3 clues to understanding your brain | VS Ramachandran

Translator: Uyên Võ Reviewer: Ai Van Tran

Vâng, như Chris đã tiết lộ, tôi nghiên cứu về não người,

các chức năng và cấu trúc của não bộ.

Và tôi muốn bạn suy nghĩ một chút về vấn đề này

Đây là một khối thạch, hơn 1.3kg thạch

Well, as Chris pointed out, I study the human brain,

có thể cầm trong lòng bàn tay bạn,

nó có thể ngắm nhìn khoảng không vô tận giữa các vì sao.

the functions and structure of the human brain.

And I just want you to think for a minute about what this entails.

Nó có thể chiêm nghiệm ý nghĩa của vô cực

và có thể nhìn thấy chính nó đang suy ngẫm về ý nghĩa của sự vô cùng.

Here is this mass of jelly, three-pound mass of jelly

you can hold in the palm of your hand,

Và cái tính đệ quy khác biệt này mà chúng ta gọi là sự tự nhận thức,

and it can contemplate the vastness of interstellar space.

là thứ mà tôi nghĩ là chén thánh của khoa học thần kinh, của thần kinh học

It can contemplate the meaning of infinity

and it can contemplate itself contemplating on the meaning of infinity.

và mong ngày nào đó, ta sẽ hiểu rõ chúng.

OK, vậy thì làm thể nào để nghiên cứu bộ phận bí ẩn này?

And this peculiar recursive quality that we call self-awareness,

Vì bạn có tới tận 100 tỷ tế bào thần kinh,

which I think is the holy grail of neuroscience, of neurology,

một số ít nhóm nguyên sinh vật, chúng tương tác với nhau,

và từ hoạt động này xuất hiện toàn bộ các khả năng

and hopefully, someday, we'll understand how that happens.

OK, so how do you study this mysterious organ?

mà chúng ta gọi là bản chất con người và sự tự nhận thức.

I mean, you have 100 billion nerve cells,

Tại sao lại như vậy?

Vâng, có rất nhiều cách để tiếp cận các chức năng của não người.

little wisps of protoplasm, interacting with each other,

Trong số đó, cách mà chúng ta hay sử dụng,

and from this activity emerges the whole spectrum of abilities

là quan sát những bệnh nhân bị tổn thương một vùng nhỏ ở não,

that we call human nature and human consciousness.

nơi có 1 biến đổi gen trong 1 khu nhỏ ở não

How does this happen?

Điều xảy ra sau đó không phải là một sự suy giảm toàn diện

Well, there are many ways of approaching the functions of the human brain.

One approach, the one we use mainly,

trên toàn bộ khả năng trí não của bạn,

không phải một dạng bào mòn khả năng nhận thức của bạn

is to look at patients with sustained damage to a small region of the brain,

Mà não bạn sẽ mất 1 chức năng được chọn lọc kỹ càng,

where there's been a genetic change in a small region of the brain.

trong khi số khác được bảo quản nguyên vẹn,

What then happens is not an across-the-board reduction

và điều này khiến bạn tự tin khẳng định

phần não đó bằng 1 cách nào có khả năng làm trung gian chức năng đó.

in all your mental capacities,

a sort of blunting of your cognitive ability.

Nên bạn có thể gán chức năng vào cấu trúc

và tìm xem các cung phản xạ đang làm gì

What you get is a highly selective loss of one function,

để tạo ra chức năng đặc trưng đó.

with other functions being preserved intact,

Đó là cái mà chúng tôi đang cố thực hiện.

and this gives you some confidence in asserting

Hãy để tôi đưa ra một số ví dụ nổi bật.

that that part of the brain is somehow involved in mediating that function.

Thật sự thì tôi sẽ có 3 ví dụ, mỗi cái 6 phút trong toàn bộ bài nói.

So you can then map function onto structure,

and then find out what the circuitry's doing

Ví dụ đầu tiên hội chứng khác thường gọi là hội chứng Capgras.

to generate that particular function.

Hãy theo dõi slide đầu tiên,

So that's what we're trying to do.

đó là thùy thái dương, thùy trán, thùy đỉnh, OK--

So let me give you a few striking examples of this.

In fact, I'm giving you three examples, six minutes each, during this talk.

là những thùy cấu thành nên não.

Và nếu nhìn vào mặt trong thùy thái dương

The first example is an extraordinary syndrome called Capgras syndrome.

bạn sẽ không thể thấy

If you look at the first slide there,

một cấu trúc nhỏ gọi là hồi thái dương chẩm

that's the temporal lobes, frontal lobes, parietal lobes, OK --

Nó được gọi là vùng nhận diện khuôn mặt của não,

vì khi nó tổn thương bạn không nhận ra gương mặt người khác nữa.

the lobes that constitute the brain.

And if you look, tucked away inside the inner surface of the temporal lobes --

Bạn vẫn có thể nhận ra họ nhờ giọng nói

và biết: "Ồ, Joe đây mà!"

you can't see it there --

nhưng bạn không thể nhìn mặt họ mà biết họ là ai, đúng không?

is a little structure called the fusiform gyrus.

Bạn còn không thể nhận ra bạn trong gương.

And that's been called the face area in the brain,

Bạn biết đó là bạn bởi khi bạn nháy mắt thì nó cũng nháy mắt,

because when it's damaged, you can no longer recognize people's faces.

và bạn biết rắng đó là một cái gương,

You can still recognize them from their voice

nhưng bạn không thật sự nhận ra bản thân.

and say, "Oh yeah, that's Joe,"

OK. Nguyên nhân của hội chứng này là do tổn thương hồi thái dương chẩm.

but you can't look at their face and know who it is, right?

You can't even recognize yourself in the mirror.

Nhưng còn có một hội chứng nữa rất hiếm gặp, thật sự thì,

I mean, you know it's you because you wink and it winks,

rất ít bác sĩ lâm sàng đã nghe về nó, thậm chí cả các nhà thần kinh học.

and you know it's a mirror,

but you don't really recognize yourself as yourself.

Đó là bệnh hoang tưởng Capgras,

1 bệnh nhân mà những phần khác hoàn toàn bình thường,

OK. Now that syndrome is well known as caused by damage to the fusiform gyrus.

đã từng chấn thương vùng đầu hồi tỉnh sau hôn mê,

But there's another rare syndrome, so rare, in fact,

khi anh ta nhìn thấy mẹ mình

that very few physicians have heard about it, not even neurologists.

và nói: " Người phụ nữ này giống y đúc mẹ tôi,

This is called the Capgras delusion,

nhưng mà bà ta là kẻ mạo danh.

and that is a patient, who's otherwise completely normal,

Là người phụ nữ nào đó đang giả làm mẹ tôi"

Vậy tại sao chuyện này lại xảy ra?

has had a head injury, comes out of coma,

Tại sao một người hoàn toàn minh mẫn và thông minh như anh ta

otherwise completely normal, he looks at his mother

ở mọi mặt khác, chỉ trừ khi nhìn thấy mẹ

and says, "This looks exactly like my mother, this woman,

thì lại có dấu hiệu hoang tưởng và nói đó không phải là mẹ mình.

but she's an impostor.

