How not to be ignorant about the world | Hans and Ola Rosling

Hans and Ola Rosling: Làm thế nào để không thiếu hiểu biết về thế giới

Translator: Ngoc Minh Tran Reviewer: Ngoc Nguyen

Hans Rosling: I'm going to ask you

Hans Rosling: Tôi sẽ hỏi các bạn

three multiple choice questions.

câu hỏi với 3 đáp án để lựa chọn

Use this device. Use this device to answer.

Hãy dùng thiết bị này. Hãy dùng nó để trả lời

The first question is, how did the number

Câu hỏi đầu tiên là, số tử vong

of deaths per year

hàng năm

from natural disaster,

do các lý do thảm họa thiên nhiên

how did that change during the last century?

đã thay đổi như thế nào trong thế kỷ vừa qua?

Did it more than double,

Nó tăng gấp đôi

did it remain about the same in the world as a whole,

Nó giữ nguyên trên toàn thế giới

or did it decrease to less than half?

hay nó giảm đi một nửa?

Please answer A, B or C.

Xin hãy trả lời, A, B hay C

I see lots of answers. This is much faster than I do it at universities.

Tôi đã thấy rất nhiều câu trả lời. Thế này là nhanh hơn tôi làm ở các trường đại học đấy

They are so slow. They keep thinking, thinking, thinking.

Họ làm chậm quá. Họ cứ nghĩ, nghĩ và nghĩ

Oh, very, very good.

Ồ, rất rất tốt

And we go to the next question.

Nào chúng ta đi tiếp tới câu hỏi sau

So how long did women 30 years old

Phụ nữ ở độ tuổi 30

in the world go to school:

trên thế giới đi học bao lâu:

seven years, five years or three years?

7 năm, 5 năm hay 3 năm?

A, B or C? Please answer.

A, B hay C? Xin hãy trả lời.

And we go to the next question.

Nào chúng ta đi tiếp

In the last 20 years, how did the percentage

Trong 20 năm vừa qua, phần trăm

of people in the world

người trên thế giới

who live in extreme poverty change?

sống ở mức nghèo cùng cực thay đổi như thế nào?

Extreme poverty — not having enough food for the day.

Nghèo cùng cực - không có đủ thức ăn cho một ngày

Did it almost double,

Nó tăng gấp đôi

did it remain more or less the same,

Nó giữ nguyên gần như cũ

or did it halve?

hay nó giảm một nửa

A, B or C?

A, B hay C?

Now, answers.

Nào, bây giờ là câu trả lời

You see,

Các bạn thấy đấy

deaths from natural disasters in the world,

tử vong do thảm họa thiên nhiên trên thế giới

you can see it from this graph here,

bạn có thể thấy qua biểu đồ ở đây,

from 1900 to 2000.

từ 1900 đến 2000.

In 1900, there was about half a million people

Năm 1900, có khoảng nửa triệu người

who died every year from natural disasters:

bị chết hàng năm do các thảm họa thiên nhiên

floods, earthquakes, volcanic eruption, whatever, droughts.

lũ lụt, động đất, núi lửa, phun trào núi lửa, gì đó nữa, hạn hán.

And then, how did that change?

Sau đó, nó đã thay đổi ra sao?

Gapminder asked the public in Sweden.

Gapminder đã làm điều tra công cộng ở Thụy Điển

This is how they answered.

Đây là câu trả lời của họ

The Swedish public answered like this:

Người Thụy Điển trả lời thế này

Fifty percent thought it had doubled,

50 phần trăm nghĩ nó đã tăng gấp đôi

38 percent said it's more or less the same,

38 phần trăm nói rằng nó gần như giữ nguyên

12 said it had halved.

12 phần trăm nói nó giảm đi một nửa.

This is the best data from the disaster researchers,

Đây là số liệu tốt nhất từ các nhà nghiên cứu thảm họa

and it goes up and down,

và nó đi lên rồi xuống

and it goes to the Second World War,

ở giai đoạn chiến tranh thế giới thứ hai

and after that it starts to fall and it keeps falling

sau đó nó bắt đầu giảm và tiếp tục giảm

and it's down to much less than half.

và giảm xuống mức ít hơn một nửa.

The world has been much, much more capable

Thế giới đã trở nên có năng lực nhiều nhiều hơn

as the decades go by

so với hàng thập kỷ trước đó

to protect people from this, you know.

trong việc bảo vệ con người trước điều này, bạn thấy đó.

So only 12 percent of the Swedes know this.

Thế mà chỉ 12 phần trăm người Thụy Điển biết vậy

So I went to the zoo and I asked the chimps.

