Itay Talgam: Lead like the great conductors

Itay Talgam: Büyük orkestra şefleri gibi yönetin!

Çeviri: Some Anon Gözden geçirme: b s

The magical moment, the magical moment of conducting.

O sihirli an, orkestra yönetmenin o sihirli anı...

Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting.

şudur: Sahneye çıkarsınız. Oturan bir orkestra vardır.

They are all, you know, warming up and doing stuff.

Hepsi ısınma egzersizleri ya da başka şeyler yapıyorlardır...

And I go on the podium.

Ve ben podyuma çıkarım...

You know, this little office of the conductor.

Orkestra şefinin bu küçük ofisini bilirsiniz...

Or rather a cubicle, an open-space cubicle,

Ya da daha doğrusu kabinini; bir sürü alanı olan

with a lot of space.

bir açık alan kabini.

And in front of all that noise,

Ve bütün bu gürültünün önünde...

you do a very small gesture.

küçücük bir jest yaparsınız.

Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this.

Bunun gibi bir şey; çok görkemli değil; çok sofistike değil. Bu.

And suddenly, out of the chaos, order.

Ve birden kaosun içinden düzen doğar.

Noise becomes music.

Gürültü müzik olur.

And this is fantastic. And it's so tempting

Ve bu inanılmazdır. Ve bütün bunların benim sayemde

to think that it's all about me.

olduğunu düşünmek o kadar cezbedicidir ki...

(Laughter)

(Kahkahalar)

All those great people here, virtuosos,

Buradaki tüm o müthiş insanlar, virtüözler,

they make noise, they need me to do that.

gürültü yaparlar; bunu yapmak içinse bana ihtiyaç duyarlar.

Not really. If it were that,

Pek de öyle değil. Eğer öyle olsaydı,

I would just save you the talk,

size bu konuşmayı yapmayıp

and teach you the gesture.

jestleri öğretirdim.

So you could go out to the world

Siz de ortalığa çıkar

and do this thing in whatever company or whatever you want,

ve bunu istediğiniz şirkette yapar ya da ne istiyorsanız onu yapardınız

and you have perfect harmony. It doesn't work.

ve kusursuz harmoniye ulaşırdınız. Öyle olmuyor.

Let's look at the first video.

İlk videoya bakalım.

I hope you'll think it's a good example of harmony.

Umarım siz de bunun harmoni için iyi bir örnek oluşturduğunu düşünürsünüz

And then speak a little bit about how it comes about.

ve sonra biraz bunun nasıl olduğuna dair konuşuruz.

(Music)

(Müzik)

Was that nice?

Beğendiniz mi?

So that was a sort of a success.

Yani bir hayli başarılıydı.

Now, who should we thank for the success?

Peki, bu başarı için kime teşekkür etmeliyiz?

I mean, obviously the orchestra musicians

Bence; besbelli, orkestra müzisyenleri

playing beautifully,

çok güzel çalıyorlardı.

the Vienna Philharmonic Orchestra.

Viyana Filarmoni Orkestrası.

They don't often even look at the conductor.

Şefe pek bakmıyorlardı bile.

Then you have the clapping audience, yeah,

Ondan sonra alkışlayan dinleyiciler, değil mi,

actually taking part in doing the music.

aslında müziğin yapılmasına katılıyorlar.

You know Viennese audiences usually don't interfere with the music.

Bilirsiniz Viyanalı dinleyiciler genelde müziğe müdahale etmezler.

This is the closest to an Oriental bellydancing feast

Bu, Viyana'da görüp görebileceğiniz

that you will ever get in Vienna.

oryantal bir göbek dansı şölenine en yaklaşılan an.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time.

Viyana'nın tersine, mesela İsrail'de dinleyiciler sürekli öksürür.

You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say

Arthur Rubinstein'ı bilirsiniz; piyanist, derdi ki:

that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor.

"Dünyanın her yerinde grip olan insanlar doktara giderler.

In Tel Aviv they come to my concerts."

Tel Aviv'de benim konserlerime geliyorlar."

(Laughter)

(Kahkaha)

So that's a sort of a tradition.

Yani bu bir nevi gelenek.

But Viennese audiences do not do that.

