How not to be ignorant about the world | Hans and Ola Rosling

Hans and Ola Rosling: Dünyayla ilgili nasıl cahil kalmamalı

Çeviri: Öykü Kübra DOĞAN Gözden geçirme: Ramazan Şen

Hans Rosling: I'm going to ask you

Hans Rosling: Sizlere 3 tane

three multiple choice questions.

çok şıklı soru soracağım.

Use this device. Use this device to answer.

Bu cihazı kullanarak cevap verin.

The first question is, how did the number

İlk soru, doğal sebeplerden

of deaths per year

dolayı gerçekleşen

from natural disaster,

yıllık ölüm sayısı

how did that change during the last century?

son yüzyılda nasıl değişmiştir ?

Did it more than double,

İki katından fazla artmış mıdır,

did it remain about the same in the world as a whole,

bütün dünyada neredeyse aynı oranda mı kalmıştır,

or did it decrease to less than half?

yoksa yarıdan daha az bir orana mı düşmüştür ?

Please answer A, B or C.

Lütfen A, B veya C olarak cevaplayın.

I see lots of answers. This is much faster than I do it at universities.

Çok fazla cevap görüyorum. Bu üniversitelerde yaptıklarımdan çok daha hızlı.

They are so slow. They keep thinking, thinking, thinking.

Çok yavaşlar, sürekli düşünüyorlar, düşünüyorlar.

Oh, very, very good.

Güzel çok, çok güzel.

And we go to the next question.

Şimdi sıradaki soruya geçiyoruz.

So how long did women 30 years old

Dünya üzerinde 30 yaşındaki kadınlar

in the world go to school:

ne kadar süre okula gitmişlerdir;

seven years, five years or three years?

yedi yıl, beş yıl ya da üç yıl?

A, B or C? Please answer.

A, B veya C? Lütfen cevaplayın.

And we go to the next question.

Şimdi de sıradaki soruya geçiyoruz.

In the last 20 years, how did the percentage

Son 20 yılda, çok ileri derecede

of people in the world

fakirlik içinde yaşayan

who live in extreme poverty change?

insanların oranı nasıl değişmiştir?

Extreme poverty — not having enough food for the day.

İleri derece fakirlik: bir günlük yiyeceği olmayan.

Did it almost double,

Neredeyse 2 katına mı çıkmıştır,

did it remain more or less the same,

aşağı yukarı aynı mı kalmıştır,

or did it halve?

yoksa yarıya mı düşmüştür?

A, B or C?

A, B veya C?

Now, answers.

Şimdi cevaplar,

You see,

Görüyorsunuz,

deaths from natural disasters in the world,

dünyada doğal afetlerden ölenleri

you can see it from this graph here,

burdaki grafikte görebilirsiniz,

from 1900 to 2000.

1900'lerden 2000'lere kadar.

In 1900, there was about half a million people

1900'lerde, yaklaşık yarım milyon kadar insan

who died every year from natural disasters:

doğal afetler nedeniyle ölüyordu;

floods, earthquakes, volcanic eruption, whatever, droughts.

seller, depremler, volkanik patlamalar, vesaire, kıtlık.

And then, how did that change?

Ve sonra, bu nasıl değişti?

Gapminder asked the public in Sweden.

Gapminder İsviçre'de halka sordu.

This is how they answered.

İşte böyle cevapladılar,

The Swedish public answered like this:

İsveç halkı böyle cevap verdi:

Fifty percent thought it had doubled,

%50'si iki katına çıktığını,

38 percent said it's more or less the same,

%38'i aşağı yukarı aynı kaldığını,

12 said it had halved.

%12'si de yarıya düştüğünü belirtti.

This is the best data from the disaster researchers,

Bu afet araştırmacılarından gelen en iyi bilgi,

and it goes up and down,

artıyor ve azalıyor

and it goes to the Second World War,

ve sonra 2. dünya savaşına gidiyor

and after that it starts to fall and it keeps falling

ve bundan sonra düşmeye başlıyor ve düşmeye devam ediyor

and it's down to much less than half.

ve yarıdan çok daha azına kadar düşüyor.

The world has been much, much more capable

Dünya, insanları bundan korumak için

as the decades go by

on yıllar geçtikçe,

to protect people from this, you know.

çok ama çok daha fazla kabiliyete sahip.

So only 12 percent of the Swedes know this.