Thế là tôi đi tới sở thú và hỏi các con tinh tinh

(Laughter) (Applause)

(Cười) (Vỗ tay)

The chimps don't watch the evening news,

Mấy con tinh tinh đâu có xem chương trình tin tức buổi tối

so the chimps,

nên mấy con tinh tinh đó

they choose by random, so the Swedes answer worse than random.

chọn ngẫu nhiên, vậy là người Thụy Điển trả lời kém hơn cả lựa chọn ngẫu nhiên

Now how did you do?

Thế còn các bạn đã làm thế nào?

That's you.

Đây là các bạn

You were beaten by the chimps.

Các bạn bị bọn tinh tinh đánh bại

(Laughter)

(Cười)

But it was close.

Nhưng mà tỉ số sát nút

You were three times better than the Swedes,

Các bạn trả lời tốt hơn người Thụy Điển 3 lần

but that's not enough.

nhưng thế là chưa đủ.

You shouldn't compare yourself to Swedes.

Các bạn cũng không nên so sánh với người Thụy Điển

You must have higher ambitions in the world.

Các bạn phải có ước vọng cao hơn trong thế giới

Let's look at the next answer here: women in school.

Hãy nhìn vào câu trả lời tiếp theo: phụ nữ đi học

Here, you can see men went eight years.

Đây, các bạn có thể thấy là đàn ông đi học hết 8 năm

How long did women go to school?

Còn phụ nữ đi học hết bao lâu?

Well, we asked the Swedes like this,

Thế đấy, chúng tôi đã hỏi người Thụy Điển

and that gives you a hint, doesn't it?

và các bạn có gợi ý rồi đúng không?

The right answer is probably the one

Câu trả lời đúng có lẽ là

the fewest Swedes picked, isn't it?

câu mà ít người Thụy Điển nhất chọn, đúng không?

(Laughter)

(Cười)

Let's see, let's see. Here we come.

Hãy xem, hãy xem nào. Đây rồi.

Yes, yes, yes, women have almost caught up.

Vâng, vâng, vâng, phụ nữ gần bắt kịp với đàn ông

This is the U.S. public.

Đây là kết quả từ Mỹ

And this is you. Here you come.

Còn đây là các bạn. Xin mời

Ooh.

Ồ

Well, congratulations, you're twice as good as the Swedes,

Thế đấy, xin chúc mừng, các bạn trả lời tốt gấp hai lần người Thụy Điển

but you don't need me —

nhưng các bạn không cần tôi --

So how come? I think it's like this,

Thế tại sao? Tôi nghĩa là thế này

that everyone is aware that there are countries

mọi người đều biết rằng có nhiều quốc gia

and there are areas

và nhiều khu vực

where girls have great difficulties.

nơi mà trẻ em gái gặp nhiều khó khăn

They are stopped when they go to school,

các em bị ngăn cản khi các em đi học

and it's disgusting.

và điều đó thật kinh khủng.

But in the majority of the world,

Nhưng đa số trên thế giới

where most people in the world live,

nơi mà hầu hết mọi người sống

most countries, girls today go to school

ở hầu hết các quốc gia, các trẻ em gái ngày nay đều đi học

as long as boys, more or less.

như các em trai, khoảng như vậy

That doesn't mean that gender equity is achieved,

Điều đó không có nghĩa là bình đẳng giới đã đạt được mục tiêu

not at all.

Không hề

They still are confined to terrible, terrible limitations,

Điều đó vẫn bị giam hãm trong những giới hạn khủng khiếp, khủng khiếp

but schooling is there in the world today.

nhưng việc đến trường có tồn tại trên thế giới ngày nay

Now, we miss the majority.

Nào, chúng ta đã bỏ qua đa số

When you answer, you answer according to the worst places,

Khi bạn trả lời, bạn căn cứ vào những nơi tồi tệ nhất trên thế giới

and there you are right, but you miss the majority.

và ở đó thì các bạn đúng, nhưng các bạn quên mất đa số.

What about poverty?

Thế còn về nghèo đói?

Well, it's very clear that poverty here

Đấy, rất rõ là nạn nghèo đói ở đây

was almost halved,

đã được giảm xuống một nửa

and in U.S., when we asked the public,

và ở Mỹ, khi chúng tôi điều tra công cộng

only five percent got it right.

chỉ 5 phần trăm trả lời đúng

And you?

Còn các bạn?

Ah, you almost made it to the chimps.

A, các bạn gần trả lời đúng bằng bọn tinh tinh

(Laughter) (Applause)

(Cười) (Vỗ tay)

That little, just a few of you!

Rất sát nút, chỉ cần vài người thôi!

There must be preconceived ideas, you know.