Cách giải thích phổ biến nhất

She's some other woman pretending to be my mother."

mà bạn tìm trong các sách về tâm thần học,

Now, why does this happen?

theo cách nhìn của Freud, mà tôi đưa ra trong bài nói này,

Why would somebody -- and this person is perfectly lucid and intelligent

cũng có những ý kiến tương tự với phụ nữ,

in all other respects, but when he sees his mother,

nhưng tôi sẽ chỉ nói về đàn ông.

his delusion kicks in and says, it's not mother.

Khi bạn còn là một đứa bé, đứa bé nhỏ xíu,

Now, the most common interpretation of this,

bạn bị hấp dẫn giới tính mạnh bởi mẹ mình.

which you find in all the psychiatry textbooks,

Freud gọi đó là phức cảm Oedipus.

is a Freudian view, and that is that this chap --

Tôi không nói mình tin vào điều này,

nhưng đây chính là cách nhìn của Freud.

and the same argument applies to women, by the way,

Khi bạn lớn dần, vỏ não phát triển,

but I'll just talk about guys.

When you're a little baby, a young baby,

và ức chế những ham muốn tình dục tiềm ẩn đối với mẹ

you had a strong sexual attraction to your mother.

Cảm ơn Chúa, không thì bạn sẽ bị kích thích khi thấy mẹ mình đấy.

This is the so-called Oedipus complex of Freud.

I'm not saying I believe this,

Và điều xảy ra sau đó là

but this is the standard Freudian view.

đầu bạn bị va chạm làm tổn thương vỏ não,

And then, as you grow up, the cortex develops,

cho phép những ham muốn tình dục ngầm này xuất hiện,

and inhibits these latent sexual urges towards your mother.

lộ rõ một cách đột ngột và khó hiểu

Thank God, or you would all be sexually aroused when you saw your mother.

bạn cảm thấy bị kích thích bởi mẹ mình.

And then what happens is,

Và cho rằng "Chúa ơi, nếu đây là mẹ mình

there's a blow to your head, damaging the cortex,

làm sao mình cảm thấy như vậy được?

allowing these latent sexual urges to emerge,

Cô ta là người khác, là kẻ giả mạo."

Đó là lý do duy nhất giải thích cho tổn thương não của bạn.

flaming to the surface, and suddenly and inexplicably

Điều này chưa bao giờ có nghĩa lý gì với tôi.

you find yourself being sexually aroused by your mother.

Nó rất khéo léo, như mọi lập luận khác của Freud

And you say, "My God, if this is my mom,

how come I'm being sexually turned on?

(Cười lớn)

She's some other woman. She's an impostor."

nhưng không có ý nghĩa bởi tôi đã gặp một tình trạng tương tự,

It's the only interpretation that makes sense to your damaged brain.

nhưng là với con chó xù cưng ở nhà.

This has never made much sense to me, this argument.

(Cười lớn)

Tôi nói: " Bác sĩ, đây không phải Fifi. Giống hệt Fifi

It's very ingenious, as all Freudian arguments are --

(Laughter)

nhưng là con chó khác." Đúng chứ?

-- but didn't make much sense because I have seen the same delusion,

Giờ thì bạn cố giải thích như Freud.

(Cười lớn)

Bạn sẽ bắt đầu nói về cái thú tính trong mỗi con người

a patient having the same delusion, about his pet poodle.

(Laughter)

He'll say, "Doctor, this is not Fifi. It looks exactly like Fifi,

hay là những thứ tương tự, dĩ nhiên là khá vô lý.

Giờ thì điều gì thật sự đang diễn ra?

but it's some other dog." Right?

Để giải thích cho rối loạn lạ kì này,

Now, you try using the Freudian explanation there.

chúng ta nhìn vào cấu trúc và chức năng của đường thị giác bình thường trong não.

(Laughter)

You'll start talking about the latent bestiality in all humans,

Bình thường, tín hiệu hình ảnh đi vào nhãn cầu,

or some such thing, which is quite absurd, of course.

đi đến các vùng thị giác của não.

Thực tế có tới 30 vùng nằm sau não liên quan đến tầm nhìn,

Now, what's really going on?

So, to explain this curious disorder,

và sau qúa trình đó, thông điệp đi vào một cấu trúc nhỏ

we look at the structure and functions of the normal visual pathways in the brain.

gọi là hồi thái dương chẩm, nơi bạn nhận diện khuôn mặt.

Normally, visual signals come in, into the eyeballs,

Có những nơ-ron nhạy cảm với khuôn mặt.

go to the visual areas in the brain.

Bạn có thể gọi nó là vùng khuôn mặt của não, đúng chứ?

There are, in fact, 30 areas in the back of your brain concerned with just vision,

Tôi đã nói về điều này trước đó.

and after processing all that, the message goes to a small structure

Khi khu vực đó bị thương tổn, bạn mất khả năng nhận diện gương mặt, phải không?

called the fusiform gyrus, where you perceive faces.

Nhưng từ vùng đó, thông điệp đi xuống

There are neurons there that are sensitive to faces.

vào trong 1 cấu trúc gọi là hạnh nhân trong hệ limbic (hệ viền),

You can call it the face area of the brain, right?

trung khu cảm xúc của não,

I talked about that earlier.

và cấu trúc hạnh nhân đó,

Now, when that area's damaged, you lose the ability to see faces, right?

đo cảm xúc của bạn đối với thứ bạn quan sát

Đó có phải là con mồi? Động vật ăn thịt? Đối tượng sinh sản?

But from that area, the message cascades

Hay thứ gì đó tầm thường như một mảnh vải,

into a structure called the amygdala in the limbic system,

Một viên phấn, hay một-- Tôi không muốn chỉ ra đâu, nhưng--

the emotional core of the brain,

and that structure, called the amygdala,

hay một chiếc giày, OK?

gauges the emotional significance of what you're looking at.

Mà có thể bạn hoàn toàn bỏ qua.

Is it prey? Is it predator? Is it mate?

Vậy nếu như hạnh nhân bị kích thích, và nếu điều này quan trọng

thông điệp sẽ đổ vào hệ thần kinh tự động.

Or is it something absolutely trivial, like a piece of lint,

or a piece of chalk, or a -- I don't want to point to that, but --

Tim bạn bắt đầu đập nhanh hơn.

Bạn bắt đầu đổ mồ hôi để tiêu bớt nhiệt lượng mà bạn sắp

or a shoe, or something like that? OK?

tạo ra từ vận động cơ bắp.

Which you can completely ignore.