Yani İsveçlilerin sadece %12'si bunu biliyor.

So I went to the zoo and I asked the chimps.

Bir hayvanat bahçesine gittim ve şempanzelere sordum.

(Laughter) (Applause)

(Kahkaha) (Alkışlar)

The chimps don't watch the evening news,

Şempanzeler akşam haberlerini izlemiyorlar,

so the chimps,

şempanzeler,

they choose by random, so the Swedes answer worse than random.

rastgele seçtiler, yani İsveçliler rastgeleden daha kötü cevap verdiler.

Now how did you do?

Peki siz ne yaptınız ?

That's you.

Bu sizsiniz.

You were beaten by the chimps.

Şempanzeler tarafından yenildiniz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But it was close.

Ama yakındı.

You were three times better than the Swedes,

İsveçlilerden üç kat daha iyiydiniz,

but that's not enough.

ama bu yeterli değil.

You shouldn't compare yourself to Swedes.

Kendinizi İsveçlilerle karşılaştırmamalısınız.

You must have higher ambitions in the world.

Dünyada daha büyük hedefleriniz olmalı.

Let's look at the next answer here: women in school.

Şimdi şuradaki diğer cevaba bakalım; okuldaki kadınlar.

Here, you can see men went eight years.

Burada, erkeklerin 8 yıl gittiğini görebilirsiniz.

How long did women go to school?

Kadınlar ne kadar süre okula gittiler ?

Well, we asked the Swedes like this,

İsveçliler şöyle demiş

and that gives you a hint, doesn't it?

ve bu size ipucu veriyor değil mi ?

The right answer is probably the one

Doğru cevap muhtemelen,

the fewest Swedes picked, isn't it?

en az İsveçlinin seçtiği değil mi ?

(Laughter)

(Kahkahalar)

Bakalım, bakalım, işte geliyor.

Let's see, let's see. Here we come.

Yes, yes, yes, women have almost caught up.

Evet, evet, evet, kadınlar neredeyse yetişmiş.

This is the U.S. public.

Bu Birleşik Devletler halkı.

And this is you. Here you come.

Ve bu da sizsiniz. İşte geliyor.

Ooh.

Oh.

Well, congratulations, you're twice as good as the Swedes,

Valla tebrikler, İsveçlilerin 2 katı daha iyisiniz.

but you don't need me —

Ama bana ihtiyacınız yok ---

So how come? I think it's like this,

Peki nasıl oluyor? Şöyle düşünüyorum,

that everyone is aware that there are countries

herkes kızların büyük zorluklar yaşadığı

and there are areas

bazı ülkelerin, bazı yerlerin

where girls have great difficulties.

olduğunun farkında.

They are stopped when they go to school,

Okula gittiklerinde durduruluyorlar

and it's disgusting.

ve bu mide bulandırıcı.

But in the majority of the world,

Ama dünyanın çoğunluğunda,

where most people in the world live,

dünyadaki insanların çoğunun yaşadığı yerlerde,

most countries, girls today go to school

ülkelerin çoğunda, kızlar okula gidiyor

as long as boys, more or less.

aşağı yukarı erkeklerle aynı oranda.

That doesn't mean that gender equity is achieved,

Bu cinsiyet eşitliğinin sağlandığı anlamına gelmiyor,

not at all.

hem de hiç.

They still are confined to terrible, terrible limitations,

Hâlâ çok kötü sınırlandırmalara maruz kalıyorlar,

but schooling is there in the world today.

ama bugün eğitimde dünyanın geldiği yer burası.

Now, we miss the majority.

Şimdi, çoğunluğu kaçırıyoruz.

When you answer, you answer according to the worst places,

Cevap verdiğinizde, en kötü yerlere göre cevap veriyorsunuz.

and there you are right, but you miss the majority.

Ve orada haklısınız, ama çoğunluğu kaçırıyorsunuz.

What about poverty?

Peki yoksulluk konusunda?

Well, it's very clear that poverty here

Burada yoksulluk gayet açık şekilde,

was almost halved,

neredeyse yarıya inmiş

and in U.S., when we asked the public,

ve Birleşik Devletler'de hakla sorduğumuzda,

only five percent got it right.

sadece %5 doğru noktada.

And you?

Peki siz?

Ah, you almost made it to the chimps.

Neredeyse şempanzelere yetiştiniz.

