Why Medicine Often Has Dangerous Side Effects for Women | Alyson McGregor | TED Talks

Çeviri: Selda Yener Gözden geçirme: güney örnek

We all go to doctors.

Hepimiz doktorlara gideriz.

And we do so with trust and blind faith

Ayrıca istedikleri testlerin ve verdikleri reçetelerdeki ilaçların

that the test they are ordering and the medications they're prescribing

bize faydalı olacağı bulgularına

are based upon evidence --

dayanılarak hazırlandığına güvenir

evidence that's designed to help us.

ve buna körü körüne inanarak yaparız.

However, the reality is that that hasn't always been the case for everyone.

Fakat gerçek şu ki, bu herkes için her zaman geçerli değildir.

What if I told you

Sizlere

that the medical science discovered over the past century

tıp biliminin geçtiğimiz yüzyıl boyunca yaptığı keşifler

has been based on only half the population?

sadece nüfusun yarısını temel almıştır desem?

I'm an emergency medicine doctor.

Ben bir acil servis doktoruyum.

I was trained to be prepared in a medical emergency.

Acil yardıma hazır olmak üzerine eğitim aldım.

It's about saving lives. How cool is that?

Bu hayat kurtarma meselesi. Ne harika!

OK, there's a lot of runny noses and stubbed toes,

Tamam birçok burnu akan ve ayak parmağını çarpıp incitenler var

but no matter who walks through the door to the ER,

fakat acil servisin kapısından içeriye kim girerse girsin

we order the same tests,

aynı testleri istiyoruz,

we prescribe the same medication,

aynı ilaçları yazıyoruz,

without ever thinking about the sex or gender of our patients.

biyolojik ya da toplumsal cinsiyetini hiç düşünmeden.

Why would we?

Neden düşünecektik ki?

We were never taught that there were any differences between men and women.

Bize kadınlar ve erkekler arasında bazı farklılıklar olduğu hiç anlatılmadı.

A recent Government Accountability study revealed that 80 percent of the drugs

Yeni bir "Devlet İzlenebilirlik" araştırması ilaçların %80 'inin

withdrawn from the market

kadınlar üzerindeki yan etkileri yüzünden

are due to side effects on women.

piyasadan çekildiğini ortaya çıkardı.

So let's think about that for a minute.

O zaman bunu bir dakika düşünelim.

Why are we discovering side effects on women

Neden bir ilacın kadınlara yan etkisi olduğunu

only after a drug has been released to the market?

satışa sunulduktan hemen sonra fark ediyoruz?

Do you know that it takes years for a drug to go from an idea

Bir hapın bir fikir olmaktan çıkıp

to being tested on cells in a laboratory,

laboratuvar birimlerinde test edilmesi,

to animal studies,

hayvanlarda denenmesi, sonra

to then clinical trials on humans,

insanlar üzerinde klinik deneyler yapılması,

finally to go through a regulatory approval process,

son olarak doktorunuzun size reçete olarak yazabilmesi için

to be available for your doctor to prescribe to you?

ruhsat onayı aşamasından geçmesinin yıllar aldığını biliyor musunuz?

Not to mention the millions and billions of dollars of funding

Bu aşamalardan geçerken harcanan milyonlar ve milyarlarca dolarlık

it takes to go through that process.

bütçeden bahsetmiyorum bile.

So why are we discovering unacceptable side effects

O zaman neden onaylandıktan sonra nüfusun yarısında

on half the population after that has gone through?

kabul edilemez yan etkilerle karşılaşıyoruz?

What's happening?

Neler oluyor?

Well, it turns out that those cells used in that laboratory,

Yani, laboratuvarlarda kullanılan hücrelerin

they're male cells,

eril hücreler olduğu ve

and the animals used in the animal studies were male animals,

hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalardaki hayvanların eril olduğu

and the clinical trials have been performed almost exclusively on men.

ve de klinik denemelerin yalnızca erkeklere uygulandığı ortaya çıkıyor.

How is it that the male model became our framework for medical research?

Nasıl olur da erkek model tıbbi araştırmalarımızın taslağı olur?

Let's look at an example that has been popularized in the media,

Medyada oldukça popüler olan bir örneğe bakalım;

and it has to do with the sleep aid Ambien.

üstelik uyku ilacı Ambien ile ilgili.

Ambien was released on the market over 20 years ago,

Ambien yirmi yıldan önce satışa sunulmuştur

and since then, hundreds of millions of prescriptions have been written,

ve o zamandan beri ağırlıklı olarak kadınlar olmak üzere yüz milyonlarca

primarily to women, because women suffer more sleep disorders than men.

reçete yazılmıştır çünkü kadınlar erkeklerden daha çok uyku bozukluğu çeker.