Đó là do định kiến, các bạn biết đấy

And many in the rich countries,

ở nhiều quốc gia giàu có,

they think that oh, we can never end extreme poverty.

họ nghĩ rằng, ôi, chúng ta sẽ không bao giờ chấm dứt được nghèo đói cùng cực

Of course they think so,

Tất nhiên là họ nghĩ thế

because they don't even know what has happened.

bởi vì họ thậm chí không biết cái gì đã xảy ra

The first thing to think about the future

Điều đầu tiên khi nghĩ tới tương lai

is to know about the present.

là hiểu biết về hiện tại

These questions were a few of the first ones

Những câu hỏi trên là một vài trong số những câu đầu tiên

in the pilot phase of the Ignorance Project

trong giai đoạn thử nghiệm của dự án về sự thiếu hiểu biết - Ignorance Project

in Gapminder Foundation that we run,

của quỹ Gapminder mà chúng tôi hoạt động

and it was started, this project, last year

dự án này đã được khởi động năm ngoái

by my boss, and also my son, Ola Rosling. (Laughter)

do sếp đồng thời là con trai tôi, Ola Rosling (Cười)

He's cofounder and director,

Anh là người sáng lập và giám đốc

and he wanted, Ola told me

và anh muốn , Ola nói với tôi là

we have to be more systematic

chúng ta phải có tính hệ thống hơn nữa

when we fight devastating ignorance.

khi chúng ta chiến đấu với sự thiếu hiểu biết đầy nguy hiểm

So already the pilots reveal this,

Thử nghiệm đã cho thấy ngay điều này

that so many in the public score worse than random,

số đông trả lời kém hơn cả lựa chọn ngẫu nhiên,

so we have to think about preconceived ideas,

vì thế chúng ta phải suy nghĩ về những định kiến

and one of the main preconceived ideas

và một trong số định kiến chủ yếu đó là

is about world income distribution.

về sự phân chia thu nhập trên thế giới

Look here. This is how it was in 1975.

Hãy nhìn vào đây. Đây là tình hình của năm 1975

It's the number of people on each income,

Đó là số lượng người theo từng mức thu nhập

from one dollar a day —

từ một đô la một ngày -

(Applause)

(Vỗ tay)

See, there was one hump here,

Bạn thấy đó, có một cái bướu ở đây

around one dollar a day,

khoảng một đô la một ngày

and then there was one hump here

và tiếp theo có một cái bướu khác ở đây

somewhere between 10 and 100 dollars.

ở mức đâu đó giữa 10 và 100 đô lâ

The world was two groups.

Thế giới có hai nhóm

It was a camel world, like a camel with two humps,

Đó là thế giới lạc đà, giống như con lạc đà có 2 cái bướu

the poor ones and the rich ones,

Nhóm nghèo và nhóm giàu

and there were fewer in between.

và một số ít hơn ở giữa

But look how this has changed:

Nhưng hãy nhìn xem nó đã thay đổi thế nào

As I go forward, what has changed,

Khi tôi đẩy nó xa hơn, cái gì đã thay đổi

the world population has grown,

dân số thế giới tăng lên

and the humps start to merge.

hai cái bướu chập lại làm một

The lower humps merged with the upper hump,

Cái bướu nhỏ nhập vào cái bướu to

and the camel dies and we have a dromedary world

thế là con lạc đà tiêu tùng, chúng ta có một thế giới của lạc đà Ả rập

with one hump only.

chỉ với một cái bướu thôi

The percent in poverty has decreased.

Phần trăm nghèo đói đã giảm đi

Still it's appalling

Tuy nhiên nó vẫn rất đáng sợ

that so many remain in extreme poverty.

vì vẫn có rất nhiều người sống ở mức nghèo đói cùng cực

We still have this group, almost a billion, over there,

Chúng ta lại có nhóm này, gần 1 triệu, ở đó,

but that can be ended now.

nhưng nó có thể kết thúc được

The challenge we have now

Thử thách mà chúng ta đang có

is to get away from that, understand where the majority is,

là thoát ra khỏi điều đó, hiểu được đa số nằm ở đâu

and that is very clearly shown in this question.

và điều này được thể hiện rất rõ trong câu hỏi này

We asked, what is the percentage of the world's

Chúng tôi hỏi, phần trăm của

one-year-old children who have got those

trẻ em một tuổi trên thế giới đã được

basic vaccines against measles and other things

tiêm chủng cơ bản phòng chống thủy đậu và các bệnh khác

that we have had for many years:

mà chúng ta đã làm trong rất nhiều năm qua

20, 50 or 80 percent?

là 20, 50 hay 80 phần trăm?

Now, this is what the U.S. public and the Swedish answered.