(Laughter) (Applause)

(Kahkaha) (Alkış)

That little, just a few of you!

Çok ufak, çok az bir kısmınız!

There must be preconceived ideas, you know.

Bazı basmakalıp düşünceler var biliyorsunuz.

And many in the rich countries,

Ve pek çok zengin ülkede,

they think that oh, we can never end extreme poverty.

asla aşırı yoksulluğun bitirilemeyeceğini düşünenler var.

Of course they think so,

Tabii ki böyle düşünüyorlar,

because they don't even know what has happened.

çünkü neler olduğu hakkında bir fikirleri bile yok.

The first thing to think about the future

Gelecek hakkında düşünmenin ilk yolu,

is to know about the present.

şu an hakkında bilgi sahibi olmaktır.

These questions were a few of the first ones

Bu sorular Gapminder Vakfında yürüttüğümüz Cehalet Projesinin

in the pilot phase of the Ignorance Project

başlangıç evresindekilerden

in Gapminder Foundation that we run,

sadece bir kaç tanesi.

and it was started, this project, last year

Ve bu proje, geçen yıl başlatıldı,

by my boss, and also my son, Ola Rosling. (Laughter)

patronum ve aynı zamanda oğlum Ola Rosling tarafından. (Kahkahalar)

He's cofounder and director,

Kendisi kuruculardan ve yönetici

and he wanted, Ola told me

ve istediği, bana bunu söyledi;

we have to be more systematic

yıkıcı bir cehaletle savaşırken,

when we fight devastating ignorance.

daha sistemli olmalıyız.

So already the pilots reveal this,

Ve ilk çalışmalar şunu gösteriyor,

that so many in the public score worse than random,

halk içinde rastgele tercihlerden daha kötü yapan çok fazla insan var,

so we have to think about preconceived ideas,

bu yüzden bu basmakalıp fikirler hakkında düşünmemiz gerek,

and one of the main preconceived ideas

ve bunlar arasındaki temel düşüncelerden biri,

is about world income distribution.

dünyadaki gelir dağılımı hakkında.

Look here. This is how it was in 1975.

Buraya bakın. 1975'te durum böyleydi.

It's the number of people on each income,

Bu her gelirden insanların sayısı,

from one dollar a day —

günde 1 dolardan itibaren —

(Applause)

(Alkış)

See, there was one hump here,

Gördünüz mü burda bir tepe var,

around one dollar a day,

günde bir dolar civarında,

and then there was one hump here

birde burda bir tepe var,

somewhere between 10 and 100 dollars.

10 ile 100 dolar arasında bir yerde.

The world was two groups.

Dünya iki gruptu.

It was a camel world, like a camel with two humps,

Deve gibiydi, iki hörgüçlü bir deve

the poor ones and the rich ones,

fakirler ve zenginler

and there were fewer in between.

ve arada kalan bir kaçı.

But look how this has changed:

Ama bakın nasıl değişti:

As I go forward, what has changed,

İleri gittikçe, ne değişmiş,

the world population has grown,

dünya nüfusu çoğaldı

and the humps start to merge.

ve hörgüçler birleşmeye başladı.

The lower humps merged with the upper hump,

Alçaktaki hörgüç yüksektekiyle birleşti ve

and the camel dies and we have a dromedary world

deve öldü ve tek hörgüçlü bir dünyamız oldu,

with one hump only.

sadece bir hörgüçle.

The percent in poverty has decreased.

Yoksulluk oranı azaldı.

Still it's appalling

Hala çok fazla kişinin

that so many remain in extreme poverty.

aşırı yoksul olarak kalması çok korkunç.

We still have this group, almost a billion, over there,

Hâlâ böyle insanlar var, nerdeyse bir milyar kişi

but that can be ended now.

ama bu şimdi sonlandırılabilir.

The challenge we have now

Şimdiki zorlu görevimiz

is to get away from that, understand where the majority is,

bundan uzak durmak, çoğunluğun nerede olduğunu anlamak

and that is very clearly shown in this question.

ve bu soruda da bu açıkça gözüküyor.

We asked, what is the percentage of the world's

Şu bizim yıllardır kızamık ve diğer şeylere

one-year-old children who have got those

karşı kullandığımız basit aşıları

basic vaccines against measles and other things

kullanan bir yaşındaki çocukların

that we have had for many years:

dünyadaki oranı nedir diye sorduk:

20, 50 or 80 percent?

