Jacqueline Novogratz on an escape from poverty

Jacqueline Novogratz - Một lối thoát khỏi đói nghèo

Translator: Lainy Duong Reviewer: Minh-Tuan Ta

I've been working on issues of poverty for more than 20 years,

Tôi đã và đang làm việc với các vấn đề trong lĩnh vực đói nghèo hơn 20 năm,

and so it's ironic that the problem that and question that I most grapple with

bởi thế, mỉa mai thay khi vấn đề và câu hỏi mà tôi thấy vướng mắc nhất

is how you actually define poverty. What does it mean?

nằm trong việc đĩnh nghĩa đói nghèo. Đói nghèo nghĩa là gì?

So often, we look at dollar terms --

Thường thường, chúng ta đánh giá theo đồng tiền

people making less than a dollar or two or three a day.

xem một người kiêm được ít hơn 1, 2 hay 3USD một ngày.

And yet the complexity of poverty really has to look at

Tuy nhiên sự phức tạp của đói nghèo

income as only one variable.

thu nhập chỉ nên được nhìn nhận như một phần của vấn đề

Because really, it's a condition about choice,

Bởi vì thực sự mà nói, nó là một mệnh đề của lựa chọn

and the lack of freedom.

và sự thiếu tự do.

And I had an experience that really deepened and elucidated for me

Và một trải nghiệm tôi có đã thực sự khắc sâu và làm sáng tỏ trong tôi

the understanding that I have.

về cách hiểu của bản thân tôi trong vấn đề này.

It was in Kenya, and I want to share it with you.

Đó là khi tôi ở Kenya và tôi muốn chia sẻ trải nghiệm này với các bạn.

I was with my friend Susan Meiselas, the photographer,

Lúc đấy tôi và bạn của tôi, Súan Meiselas, một nhà nhiếp ảnh gia,

in the Mathare Valley slums.

ở khu ổ chuột Mathare Valley (thung lũng Mathare.)

Now, Mathare Valley is one of the oldest slums in Africa.

Mathare Valley là một trong những khu ổ chuột lâu đời nhât ở Châu Phi.

It's about three miles out of Nairobi,

cách Nairobi khoảng 5km,

and it's a mile long and about two-tenths of a mile wide,

dài khoảng 1 dặm (1.6km) và rộng khoảng 2/10 dặm (0.3km),

where over half a million people

nơi hơn một nửa triệu người

live crammed in these little tin shacks,

sống bon chen trong những căn lều chật hẹp đi thuê này,

generation after generation, renting them,

từ đời này qua đời khác, thuê chúng,

often eight or 10 people to a room.

thường thường, 8 đến 10 người trong một phòng

And it's known for prostitution, violence, drugs:

Và khu này nổi tiếng về mại dâm, bạo hành và chất kích thích (thuốc phiện, vv.)

a hard place to grow up.

Một nơi rất khó để sống.

And when we were walking through the narrow alleys,

Và khi chúng tôi đi bộ qua một con hẻm nhỏ

it was literally impossible not to step in the

thực sự không thể tránh khỏi dẫm lên

raw sewage and the garbage alongside the little homes.

chất thải và rác rưởi nằm dọc theo những căn nhà bé nhỏ.

But at the same time it was also

Nhưng đồng thời, chúng tôi cũng

impossible not to see the human vitality,

không thể không nhìn thấy sức sống mãnh liệt của con người

the aspiration and the ambition of the people who live there:

mồ hôi và khát vọng của cư dân nơi đây.

women washing their babies, washing their clothes, hanging them out to dry.

Phụ nữ tắm cho con, giặt quần áo, phơi quần áo.

I met this woman, Mama Rose,

Tôi gặp người phụ nữ này, Mama Rose.

who has rented that little tin shack for 32 years,

chị đã thuê cái lều thiếc chật hẹp đấy 32 năm

where she lives with her seven children.

nơi chị sống với 7 đứa con.

Four sleep in one twin bed,

4 ngủ trên một chiếc giường đôi

and three sleep on the mud and linoleum floor.

và 3 ngủ trên sàn đất và vải sơn.

And she keeps them all in school by selling water from that kiosk,

Và chị kiếm tiền học cho chúng bằng cách bán nước từ cái ki ốt này

and from selling soap and bread from the little store inside.

và bán xà phòng và bánh mỳ ở một cái quán nhỏ bên trong.