Ama Viyanalılar bunu yapmıyorlar.

Here they go out of their regular, just to be part of that,

Ama burada; bunun, orkestranın bir parçası olmak için

to become part of the orchestra, and that's great.

her zamanki hallerinin dışına çıkıyorlar ve bu çok güzel.

You know, audiences like you, yeah,

Biliyorsunuz, etkinliği sizin gibi, evet,

make the event.

dinleyiciler oluşturur.

But what about the conductor? What can you say

Peki orkestra şefinden ne haber? Orkestra şefinin, aslında,

the conductor was doing, actually?

ne yaptığına dair ne söyleyebilirsiniz?

Um, he was happy.

Hmm...O,....... mutluydu.

And I often show this to senior management.

Ben bunu kıdemli yöneticilere gösteriyorum.

People get annoyed.

İnsanların keyifleri kaçıyor.

"You come to work. How come you're so happy?"

"İşe geliyorsun. Nasıl oluyor da bu kadar mutlusun?"

Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness.

Yanlış bir şey olması lazım burada, değil mi? Ama o, mutluluk yayıyor.

And I think the happiness, the important thing is this happiness

Bence bu mutluluk..., önemli olan bu mutluluğun sadece

does not come from

onun kendi hikâyesinden ve kendi müzik sevincinden

only his own story and his joy of the music.

gelmiyor olması.

The joy is about enabling other people's stories

Bu sevinç, aynı anda diğer insanların

to be heard at the same time.

hikâyelerinin duyulmasını mümkün kılmakla ilgili.

You have the story of the orchestra as a professional body.

Profesyonel bir kurum olarak orkestranın bir hikâyesi var.

You have the story of the audience as a community. Yeah.

Bir topluluk olarak dinleyicilerin bir hikâyesi var.

You have the stories of the individuals

Orkestradaki ve dinleyici grubundaki

in the orchestra and in the audience.

bireylerin kendi hikâyeleri var.

And then you have other stories, unseen.

Ve sonra görülmeyen diğer hikâyeler var.

People who build this wonderful concert hall.

Bu müthiş konser salonunu yapan insanlar...

People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments.

Stradivarius, Amati ve bütün o güzel enstrümanları yapan insanlar...

And all those stories are being heard at the same time.

Ve bütün bu hikâyeler aynı anda duyuluyor.

This is the true experience of a live concert.

İşte canlı bir konserin asıl deneyimi budur.

That's a reason to go out of home. Yeah?

Evden dışarı çıkmak için iyi bir neden. Değil mi?

And not all conductors do just that.

Ancak tüm orkestra şefleri tam olarak bunu yapmaz.

Let's see somebody else, a great conductor.

Şimdi başka birini izleyelim, büyük bir şef,

Riccardo Muti, please.

Riccardo Muti, lütfen.

(Music)

(Müzik)

Yeah, that was very short, but you could see

Evet, bu çok kısaydı. Ama tamamen farklı

it's a completely different figure. Right?

bir figür olduğunu görebildiniz, değil mi?

He's awesome. He's so commanding. Yeah?

Heybetli ve çok etkili, değil mi?

So clear. Maybe a little bit over-clear.

Çok net. Belki birazcık fazla net.

Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second?

Küçük bir deneme yapabilir miyiz? Bir saniye için benim orkestram olur musunuz?

Can you sing, please, the first note of Don Giovanni?

Söyler misiniz, lütfen, Don Giovanni'nin ilk notası?

You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you.

"Aaaaaa" demeniz gerekiyor; ben sizi durduracağım.

Okay? Ready?

Tamam? Hazır?

Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫

İzleyenler: "♫ Aaaaaaa... ♫"

Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me

Itay Talgam: Yapmayın... Benimle.... Ben olmadan söylerseniz

I feel even more redundant than I already feel.

kendimi normalde hissettiğimden daha da işe yaramaz hissedeceğim.

So please, wait for the conductor.

Yani lütfen; şefin işaretini bekleyin.

Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.

Şimdi bana bakın. "Aaaaaaaa" ve sizi durduruyorum. Hadi bakalım...

Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫

İzleyenler: "♫ Aaaaaaa... ♫"

(Laughter)

(Kahkaha)

Itay Talgam: So we'll have a little chat later.

