Itay Talgam: Lead like the great conductors

Μετάφραση: artmag.gr - Επιμέλεια: Artmag Reviewteam

The magical moment, the magical moment of conducting.

Η μαγική στιγμή, η μαγική στιγμή που διευθύνεις.

Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting.

Κατά την οποία, ανεβαίνεις στην σκηνή. Υπάρχει καθισμένη η ορχήστρα.

They are all, you know, warming up and doing stuff.

Ξέρετε, προθερμαίνονται όλοι, και τα λοιπά.

And I go on the podium.

Κι ανεβαίνω στο πόντιουμ.

You know, this little office of the conductor.

Ξέρετε, αυτό το μικρό γραφειάκι του μαέστρου.

Or rather a cubicle, an open-space cubicle,

'Η μάλλον ένα κουβούκλιο, ένα ανοιχτό κουβούκλιο,

with a lot of space.

με πολύ χώρο.

And in front of all that noise,

Και μπροστά σε όλον αυτό τον θόρυβο,

you do a very small gesture.

κάνεις μια πολύ μικρή χειρονομία.

Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this.

Κάτι σαν αυτό, όχι πολύ πομπώδες, ούτε πολύ σοφιστικέ, αυτό.

And suddenly, out of the chaos, order.

Και ξαφνικά, μέσα από το χάος, τάξη.

Noise becomes music.

Ο θόρυβος γίνεται μουσική.

And this is fantastic. And it's so tempting

Κι αυτό είναι απίστευτο. Και σε βάζει σε μεγάλο πειρασμό

to think that it's all about me.

να σκεφτείς ότι όλο αυτό έχει να κάνει με μένα.

(Laughter)

(Γέλια)

All those great people here, virtuosos,

Κι όλοι αυτοί οι εξαιρετικοί άνθρωποι εδώ, βιρτουόζοι,

they make noise, they need me to do that.

κάνουν θόρυβο, χρειάζονται εμένα να το κάνω αυτό.

Not really. If it were that,

Πραγματικά όχι. Αν ήταν έτσι,

I would just save you the talk,

θα άφηνα τα λόγια,

and teach you the gesture.

και θα σας μάθαινα την χειρονομία.

So you could go out to the world

Θα βγαίνατε λοιπόν έξω στον κόσμο

and do this thing in whatever company or whatever you want,

και θα κάνατε αυτό σε οποιαδήποτε παρέα ή οτιδήποτε θα θέλατε,

and you have perfect harmony. It doesn't work.

και θα είχατε την τέλεια αρμονία. Δεν λειτουργεί έτσι.

Let's look at the first video.

Ας δούμε το πρώτο βίντεο.

I hope you'll think it's a good example of harmony.

Ελπίζω να το θεωρήσετε καλό παράδειγμα αρμονίας.

And then speak a little bit about how it comes about.

Και μετά θα μιλήσουμε λιγάκι για το πώς αυτό συμβαίνει.

(Music)

(Μουσική)

Was that nice?

Ήταν ωραίο?

So that was a sort of a success.

Ήταν λοιπόν μια μικρή επιτυχία.

Now, who should we thank for the success?

Τώρα, ποιόν θα έπρεπε να ευχαριστήσουμε για την επιτυχία?

I mean, obviously the orchestra musicians

Εννοώ, προφανώς τους μουσικούς της ορχήστρας

playing beautifully,

που έπαιξαν υπέροχα,

the Vienna Philharmonic Orchestra.

την Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης.

They don't often even look at the conductor.

Συχνά, δεν κοιτάζουν καν τον μαέστρο.

Then you have the clapping audience, yeah,

Έπειτα έχουμε το κοινό που χειροκροτεί, ναι,

actually taking part in doing the music.

Ουσιαστικά, παίρνοντας μέρος στην εκτέλεση της μουσικής.

You know Viennese audiences usually don't interfere with the music.

Ξέρετε, το βιεννέζικο κοινό συνήθως δεν παρεμβαίνει στη μουσική.

This is the closest to an Oriental bellydancing feast

Αυτό είναι ότι πιο κοντινό υπάρχει σε Ανατολίτικη φιέστα με χορό της κοιλιάς

that you will ever get in Vienna.

