Isaac Lidsky: What reality are you creating for yourself? | TED

Tłumaczenie: Anna Maria Bojarowicz Korekta: Rysia Wand

When Dorothy was a little girl,

Kiedy Dorothy była mała,

she was fascinated by her goldfish.

była zafascynowana swoją złotą rybką.

Tata opowiedział jej, że ryby machają ogonem

Her father explained to her that fish swim by quickly wagging their tails

to propel themselves through the water.

żeby płynąć naprzód.

Without hesitation, little Dorothy responded,

Bez wahania mała Dorothy odpowiedziała:

"Yes, Daddy, and fish swim backwards by wagging their heads."

"Tak, tato, a żeby płynąć do tyłu, machają głową".

(Laughter)

(Śmiech)

In her mind, it was a fact as true as any other.

Dla niej było to równie możliwe, jak wszystko inne.

Fish swim backwards by wagging their heads.

Ryby płyną do tyłu, machając głowami.

She believed it.

Wierzyła w to.

Our lives are full of fish swimming backwards.

Życie jest pełne rybek pływających do tyłu.

We make assumptions and faulty leaps of logic.

Robimy założenia i wyciągamy błędne wnioski.

We harbor bias.

Mamy tendencję do stronniczości.

We know that we are right, and they are wrong.

Zakładamy, że mamy rację, a inni nie.

We fear the worst.

Boimy się najgorszego.

We strive for unattainable perfection.

Dążymy do nieosiągalnej perfekcji.

We tell ourselves what we can and cannot do.

Wmawiamy sobie, co możemy, a czego nie możemy robić.

In our minds, fish swim by in reverse frantically wagging their heads

Nasze ryby pływają do tyłu, poruszając głową,

a my nawet tego nie widzimy.

and we don't even notice them.

I'm going to tell you five facts about myself.

Powiem pięć rzeczy o sobie.

One fact is not true.

Jedna z nich jest nieprawdą.

One: I graduated from Harvard at 19 with an honors degree in mathematics.

Pierwsza: w wieku 19 lat ukończyłem Harvard z wyróżnieniem z matematyki.

Two: I currently run a construction company in Orlando.

Druga: prowadzę firmę budowlaną w Orlando.

Three: I starred on a television sitcom.

Trzecia: grałem w serialu komediowym.

Four: I lost my sight to a rare genetic eye disease.

Czwarta: straciłem wzrok przez rzadką genetyczną chorobę oczu.

Five: I served as a law clerk to two US Supreme Court justices.

Piąta: byłem asystentem dwóch sędziów Sądu Najwyższego USA.

Which fact is not true?

Które z tych rzeczy są prawdziwe?

Actually, they're all true.

Wszystkie.

Yeah. They're all true.

Tak. Wszystkie.

(Applause)

(Brawa)

At this point, most people really only care about the television show.

W tym momencie pewnie wszyscy są ciekawi jedynie serialu.

(Laughter)

(Śmiech)

I know this from experience.

Wiem to z doświadczenia.

Był to serial produkowany przez stację NBC: "Saved by the Bell: The New Class".

OK, so the show was NBC's "Saved by the Bell: The New Class."

And I played Weasel Wyzell,

Grałem Weasela Wyzella,

who was the sort of dorky, nerdy character on the show,

który był przemądrzałym dziwakiem,

which made it a very major acting challenge

co stanowiło duże wyzwanie dla trzynastolatka,

for me as a 13-year-old boy.

którym wówczas byłem.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, did you struggle with number four, my blindness?

Było wam trudno uwierzyć w moją ślepotę?

Why is that?

Dlaczego?

We make assumptions about so-called disabilities.

Robimy założenia dotyczące inwalidztwa.

As a blind man, I confront others' incorrect assumptions

Jako niewidomy spotykam się z wieloma mylnymi założeniami

about my abilities every day.

dotyczącymi moich umiejętności.

My point today is not about my blindness, however.

Jednak dzisiejsza prelekcja nie dotyczy ślepoty.

It's about my vision.

Dotyczy mojego widzenia.

Going blind taught me to live my life eyes wide open.

Ślepota nauczyła mnie żyć z szeroko otwartymi oczami.

It taught me to spot those backwards-swimming fish

Nauczyła mnie namierzać te pływające do tyłu rybki,

that our minds create.

które tworzy umysł.

Going blind cast them into focus.

Utrata wzroku spowodowała, że skupiłem się na nich.

What does it feel like to see?

Jak to jest widzieć?

It's immediate and passive.

Widzenie jest natychmiastowe i bierne.

You open your eyes and there's the world.

Otwierasz oczy i oto jest świat.

Seeing is believing. Sight is truth.

Widzieć to wierzyć. Widzenie to prawda.

Right?

Tak?

Well, that's what I thought.

