The world’s most mysterious book - Stephen Bax

ကမ္ဘာ့ အဆန်းကြယ်ဆုံး စာအုပ် Stephen Bax

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Deep inside Yale University's Beinecke Rare Book and Manuscript Library

Yale's Beinecke Rare Book နဲ့ Manuscript Library ရဲ့ အတွင်းဘက်ကျကျမှာ

lies the only copy of a 240-page tome.

စာမျက်နှာ ၂၄၀ ပါတဲ့ ကျမ်းကြီး ရှိပါတယ်။

Recently carbon dated to around 1420,

မကြာသေးမီ ကာဗွန်သက်နည်းအရ ၁၄၂၀ ခုနှစ် ဝန်းကျင်ကဖြစ်တဲ့

its vellum pages features looping handwriting

၎င်းရဲ့ သားရေတု စာမျက်နှာတွေမှာ ကွင်းဆက် လက်ရေးနဲ့

and hand-drawn images seemingly stolen from a dream.

လက်နဲ့ဆွဲထားတဲ့ ရုပ်ပုံတွေဟာ အိပ်မက် တစ်ခုထဲကနေ ခိုးထားတယ်လို့ ထင်ရတဲ့ ပါတယ်။

Real and imaginary plants,

တကယ်အပင်တွေနဲ့ စိတ်ကူးယဉ် အပင်တွေ၊

floating castles,

မျောလွင့်နေတဲ့ ရဲတိုက်တွေ၊

bathing women,

ရေချိုးနေတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ၊

astrology diagrams,

နက္ခတ်ဗေဒင် ကားချပ်တွေ၊

zodiac rings,

ဆယ့်နှစ်ရာသီခွင်တွေ၊

and suns and moons with faces accompany the text.

ပြီးတော့ စာသားပါတဲ့ မျက်နှာတွေပါတဲ့ နေတွေ၊ လတွေပါ။

This 24x16 centimeter book is called the Voynich manuscript,

ဒီ ၂၄x၁၆ စင်တီမီတာ စာအုပ်ကို Voynich လက်ရေးစာမူလို့ ခေါ်ပြီး

and its one of history's biggest unsolved mysteries.

သမိုင်းရဲ ဖြေရှင်းမရတဲ့ အကြီးဆုံး လျှို့ဝှက်ဆန်းကျယ်မှု တစ်ခုပါ။

The reason why?

အကြောင်းရင်းက ဘာပါလိမ့်။

No one can figure out what it says.

၎င်းက ဘာကို ဆိုလို​ကြောင်း ဘယ်သူမှ မှန်းဆလို့မရနိုင်လို့ပါ။

The name comes from Wilfrid Voynich,

အမည်က ၁၉၁၂ ခုနှစ်က အီတလီမှာရှိတဲ့

a Polish bookseller who came across the document at a Jesuit college

Jesuit ကောလိပ်မှာ ဒီမှတ်တမ်းကိုတွေ့ခဲ့တဲ့ Wilfrid Voynich ဆိုတဲ့ ပိုလန်

in Italy in 1912.

စာအုပ်ရောင်းသမား ဆီကလာတာပါ။

He was puzzled.

သူ အကြံအိုက်သွားခဲ့တယ်။

Who wrote it?

ဒါကို ဘယ်သူရေးတာလဲ။

Where was it made?

ဒါကို ဘယ်မှာ လုပ်ခဲ့တာလဲ။

What do these bizarre words and vibrant drawings represent?

ဒီထူးဆန်းတဲ့ စကားလုံးတွေနဲ့ မြူးကြွတဲ့ ပုံတွေက ဘာကို ကိုယ်စားပြုလဲ။

What secrets do its pages contain?

ဘယ်လျှို့ဝှက်ချက်တွေက စာမျက်နှာတွေကို ထိန်းတာလဲ။

He purchased the manuscript from the cash-strapped priest at the college,

သူဟာ ဒီလက်ရေးမူကို ကောလိပ်က ဘိုင်ကျနေတဲ့ ဘုန်းကြီးဆီက ဝယ်ပြီး

and eventually brought it to the U.S.,

နောက်ဆုံး U.S ကို ယူလာခဲ့တယ်၊

where experts have continued to puzzle over it for more than a century.

အဲဒီမှာ ကျွမ်းကျင်သူတွေ ရာစုနှစ်တစ်ခုကျော် ဆက်ပြီး အကြံအိုက်ခဲ့ကြတယ်။

Cryptologists say the writing has all the characteristics of a real language,

လက်ရေးပညာ ဖော်ထုတ်သူတွေက ဒီလက်ရေးမှာ ဘယ်သူမှ အရင်က မမြင်ဖူးတဲ့

just one that no one's ever seen before.