που θα συναντήσετε στη Βιέννη.

(Laughter)

(Γέλια)

Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time.

Αντίθετα για παράδειγμα από το Ισραήλ, όπου το κοινό βήχει όλη την ώρα.

You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say

Ξέρετε ο Άρθουρ Ρούμπινσταιν, ο πιανίστας, συνήθιζε να λέει

that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor.

ότι, "Οπουδήποτε στον κόσμο, όσοι έχουν γρίπη πάνε στον γιατρό.

In Tel Aviv they come to my concerts."

Στο Τελ Αβίβ έρχονται στα κονσέρτα μου".

(Laughter)

(Γέλια)

So that's a sort of a tradition.

Είναι λοιπόν ένα είδος παράδοσης.

But Viennese audiences do not do that.

Το βιεννέζικο ακροατήριο όμως δεν το κάνει αυτό.

Here they go out of their regular, just to be part of that,

Εδώ βγαίνουν έξω από τα δεδομένα τους, απλώς για να συμμετέχουν σ' αυτό,

to become part of the orchestra, and that's great.

για να γίνουν μέρος της ορχήστρας, κι αυτό είναι σπουδαίο.

You know, audiences like you, yeah,

Ξέρετε, κοινό όπως εσείς,

make the event.

κάνουν το γεγονός.

But what about the conductor? What can you say

Τι γίνεται όμως με τον μαέστρο? Τί μπορείς να πεις ότι

the conductor was doing, actually?

έκανε πραγματικά ο μαέστρος?

Um, he was happy.

Εμ, ήταν χαρούμενος.

And I often show this to senior management.

Και συχνά το δείχνω αυτό στην ανώτατη διεύθυνση.

People get annoyed.

Ο κόσμος ενοχλείται.

"You come to work. How come you're so happy?"

"Στη δουλειά έρχεσαι. Πώς γίνεται να είσαι τόσο χαρούμενος?"

Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness.

Κάτι πρέπει να πηγαίνει λάθος, ε; Σκορπάει ωστόσο ευτυχία.

And I think the happiness, the important thing is this happiness

Και νομίζω πως η ευτυχία, το σημαντικό πράγμα είναι ότι αυτή η ευτυχία

does not come from

δεν προέρχεται από

only his own story and his joy of the music.

την δική του μόνο ιστορία και το ότι απολαμβάνει τη μουσική.

The joy is about enabling other people's stories

Η ευτυχία βρίσκεται στο ότι ενεργοποιεί τις ιστορίες άλλων ανθρώπων.

to be heard at the same time.

ώστε να ακούγονται ταυτόχρονα.

You have the story of the orchestra as a professional body.

Έχετε την ιστορία της ορχήστρας σαν ένα επαγγελματικό σώμα.

You have the story of the audience as a community. Yeah.

Έχετε την ιστορία του ακροατηρίου σαν μια κοινότητα. Ναι!

You have the stories of the individuals

Έχετε τις ιστορίες των ατόμων ξεχωριστά

in the orchestra and in the audience.

στην ορχήστρα και στο κοινό.

And then you have other stories, unseen.

Και μετά έχετε άλλες ιστορίες, που δεν φαίνονται.

People who build this wonderful concert hall.

Των ανθρώπων που έχτισαν αυτή τη πανέμορφη αίθουσα συναυλιών.

People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments.

Των ανθρώπων που κατασκεύασαν αυτά τα Στραντιβάριους, τα Αμάτι, όλα αυτά τα υπέροχα όργανα.

And all those stories are being heard at the same time.

Κι όλες αυτές οι ιστορίες ακούγονται ταυτόχρονα.

This is the true experience of a live concert.

Αυτή είναι η αληθινή εμπειρία ενός ζωντανού κονσέρτου.

That's a reason to go out of home. Yeah?

Αυτός είναι ένας λόγος για να βγείτε από το σπίτι, ε?

And not all conductors do just that.

Και δεν κάνουν όλοι οι μαέστροι απλώς αυτό.

Let's see somebody else, a great conductor.

Ας δούμε κάποιον άλλον, έναν σπουδαίο μαέστρο.

Riccardo Muti, please.

Τον Ρικάρδο Μούτι παρακαλώ.