Itay Talgam: Daha sonra konuşacağız.

(Laughter)

(Kahkaha)

But ... There is a vacancy for a ...

Ama... Bir kontenjan açığı var da .......

But -- (Laughter)

Ama--(Kahkaha)

-- you could see that you could stop an orchestra with a finger.

--bir orkestranın bir parmakla durdurabileceğinizi gördünüz.

Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ...

Şimdi, Ricardo Muti ne yapıyor? Bunun gibi bir şey yapıyor...

(Laughter)

(Kahkaha)

And then -- sort of -- (Laughter)

Ve sonra --Bi' nevi-- (Kahkaha)

So not only the instruction is clear,

Yani sadece emir çok net değil,

but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you.

yaptırım da gayet net; benim size söylediğimi yapmazsanız ne olacağı.

(Laughter)

(Kahkaha)

So, does it work? Yes, it works --

Peki, işe yarıyor mu? Evet, işe yarıyor --

to a certain point.

bir yere kadar.

When Muti is asked, "Why do you conduct like this?"

Niye böyle yönettiği Muti'ye sorulduğu zaman

He says, "I'm responsible."

"Ben sorumluyum." demiş.

Responsible in front of him.

O'nun önünde sorumlu.

No he doesn't really mean Him. He means Mozart,

Hayır. Gerçekten O'nu kastetmiyor. Mozart'ı kastediyor.

which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center.

ortadan üçüncü sırada falan gibi (kahkahalar) olan Mozart'ı.

(Laughter)

(Kahkaha)

So he says, "If I'm --

Yani diyor ki: "Eğer ben --

(Applause)

(Alkış)

if I'm responsible for Mozart,

Eğer Mozart için ben sorumluysam

this is going to be the only story to be told.

anlatılacak tek hikâye bu olacaktır.

It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."

Riccardo Muti olarak benim anladığım Mozart budur."

And you know what happened to Muti?

Peki Muti'ye ne olduğunu biliyor musunuz?

Three years ago he got a letter signed by

Üç sene önce bir mektup aldı,

all 700 employees of La Scala,

La Scala'nın tüm 700 çalışanı tarafından imzalı,

musical employees, I mean the musicians,

müzikal çalışanları tarafından, yani müzisyenleri kastediyorum,

saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign."

diyordu ki: "Büyük bir orkestra şefisiniz. Sizinle çalışmak istemiyoruz. Lütfen istifa edin."

(Laughter)

(Kahkaha)

"Why? Because you don't let us develop.

"Neden? Çünkü gelişmemize izin vermiyorsunuz.

You're using us as instruments, not as partners.

Siz bizi enstrümanlar gibi kullanıyorsunuz, partner olarak değil.

And our joy of music, etc., etc. ..."

Ve müzik sevincimiz.........."

So he had to resign. Isn't that nice?

Sonuç olarak istifa etmesi gerekti. Çok güzel değil mi bu?

(Laughter)

(Kahkaha)

He's a nice guy. He's a really nice guy.

İyi bir adam. Gerçekten iyi bir adam.

Well, can you do it with less control,

Peki, daha az kontrolle yapabilir misiniz

or with a different kind of control?

ya da farklı bir kontrol tarzıyla?

Let's look at the next conductor, Richard Strauss.

Şimdi sıradaki şefe bakalım, Richard Strauss.

(Music)

(Müzik)

I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old.

Korkarım ki yaşlı olduğu için özellikle onu seçtiğimi düşünüyorsunuz.

It's not true. When he was a young man

Bu doğru değil. Genç bir adamken,

of about 30, he wrote what he called

otuzlarındayken, "Orkestra Şefleri için On Emir"

"The Ten Commandments for Conductors."

dediği şeyi yazdı.

The first one was: If you sweat by the end of the concert

İlki şuydu: Konserin sonunda terlemişsen

it means that you must have done something wrong.

bu yanlış bir şeyler yaptığın anlamına gelir.

That's the first one. The fourth one you'll like better.

Bu birinciydi. Dördüncüyü daha çok seveceksiniz.

It says: Never look at the trombones --

Diyordu ki: Asla trombonlara bakma --

it only encourages them.

bu sadece onları cesaretlendirir.

