Sam Richards: A radical experiment in empathy

Sam Richards: Một nguyên lý căn bản của sự thấu cảm.

Translator: trucvy trinh Reviewer: Hinnie, The Ignorant

Những học trò thường hỏi tôi rằng,

My students often ask me, "What is sociology?"

"Xã hội học là gì?"

And I tell them it's the study of the way in which human beings are shaped

Và tôi nói rằng, "Đó là môn học

về cách mà con người

được hình thành bởi những thứ mà họ không thể thấy."

by things that they don't see.

And they say, "So, how can I be a sociologist?

Và chúng lại hỏi, "Vậy sao có thể trở thành một nhà xã hội học?

How can I understand those invisible forces?"

Làm sao em có thể hiểu được những động lực vô hình đó?"

Và tôi nói, "Sự thấu cảm.

And I say, "Empathy.

Start with empathy.

Hãy bắt đầu bằng sự thấu cảm.

It all begins with empathy.

Vì tất cả đều bắt đầu với sự thấu cảm.

Take yourself out of your shoes,

Hãy ra khỏi vị trí của mình,

put yourself into the shoes of another person."

và đặt mình vào hoàn cảnh của người khác."

Here, I'll give you an example.

Để tôi đưa ra một ví dụ.

So I imagine my life if, a hundred years ago,

Hãy tưởng tượng ra cuộc sống của tôi,

nếu hàng trăm năm trước

China had been the most powerful nation in the world

Trung Quốc là nước hùng mạnh nhất trên thế giới

and they came to the United States in search of coal.

và họ đến nước Mỹ

tìm kiếm nguồn than đá,

And they found it, and, in fact, they found lots of it right here.

và họ đã tìm được, sự thật là, họ còn tìm được rất nhiều ở đây.

And pretty soon, they began shipping that coal,

Chẳng bao lâu sau, họ bắt đầu chở lượng than ấy,

hàng tấn, hàng tấn,

ton by ton,

railcar by railcar, boatload by boatload,

hàng xe nối dài, hàng tàu nặng trịch,

về Trung Quốc và nhiều nơi khác nữa trên thế giới.

back to China and elsewhere around the world.

Và vì thế họ trở nên giàu sụ.

And they got fabulously wealthy in doing so.

And they built beautiful cities

Và họ xây dựng những thành phố lộng lẫy

all powered on that coal.

nhờ vào nguồn than đá đó.

And back here in the United States,

Và trở lại đây, nước Mỹ,

chúng ta thấy sự tước đoạt kinh tế lẫn nỗi tuyệt vọng.

we saw economic despair, deprivation.

Đó là cái mà tôi thấy được.

This is what I saw.

I saw people struggling to get by,

Tôi thấy con người phải đấu tranh để sống,

not knowing what was what and what was next.

không biết cái gì xung quanh, và cái gì sẽ đến.

And I asked myself the question:

Và tôi tự hỏi mình,

"Sao điều này lại có thể, sao chúng ta lại quá nghèo ở nước Mỹ này,

How is it possible that we could be so poor here in the United States,

bởi vì than đá là nguồn của sự giàu có ư,

because coal is such a wealthy resource; it's so much money?

nhiều tiền đến vậy ư?"

Và tôi nhận ra rằng,

And I realize:

because the Chinese ingratiated themselves

bởi vì người Trung Quốc làm lợi cho chính họ

with a small ruling class here in the United States,

bằng một tầng lớp thống trị ngay trên đất Mỹ này

who stole all of that money and all of that wealth for themselves.

họ cướp tiền, và những nguồn lực cho chính họ.

And the rest of us, the vast majority of us,

Và còn lại chúng ta, phần rất lớn trong chúng ta,

struggle to get by.

phải giành nhau để sống.

And the Chinese gave this small ruling elite

Và người Trung Quốc đưa cho nhóm nhỏ thống trị ấy

loads of military weapons and sophisticated technology

hàng tá vũ khí quân đội cùng những công nghệ tiên tiến

để chắc chắn rằng những người như tôi

in order to ensure that people like me

would not speak out against this relationship.

sẽ không nói gì để chống lại mối quan hệ này.

Does this sound familiar?

Nghe có quen không ạ?

And they did things like train Americans to help protect the coal.

Và họ làm những việc như hỗ trợ người Mỹ

cách bảo vệ nguồn than đá.

And everywhere, there were symbols of the Chinese --

Và mọi nơi, là biểu tượng của Trung Quốc --

everywhere, a constant reminder.

mọi nơi, là sự nhắc nhở thường trực.