It was also the day after the inauguration,

Và cùng ngáy sau ngày nhậm chức của tổng thống Mỹ (Obama)

and I was reminded how Mathare is still connected to the globe.

tôi đã được nhắc nhở lại Mathare Valley vẫn kết nối với thế giới như thế nào.

And I would see kids on the street corners,

Và sau đó tôi sẽ nhìn thấy nhưng đứa trẻ ở góc phố,

and they'd say "Obama, he's our brother!"

hét "Obama là anh em của chúng ta!"

And I'd say "Well, Obama's my brother, so that makes you my brother too."

và tôi sẽ nói "Ồ, Obama là anh em của chị nữa, suy ra chúng ta cũng là chị em."

And they would look quizzically, and then be like, "High five!"

Mặt chúng biểu hiện rất buồn cười rồi "high five!" (hai người giơ cao và vỗ tay nhau - thể hiện sự tán thành và phấn khích)

And it was here that I met Jane.

Và cũng tại nơi đây tôi gặp được Jane

I was struck immediately by the kindness and the gentleness in her face,

Tôi đã ấn tượng ngay từ phút đầu bởi nét hiền từ và nhân hậu trên gương mặt cô.

and I asked her to tell me her story.

và tôi hỏi về câu truyện đời cô.

She started off by telling me her dream. She said, "I had two.

cô bắt đầu bằng giấc mơ của mình. Cô kể "Em có hai ước mơ,

My first dream was to be a doctor,

Ước mơ đầu tiên là trở thành bác sỹ

and the second was to marry a good man

và thứ hai là cưới được một người chồng tử tế

who would stay with me and my family,

ngưới sẽ ở bên cạnh em và gia đình em.

because my mother was a single mom,

Bởi vì mẹ em là một người mẹ độc thân

and couldn't afford to pay for school fees.

và không kiếm đủ để trả tiền học phí.

So I had to give up the first dream, and I focused on the second."

nên em phải gạt bỏ giấc mơ đầu tiên, tập trung vào giấc mơ thứ hai."

She got married when she was 18, had a baby right away.

Cô lấy chồng năm 18 tuổi và có con ngay sau đó.

And when she turned 20, found herself pregnant with a second child,

Và khi cô 20 tuổi, cô mang thai lần thứ hai,

her mom died and her husband left her -- married another woman.

mẹ cô qua đời và chồng cô bỏ cô -- để cưới một người đàn bà khác.

So she was again in Mathare, with no income, no skill set, no money.

và thế là cô lại về lại Mathare, không thu nhập, không kỹ năng, không tiền.

And so she ultimately turned to prostitution.

và cuối cùng, cô trở thành gái mại dâm.

It wasn't organized in the way we often think of it.

Nó không được tổ chức giống như chúng ta thường nghĩ

She would go into the city at night with about 20 girls,

Cô sẽ đi vào trong thành phố với khoảng 20 cô gái khác,

look for work, and sometimes come back with a few shillings,

tìm việc, và thỉnh thoảng quay về với vài đồng si-ling.

or sometimes with nothing.

hay đôi lúc quay về trắng tay.

And she said, "You know, the poverty wasn't so bad. It was the humiliation

Cô tâm sự, "Chị biết không, nghèo cũng không đến nỗi tệ. cái chính là sự nhục nhã,

and the embarrassment of it all."

và đáng xấu hổ của nó."

In 2001, her life changed.

năm 2001, cuộc đời cô thay đổi.

She had a girlfriend who had heard about this organization, Jamii Bora,

một bạn gái của cô biết về một tổ chức tên là Jamii Bora,

that would lend money to people no matter how poor you were,

họ cho mọi người vay tiền bất kể người đó nghèo thế nào

as long as you provided a commensurate amount in savings.

miễn là người đó có thể đặt ra một khoản tiết kiệm thích đáng.

And so she spent a year to save 50 dollars,

Và rồi cô bỏ ra một năm làm việc để tiêt kiêm 50USD

and started borrowing, and over time she was able to buy a sewing machine.

rồi bắt đầu vay tiền, và dần dần cô đã mua được một chiếc máy may.

She started tailoring.

nghề thợ may bắt đầu.