Ja tak myślałem.

Then, from age 12 to 25, my retinas progressively deteriorated.

Między 12. a 25. rokiem życia moje siatkówki stopniowo podupadały,

a obraz robił się dziwaczny,

My sight became an increasingly bizarre

carnival funhouse hall of mirrors and illusions.

jak sala luster w wesołym miasteczku.

The salesperson I was relieved to spot in a store

Sprzedawca, którego z ulgą dojrzałem w sklepie,

was really a mannequin.

okazywał się manekinem.

Reaching down to wash my hands,

Sięgałem, by umyć ręce,

I suddenly saw it was a urinal I was touching, not a sink,

i okazywało się, że sięgam do urynału, nie do umywalki,

when my fingers felt its true shape.

dopiero gdy wymacałem prawdziwy kształt.

A friend described the photograph in my hand,

Przyjaciel opisywał mi zdjęcie, które trzymałem w dłoniach,

and only then I could see the image depicted.

i dopiero wtedy widziałem opisywany obraz.

Objects appeared, morphed and disappeared in my reality.

Przedmioty były zniekształcone i znikały z mojej rzeczywistości.

It was difficult and exhausting to see.

Patrzenie było trudne i wyczerpujące.

I pieced together fragmented, transitory images,

Składałem pofragmentowane ulotne obrazy,

consciously analyzed the clues,

świadomie analizowałem wskazówki,

searched for some logic in my crumbling kaleidoscope,

szukając jakiejś logiki w moim rozpadającym się kalejdoskopie,

until I saw nothing at all.

aż całkowicie przestałem widzieć.

I learned that what we see

Nauczyłem się, że to, co widzę,

is not universal truth.

nie jest uniwersalną prawdą.

It is not objective reality.

To nie jest obiektywna rzeczywistość.

What we see is a unique, personal, virtual reality

To wyjątkowa, osobista, wirtualna rzeczywistość,

that is masterfully constructed by our brain.

perfekcyjnie skonstruowana przez umysł.

Wytłumaczę to za pomocą amatorskiej neurologii.

Let me explain with a bit of amateur neuroscience.

Your visual cortex takes up about 30 percent of your brain.

Obszar widzenia zajmuje około 30% mózgu.

That's compared to approximately eight percent for touch

Za dotyk odpowiada jedynie 8%,

a słyszenie ledwie 2–3%.

and two to three percent for hearing.

Every second, your eyes can send your visual cortex

W każdej sekundzie oczy wysyłają do mózgu

as many as two billion pieces of information.

około 2 miliardów impulsów informacji.

The rest of your body can send your brain only an additional billion.

Reszta ciała może wysłać jedynie dodatkowy miliard.

So sight is one third of your brain by volume

Wzrok to jedna trzecia pojemności mózgu

and can claim about two thirds of your brain's processing resources.

i zabiera około dwóch trzecich jego potencjału przetwarzania informacji.

Nie jest więc niespodzianką,

It's no surprise then

that the illusion of sight is so compelling.

że iluzja widzenia jest tak nieodparta.

But make no mistake about it: sight is an illusion.

Ale nie daj się zwieść, bo widzenie to iluzja.

Here's where it gets interesting.

I tu zaczyna się robić interesująco.

To create the experience of sight,

Aby zbudować obraz, mózg odnosi się

your brain references your conceptual understanding of the world,

do konceptualnego rozumienia świata,

other knowledge, your memories, opinions, emotions, mental attention.

do wiedzy, wspomnień, opinii, emocji, skupienia.

All of these things and far more are linked in your brain to your sight.

Te i wiele innych rzeczy wiąże się w mózgu z widzeniem.

Te połączenia działają w dwie strony i zazwyczaj podświadomie.

These linkages work both ways, and usually occur subconsciously.

So for example,

Na przykład to, co widzisz,

what you see impacts how you feel,

ma wpływ na to, co czujesz,

and the way you feel can literally change what you see.

a to, co czujesz może dosłownie zmienić oglądany obraz.

Numerous studies demonstrate this.

Wiele badań to pokazuje.

If you are asked to estimate

Gdy masz za zadanie określić

the walking speed of a man in a video, for example,

prędkość chodu człowieka na filmie, odpowiedź będzie się różniła

your answer will be different if you're told to think about cheetahs or turtles.

w zależności, czy masz myśleć o gepardach czy o żółwiach.

A hill appears steeper if you've just exercised,

Góra wydaje się bardziej stroma zaraz po wysiłku fizycznym,

and a landmark appears farther away

a punkt na horyzoncie wydaje się dalszy,

if you're wearing a heavy backpack.

jeśli niesiesz ciężki plecak.

We have arrived at a fundamental contradiction.

Doszliśmy do podstawowej sprzeczności.