Nào, đây là câu trả lời của người Mỹ và của người Thụy Điển

Look at the Swedish result:

Hãy nhìn vào kết quả của người Thụy Điển

you know what the right answer is.

giờ thì bạn biết câu trả lời nào là câu đúng rồi

(Laughter)

(Cười)

Who the heck is a professor of global health in that country?

Ông quái nào mà là giáo sư về y tế cộng đồng của cái nước này?

Well, it's me. It's me.

Đó là tôi, đó là tôi đấy.

(Laughter)

(Cười)

It's very difficult, this. It's very difficult.

Khổ quá, khổ quá các bạn ạ

(Applause)

(Vỗ tay)

However, Ola's approach

Tuy nhiên, phương pháp tiếp cận của Ola

to really measure what we know made headlines,

để đo được những gì chúng ta biết đã thu hút chú ý

and CNN published these results on their web

và CNN đã phát đi các kết quả này trên trang web của họ

and they had the questions there, millions answered,

và họ đưa ra các câu hỏi, hàng triệu câu trả lời

and I think there were about 2,000 comments,

và tôi nghĩ có khoảng 2000 bình luận

and this was one of the comments.

và đây là một trong các lời bình luận

"I bet no member of the media passed the test," he said.

Anh ta nói "Tôi cá là chẳng có ai của giới truyền thông qua được bài kiểm tra này''

So Ola told me, "Take these devices.

Thế là Ola bảo tôi "Bố cầm lấy thiết bị này

You are invited to media conferences.

bố được mời đến hội thảo của báo chí

Give it to them and measure what the media know."

bố đưa cho họ và đo xem giới truyền thông biết gì''

And ladies and gentlemen,

và thưa các quý ông, quý bà

for the first time, the informal results

lần đầu tiên, kết quả không chính thức

from a conference with U.S. media.

từ một hội thảo với truyền thông nước Mỹ

And then, lately, from the European Union media.

Sau đó, mới đây là truyền thông của Liên minh Châu Âu

(Laughter)

(Cười)

You see, the problem is not that people

Các bạn thấy đấy, vấn đề không phải ở chỗ người ta

don't read and listen to the media.

không đọc, không nghe truyền thông

The problem is that the media doesn't know themselves.

Vấn đề là ở chỗ truyền thông tự họ chẳng biết gì

What shall we do about this, Ola?

Thế chúng ta phải làm gì đây, Ola?

Do we have any ideas?

Chúng ta có ý tưởng nào không?

(Applause)

(Vỗ tay)

Ola Rosling: Yes, I have an idea, but first,

Ola Rosling: Vâng, tôi có một ý tưởng, nhưng trước hết

I'm so sorry that you were beaten by the chimps.

Tôi xin lỗi vì các bạn bị bọn tinh tinh đánh bại

Fortunately, I will be able to comfort you

May mắn là tôi có thể an ủi các bạn

by showing why it was not your fault, actually.

bằng cách chứng minh đó thực ra không phải là lỗi của các bạn.

Then, I will equip you with some tricks

Sau đó tôi sẽ hướng dẫn các bạn một vài mẹo

for beating the chimps in the future.

để thắng được lũ tinh tinh trong tương lai

That's basically what I will do.

Đó cơ bản là những gì tôi sẽ làm

But first, let's look at why are we so ignorant,

Đầu tiên, hãy xét đến việc tại sao chúng ta lại thiếu hiểu biêt đến thế

and it all starts in this place.

và tất cả bắt đầu ở nơi này

It's Hudiksvall. It's a city in northern Sweden.

Đây là Hudiksvall. Một thành phố ở phía bắc Thụy Điển

It's a neighborhood where I grew up,

Đây là nơi gần kề với nơi tôi lớn lên

and it's a neighborhood with a large problem.

Đây cũng là nơi gần kề với cả một vấn đề to lớn

Actually, it has exactly the same problem

Thực ra, nó có những vấn đề giống hệt

which existed in all the neighborhoods

như mọi nơi khác

where you grew up as well.

nơi mà bạn lớn lên

It was not representative. Okay?

Nó không có tính chất đại diện đâu, được chứ?

It gave me a very biased view

Nó đem lại cho tôi cái nhìn thiên lệch

of how life is on this planet.

về cuộc sống trên hành tinh này

So this is the first piece of the ignorance puzzle.

Đó chính là miếng ghép đầu tiên của mảng ghép hình của sự thiếu hiểu biết

We have a personal bias.