(Music)

(Μουσική)

Yeah, that was very short, but you could see

Ναι, αυτό ήταν πολύ σύντομο, μπορέσατε όμως να δείτε

it's a completely different figure. Right?

ότι είναι μια εντελώς διαφορετική φιγούρα. Σωστά?

He's awesome. He's so commanding. Yeah?

Είναι τρομερός. Είναι τόσο απαιτητικός. Ναι?

So clear. Maybe a little bit over-clear.

Τόσο ξεκάθαρος. Ίσως παραείναι ξεκάθαρος.

Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second?

Μπορούμε να κάνουμε λίγη επίδειξη? Θα γίνετε για λίγο η ορχήστρα μου?

Can you sing, please, the first note of Don Giovanni?

Μπορείτε παρακαλώ να τραγουδήσετε την πρώτη νότα του Ντον Τζιοβάννι?

You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you.

Πρέπει να τραγουδήσετε "Ααααα", κι εγώ θα σας σταματήσω.

Okay? Ready?

Οκέι; Έτοιμοι;;

Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫

Κοινό: ♫ Αααααα... ♫

Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me

Ιτάι Τάλγκαμ: Ελάτε τώρα, μαζί μου. Αν το κάνετε χωρίς εμένα

I feel even more redundant than I already feel.

αισθάνομαι ακόμη πιο περιττός, απ' ότι ήδη ένιωθα.

So please, wait for the conductor.

Παρακαλώ λοιπόν, περιμένετε τον μαέστρο.

Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.

Τώρα κοιτάξτε εμένα."Ααααα", κι εγώ θα σας σταματήσω. Πάμε.

Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫

Κοινό: ♫ Αααααα... ♫

(Laughter)

(Γέλια)

Itay Talgam: So we'll have a little chat later.

Ιτάι Τάλγκαμ: Θα πούμε δυο κουβεντούλες αργότερα.

(Laughter)

(Γέλια)

But ... There is a vacancy for a ...

Όμως... υπάρχει μια κενή θέση για...

But -- (Laughter)

Όμως -- (Γέλια)

-- you could see that you could stop an orchestra with a finger.

-- είδατε ότι θα μπορούσατε να σταματήσετε μια ορχήστρα με ένα δάχτυλο.

Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ...

Τώρα, τι ακριβώς κάνει ο Ρικάρντο Μούτι? Κάνει κάτι σαν αυτό...

(Laughter)

(Γέλια)

And then -- sort of -- (Laughter)

Κι ύστερα -- κάτι σαν -- (Γέλια)

So not only the instruction is clear,

Έτσι όχι μόνον η καθοδήγηση είναι καθαρή,

but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you.

αλλά επίσης κι η επιδοκιμασία, για το τι θα γίνει αν δεν κάνεις ότι σου είπα.

(Laughter)

(Γέλια)

So, does it work? Yes, it works --

Λειτουργεί λοιπόν;; Ναι, λειτουργεί --

to a certain point.

μέχρι ενός σημείου.

When Muti is asked, "Why do you conduct like this?"

Όταν ρωτήθηκε ο Μούτι, "Γιατί διευθύνεις έτσι;"

He says, "I'm responsible."

Είπε, "Είμαι υπέυθυνος".

Responsible in front of him.

Υπεύθυνος ενώπιόν του.

No he doesn't really mean Him. He means Mozart,

Όχι, δεν εννοεί Εκείνον. Εννοεί τον Μότσαρτ,

which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center.

που βρίσκεται -- (Γέλια) -- κάπου στην τρίτη σειρά από το κέντρο.

(Laughter)

(Γέλια)

So he says, "If I'm --

Λέει λοιπόν, "Εάν είμαι --

(Applause)

(Χειροκρότημα)

if I'm responsible for Mozart,

αν είμαι υπέυθυνος για τον Μότσαρτ,

this is going to be the only story to be told.

αυτή είναι η μοναδική ιστορία που θα ακουστεί.

It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."

Είναι ο Μότσαρτ, όπως εγώ ο Ρικάρντο Μούτι τον αντιλαμβάνομαι".

And you know what happened to Muti?

Και ξέρετε τί συνέβη στον Μούτι?

