Isaac Lidsky: What reality are you creating for yourself? | TED

Translator: De Trang Reviewer: Thanh Trinh

When Dorothy was a little girl,

Khi Dorothy còn là một cô bé

she was fascinated by her goldfish.

cô bị cuốn hút bởi con cá vàng của mình.

Cha cô giải thích rằng cá bơi được nhờ quẫy nhanh chiếc đuôi

Her father explained to her that fish swim by quickly wagging their tails

to propel themselves through the water.

để đẩy mình đi trong nước.

Không chút chần chừ, Dorothy đáp lại,

Without hesitation, little Dorothy responded,

"Yes, Daddy, and fish swim backwards by wagging their heads."

"Vâng, thưa bố. Và cá bơi ngược lại bằng cách quẫy đầu."

(Laughter)

(cười)

Trong tâm trí cô bé, điều đó là hiển nhiên như bao điều khác

In her mind, it was a fact as true as any other.

Fish swim backwards by wagging their heads.

Cá bơi ngược bằng cách quẫy đầu của chúng.

She believed it.

Cô bé tin vậy.

Our lives are full of fish swimming backwards.

Cuộc sống của chúng ta đầy rẫy những con cá bơi ngược.

We make assumptions and faulty leaps of logic.

Chúng ta đưa ra những giả định và những lập luận sai lầm.

We harbor bias.

Ta có những thành kiến.

Chúng ta tự cho mình đúng, mọi người sai.

We know that we are right, and they are wrong.

We fear the worst.

Chúng ta e sợ điều tồi tệ.

Chúng ta tìm kiếm sự hoàn hảo viễn vong.

We strive for unattainable perfection.

We tell ourselves what we can and cannot do.

Ta bảo bản thân thứ làm được và không được

In our minds, fish swim by in reverse frantically wagging their heads

Trong tâm trí chúng ta, cá bơi ngược bằng cách điên cuồng quẫy đầu

ta thậm chí không để ý chúng.

and we don't even notice them.

Tôi sẽ kể cho các bạn nghe năm sự thật về tôi

I'm going to tell you five facts about myself.

One fact is not true.

Trong đó một cái là giả.

One: I graduated from Harvard at 19 with an honors degree in mathematics.

Một: Tôi đã lấy bằng danh dự toán học tại Harvard năm 19 tuổi.

Two: I currently run a construction company in Orlando.

Hai: Tôi hiện đang điều hành một công ty xây dựng tại Orlando.

Three: I starred on a television sitcom.

Ba: Tôi đã đóng vai chính trong một phim.

Four: I lost my sight to a rare genetic eye disease.

Bốn: Tôi mất đi thị giác do một căn bệnh di truyền hiếm gặp.

Five: I served as a law clerk to two US Supreme Court justices.

Năm: Tôi từng là một phụ tá luật sư cho hai Tòa Thẩm phán Tối cao Hoa Kỳ.

Which fact is not true?

Cái nào là lời nói dối?

Actually, they're all true.

Thật sự là, tất cả đều đúng.

Yeah. They're all true.

Vâng, tất cả đều đúng.

(Applause)

(vỗ tay)

At this point, most people really only care about the television show.

Hầu hết mọi người chỉ quan tâm đến những show truyền hình.

(Laughter)

(cười)

I know this from experience.

Tôi cũng như mọi người thôi.

OK, so the show was NBC's "Saved by the Bell: The New Class."

Đó là một chương trình trên NBC: "Saved by the Bell: The New Class."

And I played Weasel Wyzell,

Tôi đã đóng vai Weasel Wyzell,

who was the sort of dorky, nerdy character on the show,

một nhân vật trông rất mọt sách.

which made it a very major acting challenge

Vai diễn này quả là một thách thức cho tôi

khi tôi là một cậu bé 13 tuổi.

for me as a 13-year-old boy.

(Laughter)

(cười)

Now, did you struggle with number four, my blindness?

Tại sao bạn lại nghi ngờ điều thứ tư, rằng tôi bị mù?

Tại sao vậy?

Why is that?

We make assumptions about so-called disabilities.

Chúng ta thường mặc định về những thứ gọi là khuyết tật.

As a blind man, I confront others' incorrect assumptions

Là một người mù, tôi gặp phải những mặc định rất sai lầm

about my abilities every day.

về khả năng của mình.