Chúng ta đều có sự thiên vị cá nhân

We have all different experiences

Chúng ta đều có các kinh nghiệm khác nhau

from communities and people we meet,

từ cộng đồng và con người mà chúng ta gặp

and on top of this, we start school,

và hơn hết cả, chúng ta đi học

and we add the next problem.

chúng ta tiếp tục vấn đề ở đây

Well, I like schools,

Tôi thích trường học

but teachers tend to teach outdated worldviews,

nhưng các giáo viên có vẻ như dạy về quan điểm thế giới đã lạc hậu

because they learned something when they went to school,

vì họ học được những điều đó khi họ đi tới trường

and now they describe this world to the students

và bây giờ họ mô tả thế giới đó cho học sinh của mình

without any bad intentions,

không có ý đồ xấu gì cả

and those books, of course, that are printed

và những quyển sách đó, tất nhiên, đã được in ra

are outdated in a world that changes.

và lạc hậu đi trong một thế giới đã thay đổi

And there is really no practice

Hiện không có một chút thực hành nào

to keep the teaching material up to date.

để giảng dạy các tài liệu cập nhật

So that's what we are focusing on.

Và đó là điều chúng tôi tập trung vào

So we have these outdated facts

Chúng ta có những số liệu lạc hậu

added on top of our personal bias.

kết hợp với sự thiên vị cá nhân của chúng ta

What happens next is news, okay?

Điều tiếp theo xảy sẽ là tin tức

An excellent journalist knows how to pick

Một nhà báo xuất sắc sẽ biết phải lựa chọn

the story that will make headlines,

câu chuyện thế nào để đưa nó lên tít lớn

and people will read it because it's sensational.

và mọi người sẽ đọc nó bởi nó giật gân

Unusual events are more interesting, no?

Những sự kiện bất thường thì sẽ thú vị hơn, đúng không?

And they are exaggerated,

Những câu chuyện được phóng đại lên

and especially things we're afraid of.

đặc biệt là những điều chúng ta sợ

A shark attack on a Swedish person

Cá mập tấn công một người Thụy Điển

will get headlines for weeks in Sweden.

trở thành hàng tít chính trong hàng tuần ở Thụy Điển.

So these three skewed sources of information

Có ba nguồn thông tin bị bóp méo

were really hard to get away from.

thật sự rất khó để xóa bỏ nó

They kind of bombard us

Chúng tấn công tới tấp chúng ta

and equip our mind with a lot of strange ideas,

và lấp đầy tâm trí chúng ta với những ý nghĩ kỳ quặc

and on top of it we put the very thing

và hơn hết, chúng ta chọn những thứ

that makes us humans, our human intuition.

làm cho chúng ta rất con người, trực giác bản năng của chúng ta

It was good in evolution.

Điều này tốt trong quá trình tiến hóa

It helped us generalize

Nó giúp chúng ta khái quát hóa

and jump to conclusions very, very fast.

và đi đến kết luận rất, rất nhanh

It helped us exaggerate what we were afraid of,

Nó giúp chúng ta thổi phồng những gì chúng ta sợ hãi

and we seek causality where there is none,

và chúng ta tìm nguyên nhân khi mà thực ra thì không có

and we then get an illusion of confidence

và chúng ta có ảo tưởng của sự tự tin

where we believe that we are the best car drivers,

khi mà chúng ta tin rằng chúng ta là những tay lái xe cự phách

above the average.

trên mức trung bình

Everybody answered that question,

Mọi người đã trả lời câu hỏi đó

"Yeah, I drive cars better."

"Vâng, tôi lái xe tốt hơn''

Okay, this was good evolutionarily,

Được rồi, điều đó tốt theo tiến hóa

but now when it comes to the worldview,

nhưng bây giờ vấn đề là quan điểm về thế giới

it is the exact reason why it's upside down.

Đó chính là nguyên nhân tại sao nó lại hoàn toàn ngược lại

The trends that are increasing are instead falling,

Chiều hướng mà tăng lên thì thực ra giảm xuống

and the other way around,

và ngược lại

and in this case, the chimps use our intuition against us,

trong trường hợp này, các con tinh tinh sử dụng trực giác để thắng chúng ta

and it becomes our weakness instead of our strength.

điều đó trở thành điểm yếu của chúng ta, thay vì điểm mạnh

It was supposed to be our strength, wasn't it?

Mà nó lẽ ra phải là điểm mạnh của chúng ta, phải không?

So how do we solve such problems?

Thế thì chúng ta giải quyết vấn đề như thế nào?