Đó là điều tốt vì chúng tôi có thể đặt hai điện cực vào lòng bàn tay bạn

So if the amygdala is excited, and this is something important,

the messages then cascade into the autonomic nervous system.

và đo sự thay đổi điện trở của da do đổ mồ hôi

Your heart starts beating faster.

Để tôi biết được, khi bạn nhìn thứ gì đó,

You start sweating to dissipate the heat that you're going to

thì bạn đang hưng phấn hay bị kích thích, hay không cảm thấy gì, OK?

create from muscular exertion.

And that's fortunate, because we can put two electrodes on your palm

Và tôi sẽ nhanh chóng nắm được điều đó.

Ý tưởng của tôi là, khi người này nhìn vào một vật, nhìn vào--

and measure the change in skin resistance produced by sweating.

bất kỳ vật nào, hình ảnh di chuyển tới vùng thị giác

So I can determine, when you're looking at something,

whether you're excited or whether you're aroused, or not, OK?

tuy nhiên nó được xử lý tại hồi thái dương chẩm

và bạn nhận biết nó là một hạt đậu, hay một cái bàn,

And I'll get to that in a minute.

So my idea was, when this chap looks at an object, when he looks at his --

hay mẹ bạn, OK?

Và sau đó thông điệp chảy vào trong hạnh nhân,

any object for that matter, it goes to the visual areas and,

rồi xuống tới hệ thần kinh tự động

Nhưng có thể đối với người này, tín hiệu từ hạnh nhân đến hệ viền,

however, and it's processed in the fusiform gyrus,

and you recognize it as a pea plant, or a table,

trung khu cảm xúc của não, đã tình cờ bị ngắt.

or your mother, for that matter, OK?

Vì hồi thái dương chẩm vẫn còn nguyên,

And then the message cascades into the amygdala,

anh ta vẫn có khả năng nhận ra mẹ,

and then goes down the autonomic nervous system.

và nói: "Người này giống mẹ tôi quá."

But maybe, in this chap, that wire that goes from the amygdala to the limbic system,

Nhưng do tín hiệu tới trung tâm cảm xúc đã bị cắt,

anh ta lại nói: "Nhưng nếu đó là mẹ, sao tôi không cảm nhận được sự ấm áp?"

the emotional core of the brain, is cut by the accident.

So because the fusiform is intact,

Và sợ là trường hợp kia có thể xảy ra? Nhỉ?

the chap can still recognize his mother,

(Cười)

Vì vậy, anh ta nói "Làm sao để lý giải cái cảm xúc khó hiểu này?

and says, "Oh yeah, this looks like my mother."

But because the wire is cut to the emotional centers,

Đó không thể là mẹ mình.

he says, "But how come, if it's my mother, I don't experience a warmth?"

Mà là một phụ nữ lạ giả vờ là mẹ thôi."

Làm thế nào để kiểm chứng?

Or terror, as the case may be? Right?

À, điều cần làm là đặt bạn trước màn hình,

(Laughter)

And therefore, he says, "How do I account for this inexplicable lack of emotions?

và đo phản xạ trên da,

và chạy các bức ảnh trên màn hình,

Tôi có thể đo mức đổ mồ hôi của bạn khi bạn nhìn vật đó,

This can't be my mother.

It's some strange woman pretending to be my mother."

như cái bàn hay cái dù. Dĩ nhiên là bạn không đổ mồ hôi.

How do you test this?

Nếu nhìn ảnh sư tử, hổ, hay cô gái gợi cảm, có phải bạn sẽ đổ mồ hôi?

Well, what you do is, if you take any one of you here, and put you in front of a screen,

and measure your galvanic skin response,

Và tin hay không thì tùy, nếu tôi cho bạn xem ảnh mẹ bạn--

and show pictures on the screen,

I can measure how you sweat when you see an object,

dù bạn bình thường, bạn vẫn đổ mồ hôi.

Thậm chí không cần là người Do Thái.

like a table or an umbrella. Of course, you don't sweat.

(Cười)

If I show you a picture of a lion, or a tiger, or a pinup, you start sweating, right?

Nếu cho người bệnh này xem ảnh thì sao?

Cho anh ta xem các bức ảnh trên màn hình

And, believe it or not, if I show you a picture of your mother --

I'm talking about normal people -- you start sweating.

và đo mức phản ứng trên da anh ta.

You don't even have to be Jewish.

Bàn ghế vải vóc, chẳng có gì xảy ra, giống mọi người khác,

(Laughter)

Now, what happens if you show this patient?

nhưng khi cho anh ta xem ảnh mẹ,

phản ứng da phẳng lặng.

You take the patient and show him pictures on the screen

Không có phản xạ xúc cảm đối với mẹ,

bởi tín hiệu đi từ vùng thị giác đến trung tâm cảm xúc đã bị cắt.

and measure his galvanic skin response.

Tables and chairs and lint, nothing happens, as in normal people,

Tầm nhìn anh ta bình thường vì vùng hình ảnh bình thường,

but when you show him a picture of his mother,

cảm xúc bình thường--anh ta vẫn có thể cười, khóc, vân vân--

the galvanic skin response is flat.

nhưng tín hiệu từ vùng hình ảnh đến vùng cảm xúc đã bị ngắt

There's no emotional reaction to his mother,

because that wire going from the visual areas to the emotional centers is cut.

do đó anh ta có ảo tưởng mẹ mình là kẻ giả mạo

Nó là thí dụ hay ho về thứ chúng ta vẫn làm:

So his vision is normal because the visual areas are normal,

xem xét một hội chứng tâm thần kỳ lạ không thể giải thích

his emotions are normal -- he'll laugh, he'll cry, so on and so forth --

và nói rằng cách nhìn theo Freud là sai,

but the wire from vision to emotions is cut

thật ra bạn có thể có một giải thích ngắn gọn

and therefore he has this delusion that his mother is an impostor.

theo giải phẫu thần kinh não đã biết.

It's a lovely example of the sort of thing we do:

Tiếp tục, nếu bệnh nhân này xuất viện,

take a bizarre, seemingly incomprehensible, neural psychiatric syndrome

và người mẹ gọi cho anh ta từ phòng kế bên

and say that the standard Freudian view is wrong,

và anh ta nhấc máy, và nói "Ồ, mẹ, mẹ khỏe không? Mẹ đang ở đâu?"

that, in fact, you can come up with a precise explanation

Không có ảo tưởng nào qua điện thoại.

in terms of the known neural anatomy of the brain.

Sau vài giờ bà lại gần, anh hỏi "Bà là ai?

By the way, if this patient then goes,

Trông bà giống mẹ tôi." OK?

and mother phones from an adjacent room -- phones him --

Lý do là có một con đường riêng biệt

đi từ trung tâm thính giác trong não đến trung khu cảm xúc,

and he picks up the phone, and he says, "Wow, mom, how are you? Where are you?"

và nó không bị cắt đứt do tai nạn.

