Jacqueline Novogratz on an escape from poverty

Tłumaczenie: Barbara Gieburowska Korekta: Anna Ciszek

I've been working on issues of poverty for more than 20 years,

Od ponad 20 lat zajmuję się tematem ubóstwa.

and so it's ironic that the problem that and question that I most grapple with

Paradoksalnie najtrudniejszym problemem jest

is how you actually define poverty. What does it mean?

zdefiniowanie tego słowa. Co ono oznacza?

So often, we look at dollar terms --

Często naszym kryterium jest dolar --

people making less than a dollar or two or three a day.

ludzie, którzy zarabiają mniej niż dolara lub dwa dziennie.

And yet the complexity of poverty really has to look at

Jednak złożoność problemu każe nam postrzegać dochód

income as only one variable.

jako jedną z wielu zmiennych.

Because really, it's a condition about choice,

Tak na prawdę bowiem chodzi o możliwość wyboru

and the lack of freedom.

i brak wolności.

And I had an experience that really deepened and elucidated for me

Miałam okazję doświadczyć czegoś, co pogłębiło

the understanding that I have.

moje rozumienie biedy.

It was in Kenya, and I want to share it with you.

Działo się to w Kenii.

I was with my friend Susan Meiselas, the photographer,

Byłam z koleżanką, fotografką Susan Meiselas,

in the Mathare Valley slums.

w slumsach Mathare Valley.

Now, Mathare Valley is one of the oldest slums in Africa.

To jedne z najstarszych slumsów w Afryce.

It's about three miles out of Nairobi,

Leżą ok. 5 km od Nairobi,

and it's a mile long and about two-tenths of a mile wide,

są długie na 1,5 km i szerokie na 0,3 km.

where over half a million people

Żyje tam ponad pół miliona ludzi

live crammed in these little tin shacks,

stłoczonych w ciasnych budkach,

generation after generation, renting them,

wynajmowanych z pokolenia na pokolenie,

often eight or 10 people to a room.

po 8 lub 10 osób w jednym pokoju.

And it's known for prostitution, violence, drugs:

Miejsce znane z prostytucji, przemocy, narkotyków.

a hard place to grow up.

Trudno tam dorastać.

And when we were walking through the narrow alleys,

Kiedy szłyśmy wąskimi uliczkami,

it was literally impossible not to step in the

nie dało się nie wejść

raw sewage and the garbage alongside the little homes.

w ścieki i śmieci leżące wzdłuż domów.

But at the same time it was also

Ale nie dało się też nie zauważyć

impossible not to see the human vitality,

żywotności tych ludzi,

the aspiration and the ambition of the people who live there:

ich aspiracji i ambicji.

women washing their babies, washing their clothes, hanging them out to dry.

Kobiet, które myły dzieci, prały i suszyły im ubranka.

I met this woman, Mama Rose,

Poznałam jedną z nich, Mamę Rose,

who has rented that little tin shack for 32 years,

która od 32 lat wynajmuje malutką budkę

where she lives with her seven children.

i mieszka tam z siódemką dzieci.

Four sleep in one twin bed,

Czworo śpi na podwójnym łóżku,

and three sleep on the mud and linoleum floor.

a troje na ziemi i na linoleum.

And she keeps them all in school by selling water from that kiosk,

Mogą chodzić do szkoły, bo matka sprzedaje wodę,

and from selling soap and bread from the little store inside.

mydło i chleb w małym sklepiku wewnątrz domu.

It was also the day after the inauguration,

To było dzień po zaprzysiężeniu prezydenta.

and I was reminded how Mathare is still connected to the globe.

Dostrzegłam, że Mathare ma jednak kontakt ze światem.

And I would see kids on the street corners,

Widziałam na ulicy dzieci,

and they'd say "Obama, he's our brother!"

które krzyczały: "Obama to nasz brat!"

And I'd say "Well, Obama's my brother, so that makes you my brother too."

Wtedy ja na to: "Obama to też mój brat, więc i wy jesteście moimi braćmi."

And they would look quizzically, and then be like, "High five!"

Patrzyły zdziwione, a potem przybijały mi piątkę.

And it was here that I met Jane.

Tam spotkałam Jane.

I was struck immediately by the kindness and the gentleness in her face,

Poruszyła mnie dobroć i delikatność wypisana na jej twarzy.

and I asked her to tell me her story.

Poprosiłam, by opowiedziała mi swoją historię.

She started off by telling me her dream. She said, "I had two.

Zaczęła od swych marzeń. Powiedziała: "Miałam dwa marzenia.