First, we need to measure it,

Đầu tiên, chúng ta cần đo được nó

and then we need to cure it.

rồi chúng ta cần cứu chữa nó

So by measuring it we can understand

Và bằng cách đo nó, chúng ta có thể hiểu

what is the pattern of ignorance.

cái gì là nguyên mẫu của sự thiếu hiểu biết

We started the pilot last year,

Chúng tôi bắt đầu thử nghiệm năm ngoái

and now we're pretty sure that we will encounter

và bây giờ chúng tôi chắc chắn rằng chúng tôi sẽ trạm trán với

a lot of ignorance across the whole world,

rất nhiều sự thiếu hiểu biết trên khắp thế giới

and the idea is really to

Ý tưởng là thật sự

scale it up to all domains

phân chia nó theo các lĩnh vực

or dimensions of global development,

hay quy mô của phát triển toàn cầu

such as climate, endangered species, human rights,

ví dụ như khí hậu, các loài có nguy cơ tuyệt chủng, nhân quyền

gender equality, energy, finance.

bình đẳng giới, năng lượng, tài chính

All different sectors have facts,

Tất cả các lĩnh vực khác nhau đều có số liệu riêng

and there are organizations trying to spread

và có nhiều tổ chức đang cố gắng

awareness about these facts.

nâng cao ý thức về các số liệu đó

So I've started actually contacting some of them,

Tôi đã bắt đầu liên hệ với một số tổ chức đó

like WWF and Amnesty International and UNICEF,

như WWF Quỹ động vật hoang dã, Tổ chức Ân xá quốc tế hay UNICEF

and asking them, what are your favorite facts

và hỏi họ, các số liệu thú vị của các vị là gì

which you think the public doesn't know?

mà các vị nghĩ công chúng không biết?

Okay, I gather those facts.

Và tôi thu thập các số liệu đó

Imagine a long list with, say, 250 facts.

Hãy tưởng tượng một danh sách dài, cứ cho là 250 số liệu

And then we poll the public

sau đó chúng tôi làm thăm dò công cộng

and see where they score worst.

và xem họ ghi điểm kém nhất ở đâu

So we get a shorter list

Rồi chúng tôi rút ngắn danh sách lại

with the terrible results,

với những kết quả tệ hại

like some few examples from Hans,

như những ví dụ từ giáo sư Hans

and we have no problem finding these kinds

và chúng tôi không gặp vấn đề gì khi tìm những kiểu

of terrible results.

kết quả tệ hại như vậy

Okay, this little shortlist, what are we going to do with it?

Thế thì, với danh sách rút ngắn, chúng tôi làm gì với nó?

Well, we turn it into a knowledge certificate,

Chúng tôi biến nó thành một chứng chỉ về kiến thức

a global knowledge certificate,

một chứng chỉ về kiến thức toàn cầu

which you can use, if you're a large organization,

mà bạn có thể sử dụng, nếu bạn là một tổ chức lớn

a school, a university, or maybe a news agency,

một trường học, một đại học hoặc có thể là một thông tấn xã

to certify yourself as globally knowledgeable.

để mà chứng nhận bản thân bạn được trang bị kiến thức toàn cầu

Basically meaning, we don't hire people

nói chung, chúng tôi không thuê những người

who score like chimpanzees.

trả lời như những con tinh tinh

Of course you shouldn't.

Tất nhiên là không nên làm thế

So maybe 10 years from now,

Có lẽ trong 10 năm nữa

if this project succeeds,

nếu dự án này thành công

you will be sitting in an interview

bạn sẽ ở trong một cuộc phỏng vấn

having to fill out this crazy global knowledge.

và phải trả lời các kiến thức toàn cầu điên rồ này

So now we come to the practical tricks.

Bây giờ chúng ta sẽ học những mẹo thật sự

How are you going to succeed?

Bạn sẽ làm thế nào để thành công?

There is, of course, one way,

Tất nhiên là có cách rồi

which is to sit down late nights

đó là ngồi xuống mỗi tối

and learn all the facts by heart

và học thuộc lòng các số liệu này

by reading all these reports.

bằng cách đọc tất cả các báo cáo đó.

That will never happen, actually.

Điều đó thật ra sẽ không bao giờ xảy ra

Not even Hans thinks that's going to happen.

Ngay cả giáo sư Hans cũng nghĩ nó không bao giờ xảy ra

People don't have that time.

Người ta không có thời gian cho nó

People like shortcuts, and here are the shortcuts.

Người ta thích đường tắt, và đây là đường tắt

We need to turn our intuition into strength again.

Chúng ta cần biến trực giác của mình thành sức mạnh

We need to be able to generalize.

Chúng ta cần phải biết khái quát

So now I'm going to show you some tricks

Bây giờ tôi sẽ chỉ cho bạn một vài mẹo nhỏ

where the misconceptions are turned around

ở chỗ mà nhận thức sai lầm đổi chiều

into rules of thumb.

theo quy tắc của kinh nghiệm

Let's start with the first misconception.

Hãy bắt đầu với nhận thức sai đầu tiên

This is very widespread.

Điều này rất phổ biến

Everything is getting worse.