Và trở lại với Trung Quốc,

And back in China,

họ nói gì ở Trung Quốc?

what do they say in China?

Nothing! They don't talk about us. They don't talk about the coal.

Không gì cả. Họ không nói về chúng ta. Họ không nói về than đá.

Nếu bạn hỏi họ,

If you ask them,

they'll say, "Well, you know, we need the coal.

họ sẽ nói, "Ồ, than hả, chúng tôi cần than.

I mean, come on, I'm not going to turn down my thermostat.

Tức là, đừng hòng tôi hạ nhiệt độ lò sưởi của tôi.

Đừng mong chờ điều đó."

You can't expect that."

And so, I get angry, and I get pissed,

Và tôi tức giận, tôi phẫn nộ,

as do lots of average people.

và rất rất nhiều người giống như tôi.

Và chúng ta đấu tranh lại, rồi tình hình tệ đi.

And we fight back, and it gets really ugly.

And the Chinese respond in a very ugly way.

Và Trung Quốc đánh trả bằng cách ghê tởm.

And before we know it, they send in the tanks

Và trước khi chúng ta nhận ra, thì xe tăng

and they send in the troops.

và hàng đội binh lính lũ lượt kéo đến,

And lots of people are dying.

và rất nhiều người chết,

And it's a very, very difficult situation.

và đó thật sự, rất rất khó khăn.

Can you imagine what you would feel

Có hình dung ra cảm giác của bạn

nếu bạn ở vị trí của tôi?

if you were in my shoes?

Có thể hình dung ra bạn bước ra khỏi toà nhà này

Can you imagine walking out of this building

and seeing a tank sitting out there,

và thấy hàng tá xe tăng

or a truck full of soldiers?

hay xe tải chở đầy binh lích phục kích ngoài ấy?

Hãy nghĩ xem bạn sẽ cảm thấy thế nào.

Just imagine what you would feel, because you know why they're here;

Vì bạn biết tại sao họ ở đây, bạn biết họ đang làm gì ở đây.

you know what they're doing here.

Và bạn chỉ cảm thấy phẫn nộ và sợ hãi.

And you just feel the anger and you feel the fear.

If you can, that's empathy. That's empathy.

Nếu bạn có thể, thì đó là thấu cảm -- là thấu cảm đấy.

You've left your shoes, and you've stood in mine.

Rời khỏi vị trí của bạn, đến đây và đặt bạn vào vị trí của tôi.

Và bạn sẽ cảm nhận được.

And you've got to feel that.

Được rồi, như thế chỉ là khởi đầu.

OK, so that's the warm-up.

Chỉ là khởi đầu thôi.

That's the warm-up.

Now we're going to have the real radical experiment.

Và bây giờ chúng ta sẽ xem xét

một trải nghiệm căn bản thật sự.

So, for the remainder of my talk, what I want you to do

Và phần còn lại của bài nói, tôi muốn bạn hãy

is put yourselves in the shoes of an ordinary Arab Muslim

đặt mình vào vị trí

của những người Ả Rập đạo Hồi bình thường

living in the Middle East --

sống ở vùng Trung Đông --

in particular, in Iraq.

và đặt biệt, ở Iraq.

And so to help you,

Và giúp bạn rõ hơn,

perhaps you're a member of this middle-class family in Baghdad.

có thê hình dung bạn là thành viên của một gia đình ở Baghdad --

What you want is the best for your kids.

và bạn chi muốn những điều tốt đẹp nhất cho con bạn.

You want your kids to have a better life.

Bạn muốn con bạn có một cuộc sống tốt hơn.

And you watch the news, you pay attention.

Rồi bạn xem tin tức, bạn chú ý,

You read the newspaper, you go down to the coffee shop with your friends,

bạn đọc báo, bạn đi uống cafe với bạn của mình,

và bạn đọc báo từ khắp thế giới.

you read the newspapers from around the world.

Và đôi khi bạn thấy cả vệ tinh nhân tạo,

Sometimes you even watch satellite, CNN, from the United States.

CNN từ nước Mỹ.

You have a sense of what the Americans are thinking.

Bạn đã có được khái niệm gì và những điều mà người Mỹ nghĩ.

Nhưng thật sự, bạn chỉ khát khao một cuộc sống tốt hơn cho bản thân.

But really, you just want a better life for yourself.

Đó là những gì bạn muốn.

That's what you want.

You're Arab Muslim living in Iraq.

Bạn là người Ả Rập đạo Hồi sống ở Iraq.

Bạn muốn cuộc sống tốt hơn cho chính mình.

You want a better life for yourself.