တကယ့် ဘာသာစကား တစ်ခုရဲ့ လက္ခဏာအားလုံး ရှိတယ်တဲ့။

What makes it seem real is that in actual languages,

ဒါကို တကယ့် ဘာသာစကားတွေမှာ အစစ်အမှန်လို့ ထင်ရအောင်လုပ်တာက

letters and groups of letters appear with consistent frequencies,

တသမတ်တည်းရှိတဲ့ ကြိမ်နှုန်းတွေနဲ့ စာလုံးတွေနဲ့ စာလုံးစုတွေ ပုံပေါ်တာဖြစ်ပြီး

and the language in the Voynich manuscript

Voynich လက်ရေးမူထဲက ဘာသာစကားမှာ

has patterns you wouldn't find from a random letter generator.

ကျပန်း စာလုံးထုတ်စက်ကနေ သင်မတွေ့ရတဲ့ အဆင်တွေရှိနေတာပါ။

Other than that, we know little more than what we can see.

ဒါ့ထက်ပိုတာက ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ကိုယ်မြင်နိုင် တာထက် နည်းနည်း ပိုသိကြတယ်။

The letters are varied in style and height.

စာလုံးတွေဟာ ပုံစံနဲ့ အမြင့်မှာ အမျိုးမျိုးဖြစ်နေတယ်။

Some are borrowed from other scripts, but many are unique.

တစ်ချို့က အခြားအက္ခရာတွေက ငှားယူထားပေမဲ့ အများအပြားက ထူးခြားတယ်။

The taller letters have been named gallows characters.

ပိုရှည်တဲ့ စာလုံးတွေကို ကြိုးစင် လက္ခဏာတွေ အမည်တပ်ထားတယ်။

The manuscript is highly decorated throughout

ဒီလက်ရေးစာမူဟာ ရှေးစာခွေလို အကွန့်အညွန့်တွေနဲ့

with scroll-like embellishments.

အလွန်အကဲ တန်ဆာဆင်ထားတယ်။

It appears to be written by two or more hands,

လက်နှစ်စုံ (သို့) ပိုများတဲ့ လက်တွေနဲ့ ရေးထားပုံပေါ်တယ်။

with the painting done by yet another party.

ဆေးခြယ်ပြီး နောက်တစ်ဖွဲ့ ရှိသေးတာပေါ့။

Over the years, three main theories about the manuscript's text have emerged.

နှစ်တွေကြာလာတော့ လက်ရေးမူနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အဓိက သီအိုရီ သုံးခုပေါ်ပေါက်လာတယ်။

The first is that it's written in cypher,

ပထမက ဒါက လျှို့ဝှက် အဓိပ္ပါယ်ကို ဖုံးကွယ်ဖို့

a secret code deliberately designed to hide secret meaning.

တမင်တကာ ပုံစံထုတ်ထားတဲ့ လျှို့ဝှက် သင်္ကေတ စကားဝှက်နဲ့ ရေးထားတာတဲ့။

The second is that the document is a hoax

ဒုတိယက ဒီစာရွက်စာတမ်းက ယုံလွယ်တဲ့

written in gibberish to make money off a gullible buyer.

ဝယ်သူတစ်ယောက်ဆီက ငွေလိမ်ယူဖို့ ရေးထားတဲ့ လှည့်ကွက်တဲ့။

Some speculate the author was a medieval con man.

တစ်ချို့ ထင်ကြေးပေးတာက စာရေးသူဟာ အလယ်ခေတ်က လူလိမ် တစ်ယောက်တဲ့။

Others, that it was Voynich himself.

အခြားသူတွေက ဒါဟာ Voynich ကိုယ်တိုင်တဲ့။

The third theory is that the manuscript is written in an actual language,

တတိယ သီအိုရီက ဒီလက်ရေးမူဟာ တကယ့်ဘာသာစကား တစ်ခုနဲ့ ရေးထားပေမဲ့

but in an unknown script.

မသိရသေးတဲ့ စာတဲ့။

Perhaps medieval scholars were attempting to create an alphabet

ဖြစ်နိုင်တာက အလယ်ခေတ် ပညာရှင်တွေဟာ ပြောဆိုခဲ့ပေမဲ့ မရေးရသေးတဲ့

for a language that was spoken but not yet written.

ဘာသာစကားတစ်ခုရဲ့ အက္ခရာကို ထွင်ဖို့ ကြိုးစားနေတာပါ။

In that case, the Voynich manuscript might be like the rongorongo script

ဒီကိစ္စမှာ Voynich လက်ရေးမူဟာ ဒီစာ ပျက်ပြားစေတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုနောက်ပိုင်း

invented on Easter Island,

အခုအခါ ဖတ်မရနိုင်တဲ့

now unreadable after the culture that made it collapsed.

Easter Island မှာ ထွင်ခဲ့တဲ့ rongorongo စာလိုဖြစ်လောက်တယ်၊

Though no one can read the Voynich manuscript,

Voynich လက်ရေးမူကို ဘယ်သူမှမဖတ်နိုင်ပေမဲ့

that hasn't stopped people from guessing what it might say.

၎င်းက ပြောနိုင်လောက်တာကို မှန်းဆခြင်းကနေ ရပ်မသွားခဲ့ဘူး။

Those who believe the manuscript was an attempt to create

ဒီလက်ရေးမူဟာ အရေးဘာသာစကား တစ်ခုရဲ့ ပုံစံသစ်ကို ဖန်တီးဖို့

a new form of written language

ကြိုးစားမှုတစ်ခုလို့ ယုံကြည်သူတွေက

speculate that it might be an encyclopedia

ဒါက ၎င်းက ထွက်တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုရဲ့ အသိသုတတွေပါတဲ့

containing the knowledge of the culture that produced it.