What you see is a complex mental construction of your own making,

To, co widzisz, jest złożoną konstrukcją umysłu,

but you experience it passively

ale doświadczasz jej pasywnie,

as a direct representation of the world around you.

jako bezpośredniego obrazu świata wokół.

You create your own reality, and you believe it.

Tworzysz własną rzeczywistość i w nią wierzysz.

I believed mine until it broke apart.

Wierzyłem w swoją, aż się rozpadła.

The deterioration of my eyes shattered the illusion.

Pogarszający się wzrok zniszczył iluzję.

You see, sight is just one way

Wzrok to tylko jedna z metod

we shape our reality.

kształtowania rzeczywistości.

We create our own realities in many other ways.

Robimy to na różne inne sposoby.

Let's take fear as just one example.

Weźmy strach jako przykład.

Your fears distort your reality.

Strach zakłóca odbiór rzeczywistości.

Under the warped logic of fear, anything is better than the uncertain.

W krzywym zwierciadle strachu wszystko jest lepsze od niepewności.

Fear fills the void at all costs,

Strach wypełnia pustkę w każdym calu,

passing off what you dread for what you know,

podmieniając to, co znane na to, czego się boisz,

offering up the worst in place of the ambiguous,

oferując najgorsze opcje w miejsce niepewności,

substituting assumption for reason.

podstawiając założenia w miejsce rozsądku.

Psychologists have a great term for it: awfulizing.

Psychologia ma na to świetne określenie: "uokropnianie".

(Laughter)

(Śmiech)

Prawda?

Right?

Fear replaces the unknown with the awful.

Strach zamienia nieznane w okropne.

Strach ziszcza się sam.

Now, fear is self-realizing.

Gdy masz wielką potrzebę

When you face the greatest need

to look outside yourself and think critically,

bardziej obiektywnego i krytycznego spojrzenia,

fear beats a retreat deep inside your mind,

strach ucieka głęboko w psychikę,

shrinking and distorting your view,

umniejsza i zakłóca odbiór,

drowning your capacity for critical thought

unicestwia zdolność krytycznego myślenia,

with a flood of disruptive emotions.

za pomocą zalewu uciążliwych emocji.

When you face a compelling opportunity to take action,

Gdy macie okazję do podjęcia działań,

fear lulls you into inaction,

strach potrafi obezwładnić,

enticing you to passively watch its prophecies fulfill themselves.

skłaniając do biernego patrzenia, jak przepowiednie się spełniają.

When I was diagnosed with my blinding disease,

Kiedy zdiagnozowano u mnie chorobę prowadzącą do utraty wzroku,

I knew blindness would ruin my life.

wiedziałem, że ślepota zrujnuje mi życie.

Blindness was a death sentence for my independence.

Ślepota była wyrokiem śmierci dla mojej niezależności.

It was the end of achievement for me.

Był to koniec moich osiągnięć.

Blindness meant I would live an unremarkable life,

Ślepota oznaczała, że moje życie będzie bez znaczenia,

small and sad,

małe i smutne,

and likely alone.

i pewnie samotne.

I knew it.

WIedziałem to.

This was a fiction born of my fears, but I believed it.

To była fikcja zrodzona ze strachu, ale w nią wierzyłem.

It was a lie, but it was my reality,

To kłamstwo było dla mnie rzeczywistością,

just like those backwards-swimming fish in little Dorothy's mind.

całkiem jak rybki pływające do tyłu w umyśle Dorothy.

If I had not confronted the reality of my fear,

Gdybym nie zmierzył się ze swoim strachem,

I would have lived it.

żyłbym tym życiem.

I am certain of that.

Jestem tego pewien.

So how do you live your life eyes wide open?

Jak przeżyć życie z otwartymi oczami?

It is a learned discipline.

To dyscyplina, której się trzeba nauczyć.

It can be taught. It can be practiced.

Można jej nauczać. Można ją praktykować.

I will summarize very briefly.

Streszczę.

Hold yourself accountable

Weź odpowiedzialność

for every moment, every thought,

za każdy moment, każdą myśl,

every detail.

każdy detal.

Spójrz poza własne obawy.

See beyond your fears.

Recognize your assumptions.

Zacznij rozpoznawać założenia.

Harness your internal strength.

Zaangażuj wewnętrzną siłę.

Silence your internal critic.

Ucisz wewnętrznego krytyka.

Correct your misconceptions about luck and about success.

Poprawiaj błędne mniemanie o szczęściu i o sukcesie.

Accept your strengths and your weaknesses, and understand the difference.

Zaakceptuj swe moce i słabości, i zrozum różnice między nimi.

Open your hearts

Otwórz serce

to your bountiful blessings.

na obfitość błogosławieństw.