There's no delusion through the phone.

Điều đó giải thích tại sao qua điện thoại anh ta nhận ra mẹ, không xảy ra vấn đề gì.

Then, she approaches him after an hour, he says, "Who are you?

You look just like my mother." OK?

Mà khi gặp mặt, anh ta cho đó là kẻ giả mạo.

The reason is there's a separate pathway

going from the hearing centers in the brain to the emotional centers,

OK, vậy cung phản xạ phức tạp này được thiết lập như thế nào trong não?

and that's not been cut by the accident.

Tự nhiên, di truyền, hay do được nuôi dưỡng?

So this explains why through the phone he recognizes his mother, no problem.

Và chúng ta tiếp cận vấn đề này

bằng cách xem xét hội chứng kỳ lạ khác gọi là hội chứng chi ảo.

When he sees her in person, he says it's an impostor.

Và các bạn đều biết chi ảo là gì.

OK, how is all this complex circuitry set up in the brain?

Khi một cánh tay hoặc chân bị cắt bỏ do hoại tử,

Is it nature, genes, or is it nurture?

hay mất trong chiến tranh Iraq chẳng hạn,

vấn đề nghiêm trọng là

And we approach this problem

bạn vẫn cảm nhận sự hiện diện của cánh tay bị mất đó,

by considering another curious syndrome called phantom limb.

và đó gọi là tay ảo hoặc chân ảo.

And you all know what a phantom limb is.

When an arm is amputated, or a leg is amputated, for gangrene,

Bạn có thể ảo tưởng về bất cứ bộ phận nào.

Thậm chí cả nội tạng, tin hay không tùy bạn.

or you lose it in war -- for example, in the Iraq war,

it's now a serious problem --

Tôi có một bệnh nhân đã làm phẫu thuật cắt bỏ tử cung

you continue to vividly feel the presence of that missing arm,

vẫn nghĩ mình có tử cung, kể cả tưởng tượng ra kinh nguyệt

and that's called a phantom arm or a phantom leg.

In fact, you can get a phantom with almost any part of the body.

vào thời gian chính xác trong tháng.

Believe it or not, even with internal viscera.

Và có một sinh viên hỏi tôi hôm trước,

Họ có hội chứng tiền kinh nguyệt ảo không?

I've had patients with the uterus removed -- hysterectomy --

(Cười)

Một chuyên đề được đặt ra cho câu hỏi khoa học này, nhưng chưa được tiến hành.

who have a phantom uterus, including phantom menstrual cramps

OK, bây giờ câu hỏi kế tiếp là,

at the appropriate time of the month.

bạn học được gì từ hội chứng chi ảo bằng các thí nghiệm?

And in fact, one student asked me the other day,

Một trong những điều chúng tôi tìm ra là,

"Do they get phantom PMS?"

khoảng phân nửa số bệnh nhân mắc chứng này

(Laughter)

A subject ripe for scientific enquiry, but we haven't pursued that.

cho rằng họ có thể di chuyển chi ảo đó.

Nó sẽ vỗ vai anh em họ,

OK, now the next question is,

nó sẽ trả lời điện thoại, vẫy tay tạm biệt

Những cảm giác này rất sinh động và hấp dẫn.

what can you learn about phantom limbs by doing experiments?

Bệnh nhân không phải bị ảo tưởng.

One of the things we've found was,

Anh ta biết cánh tay không có ở đó,

about half the patients with phantom limbs

nhưng, đó là một trải nghiệm về giác quan rất thực với anh ta.

claim that they can move the phantom.

It'll pat his brother on the shoulder,

Tuy nhiên, khoảng nửa số bệnh nhân không có hiện tượng này.

it'll answer the phone when it rings, it'll wave goodbye.

Chi ảo, họ nói "Bác sĩ, chi ảo bị liệt.

These are very compelling, vivid sensations.

The patient's not delusional.

Nó co cứng một chỗ và đau không thể tả.

He knows that the arm is not there,

Ước gì tôi có thể di chuyển nó, có thể sẽ bớt đau."

but, nevertheless, it's a compelling sensory experience for the patient.

Vậy tại sao một chi ảo lại bị liệt?

But however, about half the patients, this doesn't happen.

Nghe như phép nghịch hợp vây.

The phantom limb -- they'll say, "But doctor, the phantom limb is paralyzed.

Nhưng khi chúng tôi nhìn vào bệnh án, cái chúng tôi tìm thấy là,

It's fixed in a clenched spasm and it's excruciatingly painful.

những người với chi ảo bị liệt,

cánh tay gốc bị liệt do tổn thương thần kinh ngoại biên.

If only I could move it, maybe the pain will be relieved."

Now, why would a phantom limb be paralyzed?

Thần kinh chính đến cánh tay đó

It sounds like an oxymoron.

bị cắt, trầm trọng, ví dụ do tai nạn xe cộ

But when we were looking at the case sheets, what we found was,

Nên bệnh nhân có một cánh tay thật sự, rất đau,

these people with the paralyzed phantom limbs,

phải bó bột trong vài tháng hoặc một năm, sau đó

the original arm was paralyzed because of the peripheral nerve injury.

trong một nỗ lực dại dột để loại bỏ sự đau đớn,

The actual nerve supplying the arm was severed,

bác sĩ cắt bỏ cánh tay đó,

was cut, by say, a motorcycle accident.

rồi bạn có một cánh tay ảo với cơn đau tương tự, đúng không?

So the patient had an actual arm, which is painful,

Đây là vấn đề nghiêm trọng trên lâm sàng.

in a sling for a few months or a year, and then,

Người bệnh trở nên suy sụp.

Vài người trong số họ tự tử, OK?

in a misguided attempt to get rid of the pain in the arm,

Vậy làm thế nào chữa trị hội chứng này?

the surgeon amputates the arm,

Tại sao chúng ta lại có chi ảo bị liệt?

and then you get a phantom arm with the same pains, right?

Khi tôi nhìn vào bệnh án thì biết rằng họ đã có một cánh tay thật,

And this is a serious clinical problem.

dây thần kinh tới cánh tay bị cắt,

Patients become depressed.

cánh tay thật bị liệt,

Some of them are driven to suicide, OK?

So, how do you treat this syndrome?

phải bó bột vài tháng trước khi phẫu thuật cắt bỏ,

Now, why do you get a paralyzed phantom limb?

When I looked at the case sheet, I found that they had an actual arm,

và cơn đau ảo vẫn tiếp tục.

and the nerves supplying the arm had been cut,

Tại sao lại như vậy?

and the actual arm had been paralyzed,

Khi cánh tay còn nguyên nhưng bị liệt,

and lying in a sling for several months before the amputation,

não gửi yêu cầu tới cánh tay, phần trước não, nói "Di chuyển,"

nhưng lời hồi đáp lại là "Không."

and this pain then gets carried over into the phantom itself.