စွယ်စုံကျမ်းတစ်ခုဖြစ်လောက်တယ်လို့ ထင်ကြေးပေးကြတယ်။

Others believe it was written by the 13th century philosopher Roger Bacon,

အခြားသူတွေက ဒါဟာ သဒ္ဒါရဲ့ လူတိုင်း လက်ခံတဲ့ဥပဒသကို နားလည်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့တဲ့

who attempted to understand the universal laws of grammar,

၁၃ ရာစု ဒဿနပညာရှင် Roger Bacon

or in the 16th century by the Elizabethan mystic John Dee,

(သို့) ၁၆ ရာစုက အဂ္ဂိရတ်နဲ့ ဂမ္ဘီရဉာဏ်ကို ဟောကိန်းထုတ်တဲ့ အဲလီဇဘက်ခေတ်

who practiced alchemy and divination.

တန်ခိုးရှင် John Dee ရေးခဲ့တာလို့ ယုံကြည်ကြတယ်။

More fringe theories that the book was written by a coven of Italian witches,

ဒီစာအုပ်ဟာ အီတလီ စုန်းမတစ်သိုက် (သို့) အင်္ဂါဂြိုဟ်သားတွေကတောင် ရေးတာဆိုတဲ့

or even by Martians.

ဘေးပန်း သီအိုရီတွေရှိသေးတယ်။

After 100 years of frustration,

နှစ် ၁၀၀ အားမလိုအားမရ ဖြစ်ပြီးနောက်မှာ

scientists have recently shed a little light on the mystery.

မကြာခင်က သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ လျှို့ဝှက်မှုကို အနည်းငယ် ဖော်ထုတ်ခဲ့တယ်။

The first breakthrough was the carbon dating.

ပထမတွေ့ရှိမှုက ကာဗွန် သက်တမ်းပါ၊

Also, contemporary historians have traced the provenance of the manuscript

ဒါ့အပြင် ခေတ်ပြိုင် သမိုင်းဆရာတွေက စာမူရဲ့ အထောက်အထားကို

back through Rome and Prague to as early as 1612,

ရောမ၊ ပရာဟာတို့ကနေ ၁၆၁၂ အစောပိုင်းအထိ ခြေရာခံခဲ့တယ်၊

when it was perhaps passed from Holy Roman Emperor Rudolf II

မြင့်မြတ်တဲ့ ရိုမန်ဧကရာဇ် Rudolf II ကနေ သမားတော် Jacobus Sinapius ကို

to his physician, Jacobus Sinapius.

လွဲပြောင်းပေးချိန် ဖြစ်လောက်ပါတယ်။

In addition to these historical breakthroughs,

ဒီသမိုင်းဆိုင်ရာ တိုးတက်ဖြစ်ပေါ်မှုတွေအပြင်

linguistic researchers recently proposed the provisional identification

မျာမကြာမီက ဘာသာဗေဒ သုတေသီတွေက လက်ရေးမူရဲ့ အချို့စာလုံးတွေရဲ့

of a few of the manuscript's words.

ယာယီကိုယ်စားပြုချက်ကို အဆိုပြုခဲ့တယ်။

Could the letters beside these seven stars spell Tauran,

Tauran ကို စာလုံးပေါင်းတဲ့ ကြယ်ခုနှစ်လုံး ဘေးက စာလုံးတွေဟာ

a name for Taurus,

Taurus အတွက် အမည်ဖြစ်နိုင်လား။

a constellation that includes the seven stars called the Pleiades?

Pleiades လို့ခေါ်တဲ့ ကြယ်ခုနှစ်လုံးပါတဲ့ ကြယ်စုလေ။

Could this word be Centaurun for the Centaurea plant in the picture?

ဒီစကားလုံးက ပုံထဲက Centaurea အပင်အတွက် Centaurun ဖြစ်နိုင်လား။

Perhaps, but progress is slow.

ဖြစ်နိုင်တာက တိုးတက်မှုက နှေးတယ်ပေါ့။

If we can crack its code, what might we find?

၎င်းရဲ့ စကားဝှက်ကို ဖြည်နိုင်ရင် ဘာတွေ့နိုင်လောက်လဲ။

The dream journal of a 15th-century illustrator?

၁၅ ရာစု သရုပ်ဖော်ပန်းချီဆရာရဲ့ အိပ်မက် မှတ်တမ်းလား။

A bunch of nonsense?

ပေါက်တတ်ကရ အစုကြီးလား။

Or the lost knowledge of a forgotten culture?

ဒါမှမဟုတ် မေ့လျော့ခံ ယဉ်ကျေးမှုရဲ့ ပျောက်သွားတဲ့ အသိသုတလား။

What do you think it is?

ဘာလို့ သင်ထင်သလဲ။