(Laughter)

(Kahkaha)

So, the whole idea is really to let

Yani, bütün düşünce her şeyi

it happen by itself.

kendi akışına bırakmaktı.

Do not interfere.

Araya girme!

But how does it happen? Did you see

Ama bu nasıl oluyor? Onu notanın sayfalarını

him turning pages in the score?

çevirirken gördünüz mü?

Now, either he is senile,

O zaman, ya bunamış,

and doesn't remember his own music, because he wrote the music.

ve kendi müziğini hatırlamıyor, çünkü müziği o yazdı.

Or he is actually transferring a very strong message to them, saying,

Ya da orkestraya çok güçlü bir mesaj veriyor, diyor ki,

"Come on guys. You have to play by the book.

"Hadi millet. Kitaba uygun çalmalısınız.

So it's not about my story. It's not about your story.

Yani: Bu benim hikâyemle ilgili değil. Sizin hikâyenizle ilgili değil.

It's only the execution of the written music,

Bu sadece yazılı müziğin icrasından ibarettir;

no interpretation."

yorumlamak yok."

Interpretation is the real story of the performer.

Yorum, çalanın gerçek hikâyesidir.

So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control.

Yani, hayır, Strauss bunu istemiyor. Bu da farklı bir tür kontroldür.

Let's see another super-conductor,

Şimdi başka bir süper-şefe bakalım:

a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.

Bir Alman süper-şef, Herbert von Karajan, lütfen.

(Music)

(Müzik)

What's different? Did you see the eyes? Closed.

Nedir fark? Gözleri gördünüz mü? Kapalı.

Did you see the hands?

Elleri gördünüz mü?

Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice.

Bu tip bir hareketi fark ettiniz mi? İzin verin sizi yöneteyim. İki kez.

Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once.

İlkinde Muti gibi, ve siz el çırpın, sadece bir kez.

And then like Karajan. Let's see what happens. Okay?

Ve sonra da Karajan gibi. Bakalım ne oluyor? Tamam?

Like Muti. You ready? Because Muti ...

Muti gibi. Hazır mısınız? Çünkü Muti...

(Laughter) Okay? Ready? Let's do it.

(Kahkaha) Tamam? Hazır? Hadi yapalım.

Audience: (Claps)

İzleyenler: (El çırpışları)

Itay Talgam: Hmm ... again.

Itay Talgam: Hmm ... tekrar.

Audience: (Claps)

İzleyenler: (El çırpışları)

Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained,

Itay Talgam: "İyi. Şimdi Karajan. Zaten eğitimli olduğunuz için,

let me concentrate, close my eyes. Come, come.

konsantre olmama izin verin, gözlerimi kapayım. Evet, evet.

Audience: (Claps) (Laughter)

İzleyenler: (El çırpışları) (Kahkaha)

Itay Talgam: Why not together? (Laughter)

Itay Talgam: Neden beraber olamadı? (Kahkaha)

Because you didn't know when to play.

Çünkü ne zaman çalacağınızı bilemediniz.

Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic

Sizi temin ederim, Berlin Filarmoni de

doesn't know when to play.

ne zaman çalacağını bilmiyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

But I'll tell you how they do it. No cynicism.

Durun size nasıl yaptıklarını anlatayım. Kötü düşünmek yok.

This is a German orchestra, yes?

Bu bir Alman orkestrası, değil mi?

They look at Karajan. And then they look at each other.

Önce Karajan'a bakıyorlar; sonra birbirlerine bakıyorlar.

(Laughter)

(Kahkaha)

"Do you understand what this guy wants?"

"Bu adamın ne istediğini sen anladın mı?"

And after doing that,

Ve bunu yaptıktan sonra,

they really look at each other, and the first players of the orchestra

gerçekten birbirlerine bakıyorlar ve orkestranın birinci müzisyenleri

lead the whole ensemble in playing together.

tüm orkestraya beraber çalmalarında liderlik yapıyor.

And when Karajan is asked about it

Karajan'a bu sorulduğunda

he actually says, "Yes, the worst damage

şöyle demiş: "Evet, orkestrama verebileceğim

I can do to my orchestra

en büyük zarar,

is to give them a clear instruction.

onlara anlaşılır, açık işaretler vermektir.