My point today is not about my blindness, however.

Tuy nhiên, mục đích hôm nay không về việc tôi bị mù.

It's about my vision.

Mà là về tầm nhìn.

Going blind taught me to live my life eyes wide open.

Việc bị mù dạy tôi sống một cuộc sống với đôi mắt mở to.

It taught me to spot those backwards-swimming fish

Dạy tôi nhận thức những con cá bơi ngược

that our minds create.

được tạo ra trong tâm trí ta.

Việc bị mù buộc tôi phải tập trung.

Going blind cast them into focus.

What does it feel like to see?

Khi nhìn bằng mắt thì thế nào?

It's immediate and passive.

Gấp gáp và thụ động.

You open your eyes and there's the world.

Bạn chỉ cần mở mắt ra là đã thấy thế giới.

Seeing is believing. Sight is truth.

Tai nghe không bằng mắt thấy.

Đúng không nào?

Right?

Vâng, đó là những gì tôi nghĩ.

Well, that's what I thought.

Then, from age 12 to 25, my retinas progressively deteriorated.

Từ 12 đến 25 tuổi, võng mạc của tôi dần trở nên tệ hơn.

My sight became an increasingly bizarre

Thị lực của tôi ngày càng trở nên bất thường.

carnival funhouse hall of mirrors and illusions.

cứ như trong nhà cười với gương và ảo giác.

The salesperson I was relieved to spot in a store

Người bán hàng tôi bắt gặp trong cửa hàng

ra là manơcan.

was really a mannequin.

Reaching down to wash my hands,

Khi chạm tay xuống bồn rửa tay,

I suddenly saw it was a urinal I was touching, not a sink,

tôi chợt nhận ra mình đang chạm vào bồn tiểu thay vì bồn rửa

when my fingers felt its true shape.

khi tay tôi nhận ra hình dáng thực.

Một người bạn miêu tả bức ảnh tôi đang cầm,

A friend described the photograph in my hand,

and only then I could see the image depicted.

thứ duy nhất tôi thấy là một bức tranh vẽ.

Objects appeared, morphed and disappeared in my reality.

Những vật thể xuất hiện, biến dạng rồi biến mất trong thực tế của tôi.

Tôi thấy rất khó khăn và mệt khi cố nhìn mọi thứ.

It was difficult and exhausting to see.

I pieced together fragmented, transitory images,

Tôi đã phải chắp ghép những phân mảnh, những hình ảnh thoáng qua,

consciously analyzed the clues,

cố gắng phân tích những manh mối,

searched for some logic in my crumbling kaleidoscope,

tìm kiếm logic trong chiếc kính vạn hoa đang vỡ vụn,

until I saw nothing at all.

đến khi không thấy gì nữa.

I learned that what we see

Tôi học được rằng những gì ta thấy

is not universal truth.

không hoàn toàn là sự thật.

It is not objective reality.

Nó không phải là thực tế khách quan.

Những gì ta thấy là những thực tế ảo cá nhân độc nhất

What we see is a unique, personal, virtual reality

that is masterfully constructed by our brain.

được tạo ra hoàn hảo bởi não của chúng ta.

Let me explain with a bit of amateur neuroscience.

Dùng ít kiến thức khoa học thần kinh giải thích.

Your visual cortex takes up about 30 percent of your brain.

Trong cấu trúc não bộ, thị giác chiếm 30%,

That's compared to approximately eight percent for touch

xúc giác chiếm 8%,

và thính giác chiếm 2-3%.

and two to three percent for hearing.

Every second, your eyes can send your visual cortex

Mỗi giây, mắt bạn có thể gửi đến vỏ não thị giác

as many as two billion pieces of information.

hơn hai tỷ mẩu thông tin.

The rest of your body can send your brain only an additional billion.

Phần còn lại của cơ thể chỉ gửi đi một tỷ thông tin.

So sight is one third of your brain by volume

Vậy, thị giác chiếm 1/3 bộ não theo thể tích

and can claim about two thirds of your brain's processing resources.

và có thể khẳng định rằng khoảng 2/3 dữ liệu xử lý của não bộ.

Ngạc nhiên hơn,

It's no surprise then

that the illusion of sight is so compelling.

những ảo tưởng bạn thấy quả thất rất hấp dẫn.

But make no mistake about it: sight is an illusion.