My first dream was to be a doctor,

Pierwsze - by zostać lekarzem,

and the second was to marry a good man

a drugie - by poślubić dobrego człowieka,

who would stay with me and my family,

który byłby ze mną i z moją rodziną.

because my mother was a single mom,

Moja matka wychowywała mnie sama

and couldn't afford to pay for school fees.

i nie było jej stać na opłacenie mi szkoły.

So I had to give up the first dream, and I focused on the second."

Porzuciłam więc pierwsze marzenie i skoncentrowałam się na drugim".

She got married when she was 18, had a baby right away.

Wyszła za mąż w wieku 18 lat i szybko urodziła dziecko.

And when she turned 20, found herself pregnant with a second child,

Kiedy skończyła 20 lat, zaszła w ciążę z drugim dzieckiem,

her mom died and her husband left her -- married another woman.

jej matka umarła, a mąż ją zostawił -- ożenił się z inną.

So she was again in Mathare, with no income, no skill set, no money.

Była więc znów w Mathare bez dochodu, umiejętności, pieniędzy.

And so she ultimately turned to prostitution.

W końcu została prostytutką.

It wasn't organized in the way we often think of it.

Nie wyglądało to tak, jak sobie możemy wyobrażać.

She would go into the city at night with about 20 girls,

Szła nocą do miasta z około 20 dziewczętami

look for work, and sometimes come back with a few shillings,

w poszukiwaniu pracy i czasami wracała z kilkoma szylingami,

or sometimes with nothing.

a czasami z niczym.

And she said, "You know, the poverty wasn't so bad. It was the humiliation

Mówiła mi: "Bieda nie była taka zła. Najgorsze w tym wszystkim

and the embarrassment of it all."

było upokorzenie i wstyd".

In 2001, her life changed.

W roku 2001 jej życie się zmieniło.

She had a girlfriend who had heard about this organization, Jamii Bora,

Koleżanka powiedziała jej o organizacji Jamil Bora,

that would lend money to people no matter how poor you were,

która pożycza pieniądze niezależnie od stopnia ubóstwa,

as long as you provided a commensurate amount in savings.

o ile ma się jakiś wkład z własnych oszczędności.

And so she spent a year to save 50 dollars,

Przez rok więc zaoszczędziła 50 dolarów

and started borrowing, and over time she was able to buy a sewing machine.

i pożyczyła pieniądze, a po pewnym czasie kupiła maszynę do szycia.

She started tailoring.

Zaczęła szyć.

And that turned into what she does now,

I tak rozpoczęło się jej obecne zajęcie:

which is to go into the secondhand clothing markets,

chodzi na rynek z odzieżą używaną,

and for about three dollars and 25 cents she buys an old ball gown.

gdzie za 3 dolary i 25 centów kupuje stare suknie balowe.

Some of them might be ones you gave.

Może niektóre z waszych.

And she repurposes them with frills and ribbons,

Ozdabia je na nowo falbanami i wstążkami

and makes these frothy confections that she sells to women

i tworzy strojne kreacje, które sprzedaje kobietom

for their daughter's Sweet 16 or first Holy Communion --

na 16 urodziny ich córek lub Pierwszą Komunię --

those milestones in a life that people want to celebrate

na ważne okazje w życiu, które ludzie obchodzą

all along the economic spectrum.

niezależnie od statusu majątkowego.

And she does really good business. In fact, I watched her

I robi dobry interes. Obserwowałam ją,

walk through the streets hawking. And before you knew it,

gdy sprzedawała, chodząc ulicami. Zanim się spostrzegłam,

there was a crowd of women around her, buying these dresses.

zebrał się wokół niej tłum kobiet, które kupowały suknie.

And I reflected, as I was watching her sell the dresses,

Myślałam, patrząc, jak sprzedaje ubrania

and also the jewelry that she makes,

i ręcznie robioną biżuterię,

that now Jane makes more than four dollars a day.

że teraz Jane zarabia więcej niż 4 dolary dziennie,

And by many definitions she is no longer poor.

więc według wielu definicji nie jest już biedna.

But she still lives in Mathare Valley.

Jednak wciąż mieszka w Mathare Valley.

And so she can't move out.

Nie może się wyprowadzić.

She lives with all of that insecurity,

Żyje wśród tego braku stabilizacji.

and in fact, in January, during the ethnic riots,

W styczniu podczas zamieszek na tle etnicznym

she was chased from her home and had to find a new shack

wypędzono ją z domu i musiała szukać

in which she would live.

nowego mieszkania.

Jamii Bora understands that and understands

Jamil Bora to rozumie. I rozumie,

that when we're talking about poverty,

że gdy mówimy o ubóstwie,

we've got to look at people all along the economic spectrum.

musimy patrzeć na ludzi w każdej sytuacji materialnej.