Di chuyển. Không. Di chuyển. Không. Di chuyển. Không.

Và nó gửi tín hiệu đến mạng lưới thần kinh của não

Why does this happen?

When the arm was intact, but paralyzed,

và chúng ta gọi đó là chứng liệt có điều kiện, OK?

the brain sends commands to the arm, the front of the brain, saying, "Move,"

Não học được rằng, nhờ phương pháp Hebbian liên kết đường dẫn,

but it's getting visual feedback saying, "No."

Move. No. Move. No. Move. No.

việc yêu cầu di chuyển cánh tay

tạo ra cảm giác của một cánh tay liệt.

And this gets wired into the circuitry of the brain,

Và sau đó khi cắt bỏ cánh tay,

and we call this learned paralysis, OK?

chứng liệt đã học được này thâm nhập vào hình dung về cơ thể

The brain learns, because of this Hebbian, associative link,

và thành ảo giác của bạn, OK?

that the mere command to move the arm

Giờ làm thế nào để giúp các bệnh nhân này?

Làm thế nào loại bỏ chứng liệt não đã học,

creates a sensation of a paralyzed arm.

để có thể giải tỏa anh ta khỏi cơn co rút đầy đau đớn

And then, when you've amputated the arm,

this learned paralysis carries over into your body image

của cánh tay ảo?

À, nói thế này, chuyện gì sẽ xảy ra nếu bây giờ bạn gửi lệnh đến bộ phận ảo,

and into your phantom, OK?

Now, how do you help these patients?

nhưng cho anh ta thấy rằng nó đang theo sự điều khiển của anh?

How do you unlearn the learned paralysis,

so you can relieve him of this excruciating, clenching spasm

Có thể bạn sẽ giải tỏa cơn đau ảo, sự cưỡng bức ảo.

of the phantom arm?

Bằng cách nào? À, bằng thực tế ảo.

Well, we said, what if you now send the command to the phantom,

Những điều đó tốn hàng triệu đôla.

Tôi sẽ thực hiện chỉ với 3 đôla,

but give him visual feedback that it's obeying his command, right?

nhưng đừng nói với nhà tài trợ của tôi nhé.

(Cười)

OK? Việc cần làm là tạo một thứ mà tôi gọi là hộp kính.

Maybe you can relieve the phantom pain, the phantom cramp.

How do you do that? Well, virtual reality.

Một hộp các tông có một tấm gương ở giữa,

But that costs millions of dollars.

và sau đó đưa bệnh nhân đầu tiên, Derek, vào trong.

So, I hit on a way of doing this for three dollars,

Anh ấy phẫu thuật cắt bỏ tay 10 năm trước.

but don't tell my funding agencies.

(Laughter)

Cắt tay bị cắt bỏ, thần kinh cũng vậy

OK? What you do is you create what I call a mirror box.

và cánh tay bị liệt, bó bột trong vòng một năm, và sau đó bị cắt bỏ.

You have a cardboard box with a mirror in the middle,

and then you put the phantom -- so my first patient, Derek, came in.

Anh có tay ảo, đau đớn không thể di chuyển.

Nó là một cánh tay ảo bị liệt.

He had his arm amputated 10 years ago.

Nên anh ta đến đây, và tôi đưa anh ta một cái gương như thế, trong hộp,

He had a brachial avulsion, so the nerves were cut

mà tôi đã gọi là hộp kính.

and the arm was paralyzed, lying in a sling for a year, and then the arm was amputated.

Và bệnh nhận đặt tay trái ảo vào đó,

He had a phantom arm, excruciatingly painful, and he couldn't move it.

cái tay co rút đau, bên trái tấm gương,

It was a paralyzed phantom arm.

và bàn tay bình thường bên phải tấm gương,

So he came there, and I gave him a mirror like that, in a box,

và làm cùng tư thế, tư thế co chặt lại,

which I call a mirror box, right?

và nhìn vào gương. Anh ta trải nghiệm được gì?

And the patient puts his phantom left arm,

Anh ta nhìn vào tay ảo đang được hồi sinh,

which is clenched and in spasm, on the left side of the mirror,

vì anh đang nhìn vào ảnh phản chiếu cánh tay bình thường trong gương,

and the normal hand on the right side of the mirror,

and makes the same posture, the clenched posture,

và giống như là tay ảo này đã sống lại.

Tôi nói "Giờ thì hãy nhìn, lúc lắc nó đi

and looks inside the mirror. And what does he experience?

ngón tay thật của anh, hoặc cử động chúng khi đang nhìn vào gương."

He looks at the phantom being resurrected,

Anh ta có cảm giác rất sống động khi nhìn thấy cánh tay ảo di chuyển.

because he's looking at the reflection of the normal arm in the mirror,

Hiển nhiên rồi, nhưng điều ngạc nhiên là,

and it looks like this phantom has been resurrected.

người bệnh nói "Chúa ơi, tay ảo tôi đang cử động lại,

"Now," I said, "now, look, wiggle your phantom --

và cơn đau, cơn co rút, giảm bớt rồi."

your real fingers, or move your real fingers while looking in the mirror."

Và hãy nhớ, bệnh nhân đầu tiên bước vào trong đó --

He's going to get the visual impression that the phantom is moving, right?

(Vỗ tay)

-- cảm ơn. (Vỗ tay)

That's obvious, but the astonishing thing is,

Người bệnh đầu tiên đó, anh ta nhìn vào gương,

the patient then says, "Oh my God, my phantom is moving again,

tôi nói "Hãy nhìn vào ảnh phản chiếu của tay ảo."

and the pain, the clenching spasm, is relieved."

And remember, my first patient who came in --

Bắt đầu khúc khích nói "Tôi có thể thấy."

Nhưng anh không ngốc. Anh biết nó là ảo.

(Applause)

-- thank you. (Applause)

Anh biết nó là ảnh phản chiếu của gương,

nhưng là 1 trải nghiệm giác quan sống động.

My first patient came in, and he looked in the mirror,

Tôi bảo: "Hãy cử động tay thường và tay ảo."

and I said, "Look at your reflection of your phantom."

Anh nói: "Tôi không thể. Tay ảo đau lắm."

Tôi nói: "Hãy di chuyển tay thường."

And he started giggling, he says, "I can see my phantom."

Anh nói: "Ôi trời, tay ảo đã cử động lại!

But he's not stupid. He knows it's not real.

Và cơn đau đang giảm bớt." OK?

He knows it's a mirror reflection,

but it's a vivid sensory experience.

Tôi bảo: "Nhắm mắt."

Anh ta nhắm mắt.

Now, I said, "Move your normal hand and phantom."

"Cử động tay thường."

"Nó lại bị bó chặt."

He said, "Oh, I can't move my phantom. You know that. It's painful."

"OK, mở mắt ra."

I said, "Move your normal hand."

"Ôi, nó lại cử đông!"

