What it was like to grow up under China's one-child policy | Nanfu Wang

Translator: Anh Trần Reviewer: Jenny Nguyen

My name is Nanfu.

Tên tôi là Nanfu.

In Chinese, "nan" means "man."

Ở tiếng Trung, "nan" nghĩa là "đàn ông."

And "fu" means "pillar."

Và "fu" nghĩa là "trụ cột."

My family had hoped for a boy,

Gia đình tôi đã mong có con trai,

who would grow up to be the pillar of the family.

người lớn lên sẽ thành trụ cột trong gia đình.

And when I turned out to be a girl,

Và khi tôi lớn lên là con gái,

they named me Nanfu anyway.

họ đặt tên tôi là Nanfu cũng vì lẽ đó.

(Laughter)

(Cười)

I was born in 1985,

Tôi sinh năm 1985,

six years before China announced its one-child policy.

6 năm trước khi Trung Quốc ban hành chính sách một con.

Right after I was born,

Ngay sau khi tôi sinh ra,

the local officials came and ordered my mom to be sterilized.

chính quyền địa phương đến và yêu cầu mẹ tôi triệt sản.

My grandpa stood up to the officials,

Ông tôi chống lại chính quyền,

because he wanted a grandson to carry on the family name.

vì ông muốn có cháu trai mang họ của gia đình.

Eventually, my parents were allowed to have a second child,

Cuối cùng, cha mẹ của tôi đã được cho phép sinh em bé thứ hai,

but they had to wait for five years

nhưng họ phải chờ 5 năm nữa

and pay a substantial fine.

và trả một khoản phạt lớn.

Growing up, my brother and I

Lớn lên, em trai và tôi

were surrounded by children from one-child families.

được vây quanh bởi đứa trẻ từ các gia đình một con.

I remember feeling a sense of shame

Tôi nhớ cái cảm giác xấu hổ này

because I had a younger brother.

vì tôi có em trai.

I felt like our family did something wrong for having two children.

Tôi cảm thấy gia đình mình đã làm gì sai khi có 2 đứa trẻ.

At the time, I didn't question

Vào lúc đó, tôi không hỏi

where this sense of shame and guilt came from.

cảm giác xấu hổ và tội lỗi ấy đến từ đâu.

A year and a half ago, I had my own first child.

1 năm rưỡi trước, tôi có con đầu lòng.

It was the best thing that ever happened in my life.

Đó là điều tuyệt vời nhất trong cuộc đời.

Becoming a mother

Trở thành mẹ

gave me a totally new perspective on my own childhood,

cho tôi một viễn cảnh mới trong thời thơ ấu của mình,

and it brought back my memories of early life in China.

và nó gợi lại kí ức của tôi khi còn nhỏ ở Trung Quốc.

For the past three decades,

Trong suốt 3 thập kỉ qua,

everyone in my family had to apply for a permission from the government

mọi người trong gia đình tôi phải xin chính phủ

to have a child.

cho sinh thêm con.

And I wondered

Và tôi tự hỏi rằng

what it was like for people who lived under the one-child policy.

nó sẽ thế nào với những người sống dưới chính sách một con.

So I decided to make a documentary about it.

Nên tôi quyết định sẽ làm phim tư liệu về điều này.

One of the people I interviewed

Một trong những người tôi phỏng vấn

was the midwife who delivered all of the babies born in my village,

là hộ sinh cho các em bé sinh ra trong làng tôi,

including myself.

trong đó có cả tôi.

She was 84 years old when I interviewed her.

Bà ấy đã 84 tuổi khi tôi phỏng vấn bà ấy.

I asked her,

Tôi hỏi bà,

"Do you remember how many babies you delivered throughout your career?"

"Bà có nhớ bà đã đỡ đẻ bao nhiêu người không?

She didn't have a number for deliveries.

Bà ấy không nhớ là bao nhiêu người.

She said she had performed

Bà nói bà đã làm

60,000 forced abortions and sterilizations.

60,000 ca bắt buộc phá thai và triệt sản.

Sometimes, she said,

Thỉnh thoảng, bà nói,

a late-term fetus would survive an abortion,

một bào thai đã muộn để nạo phá,

and she would kill the baby after delivering it.

và bà sẽ phải giết đứa trẻ sau khi sinh ra nó.

She remembered how her hands would tremble

Bà nhớ tay mình đã run như thế nào

as she did the work.

khi làm việc.

Her story shocked me.

Câu chuyện này khiến tôi sốc.

When I set out to make the film,

Lúc tôi chuẩn bị làm phim,

I expected it would be a simple story of perpetrators and victims.

tôi ước nó sẽ là một câu chuyện đơn giản về thủ phạm và bệnh nhân.