Không sai: những gì bạn thấy chỉ là ảo tưởng.

Here's where it gets interesting.

Đây mới là điều thú vị.

To create the experience of sight,

Khi bạn nhìn một thứ gì đó,

your brain references your conceptual understanding of the world,

não bộ sẽ qui chiếu với những thứ bạn biết về thế giới này,

other knowledge, your memories, opinions, emotions, mental attention.

những kiến thức, kí ức, quan điểm, cảm xúc, và sự chuyên tâm của bạn.

All of these things and far more are linked in your brain to your sight.

Tất cả những thứ này được liên kết với thị giác trong não bộ.

Những liên kết này diễn ra cả hai chiều, và thường xuyên vô thức.

These linkages work both ways, and usually occur subconsciously.

So for example,

Ví dụ,

what you see impacts how you feel,

thứ bạn thấy sẽ ảnh hưởng đến tâm trạng,

and the way you feel can literally change what you see.

và tâm trạng của bạn có thể thay đổi những gì bạn thấy.

Rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh.

Numerous studies demonstrate this.

If you are asked to estimate

Nếu bạn được yêu cầu ước tính

the walking speed of a man in a video, for example,

tốc độ đi bộ của một người đàn ông trong một video, chẳng hạn,

your answer will be different if you're told to think about cheetahs or turtles.

câu trả lời sẽ khác nếu bạn được yêu cầu nghĩ về con báo hoặc rùa.

Một ngọn đồi dường như dốc hơn khi bạn vừa mới leo,

A hill appears steeper if you've just exercised,

and a landmark appears farther away

và cột mốc dường như xa hơn

if you're wearing a heavy backpack.

nếu bạn đang mang chiếc balô nặng.

We have arrived at a fundamental contradiction.

Chúng ta đang có mâu thuẫn căn bản ở đây.

Những gì bạn thấy là một công trình mà tâm trí bạn tự tạo ra,

What you see is a complex mental construction of your own making,

but you experience it passively

bạn chỉ trải nghiệm nó thụ động,

as a direct representation of the world around you.

như những miêu tả trực tiếp từ thế giới xung quanh.

You create your own reality, and you believe it.

Các bạn tạo ra hiện thực của mình, và các bạn tin nó.

I believed mine until it broke apart.

Tôi tin vào hiện thực cho đến khi nó tan vỡ.

The deterioration of my eyes shattered the illusion.

Sự suy thoái thị giác phá vỡ các ảo tưởng của tôi.

You see, sight is just one way

Các bạn thấy đấy, nhìn chỉ là một cách

để chúng ta định hình hiện thực.

we shape our reality.

We create our own realities in many other ways.

Ta tạo nên hiện thực của mình bằng rất nhiều cách.

Lấy sợ hãi làm ví dụ.

Let's take fear as just one example.

Your fears distort your reality.

Nỗi sợ hãi bóp méo hiện thực của bạn.

Under the warped logic of fear, anything is better than the uncertain.

Với logic của nỗi sợ hãi, bất cứ điều gì cũng tốt hơn là sự không chắc chắn.

Nỗi sợ làm mọi thứ mất đi giá trị,

Fear fills the void at all costs,

passing off what you dread for what you know,

khiến bạn sợ hãi vì những thứ bạn biết,

offering up the worst in place of the ambiguous,

khiến bạn cảm thấy tồi tệ với những thứ mơ hồ,

substituting assumption for reason.

tạo ra cái cớ để cản trở bạn.

Các nhà tâm lý gọi nó bằng thuật ngữ: tư duy lệch lạc.

Psychologists have a great term for it: awfulizing.

(Laughter)

(cười)

Đúng không nào?

Right?

Fear replaces the unknown with the awful.

Nỗi sợ khiến những thứ ta không biết trở nên đáng sợ.

Sự sợ hãi chỉ là ngộ nhận.

Now, fear is self-realizing.

Khi bạn đối mặt với nhu cầu lớn nhất

When you face the greatest need

to look outside yourself and think critically,

để nhìn nhận bản thân và suy nghĩ một cách nghiêm túc,

fear beats a retreat deep inside your mind,

nỗi sợ hãi sẽ khiến bạn nhụt chí, từ trong thâm tâm,

shrinking and distorting your view,

thu hẹp và bóp méo quan điểm của bạn,

nhấn chìm khả năng tự ngẫm của bạn

drowning your capacity for critical thought

bằng một lượng lớn cảm xúc gây rối.

with a flood of disruptive emotions.