Because that would

çünkü bu, bir orkestra

prevent the ensemble, the listening to each other

için gerekli olan "müzisyenlerin

that is needed for an orchestra."

birbirlerini dinlemesi"ni -ansamblı- engellerdi."

Now that's great. What about the eyes?

Tamam bu harika. Peki gözler nasıl?

Why are the eyes closed?

Gözler neden kapalı?

There is a wonderful story about Karajan conducting in London.

Karajan'ın bir Londra performansıyla ilgili harika bir hikâye vardır.

And he cues in a flute player like this.

Bir flütçüye işaret verir.

The guy has no idea what to do. (Laughter)

Adamın, ne yapması gerektiğine dair hiçbir fikri yoktur.

"Maestro, with all due respect, when should I start?"

"Maestro, kursura bakmayın ama ne zaman başlamam gerekiyor?"

What do you think Karajan's reply was? When should I start?

Karajan'ın buna cevabı ne oldu dersiniz? Ne zaman başlamalıyım?

Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore."

Evet. Şöyle dedi: "Artık dayanamayacak noktaya geldiğinde başlarsın."

(Laughter)

(Kahkaha)

Meaning that you know you have no authority to change anything.

Yani... Biliyorsunuz sizin bir şeyi değiştirmek için gücünüz yok.

It's my music. The real music is only in Karajan's head.

Bu benim müziğim. Gerçek müzik sadece Karajan'ın kafasında.

And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure

Ve sizin benim düşüncemi tahmin etmeniz gerekiyor. Doğal olarak inanılmaz

because I don't give you instruction,

bir baskı altındasınız çünkü size işaret vermiyorum

and yet, you have to guess my mind.

ve yine de aklımı tahmin etmeniz gerekiyor.

So it's a different kind of, a very spiritual but yet

Gördüğünüz gibi bu da başka türlü,

very firm control.

oldukça ruhani ama yine de çok sıkı bir kontrol.

Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back

Bunu başka bir şekide yapabilir miyiz? Tabii ki yapabiliriz. İlk izlediğimiz

to the first conductor we've seen:

şefe bir geri dönelim:

Carlos Kleiber, his name. Next video, please.

Adı, Carlos Kleiber. Sonraki video lütfen.

(Music)

(Müzik)

(Laughter) Yeah.

(Kahkaha) Evet.

Well, it is different. But isn't that controlling in the same way?

Tabi, bu farklı. Ama bu da aynı şekilde kontrol etmek değil mi?

No, it's not, because he is not telling them what to do.

Hayır, değil. Çünkü orkestraya ne yapmaları gerektiğini söylemiyor.

When he does this, it's not,

Bunu yaptığında, Stradivarius'unuzu

"Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix,

alın ve Jimi Hendrix gibi yere vurup parçalayın

smash it on the floor." It's not that.

demek istemiyor. Bu, o değil.

He says, "This is the gesture of the music.

Diyor ki: "Bu, müziğin jesti.

I'm opening a space for you

Size; araya başka bir yorum

to put in another layer

düzlemi koyabilmeniz

of interpretation."

için yer açıyorum."

That is another story.

Bu da başka bir hikâye.

But how does it really work together

Peki ama orkestraya komutlar vermiyorsa

if it doesn't give them instructions?

bu iş nasıl birlikte yürüyor?

It's like being on a rollercoaster. Yeah?

Bu, lunapark treninde olmak gibi bir şey. Değil mi?

You're not really given any instructions,

Size gerçekten komutlar verilmiyor.

but the forces of the process itself keep you in place.

Ama sürecin kendi dinamikleri sizi yerinizde tutuyor.

That's what he does.

Yaptığı işte bu.

The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist.

İlginç olan, bu trenin tabii ki gerçekte var olmaması.

It's not a physical thing. It's in the players' heads.

Fiziksel bir durum değil bu. Müzisyenlerin kafalarında.

And that's what makes them into partners.

İşte onları partnerlere dönüştüren de bu.

You have the plan in your head.

Plan kafanızın içinde.

You know what to do, even though Kleiber is not conducting you.