Yüzde 20, 50 ya da 80?

Now, this is what the U.S. public and the Swedish answered.

Şimdi, bunlar Birleşik Devletler halkının ve İsveçlilerin cevapları.

Look at the Swedish result:

İsveçlilerinkine bakalım:

you know what the right answer is.

Doğru cevap hangisi biliyorsunuz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Who the heck is a professor of global health in that country?

Yahu kim bu ülkede küresel sağlık profesörü?

Well, it's me. It's me.

Benim tabii ki. Benim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

It's very difficult, this. It's very difficult.

Bu çok zor. Çok zor.

(Applause)

(Alkış)

However, Ola's approach

Şu var ki, Ola'nın ne bildiğimizi ölçmeye

to really measure what we know made headlines,

olan yaklaşımı gazetelere manşet oldu.

and CNN published these results on their web

CNN bu sonuçları internet sitesinde gösterdi ve

and they had the questions there, millions answered,

milyonların cevapladığı sorular ordaydı ve

and I think there were about 2,000 comments,

sanırım 2000 civarı yorum vardı.

and this was one of the comments.

Ve yorumlardan biri şuydu:

"I bet no member of the media passed the test," he said.

"Eminim ki hiçbir basın mensubu bu testi geçememiştir."

So Ola told me, "Take these devices.

Ola bana dedi ki; "Al bu cihazları.

You are invited to media conferences.

Basın konferanslarına davetlisin sen.

Give it to them and measure what the media know."

Bunu onlara ver ve ne biliyorlar ölç bakalım."

And ladies and gentlemen,

İşte bayanlar ve baylar,

for the first time, the informal results

ilk kez, Amerikan basınıyla yapılan bir konferansın

from a conference with U.S. media.

gayriresmi sonuçları burada.

And then, lately, from the European Union media.

Ve sonra, yakın zamanda, Avrupa Birliği medyasından gelen sonuçlar.

(Laughter)

(Kahkahalar)

You see, the problem is not that people

Gördünüz mü, problem insanların

don't read and listen to the media.

basını takip etmemesi değil.

The problem is that the media doesn't know themselves.

Problem basının daha kendisini bilmemesi.

What shall we do about this, Ola?

Bu konuda ne yapmalıyız, Ola?

Do we have any ideas?

Hiç fikrimiz var mı?

(Applause)

(Alkış)

Ola Rosling: Yes, I have an idea, but first,

Ola Rosling: Evet, bir fikrim var, ama önce

I'm so sorry that you were beaten by the chimps.

şempanzeler tarafından yenildiğiniz için çok üzgünüm.

Fortunately, I will be able to comfort you

Neyse ki, ben bunun neden sizin suçunuz olmadığını

by showing why it was not your fault, actually.

göstererek sizi rahatlatacağım aslında.

Then, I will equip you with some tricks

Ardından, bir daha ki sefere şempanzeleri yenmeniz için

for beating the chimps in the future.

sizi bir kaç numarayla donatacağım.

That's basically what I will do.

Basitçe yapacaklarım bunlar.

But first, let's look at why are we so ignorant,

Ama önce, neden bu kadar cahiliz ona bir bakalım.

and it all starts in this place.

Hepsi burada başlıyor.

It's Hudiksvall. It's a city in northern Sweden.

Hudiksvall. İsveç'in kuzeyinde bir şehir.

It's a neighborhood where I grew up,

Benim büyüdüğüm ve

and it's a neighborhood with a large problem.

büyük bir probleme sahip bir muhit.

Actually, it has exactly the same problem

Aslında, sizin büyüdüğünüz yerlerin de

which existed in all the neighborhoods

sahip olduğu

aynı probleme sahip.

where you grew up as well.

It was not representative. Okay?

Bu temsili değildi. Tamam mı?

It gave me a very biased view

Bana bu gezegende yaşamın nasıl olduğuyla ilgili

of how life is on this planet.

çok önyargılı bir bakış kazandırmıştı.

So this is the first piece of the ignorance puzzle.

Dolayısıyla, bu cahiliyet yapbozunun ilk parçası.

We have a personal bias.

Kişisel önyargılarımız var.

We have all different experiences

Dahil olduğumuz topluluklar ve

from communities and people we meet,

tanıştığımız insanlar bize farklı deneyimler kazandırıyor.

and on top of this, we start school,

Üstüne üstlük, okula başlıyoruz ve

and we add the next problem.

bir diğer problemi eklemiş oluyoruz.