But just this past year,

Ancak geçtiğimiz yıl,

the Food and Drug Administration recommended cutting the dose in half

Gıda ve İlaç Kurumu en azından kadınlar için dozu yarıya indirmeyi

for women only,

tavsiye etti,

because they just realized that women metabolize the drug

çünkü kadınların erkeklerden daha yavaş bir oranda

at a slower rate than men,

ilacı metabolize ettiğini henüz fark ettiler,

causing them to wake up in the morning

bu ise sabahları vücutlarında daha fazla

with more of the active drug in their system.

aktif uyuşturucu maddeyle uyanmalarına sebep oluyor.

And then they're drowsy and they're getting behind the wheel of the car,

Sonra uykulu uykulu direksiyonun başına geçiyorlar

and they're at risk for motor vehicle accidents.

ve trafik kazası geçirme tehlikesi altında oluyorlar.

And I can't help but think, as an emergency physician,

Ben de bir acil servis doktoru olarak,

how many of my patients that I've cared for over the years

eğer böyle bir araştırma yirmi yıl önce bu ilaç ilk çıktığında yapılsaydı

were involved in a motor vehicle accident

ve ona göre hareket edilseydi

that possibly could have been prevented

yıllardır ilgilendiğim hastaların kaç tanesinin

if this type of analysis was performed and acted upon 20 years ago

trafik kazasına karışmasının belki önüne geçilebilirdi

when this drug was first released.

diye düşünmeden edemiyorum.

How many other things need to be analyzed by gender?

Başka nelerin toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi gerekiyor?

What else are we missing?

Kaçırdığımız başka neler var?

World War II changed a lot of things,

İkinci Dünya Savaşı pek çok şeyi değiştirdi,

and one of them was this need to protect people

bunlardan biri insanları bilgilendirilmiş onayları olmadan

from becoming victims of medical research without informed consent.

tıbbi araştırmaların mağduru olmaktan koruma ihtiyacıydı.

So some much-needed guidelines or rules were set into place,

Böylelikle bazı gerekli açıklamalar ve kurallar düzenlendi

and part of that was this desire to protect women of childbearing age

ve bir bölümü kadınları doğurganlık yaşlarında

from entering into any medical research studies.

herhangi bir tıbbi araştırmaya girmesinden koruma isteğiydi.

There was fear: what if something happened to the fetus during the study?

Korkulan şuydu: Ya anne karnındaki bebeğe araştırma sırasında bir şey olursa?

Who would be responsible?

Sorumlu kim olacaktı?

And so the scientists at this time actually thought

Bu yüzden zamanın bilim adamları

this was a blessing in disguise,

bunu aslında bir gizli lütuf olarak gördü,

because let's face it -- men's bodies are pretty homogeneous.

çünkü kabul etmek gerekir ki erkeklerin vücudu oldukça homojendir.

They don't have the constantly fluctuating levels of hormones

Sadece erkeklerden elde edilebilen net bilgiyi bozabilecek

that could disrupt clean data they could get if they had only men.

sürekli değişkenlik gösteren hormon düzeyleri yok.

It was easier. It was cheaper.

Daha kolay, daha ucuzdu.

Not to mention, at this time, there was a general assumption

Ayrıca o zamanlarda

that men and women were alike in every way,

kadınlar ve erkekler üreme organları dışında

apart from their reproductive organs and sex hormones.

her yönden birbirine benzer olduğu gibi genel bir varsayım vardı.

So it was decided:

Böylece tıbbi araştırmaların

medical research was performed on men,

erkekler üzerinde yapılmasına

and the results were later applied to women.

ve sonuçların sonra kadınlara uygulanmasına karar verildi.

What did this do to the notion of women's health?

Bu kadın sağlığı kavramında neye yol açtı?

Women's health became synonymous with reproduction:

Kadın sağlığı üreme ile eş anlamlı oldu:

breasts, ovaries, uterus, pregnancy.

göğüs, yumurtalık, rahim, gebelik.

It's this term we now refer to as "bikini medicine."

Bugün bizim tabirimizle "bikini tıbbı".