Và đây, để tôi giúp bạn.

So here, let me help you.

Let me help you with some things that you might be thinking.

Để tôi giúp bạn cảm nhận rõ hơn

về những điều mà có thể bạn đang nghĩ đến.

Number one:

Thứ nhất: sự xâm phạm vào lãnh thổ của bạn

this incursion into your land these past 20 years and before --

20 năm về trước, và trước đó,

the reason anyone is interested in your land,

lí do mà người ta dòm ngó lãnh thổ bạn, cụ thể là nước Mỹ,

and particularly the United States, is oil.

là dầu.

It's all about oil; you know that, everybody knows that.

Tất cả là vì dầu, bạn biết điều đó, mọi người đều biết.

People back in the United States know it's about oil.

Mọi người trở lại nước Mỹ này đều biết đó là vì dầu.

It's because somebody else has a design for your resource.

Vì những người khác

có những kế hoạch cho tài nguyên của bạn.

It's your resource -- it's not somebody else's.

Đó là tài nguyên của bạn, không phải của ai khác.

It's your land; it's your resource.

Là lãnh thổ của bạn, là tài nguyên của bạn.

Somebody else has a design for it.

Mà ai khác lại có ý đồ với chúng.

Và bạn biết tại sao họ có ý đồ không ạ?

And you know why they have a design?

You know why they have their eyes set on it?

Bạn biết tại sao họ cứ dòm ngó chúng không?

Vì toàn bộ hệ thống kinh tế của họ

Because they have an entire economic system

đều phụ thuốc vào dầu --

that's dependent on that oil -- foreign oil,

dầu từ nước ngoài,

oil from other parts of the world that they don't own.

dầu mà không phải của họ từ những nơi khác trên thế giới.

And what else do you think about these people?

Bạn nghĩ gì về những người này?

Người Mỹ, họ giàu.

The Americans, they're rich.

Come on, they live in big houses, they have big cars.

Ôi nhìn này, họ sống trong nhà to, họ có xe hơi to,

họ tóc vàng, mắt xanh, họ hạnh phúc.

They all have blond hair, blue eyes. They're happy.

Bạn nghĩ vậy. Dĩ nhiên là không đúng.

You think that. It's not true, of course, but that's the media impression.

Nhưng các phương tiện cứ gây ấn tượng, đó như là cái gì bạn có.

And that's what you get.

Và họ có thành phố lớn,

And they have big cities,

and the cities are all dependent on oil.

những thành phố đều phụ thuộc vào dầu.

And back home, what do you see?

Nhìn lại quê hương, bạn thấy gì?

Poverty, despair, struggle.

Nghèo, sự tuyệt vọng, xung đột.

Nhìn này, bạn không sống trong một nước giàu.

Look, you don't live in a wealthy country.

I mean -- this is Iraq.

Đó là Iraq.

This is what you see.

Đó là điều bạn thấy.

You see people struggling to get by.

Bạn thấy con người đấu tranh để tồn tại.

Ý tôi là, không hề dễ dàng, bạn thấy nhiều cái nghèo.

It's not easy; you see a lot of poverty.

Và bạn cũng thấy gợn lòng vì điều này.

And you feel something about this.

These people have designs for your resource,

Những con người muốn chiếm đoạt tài nguyên của bạn,

và bạn thấy điều này ư?

and this is what you see?

Bạn nói về những gì mà bạn thấy --

Something else you see that you talk about --

Người Mỹ không nói đâu, nhưng bạn nói.

Americans don't talk about this, but you do --

Và điều này, sự quân sự hoá của thế giới,

there's this thing, this militarization of the world,

và nó ở ngay đây, ngay trung tâm nước Mỹ.

and it's centered right in the United States.

Và nước Mỹ

And the United States is responsible

phải chịu trách nhiệm gần như một nửa

for almost one half of the world's military spending.

của sự dàn trải quân sự trên thế giới --

bốn phần trăm dân số thế giới.

Four percent of the world's population!

Bạn cảm nhận được nó, bạn thấy nó mỗi ngày mà.

And you feel it; you see it every day.

Đó là một phần cuộc sống của bạn.

It's part of your life.

And you talk about it with your friends.

Bạn nói về chúng với bạn bè.

Bạn đọc về chúng.

You read about it.

And back when Saddam Hussein was in power,

Và trở lại, khi Saddam Hussein còn đương quyền,

the Americans didn't care about his crimes.

người Mỹ không ai quan tâm tội ác của ông ta.

When he was gassing the Kurds and gassing Iran,

Khi ông ta thả khí độc vào Kurds và cả Iran,

không ai quan tâm cả.

they didn't care about it.