Kleiber sizi yönetmese bile ne yapmanız gerektiğini biliyorsunuz.

But here and there and that. You know what to do.

Orada, burada bir şeyler yapsa da siz ne yapılacağını biliyorsunuz.

And you become a partner building the rollercoaster,

Ve kendiniz bu trendeyken aynı zamanda onu

yeah, with sound,

evet, sesle

as you actually take the ride.

inşaa etme sürecinin bir partneri oluyorsunuz.

This is very exciting for those players.

Bu, o müzisyenler için çok heyecan verici.

They do need to go to a sanatorium for two weeks, later.

Daha sonra da iki haftalığına bir sanatoryuma gitmeleri gerekiyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

It is very tiring. Yeah?

Çok yorucu, değil mi?

But it's the best music making, like this.

Ama müzik en iyi böyle yapılır, bunun gibi.

But of course it's not only about motivation

Tabii ki bu sadece motivasyonla ve

and giving them a lot of physical energy.

onlara bir sürü fiziksel enerji vermekle ilgili değil.

You also have to be very professional.

Çok profesyonel de olmanız gerekir.

And look again at this Kleiber.

Tekrar bakalım buna, Kleiber.

Can we have the next video, quickly?

Bir sonraki videoyu alabilir miyiz, hızlıca?

You'll see what happens when there is a mistake.

Bir hata yapıldığında ne olduğunu göreceksiniz.

(Music) Again you see the beautiful body language.

(Müzik) Gene nefis beden dilini görüyorsunuz.

(Music)

(Müzik)

And now there is a trumpet player who

Şimdi, tam olarak yapılması gerekeni yapmayan

does something not exactly the way it should be done.

bir trompetçi var.

Go along with the video. Look.

Videoyu takip edin. Bakın.

See, second time for the same player.

Gördünüz mü, aynı kişiye ikinci kez.

(Laughter) And now the third time for the same player.

(Kahkaha) Aynı kişiye üçüncü kez.

(Laughter)

(Kahkaha)

"Wait for me after the concert.

"Konserden sonra beni bekle.

I have a short notice to give you."

Sana küçük bir ikazda bulunacağım."

You know, when it's needed, the authority is there. It's very important.

Bilirsiniz, gerek olduğunda otorite oradadır. Bu çok önemli.

But authority is not enough to make people your partners.

Ama otorite, insanları sizin partneriniz yapmak için yeterli değildir.

Let's see the next video, please. See what happens here.

Şimdi sonraki videoyu izleyelim. Bakın burada ne oluyor.

You might be surprised having seen Kleiber

Kleiber'i bu kadar hiperaktif bir kişi olarak

as such a hyperactive guy.

görmüş olmaya şaşırmış olabilirsiniz.

He's conducting Mozart.

Mozart yönetiyor.

(Music)

(Müzik)

The whole orchestra is playing.

Tüm orkestra çalıyor.

(Music)

(Müzik)

Now something else.

Şimdi başka bir şey.

(Music)

(Müzik)

See? He is there 100 percent,

Gördünüz mü? Yüzde yüz orada

but not commanding, not telling what to do.

fakat yönetmiyor, ne yapılması gerektiğini söylemiyor.

Rather enjoying what the soloist is doing.

aksine çalan solonun tadını çıkarıyor.

(Music)

(Müzik)

Another solo now. See what you can pick up from this.

Bir solo daha şimdi. Bakalım burada ne bulabileceksiniz?

(Music)

(Müzik)

Look at the eyes.

Gözlere bakın.

Okay. You see that?

Evet. Gördünüz mü?

First of all, it's a kind of a compliment we all like to get.

Her şeyden önce; bu, hepimizin almak isteyeceği bir iltifat gibi.

It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here.

Bir geri bildirim değil. Bir "Mmmmmm..." Evet, buradan geliyor.

So that's a good thing.

Bu iyi bir şey.

And the second thing is

İkinci olarak, bu aslında

it's about actually being in control,

kontrolü hala sağlıyor olmakla ilgili bir şey;

but in a very special way.

ama çok özel bir şekilde.

When Kleiber does -- did you see the eyes,

Kleiber bunu yaparken -- gözleri gördünüz mü,

going from here? (Singing)

burada buraya? (Mırıldanarak)

You know what happens? Gravitation is no more.

Ne oluyor, biliyor musunuz? Yer çekimi yoktur artık.

Kleiber not only creates a process,

Kleiber sadece bir süreç yaratmakla kalmıyor,

but also creates the conditions in the world

aynı zamanda bu sürecin gerçekleştiği dünyanın

in which this process takes place.

koşullarını da yaratıyor.

So again, the oboe player

Yani, obuacı

is completely autonomous

tamamen özgür

and therefore happy and proud of his work,

ve bundan dolayı mutlu ve işinden gurur duyuyor

and creative and all of that.

ve yaratıcı ve bunun gibi şeyler.

And the level in which Kleiber is in control is in a different level.

Ve Kleiber'in kontrolde olduğu düzey farklı bir yerde.

So control is no longer a zero-sum game.

Böylece kontrol artık "elde var sıfır" bitecek bir oyun değil.

You have this control. You have this control. And all you put together,

Bu kontrolünüz var. Bu kontrolünüz var. Ve bunları, beraberce,

in partnership, brings about the best music.

bir araya getirdiğinizde en iyi müzik ortaya çıkıyor.

So Kleiber is about process.

Yani Kleiber süreçle ilgili.

Kleiber is about conditions in the world.

Kleiber dünyadaki koşullarla ilgili.

But you need to have process and content to create the meaning.

Ama anlamı yaratmak için sürece ve içeriğe ihtiyacınız vardır.

Lenny Bernstein, my own personal maestro.

Lenny Bernstein, benim kendi maestrom

Since he was a great teacher,

Müthiş bir öğretmen olduğu için

Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.

Lenny Bernstein daima anlamdan başlardı. Şuna bakın lütfen.

(Music)

(Müzik)

Do you remember the face of Muti, at the beginning?

Muti'in baştaki yüz ifadesini hatırlıyor musunuz?

Well he had a wonderful expression, but only one.

Evet müthiş bir yüz ifadesi vardı ama sadece bir.

(Laughter)

(Kahkaha)

Did you see Lenny's face?

Lenny'nin yüzünü gördünüz mü?

You know why? Because the meaning of the music is pain.

Nedenini biliyor musunuz? Çünkü bu müziğin anlattığı, "acı".

And you're playing a painful sound.

Acı dolu bir melodi çalıyorsunuz.

And you look at Lenny and he's suffering.

Ve Lenny'ye bakıyorsunuz ve o da acı çekiyor.

But not in a way that you want to stop.

Ama durdurmak isteyeceğiniz bir şekilde değil.

It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say.

Hani derler ya, Yahudice kendini eğlendiriyor diye, işte o şekilde acı çekiyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

But you can see the music on his face.

Ama müziği yüzünde görebiliyorsunuz.

You can see the baton left his hand. No more baton.

Batonun elinden ayrıldığını gördünüz. Batonsuz artık.

Now it's about you, the player,

Şimdi olayın merkezinde siz varsınız,

telling the story.

hikâyeyi anlatan müzisyen.

Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story.

Şimdi iş tersine döndü. Siz hikâyeyi anlatıyorsunuz. Ve siz hikâyeyi anlatıyorsunuz.

And even briefly, you become the storyteller

Ve kısa bile olsa, topluluğun, tüm topluluğun

to which the community, the whole community, listens to.

dinlediği hikâyeci siz oluyorsunuz.

And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?

Ve Bernstein bunu mümkün kılıyor. Müthiş değil mi?

Now, if you are doing all the things we talked about, together,

Şimdi, beraber konuştuklarımızın hepsini yaparsanız, birlikte,

and maybe some others,

ve belki bazı başka şeyleri de,

you can get to this wonderful point of doing without doing.

bu müthiş "yapmadan yapma" noktasına ulaşabilirsiniz.

And for the last video, I think this is simply the best title.

Ve son video, bence bu açıkça en iyisi.

My friend Peter says,

Arkadaşım Peter der ki:

"If you love something, give it away." So, please.

"Eğer bir şeyi çok seviyorsan, onu bağışla." Evet, lütfen.

(Music)

(Müzik)

(Applause)

(Alkış)