Well, I like schools,

Yani, okulları seviyorum

but teachers tend to teach outdated worldviews,

ama öğretmenler zaman aşımına uğramış dünya görüşlerini öğretmeye meyilli

because they learned something when they went to school,

çünkü okulda bir şeyler öğrendiler ve

and now they describe this world to the students

şimdi hiçbir art niyet olmaksızın

without any bad intentions,

o dünyayı öğrencilere aktarıyorlar.

and those books, of course, that are printed

Ve o kitaplar, tabii ki, basılı olanlar

are outdated in a world that changes.

bu değişen dünyada demode kalıyorlar.

And there is really no practice

Ve öğretim materyallerini

to keep the teaching material up to date.

güncel tutmak için hiçbir uygulama yok gerçekten.

So that's what we are focusing on.

Odaklandığımız şey de bu.

So we have these outdated facts

Demek ki, elimizde

kişisel önyargılarımızın üzerine eklediğimiz demode unsurlar var.

added on top of our personal bias.

What happens next is news, okay?

Bir sonraki adım haberler, tamam mı?

An excellent journalist knows how to pick

Kusursuz bir gazeteci haber olacak

the story that will make headlines,

hikayeleri toplamasını bilir

and people will read it because it's sensational.

ve insanlar da bunu okuyacaktır çünkü sansasyonel.

Unusual events are more interesting, no?

Sıradışı olaylar daha ilgi çekici, değil mi?

And they are exaggerated,

Ve abartılmışlardır,

and especially things we're afraid of.

özellikle korktuğumuz şeyler.

A shark attack on a Swedish person

İsveçli bir kimsenin başına gelen köpek balığı saldırısı

will get headlines for weeks in Sweden.

haftalarca başlıkları süsleyecektir İsveç'te.

So these three skewed sources of information

Yani bu üç çarpık bilgi kaynağından

were really hard to get away from.

uzaklaşmak çok zordu, değil mi?

They kind of bombard us

Bir bakıma bizi bombardımana tutup

and equip our mind with a lot of strange ideas,

zihnimizi bir sürü garip fikirlerle donatıyorlar

and on top of it we put the very thing

ve biz de bunun üstüne bizi insan yapan en önemli şeyi,

that makes us humans, our human intuition.

insani sezgimizi koyuyoruz.

It was good in evolution.

Bu evrim sırasında iyiydi.

It helped us generalize

Bu genelleme yapmamıza

and jump to conclusions very, very fast.

ve anlamadan hemen sonuca varmamıza yardım etti.

It helped us exaggerate what we were afraid of,

Korktuğumuz şeyleri abartmamıza yardım etti.

and we seek causality where there is none,

Olmayan yerde aciliyet arıyoruz ve

and we then get an illusion of confidence

sonrasında, ortalamanın üstünde

where we believe that we are the best car drivers,

en iyi sürücülerin biz olduğumuza dair

above the average.

özgüven yanılsaması ediniyoruz.

Everybody answered that question,

Herkes şu soruyu cevapladı,

"Yeah, I drive cars better."

"Evet, ben daha iyi araba sürüyorum."

Okay, this was good evolutionarily,

Tamam, bu evrimsel olarak iyiydi ama

but now when it comes to the worldview,

konu dünya görüşüne gelince,

it is the exact reason why it's upside down.

bunun tepe taklak olmasının sebebi de aynı.

The trends that are increasing are instead falling,

Düşeceğine yükselen trendler

and the other way around,

ve bir de tam tersi,

and in this case, the chimps use our intuition against us,

bu durumda şempanzeler bizim sezgilerimizi bize karşı kullanıyorlar ve

and it becomes our weakness instead of our strength.

bu bizim güçlü yanımız olacağına zayıflığımız oluyor.

It was supposed to be our strength, wasn't it?

Güya güçlü yanımız olmalıydı, değil mi?

So how do we solve such problems?

Peki böyle problemleri nasıl çözüyoruz?

First, we need to measure it,

İlk olarak ölçmemiz sonra da

and then we need to cure it.

tedavi etmemiz lazım.

So by measuring it we can understand

Bunu ölçerek cahilliğin yapısının

what is the pattern of ignorance.

ne olduğunu anlayabiliriz.