When oil was at stake,

Khi dầu đang bị đe doạ,

somehow, suddenly, things mattered.

và dường như một chút, đã có vấn đề rồi.

And what you see, something else:

Và cái bạn thấy, cái gì nữa,

nước Mỹ,

the United States,

the hub of democracy around the world --

là trục của Đảng dân chủ trên cả thế giới,

họ dường như lại không hề

they don't seem to really be supporting democratic countries

ủng hộ các nước dân chủ trên thế giới.

all around the world.

There are a lot of countries, oil-producing countries,

Có rất nhiều quốc gia, sản xuất dầu,

that aren't very democratic, but supported by the United States.

không dân chủ, nhưng được Mỹ hỗ trợ.

Lạ nhỉ.

That's odd.

Oh -- these incursions, these two wars,

Ồ, những sự xâm lược này, hai cuộc chiến này,

the 10 years of sanctions,

10 năm bị chế tài,

the eight years of occupation,

và 8 năm chiếm đóng,

the insurgency that's been unleashed on your people,

cuộc nổi dậy làm buông lỏng con người,

hàng trăm của hàng ngàn

the tens of thousands, the hundreds of thousands

of civilian deaths?

cái chết,

tất cả là vì dầu.

All because of oil.

You can't help but think that.

Cứ nghĩ đi.

You talk about it.

Bạn nói về nó.

It's in the forefront of your mind, always.

Nó cứ luôn hiện diện trong đầu bạn.

You say, "How is that possible?"

Bạn hỏi, "Làm sao có thể chứ?"

And this man, he's everyman --

Và người đàn ông này, ông ta có thể là bất cứ ai --

your grandfather, your uncle,

ông bạn, chú bạn,

ba bạn, con trai bạn,

your father, your son, your neighbor,

người hàng xóng bạn, giáo sư hay học trò bạn.

your professor, your student.

Once a life of happiness and joy

Một đời hạnh phúc, vui sướng,

and suddenly, pain and sorrow.

rồi bỗng chốc đau thương và buồn thảm.

Mọi người trong đất nước bạn

Everyone in your country has been touched by the violence,

đều bị chà xát bởi bạo lực,

máu, và vế thương,

the bloodshed, the pain, the horror -- everybody.

nỗi sợ hãi, mọi người.

Not a single person in your country has not been touched.

Không riêng ai trong đất nước bạn

mà không bị tang thương.

Nhưng còn cái khác nữa.

But there's something else.

There's something else about these people, these Americans who are there.

Còn điều khác nữa về những người này,

về người Mỹ, người đã ở đó.

There's something else about them that you see

Có vài thứ về họ mà bạn thấy -- họ lại không nhận ra.

that they don't see themselves.

Và bạn thấy gì? Người Cơ đốc giáo.

And what do you see? They're Christians!

They're Christians.

Họ là người Cơ đốc giáo.

They worship the Christian God, they have crosses, they carry Bibles.

Họ thờ chúa Cơ đốc, và họ luôn mang bên mình quyển kinh thánh.

Their Bibles have a little insignia

Quyển kinh thánh có huy chương nhỏ

trên đó viết "Quân đội Mỹ".

that says "US Army" on them.

And their leaders, their leaders:

Và chỉ huy họ, chỉ huy của họ:

before they send their sons and daughters off to war in your country --

trước khi họ gửi con trai hay con gái mình

vào chiến trận đất nước bạn --

và bạn biết lý do --

and you know the reason --

before they send them off,

trước khi họ gửi chúng đi,

they go to a Christian church, and they pray to their Christian God,

họ đến nhà thờ Cơ đốc, và họ cầu nguyện,

họ xin sự bảo vệ và dẫn đường từ vị Chúa của mình.

and they ask for protection and guidance from that god.

Tại sao?

Why?

Well, obviously, when people die in the war,

Chà, dễ thấy mà, khi con người chết trong chiến tranh,

they are Muslims, they are Iraqis -- they're not Americans.

họ là người Hồi giáo, họ là người Iraq --

họ không phải là người Mỹ.

Bạn không muốn người Mỹ phải chết. Bảo vệ binh lính chúng ta.

You don't want Americans to die -- "Protect Our Troops."

Và bạn cảm nhận điều gì phải không --

And you feel something about that --

đương nhiên rồi.

of course you do.

And they do wonderful things.

Và họ làm những điều tuyệt vời.

You read about it, you hear about it.

Bạn đọc về nó, bạn nghe về nó mà.

They're there to build schools and help people.

Họ ở đó xây trường học và giúp mọi người, đó là những điều mà họ muốn làm.

That's what they want to do.

Họ làm những điều tuyệt vời, nhưng họ cũng là những điều tồi tệ.

They do wonderful things, but they also do the bad things,

và bạn không thể phân biệt được.

and you can't tell the difference.

Và người đàn ông này, như là Lt. Gen. William Boykin.

And this guy, you get a guy like Lt. Gen. William Boykin.

Ý tôi là, đây là người đàn ông đã nói rằng Chúa của bạn là sai rồi.

Here's a guy who says that your god is a false god.

Your god's an idol; his god is the true god.

Chúa của bạn chỉ giống như thần tượng thôi, Chúa tôi mới đúng nè.

The solution to the problem in the Middle East, according to him,

Và cách giải quyết vấn đề ở Trung Đông theo ông ta,

là bắt tất cả bạn trở thành người Cơ đốc giáo --

is to convert you all to Christianity --

bỏ đi tôn giáo của bạn.

just get rid of your religion.

And you know that. Americans don't read about this guy.

Và bạn biết mà. Người Mỹ không đọc về người đàn ông này.

Họ không biết gì về hắn ta, nhưng bạn biết.

They don't know anything about him, but you do.

You pass it around. You pass his words around.

Bại lại cho qua. Bạn bỏ ngoài tai những lời hắn.

Thật là nghiêm trọng.

I mean, this is serious. You're afraid.

He was one of the leading commanders in the second invasion of Iraq.

Ông ta là một trong những chỉ huy trong cuộc xâm lược lần hai ở Iraq.

Và bạn nghĩ, "Chúa ơi, nếu người này nọi vậy,

And you're thinking, "My God, if this guy is saying that,

then all the soldiers must be saying that."

thì những người lính đều nói vậy hết rồi."

Và từ này,

And this word here --

George Bush called this war a crusade.

George Bush gọi đây là một chiến dịch.

Man, the Americans, they're just like, "Ah, crusade.

Trời, người Mỹ, họ chỉ phản ứng, "Ồ, chiến dịch à.

Tuỳ thôi. Tôi không để ý lắm."

Whatever. I don't know what that means."

Bạn biết nó nói lên điều gì mà.

You know what it means -- it's a holy war against Muslims.

Đó là chiến tranh tôn giáo chống lại người Hồi.

Look, invade, subdue them, take their resources.

Nhìn này, đánh chiếm, cưỡng ép họ, lấy đi tài nguyên của họ.

Nếu họ không chịu, giết họ.

If they won't submit, kill them.

Là như vậy đấy.

That's what this is about.

And you're thinking, "My God, these Christians are coming to kill us."

Và bạn nghĩ, "Ôi lạy Chúa, những người Cơ đốc giáo sắp đến giết chúng ta."

Đó là sợ hãi.

This is frightening.

You feel frightened. Of course you feel frightened.

Bạn thấy sợ hãi. Phải thôi, bạn thấy sợ hãi.

And this man, Terry Jones:

Và người đàn ông này, Terry Jones:

I mean here's a guy who wants to burn Qurans, right?

Đây là người đã muốn dìm Hàn Quốc trong biển lửa.

Và người Mỹ nói: "À, hắn là một gã ngớ ngẩn.

And the Americans: "Ah, he's a knucklehead.

Hắn quản lý một khách sạn,

He's a former hotel manager; he's got three dozen members of his church ..."

hắn có ba tá người dưới quyền trong nhà thờ."

Họ cười vào mặt ông ta. Hay họ không.

They laugh him off.

You don't laugh him off, because in the context of everything else,

Vì trong khung cảnh mọi thức khác,

tất cả đều khớp.

all the pieces fit.

Tức là, dĩ nhiên, là cách mà người Mỹ chấp nhận.

Of course this is how Americans think.

nên tất cả mọi người ở Trung Đông, không chỉ trong đất nước bạn,

So people all over the Middle East, not just in your country,

cũng đồng tình.

are protesting.

"Ông ta muốn dìm Hàn Quốc trong biển lửa, sách tôn giáo của ta.

"He wants to burn Qurans, our holy book.

Người Cơ đốc giáo hả, ai là người Cơ đốc giáo?

These Christians -- who are these Christians?

Bọn họ rất ác, rất kém cỏi --

They're so evil, they're so mean -- this is what they're about?"

họ chỏ có như vậy thôi."

This is what you're thinking as an Arab Muslim,

Đó là những gì bạn nghĩ về người Ả Rập Hồi giáo,

như một người Iraq.

as an Iraqi.

Of course you're going to think this.

Đương nhiên bạn sẽ nghĩ vậy.

And then your cousin says, "Hey coz, check out this website.

Và người em họ của bạn

nói là, "Này chị, nhìn trang web này nè.

You've got to see this -- Bible Boot Camp.

Chị phải xem cái này -- Cuộc đóng quân Tra tấn Kinh thánh.

Bọn người Cơ đốc giáo gàn dở.

These Christians are nuts!

They're training their little kids to be soldiers for Jesus.

Họ dạy những đứa con họ thành người lính của Jesus.

They take little kids and run them through these things

Và họ mang những đứa trẻ ấy, dạy chúng trả qua những điều này

till they teach them how to say, 'Sir! Yes, sir!'

cho đến khi chúng biết cách nói, "Vâng ạ, thưa ngài,"

những thứ như giữ gìn, bảo quản lựu đạn, vũ khí.

and things like 'grenade toss' and 'weapons care and maintenance.'

Và nhìn trang web này.

And go to the website -- it says 'US Army' right on it.

Nó đề là "Quân đội Mỹ".

I mean, these Christians, they're nuts.

Những người Cơ đốc giáo này, họ điên rồi. Sao lại làm thế với con cháu mình?"

How can they do this to their little kids?"

Và bạn xem trang web.

And you're reading this website.

And of course, Christians in the United States, or anybody,

Và dĩ nhiên, người Cơ đốc giáo trở lại nướ Mỹ, hay ai khác,

says, "This is some little church in the middle of nowhere."

nói rằng, "À, đây là vài cái nhà thờ nhỏ, ở đâu đâu ấy".

Bạn không hề biết.

You don't know that.

For you, this is like, all Christians.

Với bạn, nó như là người Cơ đốc giáo.

It's all over the Web: "Bible Boot Camp."

Dường như đã xong rồi, trang Web, cuộc tra tấn Kinh thánh.

And look at this.

Và nhìn này:

They even teach their kids --

họ thậm chí còn dạy con cháu họ --

they train them in the same way the US Marines train.

họ huấn luyện hệt như cách Hải quân Mỹ làm.

Thú vị không ạ.

Isn't that interesting.

And it scares you, and it frightens you.

Và điều đó làm bạn sợ, điều đó hăm doạ bạn.

So these guys, you see them.

Và những người này, bạn thấy họ.

You see, I, Sam Richards -- I know who these guys are.

Bạn thấy đó, tôi, Sam Richards, tôi biết những người này là ai.

Họ là học trò tôi, bạn tôi,

They're my students, my friends; I know what they're thinking.

Tôi biết bạn nghĩ gì mà: "Ông sao biết được."

You don't know.

Khi bạn thấy họ,

When you see them, they're something else.

họ có thể là ai khác, họ có thể là cái gì khác.

They're something else.

Đó chính là cái mà họ đối với bạn.

That's what they are to you.

Chúng ta không nhận ra ở nước Mỹ này,

We don't see it that way in the United States,

but you see it that way.

nhưng bạn nhận biết được theo cách đó.

So here.

Vậy ở đây.

Of course, you've got it wrong.

Dĩ nhiên, bạn đã sai lầm.

You're generalizing. It's wrong.

Bạn khái quát chúng. Bạn sai.

You don't understand the Americans.

Bạn không hiểu người Mỹ.

It's not a Christian invasion.

Đó không phải cuộc xâm lược người Cơ đốc giáo.

We're not just there for oil; we're there for lots of reasons.

Chúng ta không đến đó vì dầu thôi đâu, vì nhiều lý do khác nữa kìa.

Bạn nhận thức sai. Bạn nhầm lẫn nó.

You have it wrong. You've missed it.

Và dĩ nhiên, đa số trong các bạn không ủng hộ cuộc nổi dậy;

And of course, most of you don't support the insurgency;

bạn không ủng hộ việc đánh giết người Mỹ;

you don't support killing Americans;

you don't support the terrorists.

bạn không ủng hộ khủng bố.

Of course you don't. Very few people do.

Đương nhiên là bạn không rồi. Chỉ vài người có.

But -- some of you do.

Nhưng vài người trong số bạn có.

Và đấy là cách nhìn hai mặt.

And this is a perspective.

OK. So now, here's what we're going to do.

Và bây giờ, chúng ta sẽ làm cái này.

Step outside of your shoes that you're in right now,

Bước ra khỏi vị trí của bạn

cái mà bạn đang ở bây giờ ấy

and step back into your normal shoes.

và ướm vào một vị trí bình thường thôi.

So everyone's back in the room. OK?

Bây giờ quay trở lại nào, được chứ.

Ta tiến đến một nguyên lý căn bản.

Now here comes the radical experiment.

Và ta nhìn lại quê hương.

So we're all back home.

Tấm ảnh này: người phụ nữ này,

This photo: this woman --

trời ơi, tôi cảm nhận được bà ấy.

man, I feel her.

Tôi cảm nhận được.

I feel her.

Bà ấy là chị tôi,

She's my sister,

my wife, my cousin, my neighbor.

là vợ tôi, là chị họ, hay là người hàng xóm.

She's anybody to me.

Bà ấy có thể là bất cứ ai với tôi.

These guys standing there, everybody in the photo --

Mọi người đứng ở đấy, mọi người trong bức ảnh.

I feel this photo, man.

Trời ơi, tôi cảm thấu được bức ảnh.

Và đó là những gì tôi muốn bạn làm.

So here's what I want you to do.

Let's go back to my first example, of the Chinese.

Trở về với ví dụ ban đầu của tôi về Trung Quốc nào.

I want you to go there.

Tôi muốn bạn trở lại.

It's all about coal, and the Chinese are here in the United States.

Đó là vì than, đúng không, lý do mà người Trung Quốc đến đất Mỹ này ấy.

What I want you to do is picture her

Và tôi muốn bạn hình dung một người phụ nữ Trung Quốc

as a Chinese woman receiving a Chinese flag

nhận lấy một lá cờ Trung Quốc

because her loved one has died in America in the coal uprising.

vì bà thương cảm những người đã chết trên đất Mỹ

vì cuộc chiến than đá.

And the soldiers are Chinese,

Và quân lính Trung Quốc,

and everybody else is Chinese.

và những người còn lại cũng là Trung Quốc.

As an American, how do you feel about this picture?

Vậy là người Mỹ, bạn thấy thế nào về bức ảnh này?

Bạn thấy gì trong khung cảnh này?

What do you think about that scene?

OK, try this. Bring it back.

Cố nghĩ đi nào. Nhập tâm vào nó.

Khung cảnh ở đây này.

This is the scene here.

It's an American, American soldiers,

Là một người Mỹ, quân đội Mỹ,

American woman who lost her loved one in the Middle East,

Người phụ nữ Mỹ mất người thân yêu của mình

ở Trung Đông -- ở Iraq hay Afghanistan.

in Iraq or Afghanistan.

Bây giờ, đặt bạn vào vị trí,

Now, put yourself in the shoes,

vị trí của

go back to the shoes of an Arab Muslim living in Iraq.

người Ả Rập đạo Hồi sống ở Iraq.

Bạn nghĩ gì và cảm thấy gì

What are you feeling and thinking about this photo,

về bức ảnh này,

về người phụ nữ này?

about this woman?

Được rồi.

OK,

now follow me on this,

Theo dõi tôi nhé,

because I'm taking a big risk here.

vì tôi đang làm việc mạo hiểm lắm.

Và tôi muốn mời bạn mạo hiểm cùng tôi.

And so I'm going to invite you to take a risk with me.

These gentlemen here, they're insurgents.

Những người đàn ông này, họ là những người phản động.

They were caught by the American soldiers, trying to kill Americans.

Họ bị quân lính Mỹ bắt,

vì cố giết người Mỹ.

And maybe they succeeded. Maybe they succeeded.

Và có thể họ thành công. Có thể họ thành công.

Đặt bạn vào vị trí

Put yourself in the shoes of the Americans who caught them.

những người Mỹ mà bắt họ.

Can you feel the rage?

Bạn có thấy giận dữ?

Can you feel that you just want to take these guys

Bạn có thấy rằng bạn chỉ muốn bắt những người này

and wring their necks?

và vặn cổ họ không?

Can you go there?

Bạn kịp không ạ?

It shouldn't be that difficult.

Nó không khó đến vậy đâu.

You just -- oh, man.

Bạn chỉ -- ôi trời.

Now, put yourself in their shoes.

Và bây giờ, đặt bạn vào vị trí của họ.

Vậy họ là kẻ giết người đầy thú tính

Are they brutal killers

hay người bảo vệ yêu nước?

or patriotic defenders?

Là loại người nào?

Which one?

Can you feel their anger,

Bạn có nhận thấy sự giận dữ,

their fear,

sự sợ hãi,

their rage

sự phẫn nộ của họ

về những gì xảy đến với đất nước họ?

at what has happened in their country?