When you face a compelling opportunity to take action,

Khi bạn có một cơ hội hấp dẫn để dấn thân,

fear lulls you into inaction,

sợ hãi sẽ khiến bạn chùn bước,

enticing you to passively watch its prophecies fulfill themselves.

làm cho bạn chỉ dám đứng nhìn lời tiên tri trở thành hiện thực.

When I was diagnosed with my blinding disease,

Khi tôi được chuẩn đoán mù,

Tôi biết mù loà sẽ huỷ hoại cuộc đời tôi.

I knew blindness would ruin my life.

Blindness was a death sentence for my independence.

Mù loà là án tử cho sự tự do của tôi.

It was the end of achievement for me.

Đó là cái kết cho những thành tựu.

Blindness meant I would live an unremarkable life,

Mù có nghĩa rằng tôi sẽ sống một cuộc đời không có ý nghĩa,

small and sad,

nhỏ bé và buồn tẻ,

and likely alone.

và gần như là đơn độc.

I knew it.

Tôi biết chứ.

This was a fiction born of my fears, but I believed it.

Đó là một viễn tưởng của nỗi sợ hãi, nhưng tôi lại tin nó.

It was a lie, but it was my reality,

Nó không thật, nhưng là hiện thực của tôi,

just like those backwards-swimming fish in little Dorothy's mind.

cũng giống như những chú cá bơi ngược trong tâm trí của Dorothy.

If I had not confronted the reality of my fear,

Nếu tôi đã không đối mặt với thực tế nỗi sợ của tôi,

I would have lived it.

tôi đã sống trong sợ hãi.

I am certain of that.

Tôi chắc chắn về điều đó.

So how do you live your life eyes wide open?

Vậy làm sao để có cái nhìn rộng hơn?

It is a learned discipline.

Là một phương pháp rèn luyện.

It can be taught. It can be practiced.

Điều này có thể học được, luyện tập được.

I will summarize very briefly.

Tôi sẽ tóm tắt rất ngắn gọn.

Hold yourself accountable

Hãy có trách nhiệm với bản thân mình

for every moment, every thought,

trong từng phút giây, từng suy nghĩ,

và trong từng chi tiết.

every detail.

Hãy nhìn thấu nỗi sợ của bạn.

See beyond your fears.

Recognize your assumptions.

Nhận thức được những nhận định sai.

Harness your internal strength.

Hãy khai thác những ưu điểm bản thân.

Silence your internal critic.

Và để những định kiến ngủ yên.

Correct your misconceptions about luck and about success.

Hãy thay đổi quan niệm sai lầm giữa may mắn và thành công.

Accept your strengths and your weaknesses, and understand the difference.

Hãy chấp nhận ưu và khuyết điểm của bạn, và thấu hiểu sự khác biệt.

Open your hearts

Hãy mở lòng

to your bountiful blessings.

với sự khoan dung.

Your fears, your critics,

Những nỗi sợ, những định kiến,

your heroes, your villains --

những anh hùng, kẻ phản diện trong bạn,

they are your excuses,

đều là lời tự bào chữa,

rationalizations, shortcuts,

những duy lý, những tóm lược,

những luận cứ, sự đầu hàng của bạn.

justifications, your surrender.

They are fictions you perceive as reality.

Chúng đều là những hư cấu bạn tự cho là thực tế.

Hãy chọn cách nhìn thấu chúng.

Choose to see through them.

Choose to let them go.

Chọn cách buông bỏ.

Bạn là người tạo ra thực tế của mình.

You are the creator of your reality.

With that empowerment comes complete responsibility.

Điều này hoàn toàn từ trách nhiệm bản thân.

I chose to step out of fear's tunnel into terrain uncharted and undefined.

Tôi đã chọn cách ra khỏi căn hầm sợ hãi và dấn thân vào cuộc thám hiểm phía trước.

I chose to build there a blessed life.

Tôi đã sống một cuộc sống ý nghĩa.

Không đơn độc,

Far from alone,

I share my beautiful life with Dorothy,

Tôi đã chia sẻ cuộc đời mình cùng Dorothy,

my beautiful wife,

người vợ xinh đẹp của tôi,

with our triplets, whom we call the Tripskys,

với bộ ba, chúng tôi gọi là Tripskys,

and with the latest addition to the family,

và thành viên mới nhất của gia đình,

sweet baby Clementine.

em bé Clementine.

