The world’s most mysterious book - Stephen Bax

Translator: Tamara Shanoyan Reviewer: Emma Dovlatyan

Deep inside Yale University's Beinecke Rare Book and Manuscript Library

Եյլի համալսարանի Բեյնեկե հազվագյուտ գրքերի ու ձեռագրերի գրադարանում

lies the only copy of a 240-page tome.

գտնվում է 240 էջ ունեցող գրքի միակ օրինակը:

Recently carbon dated to around 1420,

Ըստ վերջերս արված ածխածնային անալիզի, այն գրվել է 1420թ,

its vellum pages features looping handwriting

որի մոմաթղթե էջերը լի են հանգույցանման ձեռագրով գրված տեքստերով

and hand-drawn images seemingly stolen from a dream.

և կարծես ինչ-որ մեկի երազից վերցված նկարներով:

Real and imaginary plants,

Իրական և երևակայելի բույսեր,

floating castles,

թռչող ամրոցներ,

bathing women,

լոգանք ընդունող կանայք,

astrology diagrams,

աստղագիտական դիագամներ,

zodiac rings,

կենդանակերպի նշաններ,

and suns and moons with faces accompany the text.

մարդկային դեմքերով արևներ ու լուսիններ, որոնք պատկերված են տեքստերի կողքին:

This 24x16 centimeter book is called the Voynich manuscript,

Այս 24x16 սմ չափսերով գիրքը կոչվում է Վոյնիչի ձեռագիր,

and its one of history's biggest unsolved mysteries.

և համարվում է պատմության չբացահայտված ամենամեծ առեղծվածներից մեկը:

The reason why?

Իսկ ո՞րն է պատճառը:

No one can figure out what it says.

Ոչ ոք չի կարողանում հասկանալ, թե ինչ է այնտեղ գրված:

The name comes from Wilfrid Voynich,

Այն իր անունը ստացել է Վիլֆրիդ Վոյնիչից՝

a Polish bookseller who came across the document at a Jesuit college

լեհ գրքավաճառից, ով գտել էր այն Հեզիտական մի քոլեջում՝

in Italy in 1912.

Իտալիայում, 1912 թվականին:

He was puzzled.

Նա շփոթված էր:

Who wrote it?

Ո՞վ է գրքի հեղինակը:

Where was it made?

Որտե՞ղ է այն գրվել:

What do these bizarre words and vibrant drawings represent?

Ի՞նչ են այս տարօրինակ բառերն ու վառ պատկերները նշանակում:

What secrets do its pages contain?

Ի՞նչ հանելուկ է թաքնված գրքի էջերում:

He purchased the manuscript from the cash-strapped priest at the college,

Նա գնեց գիրքը քոլեջի աղքատ քահանայից

and eventually brought it to the U.S.,

և ի վերջո բերեց այն ԱՄՆ,

where experts have continued to puzzle over it for more than a century.

որտեղ ավելի քան մեկ դար մասնագետները դրա շուրջ գլուխ են կոտրում:

Գաղտնագրեր ուսումնասիրողներն ասում են,

Cryptologists say the writing has all the characteristics of a real language,

որ տեքստն ունի իրական լեզվի բոլոր հատկանիշները,

just one that no one's ever seen before.

պարզապես այդ լեզվի մասին ոչ ոք երբևէ չի լսել:

What makes it seem real is that in actual languages,

Ի ապացույց դրան, գոյություն ունեցող լեզուներում

letters and groups of letters appear with consistent frequencies,

տառերն ու տառերի խմբերը կիրառվում են որոշակի հաճախականությամբ,

and the language in the Voynich manuscript

իսկ Վոյնիչի ձեռագրի լեզուն

has patterns you wouldn't find from a random letter generator.

ունի նշաններ, որոնք հնարավոր չէ գրել պատահականորեն:

Other than that, we know little more than what we can see.

Բացի այդ, մենք շատ ավելի շատ բան գիտենք, քան տեսնում ենք:

The letters are varied in style and height.

Տառերը տարբերվում են գրության ոճով և չափսերով:

Some are borrowed from other scripts, but many are unique.

Մի քանիսը փոխառված են այլ գրերից, բայց մեծ մասն իր նմանը չունի:

The taller letters have been named gallows characters.

Համեմատած մեծ տառերը կոչվել են «կախաղան-տառեր»:

The manuscript is highly decorated throughout

Ձեռագիրը ամբողջությամբ զարդարված է

with scroll-like embellishments.

ոլորանման զարդանախշերով:

It appears to be written by two or more hands,

Թվում է, թե այն գրել են երկու կամ ավել մարդիկ,

with the painting done by yet another party.

իսկ նկարչությունն արված է ընդհանրապես մեկ ուրիշի կողմից:

Over the years, three main theories about the manuscript's text have emerged.

Տարիների ընթացքում ձեռագրի վերաբերյալ 3 վարկած է ձևավորվել:

The first is that it's written in cypher,

Առաջինն այն է, որ այն գրված է ծածկագրով,

a secret code deliberately designed to hide secret meaning.

որն իր մեջ գաղտնի միտք է թաքցնում:

The second is that the document is a hoax

Ըստ երկրորդի, այն կեղծիք է և գրված է գոյություն չունեցող լեզվով՝

written in gibberish to make money off a gullible buyer.