Bạn có hình dung ra

Can you imagine that maybe one of them, in the morning,

có thể một trong số họ, vào lúc sáng

bent down to their child and hugged their child

cúi xuống và ôm lấy đứa con mình

and said, "Dear, I'll be back later.

và nói rằng, "Con yêu, ba sẽ về ngay thôi.

I'm going out to defend your freedom, your lives.

Ba ra ngoài kia, để bảo vệ sự tự do của con, cuộc sống của con.

Ba ra ngoài kia, để trông chừng chúng ta,

I'm going out to look out for us,

the future of our country."

tương lai đất nước chúng ta."

Bạn có tưởng tượng ra không ạ?

Can you imagine that?

Can you imagine saying that?

Bạn có nghĩ đến lời nói như vậy không?

Can you go there?

Bạn theo kịp không ạ?

What do you think they're feeling?

Bạn nghĩ họ cảm thấy thế nào?

You see, that's empathy.

Bạn thấy đấy, đó là thấu cảm.

Và đó cũng là thấu hiểu.

It's also understanding.

[understand]

Bây giờ, bạn có thể hỏi,

Now, you might ask,

"OK, Sam, so why do you do this sort of thing?

"Được rồi, Sam, tại sao ông lại làm chuyện này?

Why would you use this example of all examples?"

Sao ông lại lấy ví dụ này, trong hàng đống ví dụ khác?"

Và tôi nói, bởi vì...bởi vì.

And I say, because.

You're allowed to hate these people.

Bạn được quyền ghét bỏ những người này.

You're allowed to just hate them with every fiber of your being.

Bạn được quyền, chỉ để ghét những người này

đến từng tế bào của bạn.

And if I can get you to step into their shoes

Và nếu tôi có thể làm cho bạn

ướm được vào đôi giày người khác

and walk an inch -- one tiny inch --

và bước đi một inch (2,54 cm),

một inch nhỏ xíu thôi,

và hình dung ra sự phân tích xã hội học

then imagine the kind of sociological analysis

that you can do in all other aspects of your life.

thì bạn cũng có thể phân tích những mặt khác của cuộc sống bạn chứ?

Bạn có thể đi một dặm

You can walk a mile

when it comes to understanding why that person's driving 40 miles per hour

khi bạn thấu hiểu được

tại sao người ta lái xe 40 dặm một giờ

trên làn đường,

in the passing lane;

or your teenage son;

hoặc con trai bạn,

or your neighbor who annoys you by cutting his lawn on Sunday mornings.

hoặc người hàng xóm cứ làm phiền bạn

vì cứ cắt cỏ vào sáng Chủ nhật.

Whatever it is, you can go so far.

Dù đó là gì, bạn có thể thấu hiểu được tất.

And this is what I tell my students:

Và đó là những gì tôi nó với học trò tôi:

step outside of your tiny, little world.

bước ra khỏi thế giới nhỏ, hạn hẹp của bạn.

Step inside of the tiny, little world of somebody else.

Rồi bước vào một thế giới nhỏ, hạn hẹp

của một người khác.

Và rồi cứ làm lại, làm lại, và làm lại.

And then do it again

and do it again and do it again.

And suddenly, all these tiny, little worlds,

Và bỗng nhiên tất cả những thế giới nhỏ, hạn hẹp đó,

they come together in this complex web.

hoà hợp lại thành một trang web phức tạp.

And they build a big, complex world.

Và chúng trở thành một thế giới to lớn, phức tạp.

And suddenly, without realizing it,

Và đột nhiên, vô thức bạn nhận ra,

bạn nhìn thế giới bằng một con mắt khác.

you're seeing the world differently.

Everything has changed.

Mọi thứ thay đổi.

Everything in your life has changed.

Mọi thứ trong cuộc sống của bạn thay đổi.

Và đó, dĩ nhiên, là những gì tôi muốn nói.

And that's, of course, what this is about.

Cảm nhận đời sống những người khác,

Attend to other lives,

cái nhìn khác.

other visions.

Listen to other people,

Lắng nghe người khác,

để làm sâu sắc chính chúng ta.

enlighten ourselves.

I'm not saying that I support the terrorists in Iraq.

Tôi sẽ không nói

rằng tôi ủng hộ khủng bố ở Iraq,

vì là nhà xã hội học,

But as a sociologist, what I am saying is:

những gì tôi sẽ nói

I understand.

là tôi thấu hiểu.

And now perhaps -- perhaps -- you do, too.

Và giờ đây, có lẽ -- có lẽ -- bạn cũng thế.

Xin cảm ơn.

Thank you.

(Applause)

Vỗ tay.