And that turned into what she does now,

Và từ đó nó trở thành việc cô đang làm hiện nay,

which is to go into the secondhand clothing markets,

Cô sẽ đi vào chợ quần áo cũ,

and for about three dollars and 25 cents she buys an old ball gown.

với 3.25USD cô sẽ mua một chiếc váy đầm cũ.

Some of them might be ones you gave.

trong số đó có thể là những chiếc váy bạn quyên góp hồi trước.

And she repurposes them with frills and ribbons,

Và cô sẽ may lại chúng với nơ và đăng ten,

and makes these frothy confections that she sells to women

biến chúng thành những bộ váy may sẵn lóng lánh để bán cho các bà mẹ

for their daughter's Sweet 16 or first Holy Communion --

mua cho sinh nhật 16 tuổi hay lễ Ban Thánh Thể đầu tiên của các cô con gái,

those milestones in a life that people want to celebrate

những cột mốc quan trọng trong đời để mở tiệc

all along the economic spectrum.

bên cạnh đời sống kinh tế.

And she does really good business. In fact, I watched her

Và cô kinh doanh rất phát đạt. Trên thực tế, tôi theo dõi cô

walk through the streets hawking. And before you knew it,

đi dọc các phố rao hàng. Và truóc khi bạn nhận ra,

there was a crowd of women around her, buying these dresses.

đám đông phụ nữ đa vây quanh cô để mua những chiếc váy đó.

And I reflected, as I was watching her sell the dresses,

nhìn vào cô bán những chiếc váy

and also the jewelry that she makes,

và trang sức mà cô tự làm

that now Jane makes more than four dollars a day.

tôi nhận ra giờ đây Jane kiếm được hơn 4USD một ngày.

And by many definitions she is no longer poor.

và theo rất nhiều định nghĩa, cô đã thoát khỏi sự bần cùng.

But she still lives in Mathare Valley.

Nhưng cô vẫn sống ở Mathare Valley

And so she can't move out.

và không thể chuyển ra.

She lives with all of that insecurity,

phải sống trong sự bất ổn định, mất an ninh nơi đây.

and in fact, in January, during the ethnic riots,

và trên thực tế, hồi tháng 1, trong cuộc nổi loạn dân tộc

she was chased from her home and had to find a new shack

cô đã bị đuổi ra khỏi nhà và phải tìm một cái lều khác.

in which she would live.

để sống.

Jamii Bora understands that and understands

Jamii Bora thấu hiểu điều này.

that when we're talking about poverty,

Và hiểu rằng khi nói về đói nghèo

we've got to look at people all along the economic spectrum.

chúng ta phải nhìn vào con người từ mọi phương diện của nên kinh tế

And so with patient capital from Acumen and other organizations,

và thế là, với sự đầu tư kiên trì từ Acumen và các tổ chức khác

loans and investments that will go the long term with them,

họ đã có vốn và vay nợ dài hạn

they built a low-cost housing development,

để xây dựng một khu nhà chi phí thấp

about an hour outside Nairobi central.

khoảng một tiếng (ô tô) ngoại ô trung tâm Nairobi.

And they designed it from the perspective of

Và họ đã thiết kế dự án này từ khía cạnh

customers like Jane herself,

của những khách hàng như Jane

insisting on responsibility and accountability.

tập trung vào sự có trách nhiệm và đáng tin tưởng.

So she has to give 10 percent of the mortgage --

Jane phải đưa ra 10% giá trị tổng thể

of the total value, or about 400 dollars in savings.

tầm khoảng 400USD tiết kiệm.

And then they match her mortgage to what she paid in rent for her little shanty.

và rồi họ đặt tiền trả hàng tháng của cô bằng với tiền thuê nhà cô trả trước đây cho căn lều chật hẹp.

And in the next couple of weeks, she's going to be

Và trong vòng 2 tuần tới, cô sẽ là một

among the first 200 families to move into this development.

trong 200 gia đình đầu tiên chuyển đến khu dân cư này.

When I asked her if she feared anything,

Khi tôi hỏi liệu cô có sợ hãi điều gi không,

or whether she would miss anything from Mathare,

hay liệu cô sẽ nhớ cái gì đó nơi Mathare,

she said, "What would I fear

cô trả lời, "Có điều gì đáng sợ

that I haven't confronted already?

mà em chưa phải đối mặt?