Your fears, your critics,

Twoje strachy, twoi krytycy,

your heroes, your villains --

twoi bohaterowie i złoczyńcy

they are your excuses,

to twoje wymówki,

rationalizations, shortcuts,

racjonalizacje, drogi na skróty,

justifications, your surrender.

usprawiedliwienia, kapitulacja.

They are fictions you perceive as reality.

To fikcja, którą uważasz za rzeczywistość.

Choose to see through them.

Nie daj się im ograniczyć.

Choose to let them go.

Pozwól im odejść.

You are the creator of your reality.

To ty tworzysz swoją rzeczywistość.

With that empowerment comes complete responsibility.

Z tą siłą przychodzi też całkowita odpowiedzialność.

I chose to step out of fear's tunnel into terrain uncharted and undefined.

Wybrałem wyjście z tunelu strachu na teren nieznany i nieokreślony.

I chose to build there a blessed life.

Wybrałem budowanie życia

Far from alone,

dalekiego od samotności.

I share my beautiful life with Dorothy,

Dzielę piękne życie z Dorothy,

my beautiful wife,

moją piękną żoną,

with our triplets, whom we call the Tripskys,

z naszymi trojaczkami, które nazywamy Tripskys,

and with the latest addition to the family,

i z najświeższym członkiem rodziny,

sweet baby Clementine.

maleńką Clementine.

What do you fear?

Czego się boisz?

What lies do you tell yourself?

Jakie kłamstwa sobie wmawiasz?

How do you embellish your truth and write your own fictions?

Jak przyozdabiasz prawdę i piszesz własną fikcję?

What reality are you creating for yourself?

Jaką rzeczywistość dla siebie kreujesz?

In your career and personal life, in your relationships,

W twojej karierze i życiu osobistym,

w związkach, w duszy i w sercu,

and in your heart and soul,

your backwards-swimming fish do you great harm.

pływające wstecz rybki bardzo cię krzywdzą.

They exact a toll in missed opportunities and unrealized potential,

Płacisz za to straconymi szansami i niewykorzystanym potencjałem,

and they engender insecurity and distrust

niepewnością i brakiem zaufania

where you seek fulfillment and connection.

tam, gdzie szukasz spełnienia i związku.

I urge you to search them out.

Koniecznie je znajdź.

Helen Keller said that the only thing worse than being blind

Hellen Keller powiedziała, że jedyną rzeczą gorszą od ślepoty

is having sight but no vision.

jest mieć wzrok, ale nie widzieć.

For me, going blind was a profound blessing,

Dla mnie ślepota była wielkim błogosławieństwem,

because blindness gave me vision.

bo pozwoliła mi widzieć.

I hope you can see what I see.

Mam nadzieję, że wam też się uda.

Thank you.

Dziękuję

(Applause)

(Brawa)

Bruno Giussani: Isaac, before you leave the stage, just a question.

Bruno Giussani: Zanim zejdziesz, mam jedno pytanie.

This is an audience of entrepreneurs, of doers, of innovators.

Nasi widzowie to przedsiębiorcy, aktywiści i innowatorzy.

You are a CEO of a company down in Florida,

Jesteś CEO firmy na Florydzie

and many are probably wondering,

i wielu z nich się pewnie zastanawia,

how is it to be a blind CEO?

jak to jest być niewidomym CEO?

What kind of specific challenges do you have, and how do you overcome them?

Jakie wyzwania stawia ci życie i jak sobie z nimi radzisz?

Isaac Lidsky: Well, the biggest challenge became a blessing.

Issac Lidsky: Największe wyzwanie okazało się błogosławieństwem.

I don't get visual feedback from people.

Nie dostaję naocznej informacji zwrotnej.

(Laughter)

(Śmiech)

BG: Co to za hałas?

BG: What's that noise there? IL: Yeah.

So, for example, in my leadership team meetings,

IL: Na przykład na naradach kierowniczych

I don't see facial expressions or gestures.

nie widzę min czy gestów.

I've learned to solicit a lot more verbal feedback.

Zabiegam o bardziej merytoryczny przekaz.

I basically force people to tell me what they think.

Zmuszam ludzi do mówienia, co myślą.

Pod tym względem

And in this respect,

it's become, like I said, a real blessing for me personally and for my company,

to wielkie błogosławieństwo dla mnie i dla firmy,

because we communicate at a far deeper level,

bo komunikujemy się na dużo głębszym poziomie,

we avoid ambiguities,

unikamy niejasności,

and most important, my team knows that what they think truly matters.

a co ważniejsze, mój zespół wie, że ich opinia naprawdę ma znaczenie.

BG: Isaac, thank you for coming to TED. IL: Thank you, Bruno.

BG: Issac, dziękuję za przybycie na TED. IL: Dziękuję, Bruno.

(Applause)

(Brawa)