And so with patient capital from Acumen and other organizations,

Z funduszów organizacji takich jak Acumen

loans and investments that will go the long term with them,

oraz z długoterminowych kredytów i inwestycji,

they built a low-cost housing development,

buduje więc niskobudżetowe domy

about an hour outside Nairobi central.

godzinę drogi od centrum Nairobi.

And they designed it from the perspective of

Zaprojektowano je z myślą o klientach

customers like Jane herself,

takich jak Jane,

insisting on responsibility and accountability.

z naciskiem na odpowiedzialność i sumienność.

So she has to give 10 percent of the mortgage --

Jane musi dać 10 procent hipoteki --

of the total value, or about 400 dollars in savings.

całej ceny mieszkania, około 400 dolarów z oszczędności.

And then they match her mortgage to what she paid in rent for her little shanty.

Wtedy dostosowują jej opłaty do tego, co płaciła jako czynsz w slumsach.

And in the next couple of weeks, she's going to be

Za kilka tygodni jej rodzina będzie jedną

among the first 200 families to move into this development.

z 200 rodzin, które się tam wprowadzą.

When I asked her if she feared anything,

Zapytałam ją, czy się czegoś boi,

or whether she would miss anything from Mathare,

czy będzie tęsknić za czymś z Mathare,

she said, "What would I fear

a ona na to: "Czego miałabym się bać,

that I haven't confronted already?

po tym, co mnie spotkało?

I'm HIV positive. I've dealt with it all."

Mam HIV. Przeszłam już wszystko.

And she said, "What would I miss?

Za czym miałabym tęsknić?

You think I will miss the violence or the drugs? The lack of privacy?

Za przemocą lub narkotykami? Za brakiem prywatności?

Do you think I'll miss not knowing if my children are going to come home

Za obawą, czy moje dzieci wrócą do domu wieczorem?"

at the end of the day?" She said "If you gave me 10 minutes

Powiedziała: "Dasz mi 10 minut,

my bags would be packed."

to się spakuję".

I said, "Well what about your dreams?"

Zapytałam: "Co z Twoimi marzeniami?"

And she said, "Well, you know,

A ona na to: "Wiesz,

my dreams don't look exactly like I thought they would when I was a little girl.

moje marzenia różnią się od tych, które miałam jako mała dziewczynka.

But if I think about it, I thought I wanted a husband,

Kiedy o tym myślę, widzę, że chciałam męża,

but what I really wanted was a family

a tak naprawdę potrzebna mi była

that was loving. And I fiercely love my children, and they love me back."

kochająca rodzina. Ogromnie kocham moje dzieci, a one kochają mnie.

She said, "I thought that I wanted to be a doctor,

Poza tym sądziłam, że chcę być lekarzem,

but what I really wanted to be was somebody

a tak naprawdę chciałam być kimś,

who served and healed and cured.

kto służy, koi i leczy.

And so I feel so blessed with everything that I have,

Więc to, co mam, jest dla mnie błogosławieństwem.

that two days a week I go and I counsel HIV patients.

Dwa razy w tygodniu odwiedzam pacjentów z HIV.

And I say, 'Look at me. You are not dead.

Mówię im: "Patrzcie na mnie. Nie umarliście.

You are still alive. And if you are still alive you have to serve.'"

Żyjecie. Skoro wciąż żyjecie, musicie służyć".

And she said, "I'm not a doctor who gives out pills.

I dodała: "Nie jestem lekarzem; nie przepisuję leków.

But maybe me, I give out something better

Ale może daję coś lepszego,

because I give them hope."

bo daję nadzieję".

And in the middle of this economic crisis,

Teraz, w środku kryzysu,

where so many of us are inclined to pull in

kiedy tylu z nas ogarnia strach,

with fear, I think we're well suited to

myślę, że powinniśmy

take a cue from Jane and reach out,

brać przykład z Jane i pomagać,

recognizing that being poor doesn't mean being ordinary.

rozumiejąc, że bycie biednym nie oznacza bycia zwyczajnym.

Because when systems are broken,

Gdy nasze systemy się psują,

like the ones that we're seeing around the world,

jak te wszędzie na świecie,

it's an opportunity for invention and for innovation.

jest okazja na twórczość i innowację.

It's an opportunity to truly build a world

Jest okazja, by zbudować świat,

where we can extend services and products

w którym możemy dostarczać produkty i usługi

to all human beings, so that they can

wszystkim ludziom, by mogli

make decisions and choices for themselves.

sami wybierać i podejmować decyzje.

I truly believe it's where dignity starts.

Wierzę, że tam właśnie zaczyna się godność.

We owe it to the Janes of the world.

Jesteśmy to winni takim jak Jane.

And just as important, we owe it to ourselves.

Jesteśmy to też winni sobie samym.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)