Mọi thứ đang trở nên tồi tệ hơn

You heard it. You thought it yourself.

Bạn nghe thấy vậy. Và bạn thầm nghĩ

The other way to think is, most things improve.

Cách nghĩ khác là hầu hết mọi thứ đều tiến bộ

So you're sitting with a question in front of you

Và bạn ngồi với câu hỏi trước mặt

and you're unsure. You should guess "improve."

và bạn không chắc chắn. Bạn nên đoán "tiến bộ''

Okay? Don't go for the worse.

Được chứ? Đừng chọn cái kém hơn.

That will help you score better on our tests.

Điều đó sẽ giúp bạn trả lời các câu hỏi của chúng tôi tốt hơn

(Applause)

(Vỗ tay)

That was the first one.

Đó là cái đầu tiên

There are rich and poor

Có người giàu và người nghèo

and the gap is increasing.

và khoảng cách càng tăng lên

It's a terrible inequality.

Đó là sự bất bình đẳng khủng khiếp

Yeah, it's an unequal world,

Đúng, đây là một thế giới bất công

but when you look at the data, it's one hump.

nhưng khi bạn nhìn vào dữ liệu, có một cái bướu

Okay? If you feel unsure,

Bạn cảm thấy không chắc

go for "the most people are in the middle."

hãy tìm đến ''hầu hết mọi người đều ở mức giữa''

That's going to help you get the answer right.

điều đó sẽ giúp bạn trả lời câu hỏi đúng

Now, the next preconceived idea is

Nào, định kiến tiếp theo là

first countries and people need to be very, very rich

đầu tiên, các quốc gia và con người cần phải rất , rất giàu

to get the social development

để có thể có phát triển xã hội

like girls in school and be ready for natural disasters.

nhưng các em gái được đi học và sẵn sàng đối phó với các thảm họa thiên nhiên

No, no, no. That's wrong.

Không, không, không. Sai rồi

Look: that huge hump in the middle

Hãy nhìn này: cái bướu to ở giữa

already have girls in school.

ở đây các em gái đã được đi học rồi

So if you are unsure, go for the

Và nếu bạn không chắc, hãy nghĩ đến

"the majority already have this,"

''đa số đã có điều này rồi''

like electricity and girls in school, these kinds of things.

ví dụ những điều như có điện lực hay các em gái được đi học

They're only rules of thumb,

Đó chỉ là quy tắc của kinh nghiệm

so of course they don't apply to everything,

và tất nhiên nó không áp dụng cho tất cả mọi thứ

but this is how you can generalize.

nhưng đó là cách bạn khái quát hóa

Let's look at the last one.

Hãy nhìn vào điều cuối cùng

If something, yes, this is a good one,

Nếu một điều gì đó, vâng, ví dụ này rất hay

sharks are dangerous.

cá mập rất nguy hiểm

No — well, yes, but they are not so important

Không, vâng , nhưng chúng không quan trọng lắm

in the global statistics, that is what I'm saying.

trong thống kê toàn cầu, đó là điều tôi muốn nói

I actually, I'm very afraid of sharks.

Tôi thật ra rất sợ cá mập

So as soon as I see a question about things I'm afraid of,

Cứ khi nào tôi thấy câu hỏi về những điều tôi sợ

which might be earthquakes, other religions,

có thể về động đất, các tôn giáo khác,

maybe I'm afraid of terrorists or sharks,

có lẽ tôi sợ khủng bố hoặc cá mập

anything that makes me feel,

bất cứ cái gì làm cho tôi thấy

assume you're going to exaggerate the problem.

đoán được bạn sẽ thổi phồng vấn đề lên

That's a rule of thumb.

Đó là quy tắc theo kinh nghiệm

Of course there are dangerous things that are also great.

Đương nhiên, có những thứ rất nguy hiểm và cũng rất tuyệt

Sharks kill very, very few. That's how you should think.

Cá mập giết rất , rất ít người Đó là cách mà bạn nên nghĩ

With these four rules of thumb,

Với bốn quy tắc theo kinh nghiệm

you could probably answer better than the chimps,

bạn có thể đưa ra câu trả lời tốt hơn bọn tinh tinh

because the chimps cannot do this.

bởi vì chúng không thể làm thế được

They cannot generalize these kinds of rules.

Chúng không thể khái quát hóa những quy tắc này

And hopefully we can turn your world around

và hy vọng rằng chúng ta có thể biến đổi thế giới quanh ta

and we're going to beat the chimps. Okay?

và chúng ta sẽ chiến thắng bọn tinh tinh. Có được không ạ?

(Applause)

(Vỗ tay)

That's a systematic approach.

Đó là cách tiếp cận có hệ thống

Now the question, is this important?