Anh ta cứ như một đứa trẻ ở cửa hàng kẹo.

And he says, "Oh my God, my phantom is moving again. I don't believe this!

OK, điều này chứng minh giả thuyết của tôi về chứng liệt não đã học

And my pain is being relieved." OK?

And then I said, "Close your eyes."

He closes his eyes.

và tầm quan trọng của hình ảnh vào thị giác

"And move your normal hand."

nhưng tôi sẽ không nhận giải Nobel

"Oh, nothing. It's clenched again."

"OK, open your eyes."

vì khiến một ai đó di chuyển chi ảo đâu.

"Oh my God, oh my God, it's moving again!"

(Cười)

So, he was like a kid in a candy store.

(Vỗ tay)

Nó là một khả năng hoàn toàn vô dụng.

So, I said, OK, this proves my theory about learned paralysis

(Cười)

Nhưng rồi tôi bắt đầu nhận ra, có khả năng những hội chứng liệt khác

and the critical role of visual input,

but I'm not going to get a Nobel Prize

mà bạn biết trong thần kinh học, như đột quỵ, hay co rút cơ không ý thức --

for getting somebody to move his phantom limb.

(Laughter)

(Applause)

có thể có một thành phần đã học về nó,

It's a completely useless ability, if you think about it.

mà bạn có thể vượt qua bằng công cụ đơn giản là một cái gương.

(Laughter)

But then I started realizing, maybe other kinds of paralysis

Tôi bảo: "Nghe này, Derek" --

ban đầu anh ta không thể đi quanh cầm cái gương để giảm cơn đau.

that you see in neurology, like stroke, focal dystonias --

"Nghe này, Derek, đem nó về và luyện tập trong một hai tuần tới.

there may be a learned component to this,

Có thể sau một thời gian luyện tập,

which you can overcome with the simple device of using a mirror.

anh sẽ tách khỏi gương, loại bỏ chứng liệt,

và bắt đầu cử động cánh tay liệt lần nữa,

So, I said, "Look, Derek" --

rồi được giải phóng khỏi cơn đau."

well, first of all, the guy can't just go around carrying a mirror to alleviate his pain --

Anh ta nói được, và đem nó về nhà.

I said, "Look, Derek, take it home and practice with it for a week or two.

Tôi nói: "À, hai đô. Anh có thể lấy nó."

Anh ta đem về nhà, sau hai tuần, gọi cho tôi,

Maybe, after a period of practice,

và nói: "Bác sĩ à, ông sẽ không tin được."

you can dispense with the mirror, unlearn the paralysis,

"Sao thế?"

and start moving your paralyzed arm,

Anh ta bảo: "Nó biến mất rồi."

and then, relieve yourself of pain."

"Cái gì biến mất?"

Tôi đã cho là cái hộp kính bị mất.

So he said OK, and he took it home.

(Cười)

I said, "Look, it's, after all, two dollars. Take it home."

Anh ta nói: "Không không, là cái chi ảo đã theo tôi suốt 10 năm,

So, he took it home, and after two weeks, he phones me,

nó biến mất rồi."

and he said, "Doctor, you're not going to believe this."

Và tôi nói, tôi đã rất lo lắng, ơn Chúa,

I said, "What?"

tôi đã thay đổi hình ảnh cơ thể của anh ta,

He said, "It's gone."

vậy còn quan điểm nhân sinh, đạo đức, và tất cả những thứ đó?

I said, "What's gone?"

I thought maybe the mirror box was gone.

Tôi hỏi: "Derek, liệu anh có thấy phiền?"

(Laughter)

He said, "No, no, no, you know this phantom I've had for the last 10 years?

"Không, ba ngày trước, tôi đã không còn cánh tay ảo

It's disappeared."

và vì thế, không còn thấy đau, thấy bó gì cả,

And I said -- I got worried, I said, my God,

cơn đau cánh tay, tất cả đều biến mất.

I mean I've changed this guy's body image,

what about human subjects, ethics and all of that?

Vấn đề là tôi vẫn còn các ngón tay ảo tòng teng trên vai đây này,

And I said, "Derek, does this bother you?"

và cái hộp của ông không với tới được."

He said, "No, last three days, I've not had a phantom arm

(Cười)

"Vậy ông có thể thiết kế lại và đặt nó vào trán tôi,

and therefore no phantom elbow pain, no clenching,

để tôi có thể loại bỏ những ngón tay ảo?"

no phantom forearm pain, all those pains are gone away.

Anh ta nghĩ rằng tôi là nhà ảo thuật.

But the problem is I still have my phantom fingers dangling from the shoulder,

Vậy tại sao lại thế?

Bởi não bộ đối mặt với xung đột cảm giác dữ dội.

and your box doesn't reach."

Nó đang nhận thông tin từ thị giác là chi ảo đã trở lại.

(Laughter)

"So, can you change the design and put it on my forehead,

Mặt khác, không có cảm giác muốn chuyển động,

so I can, you know, do this and eliminate my phantom fingers?"

các cơ gửi tín hiệu cho biết không có cánh tay nào.

He thought I was some kind of magician.

Và lệnh cử động cơ nói là có một cánh tay

Now, why does this happen?

It's because the brain is faced with tremendous sensory conflict.

và bởi sự mâu thuẫn này, não giải quyết là

It's getting messages from vision saying the phantom is back.

không có chi ảo, không có cánh tay nào cả.

On the other hand, there's no proprioception,

Là một dạng chối bỏ, tống khứ các tín hiệu.

muscle signals saying that there is no arm, right?

Và khi cánh tay biến mất, thêm vào đó cơn đau cũng biến mất

And your motor command saying there is an arm,

bởi bạn không thể có một cơn đau lơ lửng trong không trung.

and, because of this conflict, the brain says, to hell with it,

Nên đó là cái được thêm.

there is no phantom, there is no arm, right?

Kĩ thuật này hiện áp dụng trên nhiều người

It goes into a sort of denial -- it gates the signals.

bởi các nhóm khác ở Helsinki,

And when the arm disappears, the bonus is, the pain disappears

nên nó có thể chứng minh có giá trị như phương pháp chữa đau ảo,

người ta còn thử nghiệm phục hồi chức năng.

because you can't have disembodied pain floating out there, in space.

Bạn thường nghĩ đột quỵ gây tổn hại đến phần xơ,

So, that's the bonus.

và bạn chẳng thể làm gì được.

Now, this technique has been tried on dozens of patients

Tuy nhiên, hóa ra có vài thành phần của chứng liệt đột quỵ cũng là do não học,

by other groups in Helsinki,

so it may prove to be valuable as a treatment for phantom pain,

có khả năng thành phần đó loại bỏ được nhờ sử dụng gương.

and indeed, people have tried it for stroke rehabilitation.