We started the pilot last year,

Geçen sene kılavuzu başlattık,

and now we're pretty sure that we will encounter

şimdi eminiz ki bütün dünyada

a lot of ignorance across the whole world,

bir sürü cahillikle karşı karşıya geleceğiz

and the idea is really to

ve fikir, bunu gerçekten

scale it up to all domains

iklim, nesli tükenen türler, insan hakları,

or dimensions of global development,

cinsiyet eşitliği, enerji, finans gibi

such as climate, endangered species, human rights,

tüm alanlara ya da küresel gelişme

gender equality, energy, finance.

boyutlarına yükseltmek.

All different sectors have facts,

Her sektörün kendi gerçekleri

and there are organizations trying to spread

ve bu gerçekler hakkında farkındalık

awareness about these facts.

yaymaya çalışan kuruluşlar var.

So I've started actually contacting some of them,

Ben de gerçekten bazılarıyla iletişime geçerek,

like WWF and Amnesty International and UNICEF,

Dünya Doğayı Koruma Vakfı, Uluslararası Af Örgütü ve UNICEF gibi

and asking them, what are your favorite facts

ve onlara halkın bilmediğini düşündükleri

which you think the public doesn't know?

gerçekleri sorarak başladım.

Okay, I gather those facts.

Tamam, bu gerçekleri bir araya getirdim.

Imagine a long list with, say, 250 facts.

Diyelim ki 250 maddeli, uzun bir liste düşünün.

And then we poll the public

Sonra halka soruyoruz ve

and see where they score worst.

en kötü sayıyı nerede aldıklarını görüyoruz.

So we get a shorter list

Ve berbat sonuçların olduğu

with the terrible results,

daha kısa bir liste hazırlıyoruz,

like some few examples from Hans,

Hans'ın verdiği örnektekiler gibi

and we have no problem finding these kinds

ki bu berbat sonuçları bulurken

of terrible results.

hiç zorluk çekmiyoruz.

Okay, this little shortlist, what are we going to do with it?

Tamam, kısa liste burada, ne yapacağız onunla?

Well, we turn it into a knowledge certificate,

Onu bir bilgi sertifikasına dönüştürüyoruz,

a global knowledge certificate,

bir küresel bilgi sertifikası.

which you can use, if you're a large organization,

Ve eğer büyük bir organizasyon ya da okul

a school, a university, or maybe a news agency,

ya da bir üniversite ya da belki bir haber ajansıysan

to certify yourself as globally knowledgeable.

bununla küresel olarak bilgili olduğunu tasdikleyebilirsin.

Basically meaning, we don't hire people

Yani, şempanzelerle aynı puanı yapanları

who score like chimpanzees.

işe almıyoruz.

Of course you shouldn't.

Tabii ki almamalısınız da.

So maybe 10 years from now,

Yani belki bundan 10 yıl sonra,

if this project succeeds,

eğer bu proje başarılı olursa,

you will be sitting in an interview

bir röportaj da bütün bu çılgın

having to fill out this crazy global knowledge.

küresel bilgileri aktarıyor olacaksınız.

So now we come to the practical tricks.

İşte şimdi pratik numaralara geliyoruz.

How are you going to succeed?

Nasıl başarılı olacaksınız?

There is, of course, one way,

Burada tabii ki bir yol var,

which is to sit down late nights

ki bu da gece geç saatlere kadar oturup

and learn all the facts by heart

bütün haberleri okuyarak

by reading all these reports.

bütün gerçekleri ezberlemek.

That will never happen, actually.

Aslında bu hiç gerçekleşmeyecek.

Not even Hans thinks that's going to happen.

Hans bile bunun gerçekleşeceğini düşünmüyor.

People don't have that time.

İnsanların bu kadar vakti yok.

People like shortcuts, and here are the shortcuts.

İnsanlar kestirme yolları sever ve işte kestirme yollar:

We need to turn our intuition into strength again.

Sezgilerimizi tekrar güce çevirmeliyiz.

We need to be able to generalize.

Genelleme yapabilmeliyiz.

So now I'm going to show you some tricks

Şimdi size yanlış düşüncelerin,

where the misconceptions are turned around

genel olarak kabul edilmiş kurallara döndüğü

into rules of thumb.

bir kaç numara göstereceğim.

Let's start with the first misconception.

İlk yanlış düşünceyle başlayalım.

This is very widespread.

