceful,

ကျန်တဲ့ Edward IV ရဲ့အုပ်စိုးမှုက အေးချမ်းပေမဲ့

but upon his death in 1483, the bloodshed resumed.

၁၄၈၃ ခု သူဆုံးချိန်မှာတော့ သွေးထွက်သံယိုမှု ပြန်စခဲ့တယ်။

Though his twelve-year-old son was due to succeed him,

သူ့ရဲ့ တစ်ဆယ့်နှစ်နှစ်အရွယ် သားဟာ သူ့ကိုဆက်ခံဖို့ဖြစ်ပေမဲ့

Edward's younger brother Richard III declared his nephews illegitimate

Edward ရဲ့ ညီ Richard III က သူတို့ အဖေရဲ့ တိတ်တိတ်ပုန်း လက်ထပ်မှုကြောင့်

due to their father's secret marriage.

သူ့တူတွေကို တရားမဝင်ကြေညာခဲ့တယ်။

He assumed the regency himself and threw the boys in prison.

သူ့ကိုယ်သူ ရင်ခွင်ပိုက်အစိုးရလို့မှတ်ယူကာ ကောင်လေးတွေကို ထောင်ချခဲ့တယ်။

Though no one knows what ultimately became of them,

နောက်ဆုံး သူတို့ဘာဖြစ်သွားတာကို ဘယ်သူမှမသိပေမဲ့

after a while, the Princes disappeared

မကြာခင်မှာ မင်းသားတွေ ပျောက်သွားပြီး

and Richard's power seemed secure.

Richard ရဲ့အာဏာဟာ သေချာပုံရခဲ့တယ်။

But his downfall would come only two years later

ဒါပေမဲ့ သူ့ရဲ့ကျဆုံးခန်းက နှစ်နှစ်အကြာမှာ

from across the narrow sea of the English Channel.

အင်္ဂလိပ် ရေလက်ကြားရဲ့ ပင်လယ်ကျဉ်းကို ဖြတ်ပြီးရောက်လာမှာပါ။

Henry Tudor was a direct descendant of the first Duke of Lancaster,

Henry Tudor ဟာ ပထမ Duke of Lancaster ကနေ တိုက်ရိုက်ဆင်းသက်လာသူဖြစ်ပြီး

raised in exile after his father's death in a previous rebellion.

အရင်က ပုန်ကန်မှုတစ်ခုမှာ သူ့အဖေ ဆုံးပြီးနောက် ပြည်ပမှာ ကြီးပြင်းခဲ့တယ်။

With Richard III's power grab causing a split in the York faction,

York ဂိုဏ်းကွဲမှုကို ဖြစ်စေတဲ့ Richard III ရဲ့ အာဏာဆုပ်ကိုင်မှုနဲ့အတူ

Henry won support for his royal claim.

Henry ဟာ သူ့ထီးနန်းရယူဖို့ ထောက်ခံမှုရရှိခဲ့တယ်။

Raising an army in France, he crossed the Channel in 1485

ပြင်သစ်မှာ စစ်တပ်တစ်ခုထောင်ပြီး ၁၄၈၅ မှာ ရေလက်ကြားကို ဖြတ်ကာ

and quickly defeated Richard's forces.

Richard ရဲ့တပ်တွေကို အလျင်အမြန် အနိုင်ယူခဲ့တယ်။

And by marrying Elizabeth of York, elder sister of the disappeared Princes,

ပျောက်ကွယ်သွားတဲ့ မင်းသားတွေရဲ့ အစ်မ Elizabeth of York ကို လက်ဆက်ပြီး

the newly crowned Henry VII joined the two roses,

အသစ် မင်းဖြစ်လာတဲ့ Henry VII ဟာ နှင်းဆီနှစ်ပွင့်ကို ပေါင်းစပ်ခဲ့တယ်၊

finally ending nearly a century of war.

နောက်ဆုံးမှာ ရာစုနှစ်တစ်ခုနီးနီး စစ်ပွဲကိုအဆုံးသတ်ခဲ့တယ်။

We often think of historical wars as decisive conflicts

သမိုင်းအခြေခံတဲ့ စစ်ပွဲတွေကို နိုင်သူနဲ့ ရှုံးသူတွေကို တိတိကျကျ သတ်မှတ်ပေးတဲ့

with clearly defined winners and losers.

အဆုံးအဖြတ်ပေးတဲ့ ပဋိပက္ခတွေလို့ မကြာခဏ ထင်ကြတယ်။

But the Wars of the Roses, like the fiction they inspired,

ဒါပေမဲ့ ၎င်းတို့စေ့ဆော်တဲ့ Wars of the Roses လိုပဲ

show us that victories can be uncertain,

အောင်ပွဲတွေဆိုတာ မသေချာနိုင်၊

alliances unstable,

မဟာမိတ်တွေဟာ မတည်တံ့နိုင်ပဲ

and even the power of Kings as fleeting as the seasons.

ဘုရင်တွေရဲ့ အာဏာဆိုတာတောင် ရာသီတွေလို တဒင်္ဂဆိုတာ ပြသခဲ့တယ်။