Câu hỏi là liệu nó có quan trọng không?

Yeah, it's important to understand poverty,

Vâng, rất quan trọng để hiểu sự nghèo đói

extreme poverty and how to fight it,

nghèo đói cùng cực, và chiến đấu với nó

and how to bring girls in school.

và đưa các bé gái đến trường học

When we realize that actually it's succeeding, we can understand it.

Khi chúng ta nhận thấy rằng nó thật sự thành công, chúng ta có thể hiểu nó

But is it important for everyone else

Nhưng liệu nó có quan trọng với người khác

who cares about the rich end of this scale?

những người quan tâm đến sự kết thúc tốt đẹp của sự phân chia này

I would say yes, extremely important,

Tôi dám nói là có, thật sự quan trọng

for the same reason.

với cùng một lý do

If you have a fact-based worldview of today,

Nếu bạn có cái nhìn về thế giới ngày nay dựa trên số liệu thực tế

you might have a chance to understand

bạn sẽ có cơ hội để hiểu

what's coming next in the future.

điều gì sẽ xảy đến trong tương lai

We're going back to these two humps in 1975.

Chúng ta quay trở lại với hai cái bướu năm 1975

That's when I was born,

Đó là năm tôi sinh ra

and I selected the West.

Tôi chọn phương Tây

That's the current EU countries and North America.

Đó là các nước Châu Âu hiện tại và Bắc Mỹ

Let's now see how the rest and the West compares

Hãy so sánh phần còn lại và phương Tây

in terms of how rich you are.

ở khía cạnh bạn giàu như thế nào

These are the people who can afford

Có những người có thể chi trả

to fly abroad with an airplane for a vacation.

để bay ra nước ngoài cho kỳ nghỉ

In 1975, only 30 percent of them lived

Năm 1975, chỉ 30 phần trăm có thể

outside EU and North America.

đi ra khỏi Châu Âu và Bắc Mỹ

But this has changed, okay?

Nhưng điều này đã thay đổi, đúng không?

So first, let's look at the change up till today, 2014.

Hãy xem sự thay đổi cho đến hiện tại, 2014

Today it's 50/50.

Ngày nay, tỷ lệ là 50/50

The Western domination is over, as of today.

Sự thống trị của phương Tây đã kết thúc, hiện tại

That's nice. So what's going to happen next?

Thật tốt. Thế tiếp theo sẽ gì xảy ra?

Do you see the big hump? Did you see how it moved?

Bạn có thấy cái bướu to không? Bạn có thấy nó di chuyển ra sao không?

I did a little experiment. I went to the IMF, International Monetary Fund, website.

Tôi làm một thí nghiệm nhỏ. Tôi vào trang web của IMF Quỹ Tiền tệ quốc tế,

They have a forecast for the next five years of GDP per capita.

Họ có dự báo cho 5 năm tiếp theo tính theo GDP theo đầu người

So I can use that to go five years into the future,

Thế là tôi có thể sử dụng nó để xem 5 năm trong tương lai

assuming the income inequality of each country is the same.

giả sử rằng bất bình đẳng về thu nhập của các quốc gia vẫn như giữ nguyên

I did that, but I went even further.

Tôi đã làm thế, và tôi còn đi xa hơn

I used those five years for the next 20 years

Tôi sử dụng những 5 năm này cho 20 năm tới

with the same speed, just as an experiment what might actually happen.

với cùng tốc độ, chỉ là một thử nghiệm để xem có gì sẽ xảy ra

Let's move into the future.

Hãy đi tới thời gian tương lai

In 2020, it's 57 percent in the rest.

Năm 2020, 57 phần trăm của nhóm còn lại

In 2025, 63 percent.

Năm 2050, 63 phần trăm

2030, 68. And in 2035, the West is outnumbered in the rich consumer market.

2030, 68 phần trăm. Năm 2035, phương Tây thua trong thị trường tiêu thụ của người giàu

These are just projections of GDP per capita into the future.

Đó chỉ là sự dự đoán tương lai của GDP theo đầu người

Seventy-three percent of the rich consumers

73 phần trăm của người tiêu thụ giàu có

are going to live outside North America and Europe.

sẽ sống ngoài Bắc Mỹ và Châu Âu

So yes, I think it's a good idea for a company to use this certificate

Vâng, tôi nghĩ một công ty nên sử dụng thông tin này

to make sure to make fact- based decisions in the future.

để chắc chắn khi đưa ra những quyết định dựa trên thực tế cho tương lai

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều

(Applause)

(Vỗ tay)

Bruno Giussani: Hans and Ola Rosling!

Bruno Giussani: Hans và Ola Rosling, thưa quý vị!