And this stayed this way until about the 1980s,

Bu anlayış neredeyse 1980'lere kadar

when this concept was challenged by the medical community

doktor topluluğu ve halk sağlığı planlayıcılarının

and by the public health policymakers when they realized that

kadınları tıbbi araştırma çalışmalarından çıkararak

by excluding women from all medical research studies

aslında onlara kötülük yaptıklarını

we actually did them a disservice,

fark etmelerine kadar böyle kaldı,

in that apart from reproductive issues,

çünkü üreme konusu dışında neredeyse

virtually nothing was known about the unique needs

kadın bir hastanın kendine özgü ihtiyaçlarına dair

of the female patient.

hiçbir şey bilmiyorlardı.

Since that time, an overwhelming amount of evidence has come to light

O zamandan bu yana kadınlar ve erkeklerin

that shows us just how different men and women are in every way.

ne kadar farklı olduklarını gösteren çok kuvvetli kanıtlar ortaya çıktı.

You know, we have this saying in medicine:

Bilirsiniz, tıpta bir deyim vardır:

children are not just little adults.

Çocuklar küçük yetişkin değildir.

And we say that to remind ourselves

Bunu çocukların normal yetişkinlerden

that children actually have a different physiology than normal adults.

daha farklı bir psikolojiye sahip olduklarını hatırlamak için söyleriz

And it's because of this that the medical specialty of pediatrics came to light.

ve bu yüzden de çocuk sağlığı tıbbı ortaya çıktı.

And we now conduct research on children in order to improve their lives.

Şimdilerde yaşamlarını geliştirmek için çocuklar üzerine araştırmalar yürütüyoruz.

And I know the same thing can be said about women.

Biliyorum ki aynı şey kadınlar için de söylenebilir.

Women are not just men with boobs and tubes.

Kadınlar göğüsleri ve tüpleri olan erkekler değildir.

But they have their own anatomy and physiology

Halbuki aynı yoğunlukta araştırılmayı hak eden

that deserves to be studied with the same intensity.

kendilerine has anatomi ve psikolojiye sahiplerdir.

Let's take the cardiovascular system, for example.

Mesela örnek olarak kalp ve dolaşım sistemini ele alalım.

This area in medicine has done the most to try to figure out

Tıpta en çok çözülmeye çalışılan alandır,

why it seems men and women have completely different heart attacks.

neden erkekler ve kadınların tamamen farklı kalp krizi geçirdiği görülüyor.

Heart disease is the number one killer for both men and women,

Kalp hastalıkları hem erkekler hem de kadınlarda bir numaralı ölüm sebebidir,

but more women die within the first year of having a heart attack than men.

fakat erkeklerden daha çok kadınlar kalp krizi geçirdiği ilk yıl içerisinde ölüyor.

Men will complain of crushing chest pain --

Erkekler ezici bir göğüs sancısından şikayet eder,

an elephant is sitting on their chest.

göğüslerine fil oturmuş gibidir.

And we call this typical.

Buna tipikal deriz.

Women have chest pain, too.

Kadınlar da göğüs ağrısı çeker.

But more women than men will complain of "just not feeling right,"

Ancak erkeklerden daha çok kadınlar "sadece iyi hissetmedikleri"

"can't seem to get enough air in,"

"yeteri kadar hava alamadıkları, son zamanlarda

"just so tired lately."

yorgun hissettikleri"nden yakınırlar.

And for some reason we call this atypical,

Bazı nedenlerden dolayı da buna atipikal deriz,

even though, as I mentioned, women do make up half the population.

bahsettiğim gibi kadınlar nüfusun yarısını oluştursa bile.

And so what is some of the evidence to help explain some of these differences?

Peki bu farklılıkların birazını açıklamaya yardımcı olan bazı kanıtlar neler?

If we look at the anatomy,

Anatomiye bakarsak,

the blood vessels that surround the heart are smaller in women compared to men,

kalbi çevreleyen kan damarları erkeklere kıyasla kadınlarda daha zayıftır

and the way that those blood vessels develop disease is different

ve bu kan damarlarının hastalık ortaya çıkarması

in women compared to men.

erkeklere nazaran kadınlarda farklıdır.

And the test that we use to determine if someone is at risk for a heart attack,

Bir kimsede kalp krizi riski olup olmadığını belirlemede yaptığımız test ise

well, they were initially designed and tested and perfected in men,

başlangıçta erkelerde planlanmış, test edilmiş ve tamamlanmıştı

and so aren't as good at determining that in women.

ve bu yüzden kadınlarınkini belirlemede o kadar iyi değildi.

And then if we think about the medications --

Sonra da ilaçları, aspirin gibi

common medications that we use, like aspirin.

kullandığımız sıradan ilaçları düşünelim.

We give aspirin to healthy men to help prevent them from having a heart attack,

Aspirini sağlıklı erkeklere kalp krizinden korumaya yardımcı olarak veririz,

but do you know that if you give aspirin to a healthy woman,

fakat aspirini sağlıklı bir kadına vermenizin aslında

it's actually harmful?

zararlı olduğunu biliyor musunuz?

What this is doing is merely telling us

Bu yaptığımız şey sadece

that we are scratching the surface.

yüzeyi kazıdığımızı anlatıyor.

Emergency medicine is a fast-paced business.

Acil tıp hızlı bir iştir.

In how many life-saving areas of medicine,

Hayat kurtarıcı tıp alanlarının kaçında,

like cancer and stroke,

örneğin kanser ve felç gibi,

are there important differences between men and women that we could be utilizing?

kadınlar ve erkekler arasında kullandığımız önemli farklılıklar var?

Or even, why is it that some people get those runny noses

Ya da neden bazı insanların diğerlerinden daha çok

more than others,

burun akıntısı var,

or why the pain medication that we give to those stubbed toes

veya neden ayak başparmağını incitenlere verdiğimiz ağrı kesiciler

work in some and not in others?

bazısında işe yararken bazısında faydalı olmuyor?

The Institute of Medicine has said every cell has a sex.

Tıp Enstitüsü her bir hücrenin cinsiyeti olduğunu söylemiş.

What does this mean?

Bu ne anlama geliyor?

Sex is DNA.

Biyolojik cinsiyet DNA'dır.

Gender is how someone presents themselves in society.

Toplumsal cinsiyet bir kişinin toplumda kendini nasıl gösterdiğidir.

And these two may not always match up,

Bu ikisi her zaman eşleşmeyebilir,

as we can see with our transgendered population.

kendini karşı cins gibi hisseden nüfusumuzda görebildiğimiz gibi.

But it's important to realize that from the moment of conception,

Ancak şunu fark etmemiz önemlidir, hamile kaldığımızdan itibaren

every cell in our bodies --

vücudumuzdaki her bir hücre

skin, hair, heart and lungs --

deri, saç, kalp ve akciğerler

contains our own unique DNA,

kendimize ait DNA'mızı içerir

and that DNA contains the chromosomes that determine

ve bu DNA erkek ya da kadın, bay veya bayan olacağımızı belirleyen

whether we become male or female, man or woman.

kromozomları içerir.

It used to be thought

Burada resmedilmiş olan

that those sex-determining chromosomes pictured here --

cinsiyet belirleyici kromozomların

XY if you're male, XX if you're female --

erkekseniz XY, kadınsanız XX ,

merely determined whether you would be born with ovaries or testes,

sadece yumurtalık ya da testisli doğacağınızı belirlediği

and it was the sex hormones that those organs produced

ve bu organların ürettiği cinsiyet hormonlarının

that were responsible for the differences we see in the opposite sex.

karşı cinste gördüğümüz farklılıklardan sorumlu olduğu düşünülürdü.

But we now know that that theory was wrong --

Ancak şimdi bu teorinin yanlış olduğunu

or it's at least a little incomplete.

ya da en azından biraz eksik olduğunu biliyoruz.

And thankfully, scientists like Dr. Page from the Whitehead Institute,

Neyse ki, Y kromozomu üzerine çalışan

who works on the Y chromosome,

Whitehead Institute'den Doktor Page

and Doctor Yang from UCLA,

ve UCLA'dan Doktor Yang gibi bilim adamları,

they have found evidence that tells us that those sex-determining chromosomes

vücudumuzdaki her bir hücrede bulunan

that are in every cell in our bodies

cinsiyet belirleyici kromozomların

continue to remain active for our entire lives

hayatımız boyunca aktif kalmaya devam ettiği

and could be what's responsible for the differences we see

ve ilaç dozajında gördüğümüz farklılıklardan

in the dosing of drugs,

sorumlu olabileceği ya da

or why there are differences between men and women

erkekler ve kadınlar arasında hastalıların hassasiyet ve

in the susceptibility and severity of diseases.

şiddetinde neden farklılıklar olduğunu gösteren kanıtlar buldular.

This new knowledge is the game-changer,

Bu yeni bilgi ezberleri bozdu,

and it's up to those scientists that continue to find that evidence,

kanıtları bulmaya devam etmek de bu bilim adamlarının takdiridir

but it's up to the clinicians to start translating this data

ancak başuçlarındaki bu bilgiyi tercüme etmeye başlamak da

at the bedside, today.

klinik tedavi uzmanlarına bağlı.

Right now.

Bugünden tezi yok.

And to help do this, I'm a co-founder of a national organization

Buna yardımcı olmak adına "Sex and Gender Women's Health

called Sex and Gender Women's Health Collaborative,

Collaborative"adlı ulusal bir kurumun kurucu ortağıyım

and we collect all of this data so that it's available for teaching

ve bu bilgilerin tümünü derslerde ve hasta bakımında kullanılabilmesi için

and for patient care.

topluyoruz.

And we're working to bring together the medical educators to the table.

Ayrıca tıp eğitmenlerini bir araya getirmeye çalışıyoruz.

That's a big job.

Bu büyük bir iş.

It's changing the way medical training has been done since its inception.

Başlangıcından bu yana tıp eğitiminin uyguladığı yöntemi değiştirmek.

But I believe in them.

Fakat onlara inanıyorum.

I know they're going to see the value of incorporating the gender lens

Biliyorum ki cinsiyet objektifini güncel müfredata dahil etmenin

into the current curriculum.

önemini görecekler.

It's about training the future health care providers correctly.

Bu geleceğin sağlık hizmeti uzmanlarını eğitmek ile ilgili.

And regionally,

Bölgesel bazda ise

I'm a co-creator of a division within the Department of Emergency Medicine

Brown Üniversitesi'nde bulunan Acil Tıp Departmanı'na bağlı

here at Brown University,

"Sex and Gender

called Sex and Gender in Emergency Medicine,

in Emergency Medicine" bölümün eş kurucusuyum

and we conduct the research to determine the differences between men and women

ve acil durumlarda erkekler ve kadınlar arasındaki farklılıkları

in emergent conditions,

belirlemek için araştırma yürütüyoruz,

like heart disease and stroke and sepsis and substance abuse,

kalp krizi, felç, kan zehirlenmesi, madde bağımlılığı gibi durumlar,

but we also believe that education is paramount.

fakat, eğitimin de en önemlisi olduğuna inanıyoruz.

We've created a 360-degree model of education.

360 derecelik bir eğitim modeli oluşturduk.

We have programs for the doctors, for the nurses, for the students

Doktorlar, hemşireler, öğrenciler ve hastalar için

and for the patients.

programlarımız var.

Because this cannot just be left up to the health care leaders.

Çünkü bu sadece sağlık hizmetleri öncülerine bırakılamaz.

We all have a role in making a difference.

Hepimizin farklılık yaratmada bir rolü var.

But I must warn you: this is not easy.

Fakat sizi uyarmalıyım ki bu kolay değil.

In fact, it's hard.

Aslında zor bir şey.

It's essentially changing the way we think about medicine

Öncelikli olarak tıp, sağlık ve araştırma hakkında

and health and research.

düşünme şeklimizi değiştirmektir.

It's changing our relationship to the health care system.

Sağlık hizmetleri sistemiyle olan ilişkimizi değiştirmektir.

But there's no going back.

Ancak geri dönmek yok.

We now know just enough

Şimdi sadece düzgün yapmadığımızı

to know that we weren't doing it right.

bilmeye yetecek kadarını biliyoruz.

Martin Luther King, Jr. has said,

Martin Luther King Jr. demiş ki;

"Change does not roll in on the wheels of inevitability,

"Değişim kaçınılmazın çarkından rastgele çıkıp gelmez,

but comes through continuous struggle."

ancak devamlı mücadeleden ortaya çıkar."

And the first step towards change is awareness.

Değişime doğru ilk adım ise farkındalıktır.

This is not just about improving medical care for women.

Bu sadece kadınlar için tıbbi tedaviyi ilerletmek değildir.

This is about personalized, individualized health care for everyone.

Bu herkes için kişiselleştirilmiş, bireyselleştirilmiş sağlık hizmetleridir.

This awareness has the power to transform medical care for men and women.

Bu farkındalığın erkekler ve kadınların tıbbi tedavisini değiştirme gücü var.

And from now on, I want you to ask your doctors

Şu andan itibaren, sizden istediğim doktorlarınıza aldığınız tedavilerin

whether the treatments you are receiving are specific to your sex and gender.

biyolojik ve toplumsal cinsiyetinize özel olup olmadığını sormanızdır.

They may not know the answer --

Cevabı bilemeyebilirler;

yet.

şimdilik.

But the conversation has begun, and together we can all learn.

Fakat iletişim başladı ve hep beraber öğrenebiliriz.

Remember, for me and my colleagues in this field,

Beni ve bu alandaki çalışma arkadaşlarımı hatırlayın,

your sex and gender matter.

biyolojik ve toplumsal cinsiyetiniz önemlidir.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)