Điều này đã được thử nghiệm lâm sàng,

Stroke you normally think of as damage to the fibers,

giúp ích cho rất nhiều bệnh nhân.

nothing you can do about it.

OK, để tôi chuyển sang phần thứ ba của bài nói,

But, it turns out some component of stroke paralysis is also learned paralysis,

về một hội chứng kỳ lạ khác gọi là giác quan thứ phát.

and maybe that component can be overcome using mirrors.

Được phát hiện bởi Francis Galton vào thế kỷ 19.

This has also gone through clinical trials,

Ông là anh em họ với Charles Darwin.

helping lots and lots of patients.

Ông chỉ ra rằng người nào đó trong xã hội,

OK, let me switch gears now to the third part of my talk,

người hoàn toàn bình thường, có một trạng thái kỳ lạ:

which is about another curious phenomenon called synesthesia.

mỗi khi nhìn một con số, nó có màu.

This was discovered by Francis Galton in the nineteenth century.

Năm màu lam, bảy màu vàng, tám màu lục,

He was a cousin of Charles Darwin.

chín màu chàm, OK?

He pointed out that certain people in the population,

Nhớ rằng, họ hoàn toàn bình thường ở các khía cạnh khác.

who are otherwise completely normal, had the following peculiarity:

Hoặc tông Đô trưởng, đôi khi âm nhạc cũng gợi lên màu sắc.

every time they see a number, it's colored.

Đô màu lam, Fa màu lục,

Five is blue, seven is yellow, eight is chartreuse,

tông nhạc khác thì màu vàng, phải không?

nine is indigo, OK?

Tại sao lại thế?

Bear in mind, these people are completely normal in other respects.

Galton gọi: synesthesia-giác quan trộn lẫn

một sự pha trộn các giác quan.

Or C sharp -- sometimes, tones evoke color.

Tất cả giác quan trong ta đều riêng biệt.

C sharp is blue, F sharp is green,

Những người này lẫn lộn các giác quan.

Tại sao lại thế?

another tone might be yellow, right?

Một trong hai mặt của việc này rất hấp dẫn.

Giác quan trộn lẫn di truyền gia đình,

Why does this happen?

nên Galton gọi đó là cơ sở di truyền.

This is called synesthesia. Galton called it synesthesia,

a mingling of the senses.

Thứ hai, giác quan trộn lẫn là điều khiến tôi đưa ra quan điểm của mình

In us, all the senses are distinct.

These people muddle up their senses.

về chủ đề chính của bài giảng, về sự sáng tạo

Why does this happen?

One of the two aspects of this problem are very intriguing.

Giác quan trộn lẫn cực kỳ phổ biến ở nghệ sĩ, nhà thơ, tiểu thuyết gia

Synesthesia runs in families,

so Galton said this is a hereditary basis, a genetic basis.

và những người sáng tạo khác hơn là số đông dân chúng.

Secondly, synesthesia is about -- and this is what gets me to my point

Tại sao?

Tôi sắp trả lời câu hỏi này.

about the main theme of this lecture, which is about creativity --

Câu hỏi chưa từng được giải đáp trước đây.

Giác quan trộn lẫn là gì?

synesthesia is eight times more common among artists, poets, novelists

Có nhiều giả thuyết.

Một trong số đó là họ đơn giản là bị điên.

Đó không hẳn là một giả thuyết khoa học nên chúng ta hãy bỏ qua.

and other creative people than in the general population.

Giả thuyết khác họ là những người nghiện thuốc.

Why would that be?

I'm going to answer that question.

Có thể đúng,

It's never been answered before.

vì điều đó phổ biến ở đây, hơn ở San Diego.

OK, what is synesthesia? What causes it?

Well, there are many theories.

(Cười)

One theory is they're just crazy.

OK. Giả thuyết thứ ba là

Now, that's not really a scientific theory, so we can forget about it.

hãy hỏi bản thân xem cái gì đang diễn ra ở giác quan trộn lẫn

Another theory is they are acid junkies and potheads, right?

Chúng tôi nhận thấy rằng vùng màu sắc và vùng con số

Now, there may be some truth to this,

because it's much more common here in the Bay Area than in San Diego.

nằm cạnh nhau trong não bộ, thuộc hồi thái dương chẩm.

(Laughter)

OK. Now, the third theory is that --

Nên có sự nhầm lẫn tín hiệu

giữa vùng màu sắc và con số trong não.

well, let's ask ourselves what's really going on in synesthesia. All right?

Nên khi nhìn một con số, bạn thấy màu sắc tương ứng,

So, we found that the color area and the number area

đó là lý do gây ra chứng giác quan trộn lẫn

are right next to each other in the brain, in the fusiform gyrus.

Giờ thì tại sao lại như vậy?

Tại sao tín hiệu lại nhầm ở vài người?

So we said, there's some accidental cross wiring

Có nhớ tôi nói nó di truyền trong gia đình?

between color and numbers in the brain.

Bạn có gợi ý rồi đó.

Có một gen dị thường,

So, every time you see a number, you see a corresponding color,

một đột biến gen gây ra đường truyền chéo bất thường này.

and that's why you get synesthesia.

Trong tất cả chúng ta, hóa ra

Now remember -- why does this happen?

chúng ta được sinh ra với mọi thứ truyền đến mọi thứ khác.

Why would there be crossed wires in some people?

Remember I said it runs in families?

Nên mỗi vùng não nối với mọi vùng khác,

That gives you the clue.

And that is, there is an abnormal gene,

chúng được cắt tỉa bớt để tạo ra

a mutation in the gene that causes this abnormal cross wiring.

kiến trúc mô đun đặc trưng ở não người trưởng thành.

In all of us, it turns out

Nếu có một gen gây ra việc cắt tỉa này

we are born with everything wired to everything else.

và nếu gen đó biến đổi,

thì việc cắt tỉa bị thiếu sót ở các vùng não lân cận.

So, every brain region is wired to every other region,

Và nếu nó giữa vùng số và màu, bạn mắc chứng giác quan đi kèm số-màu.

and these are trimmed down to create

the characteristic modular architecture of the adult brain.

Nếu nó giữa vùng âm và màu, bạn mắc giác quan kèm âm-màu.

Càng xa càng tốt.

So, if there's a gene causing this trimming

Chuyện gì xảy ra nếu gen này có mặt mọi nơi

and if that gene mutates,

mọi thứ kết nối chéo?

then you get deficient trimming between adjacent brain areas.

Vâng, hãy nghĩ về điểm chung của nghệ sĩ, tiểu thuyết gia và nhà thơ,

And if it's between number and color, you get number-color synesthesia.

If it's between tone and color, you get tone-color synesthesia.

khả năng tư duy ẩn dụ,

So far, so good.

liên kết các ý tưởng như không liên quan,

Now, what if this gene is expressed everywhere in the brain,

ví dụ "Đó là phía Đông, và Juliet là mặt trời."

so everything is cross-connected?

Well, think about what artists, novelists and poets have in common,

Bạn thì không cho Juliet là mặt trời,

điều đó nghĩa là cô ấy là một quả cầu lửa?

Đó là chuyện của môn tâm thần phân liệt, phải không?

the ability to engage in metaphorical thinking,

Người thường sẽ nói cô ấy ấm áp như mặt trời,

linking seemingly unrelated ideas,

Cô ấy tỏa sáng như mặt trời, rất sống động.

such as, "It is the east, and Juliet is the Sun."

Ngay lập tức, bạn tìm thấy mối liên kết.

Well, you don't say, Juliet is the sun,

Giờ nếu bạn thừa nhận đường truyền chéo

does that mean she's a glowing ball of fire?

và các khái niệm cũng có trong các phần khác của não,

I mean, schizophrenics do that, but it's a different story, right?

thì nó sẽ tạo nên một khuynh hướng lớn hơn

Normal people say, she's warm like the sun,

về tư duy ẩn dụ và sáng tạo

she's radiant like the sun, she's nurturing like the sun.

Instantly, you've found the links.

ở những người có chứng giác quan trộn lẫn

Now, if you assume that this greater cross wiring

Vì vậy sự phổ biến ngẫu nhiên giác quan đi kèm nhiều hơn 8 lần

and concepts are also in different parts of the brain,

giữa nhà thơ, nghệ sĩ và tiểu thuyết gia.

OK, đó là cái nhìn thuộc não học của chứng giác quan trộn lẫn.

then it's going to create a greater propensity

Minh họa cuối, tôi có thể thêm 1 phút nữa?

towards metaphorical thinking and creativity

(Vỗ tay)

in people with synesthesia.

OK. Tôi sẽ cho thấy tất cả các bạn đều có chứng này, nhưng chối bỏ điều đó.

And, hence, the eight times more common incidence of synesthesia

among poets, artists and novelists.

Đây là cái tôi gọi là chữ cái Martian. Giống bảng chữ cái của bạn vậy,

OK, it's a very phrenological view of synesthesia.

A là A, B là B, C là C.

The last demonstration -- can I take one minute?

(Applause)

Hình dạng khác nhau thì phát âm khác nhau phải không?

OK. I'm going to show you that you're all synesthetes, but you're in denial about it.

Đây, bạn có bảng chữ cái Martian.

Bạn có Kiki, có Bouba.

Here's what I call Martian alphabet. Just like your alphabet,

Cái nào Kiki, cái nào Bouba?

Ai nghĩ kia là Kiki và Bouba thì giơ tay?

A is A, B is B, C is C.

Vâng, nó một hai dạng đột biến.

(Cười)

Different shapes for different phonemes, right?

Ai nghĩ đó là Bouba, là Kiki? Giơ tay nào.

99% các bạn.

Here, you've got Martian alphabet.

Bạn không biết Martian. Sao lại làm được?

One of them is Kiki, one of them is Bouba.

Vì tất cả đều đang có sự tưởng tượng một mô hình giác quan thức phát chéo,

Which one is Kiki and which one is Bouba?

How many of you think that's Kiki and that's Bouba? Raise your hands.

Well, it's one or two mutants.

tức là bạn đang nói sự uốn cong sắc nét đó là kiki,

(Laughter)

How many of you think that's Bouba, that's Kiki? Raise your hands.

trong vỏ não thính giác, các tế bào lông đang được kích thích -- Kiki,

Ninety-nine percent of you.

Now, none of you is a Martian. How did you do that?

It's because you're all doing a cross-model synesthetic abstraction,

mô phỏng sự uốn cong hình ảnh, đột ngột của dạng răng cưa.

Rất quan trọng vì điều này cho bạn biết

meaning you're saying that that sharp inflection -- ki-ki,

là não bộ ở dạng nguyên thủy

nó cứ như một sự ảo tưởng ngớ ngẩn,

in your auditory cortex, the hair cells being excited -- Kiki,

nhưng quang tử trong mắt bạn đang thực hiện những hình dạng đó,

mimics the visual inflection, sudden inflection of that jagged shape.

và tế bào lông trong tai đang kích thích mẫu thính giác,

Now, this is very important, because what it's telling you

nhưng não có khả năng trích xuất mẫu số chung.

is your brain is engaging in a primitive --

it's just -- it looks like a silly illusion,

Một hình thức nguyên thủy của sự trừu tượng

but these photons in your eye are doing this shape,

và chúng ta biết nó xảy ra trong hồi thái dương chẩm của não,

and hair cells in your ear are exciting the auditory pattern,

vì khi nó tổn thương,

những người này mất khả năng tham gia vào Bouba Kiki,

but the brain is able to extract the common denominator.

và cũng mất khả năng tham gia ẩn dụ.

It's a primitive form of abstraction,

Nếu bạn hỏi anh ta: "Những thứ lấp lánh không phải vàng,

and we now know this happens in the fusiform gyrus of the brain,

nghĩa là gì?"

"Là kim loại và lấp lánh chưa chắc là vàng.

because when that's damaged,

these people lose the ability to engage in Bouba Kiki,

Mà phải đo trọng lượng riêng nữa."

Họ đã hoàn toàn bỏ qua ý nghĩa ẩn dụ.

but they also lose the ability to engage in metaphor.

If you ask this guy, what -- "all that glitters is not gold,"

Vùng này có kích cỡ lớn hơn khoảng 8 lần

đặc biệt ở con người, như ở thời nguyên thủy.

what does that mean?"

The patient says, "Well, if it's metallic and shiny, it doesn't mean it's gold.

Có thứ rất thú vị xảy ra trong hồi góc,

You have to measure its specific gravity, OK?"

bởi nó là giao lộ giữa nghe, nhìn, và chạm

So, they completely miss the metaphorical meaning.

và nó trở nên khổng lồ ở con người. Và thứ gì đó thú vị đang diễn ra.

So, this area is about eight times the size in higher --

Và tôi cho đó là nền tảng khả năng độc nhất ở người

especially in humans -- as in lower primates.

như sự tưởng tượng, ẩn dụ và sáng tạo.

Something very interesting is going on here in the angular gyrus,

Những câu hỏi này các triết gia đã tìm tòi suốt thiên niên kỷ,

because it's the crossroads between hearing, vision and touch,

các nhà khoa học chúng tôi có thể bắt đầu bằng cách hình dung não bộ,

and it became enormous in humans. And something very interesting is going on.

và bằng thí nghiệm và hỏi đúng câu hỏi.

And I think it's a basis of many uniquely human abilities

Cảm ơn.

like abstraction, metaphor and creativity.

(Vỗ tay)

Xin lỗi.

(Cười)

All of these questions that philosophers have been studying for millennia,

we scientists can begin to explore by doing brain imaging,

and by studying patients and asking the right questions.

Thank you.

(Applause)

Sorry about that.

(Laughter)