Bu oldukça yaygın.

Everything is getting worse.

Her şey kötüye gidiyor.

You heard it. You thought it yourself.

Duydunuz. Kendiniz de düşündünüz.

The other way to think is, most things improve.

Düşünmenin diğer yolu, çoğu şey gelişiyor.

So you're sitting with a question in front of you

Önünüzde bir soruyla oturuyorsunuz ve emin değilsiniz.

and you're unsure. You should guess "improve."

"Gelişmek"i tahmin etmelisiniz.

Okay? Don't go for the worse.

Tamam mı? En kötüsünü düşünmeyin.

That will help you score better on our tests.

Bu testlerimizde daha iyi puanlar almanıza yardım edecek.

(Applause)

(Alkış)

That was the first one.

Bu ilkiydi.

There are rich and poor

Zenginler ve fakirler var

and the gap is increasing.

ve ara gittikçe açılıyor.

It's a terrible inequality.

Bu korkunç bir eşitsizlik.

Yeah, it's an unequal world,

Evet, bu eşit olmayan bir dünya ama

but when you look at the data, it's one hump.

verilere baktığın zaman bir yükselti var.

Okay? If you feel unsure,

Tamam mı? Emin olamıyorsan

go for "the most people are in the middle."

"Çoğu insan orta kararda." diye düşün.

That's going to help you get the answer right.

Bu sana cevabı doğru vermende yardım edecek.

Now, the next preconceived idea is

Şimdi, sıradaki yerleşmiş fikir;

first countries and people need to be very, very rich

sosyal gelişme gösterebilmeleri için

to get the social development

ülkelerin ve insanların çok zengin olmaları gerektiği.

like girls in school and be ready for natural disasters.

Okuyan kızlar ve doğal afetlere hazır olma durumu gibi.

No, no, no. That's wrong.

Hayır, hayır, hayır. Bu doğru değil.

Look: that huge hump in the middle

Bakın; şu ortadaki yükseltinin

already have girls in school.

halihazırda okula giden kızları var.

So if you are unsure, go for the

Emin değilseniz,

"çoğunluk zaten buna sahip" diye düşünün.

"the majority already have this,"

like electricity and girls in school, these kinds of things.

Elektrik ve okuyan kızlar gibi, bu tarz şeyler.

They're only rules of thumb,

Bunlar genel kurallar yani

so of course they don't apply to everything,

tabii ki her şeye uymuyorlar ama

but this is how you can generalize.

genelleyebilmenizin yolu bu.

Let's look at the last one.

Sonuncusuna bakalım.

If something, yes, this is a good one,

Eğer bir şey, evet, bu iyi,

sharks are dangerous.

köpek balıkları tehlikelidir.

No — well, yes, but they are not so important

Hayır- yani, evet, ama küresel istatistiklerde

in the global statistics, that is what I'm saying.

pek önemli değiller, söylemeye çalıştığım bu.

I actually, I'm very afraid of sharks.

Aslında ben köpek balıklarından çok korkuyorum.

So as soon as I see a question about things I'm afraid of,

Bu yüzden, korktuğum şeylerle alakalı bir soru gördüğümde,

which might be earthquakes, other religions,

depremler ya da diğer dinler olabilir,

maybe I'm afraid of terrorists or sharks,

belki ben teröristlerden ya da köpek balıklarından korkuyorum,

anything that makes me feel,

düşünün ki

assume you're going to exaggerate the problem.

problemi abartacakmışsınız gibi hissettiren her şey.

That's a rule of thumb.

Bu genel kabul görmüş bir kural.

Of course there are dangerous things that are also great.

Tabii ki aynı zamanda harika olan pek çok tehlikeli şey var.

Sharks kill very, very few. That's how you should think.

Köpek balıkları çok nadir öldürür. Böyle düşünmelisiniz.

With these four rules of thumb,

Bu dört genel kuralla,

you could probably answer better than the chimps,

büyük ihtimalle şempanzelerden daha iyi cevaplar verirsiniz.

because the chimps cannot do this.

Çünkü şempanzeler bunları yapamaz.

They cannot generalize these kinds of rules.

Bu tür kuralları genelleyemezler.

And hopefully we can turn your world around

Ve inşallah sizi düzlüğe çıkarabilip

and we're going to beat the chimps. Okay?

şempanzeleri yeneceğiz.Tamam mı?