դյուրահավատ գնորդից գումար կորզելու համար:

Some speculate the author was a medieval con man.

Ոմանք կարծում են, որ գրքի հեղինակը մի միջնադարյան խաբեբա է:

Others, that it was Voynich himself.

Ոմանք էլ գտնում են, որ հեղինակը հենց Վոյնիչն էր:

The third theory is that the manuscript is written in an actual language,

Ըստ երրորդ տեսակետի էլ, ձեռագիրը գրվել է իրական լեզվով,

but in an unknown script.

սակայն մինչ այժմ անհայտ այբուբենով:

Perhaps medieval scholars were attempting to create an alphabet

Գուցե միջնադարյան գիտնականները ձգտում էին ստեղծել այբուբեն մի այնպիսի լեզվի համար,

for a language that was spoken but not yet written.

որով խոսում, բայց դեռ չէին գրում:

In that case, the Voynich manuscript might be like the rongorongo script

Այդ դեպքում Վոյնիչի ձեռագիրը կարող է նմանվել ռոնգոռոնգո գրին՝

invented on Easter Island,

ստեղծված Զատկի կղզում,

now unreadable after the culture that made it collapsed.

որն այդ քաղաքակրթության կործանումից հետո դարձավ անընթեռնելի:

Though no one can read the Voynich manuscript,

Չնայած նրան, որ ոչ ոք չի կարող կարդալ Վոյնիչի ձեռագիրը,

that hasn't stopped people from guessing what it might say.

մարդիկ մշտապես փորձում են գուշակել, թե ինչ է գրված այնտեղ:

Those who believe the manuscript was an attempt to create

Մարդիկ, ովքեր հավատում են, որ ձեռագիրը այբուբեն ստեղծելու փորձ էր

a new form of written language

speculate that it might be an encyclopedia

գտնում են, որ այն հավանաբար հանրագիտարան է,

containing the knowledge of the culture that produced it.

որ պարունակում է այն ստեղծած մշակույթի մասին ամբողջ տեղեկությունը:

Others believe it was written by the 13th century philosopher Roger Bacon,

Մյուսները գտնում են, որ այն գրվել է 13-րդ դարի փիլիսոփա Ռոջեր Բեքոնի կողմից,

who attempted to understand the universal laws of grammar,

ով ձգտում էր հասկանալ քերականության համընդհանուր օրենքները,

or in the 16th century by the Elizabethan mystic John Dee,

կամ էլ 16-րդ դարի եղիսաբեթյան շրջանի միստիկ գրող Ջոն Դիի կողմից,

who practiced alchemy and divination.

ով զբաղվում էր ալքիմիայով և կանխագուշակությամբ:

More fringe theories that the book was written by a coven of Italian witches,

Ըստ որոշ ծայրահեղ տեսությունների գիրքը գրել են Իտալիայի վհուկները

or even by Martians.

կամ էլ նույնիսկ այլմոլորակայինները:

After 100 years of frustration,

100 տարի տևող փնտրտուքներից հետո

scientists have recently shed a little light on the mystery.

գիտնականները մի փոքր լույս են սփռել գաղտնիքի վրա:

The first breakthrough was the carbon dating.

Բեկումնալից էր ածխածնային անալիզը:

Also, contemporary historians have traced the provenance of the manuscript

Ժամանակակից պատմաբանները նաև գտել են ձեռագրի սկզբնաղբյուրն ու անցած ուղին՝

back through Rome and Prague to as early as 1612,

1612 թ. այն եղել է Հռոմում և Պրահայում,

when it was perhaps passed from Holy Roman Emperor Rudolf II

և հավանաբար Սուրբ Հռոմեական կայսրության կայսեր Ռուդուլֆ II-ի կողմից

to his physician, Jacobus Sinapius.

փոխանցվել իր բժիշկ Հակոբ Սինապիուսին:

In addition to these historical breakthroughs,

Ի հավելում պատմական այս բեկումնալից դեպքերի

linguistic researchers recently proposed the provisional identification

լեզվաբանները կարծես թե գտել են ձեռագրի որոշ բառերի

of a few of the manuscript's words.

նախնական իմաստները:

Could the letters beside these seven stars spell Tauran,

Հնարավո՞ր է արդյոք, որ այս 7 աստղերի կողքին գրված բառը լինի Tauran,

a name for Taurus,

դա Ցլի անվանումն է, Պլեադա կոչվող համաստեղության մեջ,

a constellation that includes the seven stars called the Pleiades?

որը ներառում է 7 աստղ:

Could this word be Centaurun for the Centaurea plant in the picture?

Կարո՞ղ է այս բառը լինել Centaurun, նշանակելով Centaurea բույսը՝ տերեփուկը:

Perhaps, but progress is slow.

Միգուցե, սակայն նման առաջխաղացումը դանդաղ է:

If we can crack its code, what might we find?

Ի՞նչ կգտնենք, եթե կարողանանք գաղտնազերծել գրվածը:

The dream journal of a 15th-century illustrator?

15-րդ դարում ապրող նկարչի երազների գի՞րքը:

A bunch of nonsense?

Մի փունջ անհեթեթությու՞ն:

Or the lost knowledge of a forgotten culture?

Թե՞ մի մոռացված մշակույթի անհետ կորած գիտելիքները:

What do you think it is?

Իսկ դուք ի՞նչ եք կարծում: