What Islam really says about women | Alaa Murabit

Translator: Hy Tran Lam Reviewer: Cao Yen Anh

So on my way here,

Trên đường đến đây,

the passenger next to me and I had a very interesting conversation

Tôi có một cuộc trò chuyện ngắn khá thú vị với hành khách ngồi kế bên,

during my flight.

trong suốt chuyến bay.

He told me, "It seems like the United States has run out of jobs,

Anh ta bảo rằng: "Nước Mỹ gần như hết việc rồi..."

because they're just making some up:

vì đa phần công việc bây giờ cứ như đùa.

cat psychologist, dog whisperer, tornado chaser."

nhà tâm lý cho mèo, người trò chuyện với chó, kẻ đuổi theo vòi rồng."

A couple of seconds later, he asked me,

Vài giây sau, anh ta hỏi tôi,

"So what do you do?"

"Cô làm nghề gì?"

And I was like, "Peacebuilder?"

Và tôi nhún vai: "Người xây đắp hòa bình."

(Laughter)

(tiếng cười)

Every day, I work to amplify the voices of women

Hằng ngày, tôi tường thuật tiếng nói của các bà các chị,

and to highlight their experiences

và nhấn mạnh những kinh nghiệm họ trải qua,

and their participation in peace processes and conflict resolution,

cũng như sự tham gia của họ trong tiến trình hòa bình và giải quyết mâu thuẫn,

and because of my work,

qua công việc này,

I recognize that the only way to ensure the full participation of women globally

tôi nhận ra cách duy nhất để đảm bảo phụ nữ trên toàn thế giới tham gia vào phong trào này

is by reclaiming religion.

là dựa vào tôn giáo.

Now, this matter is vitally important to me.

Hiện giờ, vấn đề này rất quan trọng với tôi.

As a young Muslim woman, I am very proud of my faith.

Là một phụ nữ trẻ theo đạo Hồi, tôi tự hào về đức tin của mình.

It gives me the strength and conviction to do my work every day.

Đó là nguồn năng lượng và niềm tin để tôi hoàn thành công việc hằng ngày của mình.

It's the reason I can be here in front of you.

Đó cũng là lý do để tôi đứng đây,

But I can't overlook the damage that has been done in the name of religion,

Nhưng tôi cũng không thể bỏ qua những đau thương giấu dưới lớp vỏ tôn giáo,

not just my own, but all of the world's major faiths.

không chỉ của riêng tôi, mà tất cả những tôn giáo chính yếu trên thế giới.

The misrepresentation and misuse and manipulation of religious scripture

Sự diễn tả nhập nhằng, và lý giải sai lệch cùng với những kinh kệ ngụy tạo

has influenced our social and cultural norms,

đã gây ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội, chuẩn mực văn hóa,

our laws, our daily lives,

luật pháp, và đời sống hằng ngày của tất cả chúng ta.

to a point where we sometimes don't recognize it.

đến mức chúng ta khó mà ý thức được điều đó.

My parents moved from Libya, North Africa, to Canada

Ba mẹ tôi rời Libya, Bắc Phi đến Canada

in the early 1980s,

vào những năm đầu thập niên 1980.

and I am the middle child of 11 children.

Và tôi là đứa giữa, trong số 11 người con.

Yes, 11.

Đúng vậy, 11 người.

But growing up, I saw my parents,

Nhưng khi lớn lên, tôi thấy bố mẹ

both religiously devout and spiritual people,

đều là những con chiên ngoan đạo, và có niềm tin tuyệt đối vào tôn giáo,

pray and praise God for their blessings,

cầu nguyện và ngợi ca Alah vì những lời chúc phúc,

namely me of course, but among others. (Laughter)

đương nhiên cũng nhắc đến tên tôi, lẫn giữa tên hàng tá người khác nữa.

They were kind and funny and patient,

Họ rất tốt bụng, vui vẻ và kiên nhẫn,

limitlessly patient, the kind of patience that having 11 kids forces you to have.

kiên nhẫn vô tận, cái kiểu nhẫn nhịn mà 11 đứa con bắt buộc bạn phải có.

And they were fair.

Và họ rất công bằng.

I was never subjected to religion through a cultural lens.

Tôi chưa hề xem xét tôn giáo dưới góc nhìn văn hóa.

I was treated the same,

Tôi hoàn toàn được đối xử công bằng,

the same was expected of me.

như những gì tôi đáng được hưởng.

I was never taught that God judged differently based on gender.

Tôi không hề được dạy dỗ Allah đánh giá con người qua giới tính của họ.

And my parents' understanding of God as a merciful and beneficial friend

Và ba mẹ tôi hiểu lời răn của Đấng tối cao, như một người bạn nhân từ và thiện ý,

and provider shaped the way I looked at the world.

một người sẵn sàng cho đi, đã hình thành nên thế giới quan của tôi.

Now, of course, my upbringing had additional benefits.

Bây giờ thì dĩ nhiên, nhờ giáo dục gia đình mà tôi có những lợi thế nhất định.

Being one of 11 children is Diplomacy 101. (Laughter)

Là một trong 11 anh chị em, đào tạo tôi kỹ năng ngoại giao có hạng.

To this day, I am asked where I went to school,

Đến tận bây giờ, tôi vẫn thường bị hỏi hồi xưa học trường nào

like, "Did you go to Kennedy School of Government?"

như: "Cô có học Chính trị ở trường Kennedy không?"

and I look at them and I'm like, "No,

tôi nhìn họ và nói: "Không hề,

I went to the Murabit School of International Affairs."

Tôi học Quan hệ Quốc tế ở trường Murabit."

It's extremely exclusive. You would have to talk to my mom to get in.

Trường cực kỳ khó vào. Bạn phải nói chuyện với mẹ tôi trước mới được nhận.

Lucky for you, she's here.

May cho bạn là bà ở đây.

But being one of 11 children and having 10 siblings

Nhưng là một trong 11 đứa con, và có 10 anh chị em,

teaches you a lot about power structures and alliances.

dạy bạn khá nhiều điều về cấu trúc quyền lực và liên minh

It teaches you focus; you have to talk fast or say less,

Dạy bạn phải tập trung, nói thật nhanh hoặc ngậm họng,

because you will always get cut off.

vì lúc nào cũng bị chen ngang.

It teaches you the importance of messaging.

Dạy bạn tầm quan trọng của việc truyền đạt,

You have to ask questions in the right way to get the answers you know you want,

bạn phải biết cách đặt câu hỏi để nhận được câu trả lời mình muốn,

and you have to say no in the right way to keep the peace.

và bạn phải nói "không "đúng cách để giữ gìn hòa khí.

But the most important lesson I learned growing up

Nhưng bài học quan trọng nhất trong suốt tuổi thơ của tôi,

was the importance of being at the table.

là phải luôn luôn có mặt trên bàn.

When my mom's favorite lamp broke, I had to be there when she was trying

Khi cái đèn của mẹ tôi bị bể, tôi phải chạy vù ra đó, trong khi mẹ đang cố

to find out how and by who, because I had to defend myself,

tìm ra xem đứa nào làm bể cái đèn. Vì tôi phải bảo vệ chính mình.

because if you're not, then the finger is pointed at you,

Nếu không, thì tất cả các ngón tay đều chỉ về phía bạn.

and before you know it, you will be grounded.

và bạn sẽ bị phạt, ngay trước khi kịp hiểu chuyện gì đang xảy ra.

I am not speaking from experience, of course.

Chuyện trên chỉ là ví dụ thôi nhé, không phải chuyện của tôi.

When I was 15 in 2005, I completed high school and I moved

Năm 2005, khi tôi 15 tuổi, tôi học xong trung học và chuyển trường.

from Canada -- Saskatoon --

từ Saskatoon, Canada

to Zawiya, my parents' hometown in Libya,

đến Zawiya, quê hương ba mẹ tôi ở Libya.

a very traditional city.

một thành phố truyền thống.

Mind you, I had only ever been to Libya before on vacation,

Tiện đây cũng nói luôn, trước đây tôi chỉ đến Libya trong kỳ nghỉ.

and as a seven-year-old girl, it was magic.

Với một con bé 7 tuổi, đó là một phép màu.

It was ice cream and trips to the beach and really excited relatives.

Kem lạnh, những chuyến đi dạo bờ biển và những bà con vui vẻ.

Turns out it's not the same as a 15-year-old young lady.

Mọi chuyện hóa ra lại khác, khi bạn đã là con bé 15 tuổi.

I very quickly became introduced to the cultural aspect of religion.

Ngay sau đó, tôi được giới thiệu những khía cạnh văn hóa của tôn giáo.

The words "haram" -- meaning religiously prohibited --

Từ "haram" có nghĩa là tôn giáo cấm đoán...

and "aib" -- meaning culturally inappropriate --

và từ "aib" có nghĩa là không phù hợp với văn hóa

were exchanged carelessly,

một cách chơi chữ,

as if they meant the same thing and had the same consequences.

vì chúng có một nghĩa như nhau, cũng như một kết quả y hệt.

And I found myself in conversation after conversation with classmates

Tôi liên tục có những cuộc đối thoại với bạn cùng lớp,

and colleagues, professors, friends, even relatives,

đồng nghiệp, giáo sư, bạn bè, cả bà con,

beginning to question my own role and my own aspirations.

và tôi bắt đầu đặt câu hỏi về quy tắc của mình chính, cũng như chí hướng của bản thân.

And even with the foundation my parents had provided for me,

Thậm chí với nền tảng ba mẹ gầy dựng cho tôi,

I found myself questioning the role of women in my faith.

tôi vẫn không ngừng nghiền ngẫm vai trò của phụ nữ trong đức tin của tôi.

So at the Murabit School of International Affairs,

Ở trường Quan hệ Quốc tế Murabit,

we go very heavy on the debate,

chúng tôi có buổi tranh luận nghiêm túc về chuyện này.

and rule number one is do your research, so that's what I did,

và quy tắc đầu tiên là tìm hiểu thật kỹ vấn đề, tôi đã làm vậy,

and it surprised me how easy it was

và thật bất ngờ là khá dễ dàng,

to find women in my faith who were leaders,

tìm ra một vị lãnh đạo nữ trong tôn giáo của tôi,

who were innovative, who were strong --

một người sáng tạo, mạnh mẽ...

politically, economically, even militarily.

trong chính trị, kinh tế, thậm chí trong quân đội.

Khadija financed the Islamic movement

Khadija lãnh đạo phong trào Hồi giáo,

in its infancy.

trong những ngày đầu tiên.

We wouldn't be here if it weren't for her.

Không có bà thì đã không có chúng tôi.

So why weren't we learning about her?

Vậy tại sao chúng tôi không được học về bà?

Why weren't we learning about these women?

Sao chúng tôi không được học về những người phụ nữ này?

Why were women being relegated to positions which predated

Tại sao vị trí người phụ nữ lại bị hạ bệ

the teachings of our faith?

trong chính lời dạy của tôn giáo?

And why, if we are equal in the eyes of God,

Và tại sao, nếu trong mắt Allah mọi người đều bình đẳng

are we not equal in the eyes of men?

thì đàn ông lại xem khinh chúng tôi ?

To me, it all came back to the lessons I had learned as a child.

Với tôi, quay lại với bài học thuở nhỏ

The decision maker, the person who gets to control the message,

Người giữ quyền quyết đinh, người truyền tải thông tin

is sitting at the table,

đang ngồi ngay trên bàn kia,

and unfortunately, in every single world faith,

và run rủi thay, trong tất cả các tôn giáo,

they are not women.

đều không phải phụ nữ.

Religious institutions are dominated by men

Các viện tôn giáo đều bị đàn ông chiếm lĩnh,

and driven by male leadership,

và được lãnh đạo bởi đàn ông.

and they create policies in their likeness,

Họ là người giữ quyền đặt ra chính sách,

and until we can change the system entirely,

và cho tới khi chúng ta hoàn toàn thay đổi hệ thống này,

then we can't realistically expect to have full economic

thì đừng mơ mộng viễn vông rằng phụ nữ sẽ hoàn toàn tham dự

and political participation of women.

vào các lĩnh vực kinh tế và chính trị.

Our foundation is broken.

Nền tảng của chúng ta đã lung lay.

My mom actually says, you can't build a straight house on a crooked foundation.

Mẹ tôi bảo rằng con không thể xây một tòa nhà hiên ngang trên cái móng nhà yếu ớt.

In 2011, the Libyan revolution broke out, and my family was on the front lines.

Năm 2011, cách mạng Libya nổ ra, và gia đình tôi đứng ngay tiền tuyến.

And there's this amazing thing that happens in war,

Và có một chuyện này rất thú vị, xảy ra trong cuộc chiến,

a cultural shift almost, very temporary.

gần như là chuyển đổi văn hóa, dù là tạm thời.

And it was the first time that I felt it was not only acceptable

Và đây là lần đầu tiên tôi thấy mình được chấp nhận

for me to be involved, but it was encouraged.

và cổ vũ tham dự vào phong trào này.

It was demanded.

Đó là yêu cầu tất yếu.

Myself and other women had a seat at the table.

Tôi và những phụ nữ khác được ngồi vào bàn.

We weren't holding hands or a medium.

Chúng tôi không chỉ chắp tay đứng nhìn.

We were part of decision making.

Mà có một phần quyền quyết định.

We were information sharing. We were crucial.

Chúng tôi được chia sẻ thông tin, và có vị thế quan trọng.

And I wanted and needed for that change to be permanent.

Và tôi muốn, tôi cần thay đổi này diễn ra lâu dài.

Turns out, that's not that easy.

Nhưng hóa ra chẳng phải dễ.

It only took a few weeks before the women that I had previously worked with

Chỉ vài tuần sau, những phụ nữ mà tôi từng cộng tác

were returning back to their previous roles,

bị trả về với vai trò trước kia của họ.

and most of them were driven by words of encouragement

Đa số họ bị những lời động viên,

from religious and political leaders,

từ lãnh đạo tôn giáo và chính trị,

most of whom cited religious scripture as their defense.

Họ trích dẫn những đoạn kinh Koran như là lý do bào chữa.

It's how they gained popular support for their opinions.

Và đó là cách họ giành sự ủng hộ từ đám động.

So initially, I focused on the economic and political empowerment of women.

Thế nên tôi buộc phải chú trọng tăng cường sức mạnh kinh tế và chính trị của phụ nữ.

I thought that would lead to cultural and social change.

Tôi tưởng rằng việc này sẽ khiến văn hóa và xã hội thay đổi.

It turns out, it does a little, but not a lot.

Hóa ra, có chút ít đổi thay, nhưng không nhiều.

I decided to use their defense as my offense,

Tôi quyết định biến lời lẽ bảo thủ của họ, thành vũ khí tấn công chính họ.

and I began to cite and highlight Islamic scripture as well.

Tôi bắt đầu trích dẫn và tô đậm các đoạn kinh Koran.

In 2012 and 2013, my organization led the single largest

Năm 2012 - 2013, tổ chức của tôi lãnh đạo phong trào lớn nhất

and most widespread campaign in Libya.

và truyền bá rộng rãi nhất ở Libya.

We entered homes and schools and universities, even mosques.

Chúng tôi bước vào những căn nhà, trường học, thậm chí giáo đường.

We spoke to 50,000 people directly,

Chúng tôi trực tiếp đối thoại với 50.000 người.

and hundreds of thousands more through billboards and television commercials,

và hàng trăm ngàn người khác thông qua bảng báo, quả cáo trên tivi.

radio commercials and posters.

quảng cáo trên sóng phát thanh và áp phích.

And you're probably wondering how a women's rights organization

Ắt hẳn bạn sẽ tự hỏi làm sao một tổ chức quyền phụ nữ

was able to do this in communities which had previously opposed

có thể làm điều này ở cộng đồng

our sheer existence.

đã từng bác bỏ sự tồn tại của họ.

I used scripture.

Tôi dùng kinh Koran.

I used verses from the Quran and sayings of the Prophet,

Tôi trích dẫn các đoạn trong kinh Koran, và lời của những nhà tiên tri.

Hadiths, his sayings which are, for example,

lời của Hadiths, ví dụ như'

"The best of you is the best to their family."

"Phần tốt nhất của bạn là phần tốt nhất của gia đình họ."

"Do not let your brother oppress another."

"Đừng để anh trai bạn ăn hiếp kẻ khác. "

For the first time, Friday sermons led by local community imams

Lần đầu tiên, các buổi giảng kinh thứ sáu cho cộng đồng của các thầy địa phương

promoted the rights of women.

bắt đầu nêu cao quyền nữ giới.

They discussed taboo issues, like domestic violence.

Họ bàn luận các vấn đề cấm kị, như là bạo lực gia đình.

Policies were changed.

Các chính sách dần thay đổi.

In certain communities, we actually had to go as far

Ở một số cộng đồng nhất định, chúng tôi phải nói rằng

as saying the International Human Rights Declaration,

Bản tuyên ngôn nhân quyền quốc tế,

which you opposed because it wasn't written by religious scholars,

mà mọi người phản đối vì không phải học giả tôn giáo soạn ra,

well, those same principles are in our book.

thực ra các quy tắc tương tự, đã được nhắc đến từ lâu trong sách của chúng ta.

So really, the United Nations just copied us.

Cho nên trên thực tế, Liên Hợp Quốc sao chép của chúng ta mà thôi.

By changing the message, we were able to provide

Bằng cách thay đổi thông điệp, chúng tôi có thể cung cấp

an alternative narrative which promoted the rights of women in Libya.

một cách mô tả khác, để thúc đẩy sự phát triển của nữ quyền ở Libya.

It's something that has now been replicated internationally,

Điều này hiện nay được thực hiện trên toàn cầu.

and while I am not saying it's easy -- believe me, it's not.

Và tôi phải nói rằng không dễ chút nào, hãy tin tôi, rất khó.

Liberals will say you're using religion and call you a bad conservative.

Bên cấp tiến thì bảo bạn đang lợi dụng tôn giáo, và bảo bạn là đồ cổ hủ.

Conservatives will call you a lot of colorful things.

Còn bên bảo thủ thì có cả nghìn tên gọi cho bạn.

I've heard everything from, "Your parents must be extremely ashamed of you" --

Tôi từng nghe "Ba mẹ mày chắc là xấu hổ về mày lắm."

false; they're my biggest fans --

tầm bậy, ba mẹ tôi hâm mộ tôi lắm.

to "You will not make it to your next birthday" --

thậm chí "Mày chẳng thể tiếp tục đến sinh nhật kế đâu. "

again wrong, because I did.

Sai nốt, vì tôi đã làm được.

And I remain

Và tôi tiếp tục tin tưởng rằng,

a very strong believer that women's rights and religion are not mutually exclusive.

quyền nữ giới và tôn giáo không đi đôi với nhau,

But we have to be at the table.

nhưng chúng tôi phải được ngồi vào bàn.

We have to stop giving up our position, because by remaining silent,

Chúng ta phải ngưng ngay việc từ bỏ vị trí của mình, vì nếu tiếp tục im lặng

we allow for the continued persecution and abuse of women worldwide.

thì chúng ta sẽ thông đồng với việc bức hại và bắt nạt phụ nữ trên toàn thế giới.

By saying that we're going to fight for women's rights

Chúng tôi cam kết sẽ đấu tranh cho quyền nữ giới,

and fight extremism with bombs and warfare,

và chiến đấu với bom đạn và chiến tranh,

we completely cripple local societies which need to address these issues

Và chúng tôi phải chỉ rõ các vấn đề của xã hội cho các cộng đồng bản xứ,

so that they're sustainable.

để họ phát triển bền vững.

It is not easy, challenging distorted religious messaging.

Chuyện không dễ dàng, thách thức truyền tải thông tin tôn giáo

You will have your fair share of insults and ridicule and threats.

Bạn phải chia sẻ niềm tin và chấp nhận tổn thương, bị cười nhạo, bị uy hiếp.

But we have to do it.

Nhưng chúng tôi vẫn phải làm.

We have no other option than to reclaim the message of human rights,

Chúng tôi không có lựa chọn nào khác ngoài việc sắp xếp lại thông điệp nhân quyền,

the principles of our faith,

các nguyên tắc của đức tin,

not for us, not for the women in your families,

không chỉ cho chúng tôi, cho những người phụ nữ trong gia đình bạn,

not for the women in this room,

không chỉ cho quý bà quý cô trong khán phòng này,

not even for the women out there,

thậm chí không chỉ cho những phụ nữ khác ngoài kia.

but for societies that would be transformed

Mà để cho xã hội, sẽ thay đổi

with the participation of women.

với sự tham dự của nữ giới.

And the only way we can do that,

Và cách duy nhất để chúng tôi làm điều này.

our only option,

chỉ có một cách duy nhất,

is to be, and remain, at the table.

đó là tiếp tục ngồi lại trên bàn.

Thank you.

Cám ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)