I'm HIV positive. I've dealt with it all."

Em có HIV dương tính. Em đã đối mặt với tất cả."

And she said, "What would I miss?

rồi cô nói, "Em sẽ nhớ gì ư?

You think I will miss the violence or the drugs? The lack of privacy?

Chị nghĩ rằng em sẽ nhớ sự bạo hành hay chất khích thích chăng? Hay sự thiếu tính riêng tư?

Do you think I'll miss not knowing if my children are going to come home

Chi có nghĩ rằng em sẽ nhớ việc không biết liệu con mình có về nhà lúc cuối ngày không?

at the end of the day?" She said "If you gave me 10 minutes

Cô nói, " Nếu chị cho em 10 phút

my bags would be packed."

em sẽ sẵn sàng lên đường."

I said, "Well what about your dreams?"

Tôi nói, "rồi, thế còn các giấc mơ của em thì sao?"

And she said, "Well, you know,

và cô trả lời, "Uhm, chị biết đấy,

my dreams don't look exactly like I thought they would when I was a little girl.

giấc mơ em có không nhìn giống hệt như những gì em nghĩ khi em còn bé.

But if I think about it, I thought I wanted a husband,

Nhưng nếu giờ em nghĩ lại, em từng nghĩ rằng em muốn có một tấm chồng

but what I really wanted was a family

nhưng cái em thực sự muốn là một gia đình

that was loving. And I fiercely love my children, and they love me back."

thương yêu nhau. Em yêu con em lắm và chúng cũng yêu em"

She said, "I thought that I wanted to be a doctor,

Cô nói, "Em đã nghĩ rằng em muốn trở thành bác sỹ,

but what I really wanted to be was somebody

nhưng cái em thực sự muốn trở thành

who served and healed and cured.

là một người cống hiến, hàn gắn và cứu chữa.

And so I feel so blessed with everything that I have,

Và vì thế em cảm thấy mình được phù hộ với tất cả những gì em có

that two days a week I go and I counsel HIV patients.

rẳng 2 ngày một tuần em sẽ giúp tư vấn bệnh nhân HIV

And I say, 'Look at me. You are not dead.

Và em nói, 'Nhìn vào tôi đây. Bạn chưa chết

You are still alive. And if you are still alive you have to serve.'"

Bạn vẫn còn sống. Nếu bạn còn sống, bạn phải cống hiến"

And she said, "I'm not a doctor who gives out pills.

và rồi cô nói, "Em không phải là bác sỹ kê đơn thuốc.

But maybe me, I give out something better

Nhưng có lẽ, em đưa cho họ một cái gì đó tôt hơn,

because I give them hope."

bởi vì em cho họ hi vọng."

And in the middle of this economic crisis,

Và ở trong cơn khủng hoảng kinh tế này,

where so many of us are inclined to pull in

khi mà rầt nhiều người trong chúng ta co khuýnh hương

with fear, I think we're well suited to

sống trong sợ hãi.

take a cue from Jane and reach out,

Tôi nghĩ chúng ta cần liều thuốc của Jane và vươn lên,

recognizing that being poor doesn't mean being ordinary.

nhận ra rằng nghèo không có nghĩa là tầm thường.

Because when systems are broken,

Bởi vì khi các hệ thống đổ vỡ

like the ones that we're seeing around the world,

như những gì chúng ta đang chứng kiến trên toàn thế giới,

it's an opportunity for invention and for innovation.

đó là cơ hội cho phát minh và sáng tạo.

It's an opportunity to truly build a world

Là một cơ hội để thực sự xây đựng một thế giới

where we can extend services and products

nơi chúng ta có thể cung cấp dịch vụ và sản phẩm

to all human beings, so that they can

cho tất cả con người, để họ có thể

make decisions and choices for themselves.

tự quyết định và lựa chọn cho chính bản thân mình

I truly believe it's where dignity starts.

Tôi thực sự tin tương rằng đó là điểm khởi đầu của nhân phẩm.

We owe it to the Janes of the world.

Chúng ta nợ điều đó cho Jane

And just as important, we owe it to ourselves.

Và quan trọng không kém, chúng ta nợ chính bản thân mình.

Thank you.

Cám ơn

(Applause)

(vỗ tay)