People who carried out the policy

Những người đề ra chính sách này

and people who are living with the consequences.

và những người sống trong hoàn cảnh này.

But that wasn't what I saw.

Nhưng đó không là những gì tôi thấy.

As I was finishing my interview with the midwife,

Khi tôi kết thúc phỏng vấn các hộ sinh,

I noticed an area in her house

tôi chú ý tới một khu vực trong nhà của bà

that was decorated with elaborate homemade flags.

được trang trí bằng cờ làm bằng tay được trang trí tỉ mỉ.

And each flag has a picture of a baby on it.

Và mỗi lá cờ có một bức tranh em bé.

These were flags that were sent by families

Đó là những lá cờ được gửi bởi các gia đình

whom she helped treat their infertility problems.

mà bà ấy đã giúp giải quyết những vấn đề về sinh sản.

She explained that she had had enough

Bà giải thích bà đã có đủ

of performing abortions and sterilizations --

kinh nghiệm để phá thai và triệt sản -

that the only work she did now was to help families have babies.

việc duy nhất bà làm là giúp các gia đình có con.

She said she was full of guilt

Bà nói bà cảm thấy rất tội lỗi

for carrying out the one-child policy,

vì đã thực hiện chính sách một con,

and she hoped that by helping families have babies,

và bà hi vọng chỉ bằng cách giúp các gia đình có con,

she could counteract what she did in the past.

bà mới có thể giải đi những gì đã làm trong quá khứ.

It became clear to me she, too, was a victim of the policy.

Nó bắt đầu rõ ràng với tôi, bà ấy cũng là nạn nhân của chính sách này.

Every voice was telling her

Từng giọng nói đều cho biết rằng

that what she did was right and necessary for China's survival.

những gì bà làm là đúng và cần thiết cho sự sống còn của Trung Quốc.

And she did what she thought was right for her country.

Và bà làm những gì bà cho là đúng với đất nước của mình.

I know how strong that message was.

Tôi biết tin này quyền lực thế nào.

It was everywhere around myself when I grew up.

Nó lan toả khắp nơi xung quanh tôi khi tôi lớn lên.

It was printed on matches,

Nó được in trên các trận đấu,

playing cards,

chơi bài,

textbooks, posters.

sách giáo khoa, áp phích.

The propaganda praising the one-child policy

Việc đặc biệt khen ngợi chính sách một con

was everywhere around us.

ở khắp nơi xung quanh chúng tôi.

[Anyone who refuses to sterilize will be arrested.]

Tất cả những ai từ chối triệt sản sẽ bị bắt giữ.

And so were the threats against disobeying it.

Và đó là mối đe doạ với những ai chống lại nó.

The message seeped into our minds

Lời nhắn này ăn sâu vào trong suy nghĩ

so much so that I grew up feeling embarrassed

nhiều đến mức khi tôi lớn lên tôi cảm thấy xấu hổ

for having a younger brother.

vì có em trai.

With each person I filmed,

Với mỗi người tôi làm phim,

I saw how their minds and hearts can be influenced by the propaganda,

tôi đã thấy suy nghĩ và trái tim của họ bị ảnh hưởng thế nào bởi sự tuyên truyền này,

and how their willingness to make sacrifices for the greater good

và sự sẵn lòng giết người của họ để có nhiều tiền hơn

can be twisted into something very dark and tragic.

có thể dẫn đến những điều đen tối và bi kịch.

China is not the only place where this happens.

Trung Quốc không phải là nơi duy nhất xảy ra sự việc.

There is no country on earth where propaganda isn't present.

Không có đất nước nào trên Trái đất mà không tồn tại sự tuyên truyền này.

And in societies that are supposed to be more open and free than China,

Và trong các xã hội được cho là cởi mở và tự do hơn Trung Quốc,

it can be even harder to recognize what propaganda looks like.

thậm chí còn khó hơn để nhận ra sự tuyên truyền này là như thế nào.

It hides in plain sight as news reports,

Nó xuất hiện một cách rõ ràng như tin tức,

TV commercials, political campaigning

thương mại TV, chiến dịch chính trị

and in our social media feeds.

và dữ liệu ở phương tiện truyền thông.

It works to change our minds without our knowledge.

Nó làm việc để thay đổi những suy nghĩ không có kiến thức.

Every society is vulnerable to accepting propaganda as truth,

Mỗi xã hội rất dễ bị ảnh hưởng bởi việc coi sự tuyên truyền là sự thật,

and no society where propaganda replaces the truth

và không có xã hội nào mà sự tuyên truyền thay thế sự thật

can be truly free.

là hoàn toàn tự do.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)