What do you fear?

Nỗi sợ của bạn là gì?

What lies do you tell yourself?

Bạn tự lừa dối bản thân điều gì?

How do you embellish your truth and write your own fictions?

Bạn đã thêm thắt và tạo nên những ảo tưởng như thế nào?

What reality are you creating for yourself?

Bạn tự tạo ra thực tế nào cho bản thân?

In your career and personal life, in your relationships,

Trong sự nghiệp, đời sống cá nhân của bạn, trong các mối quan hệ,

and in your heart and soul,

trong trái tim và tâm hồn bạn

những con cá bơi ngược gây thiệt hại rất lớn.

your backwards-swimming fish do you great harm.

They exact a toll in missed opportunities and unrealized potential,

Chúng là cội nguồn của những cơ hội bị bỏ lỡ và những tiềm năng chưa thực hiện

and they engender insecurity and distrust

chúng tạo ra sự bất an và mất niềm tin,

where you seek fulfillment and connection.

khi bạn tìm kiếm sự thoả mãn và kết nối.

I urge you to search them out.

Tôi khuyên bạn nên tìm ra chúng.

Helen Keller said that the only thing worse than being blind

Helen Keller đã nói rằng thứ duy nhất còn tệ hơn mù loà

is having sight but no vision.

chính là có thị lực mà không có tầm nhìn.

For me, going blind was a profound blessing,

Với tôi, mù loà là một ân huệ tuyệt vời,

because blindness gave me vision.

vì mù loà đem đến cho tôi tầm nhìn.

I hope you can see what I see.

Mong rằng bạn có thể thấy cái mà tôi thấy.

Thank you.

Xin cám ơn.

(Applause)

(vỗ tay)

Bruno Giussani: Isaac, before you leave the stage, just a question.

Bruno Giussani: Isaac, chỉ một câu nữa, trước khi anh rời sân khấu.

This is an audience of entrepreneurs, of doers, of innovators.

Đây là câu hỏi của những doanh nhân, người thực hiện và nhà sáng tạo.

You are a CEO of a company down in Florida,

Anh là CEO của một công ty tại Florida,

and many are probably wondering,

và có lẽ rất nhiều người đang thắc mắc,

how is it to be a blind CEO?

Làm sao có thể là một CEO khi bị mù?

What kind of specific challenges do you have, and how do you overcome them?

Cụ thể anh đã gặp những khó khăn nào và làm sao để vượt qua chúng?

Isaac Lidsky: Well, the biggest challenge became a blessing.

IL: Vâng, khó khắn lớn nhất đã trở thành một ân huệ đối với tôi.

I don't get visual feedback from people.

Tôi không thấy được phản hồi qua vẻ mặt của mọi người.

(Laughter)

(cười)

BG: Tiếng ồn ở kia ư? IL: Vâng.

BG: What's that noise there? IL: Yeah.

So, for example, in my leadership team meetings,

Ví dụ như, trong cuộc họp lãnh đạo nhóm của chúng tôi,

I don't see facial expressions or gestures.

tôi không thấy được biểu cảm khuôn mặt hay cử chỉ.

I've learned to solicit a lot more verbal feedback.

Tôi học được cách thu thập phản hồi bằng lời nói hơn.

I basically force people to tell me what they think.

Tôi yêu cầu mọi người nói cho tôi biết họ nghĩ gì.

Và như vậy,

And in this respect,

it's become, like I said, a real blessing for me personally and for my company,

như tôi đã nói, việc này thật sự là một ân huệ với bản thân tôi và với công ty,

bởi vì chúng tôi giao tiếp ở một mức độ sâu hơn,

because we communicate at a far deeper level,

we avoid ambiguities,

chúng tôi tránh những thứ mơ hồ,

và hơn hết, nhóm của tôi biết rằng những gì họ nghĩ mới thực sự là vấn đề.

and most important, my team knows that what they think truly matters.

BG: Isaac, thank you for coming to TED. IL: Thank you, Bruno.

BG: Isaac, cảm ơn anh đã đến với TED. IL: Cảm ơn anh, Bruno.

(Applause)

(vỗ tay)