(Applause)

(Alkış)

That's a systematic approach.

Bu sistematik bir yaklaşım.

Now the question, is this important?

Şimdi soru şu ki, bu önemli mi?

Yeah, it's important to understand poverty,

Evet, fakirliği anlamak,

extreme poverty and how to fight it,

sefaleti ve onunla nasıl savaşılacağını anlamak,

and how to bring girls in school.

kızları nasıl okula getireceğimizi anlamak.

When we realize that actually it's succeeding, we can understand it.

Aslında bunu anladığımızda bu başarmaktır, anlayabiliriz.

But is it important for everyone else

Ama bu, ölçeğin sonundaki zengini

who cares about the rich end of this scale?

umursayan herkes için önemli.

I would say yes, extremely important,

Aynı sebepten dolayı ben de

for the same reason.

evet, çok önemli derdim.

If you have a fact-based worldview of today,

Eğer günümüze dair gerçeğe dayalı bir dünya görüşünüz varsa,

you might have a chance to understand

gelecekte ne olacağını anlamak için

what's coming next in the future.

bir fırsatınız olabilir.

We're going back to these two humps in 1975.

1975'teki şu iki yükseltiye geri gelelim.

That's when I was born,

Bu ben doğduğum zaman ve

and I selected the West.

batıyı seçtim.

That's the current EU countries and North America.

Bu şu anki AB ülkeleri ve Kuzey Amerika.

Let's now see how the rest and the West compares

Şimdi geri kalanlar ve Batı ne kadar zengin olduğunuzu

in terms of how rich you are.

neye göre kıyaslıyor.

These are the people who can afford

Bunlar yurt dışına tatil için

to fly abroad with an airplane for a vacation.

uçakla gidebilen insanlar.

In 1975, only 30 percent of them lived

1975'te sadece %30'u AB ve Kuzey Amerika'dan

outside EU and North America.

farklı yerlerde yaşıyorlardı.

But this has changed, okay?

Ama bu değişti, tamam mı?

So first, let's look at the change up till today, 2014.

İlk olarak, bugüne kadarki değişime bakalım, 2014.

Today it's 50/50.

Bugün durum 50/50.

The Western domination is over, as of today.

Bugünden itibaren batı egemenliği sona erdi.

That's nice. So what's going to happen next?

Bu güzel. Peki şimdi ne olacak?

Do you see the big hump? Did you see how it moved?

Büyük yükseltiyi görüyor musunuz? Nasıl kaydı gördünüz mü?

I did a little experiment. I went to the IMF, International Monetary Fund, website.

Küçük bir deney yaptım. Uluslararası Para Fonu'nun internet sitesine girdim.

They have a forecast for the next five years of GDP per capita.

Gelecek beş yıla göre kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasıla için tahminleri var.

So I can use that to go five years into the future,

Her ülkenin gelir adaletsizliğinin aynı kaldığını düşünerek,

assuming the income inequality of each country is the same.

bunu beş yıl ileri gitmek için kullanabilirim.

I did that, but I went even further.

Bunu yaptım, hatta daha ileri gittim.

I used those five years for the next 20 years

Bu beş yılı diğer bir 20 yıl için kullandım,

with the same speed, just as an experiment what might actually happen.

bir deneyde gerçekten olabileceği gibi aynı hızı kullanarak.

Let's move into the future.

Hadi geleceğe gidelim.

In 2020, it's 57 percent in the rest.

2020'de geri kalan için %57.

In 2025, 63 percent.

2025'te %63.

2030, 68. And in 2035, the West is outnumbered in the rich consumer market.

2030, 68. Ve 2035'te zengin tüketen kesimde batı az kaldı.

These are just projections of GDP per capita into the future.

Bunlar sadece gelecekteki kişi başına düşen hasılanın yansımaları.

Seventy-three percent of the rich consumers

Zengin tüketicilerin yüzde 73'ü

are going to live outside North America and Europe.

Kuzey Amerika ve Avrupa'dan başka yerlerde yaşıyor olacak.

So yes, I think it's a good idea for a company to use this certificate

Yani evet, sanırım bir şirketin gelecekte gerçeğe dayalı

to make sure to make fact- based decisions in the future.

kararlar alması için bu sertifikayı kullanması iyi bir fikir.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

Bruno Giussani: Hans and Ola Rosling!

Bruno Giussani: Hans and Ola Rosling!