Three years ago he got a letter signed by

Πριν από τρία χρόνια έλαβε μια επιστολή υπογεγραμμένη από

all 700 employees of La Scala,

όλους τους 700 υπαλλήλους της Λα Σκάλα,

musical employees, I mean the musicians,

μουσικοί υπάλληλοι, εννοώ τους μουσικούς,

saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign."

που έγραφε, "Είστε ένας πολύ σπουδαίος μαέστρος. Δεν θέλουμε να δουλεύουμε μαζί σας. Παρακαλούμε παραιτηθείτε".

(Laughter)

(Γέλια)

"Why? Because you don't let us develop.

"Γιατί? Επειδή δεν μας αφήνεις να εξελιχθούμε".

You're using us as instruments, not as partners.

Μας χρησιμοποιείς σαν όργανα, όχι σαν συνεργάτες.

And our joy of music, etc., etc. ..."

Και η δική μας απόλαυση της μουσικής, κ.λ.π., κ.λ.π."

So he had to resign. Isn't that nice?

Έπρεπε λοιπόν να παραιτηθεί. Ωραίο αυτό, ε?

(Laughter)

(Γέλια)

He's a nice guy. He's a really nice guy.

Είναι ωραίος τύπος. Είναι πραγματικά ωραίος τύπος.

Well, can you do it with less control,

Λοιπόν, μπορείς να το κάνεις με λιγότερο έλεγχο,

or with a different kind of control?

ή με διαφορετικό είδος ελέγχου?

Let's look at the next conductor, Richard Strauss.

Ας δούμε τον επόμενο μαέστρο, τον Ρίτσαρντ Στράους.

(Music)

(Μουσική)

I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old.

Φοβάμαι πως θα έχετε την αίσθηση ότι τον διάλεξα επειδή είναι ηλικιωμένος.

It's not true. When he was a young man

Δεν είναι αλήθεια. Όταν ήταν νέος

of about 30, he wrote what he called

γύρω στα τριάντα, έγραψε αυτό που ονόμασε

"The Ten Commandments for Conductors."

"Οι Δέκα Εντολές των Μαέστρων".

The first one was: If you sweat by the end of the concert

Η πρώτη ήταν: Αν ως το τέλος της συναυλίας είσαι ιδρωμένος

it means that you must have done something wrong.

σημαίνει ότι πρέπει κάτι να έκανες λάθος.

That's the first one. The fourth one you'll like better.

Αυτή ήταν η πρώτη. Η τέταρτη θα σας αρέσει καλύτερα.

It says: Never look at the trombones --

Λέει: Ποτέ μην κοιτάς τα τρομπόνια --

it only encourages them.

απλώς τα ενθαρρύνεις.

(Laughter)

(Γέλια)

So, the whole idea is really to let

Η όλη ιδέα λοιπόν είναι να το αφήσεις

it happen by itself.

να συμβεί μόνο του.

Do not interfere.

Μην επεμβαίνεις.

But how does it happen? Did you see

'Ομως πως συμβαίνει? Τον είδατε

him turning pages in the score?

να γυρίζει σελίδες στην παρτιτούρα?

Now, either he is senile,

Είτε λοιπόν έχει ξεμωραθεί,

and doesn't remember his own music, because he wrote the music.

και δεν θυμάται την ίδια του τη μουσική, επειδή αυτός την έγραψε τη μουσική.

Or he is actually transferring a very strong message to them, saying,

Ή στην πραγματικότητα τους μεταφέρει ένα πολύ δυνατό μήνυμα, που λέει,

"Come on guys. You have to play by the book.

"Ελάτε τώρα παιδιά. Πρέπει να παίξετε κατά γράμμα.

So it's not about my story. It's not about your story.

Δεν πρόκειται για την ιστορία μου. Ούτε για την δική σας ιστορία.

It's only the execution of the written music,

Είναι απλά η εκτέλεση της γραμμένης μουσικής,

no interpretation."

όχι ερμηνεία".

Interpretation is the real story of the performer.

Ερμηνεία είναι η αληθινή ιστορία του εκτελεστή.

So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control.

Όχι λοιπόν, δεν θέλει αυτό. Αυτό είναι ένα διαφορετικό είδος ελέγχου.

Let's see another super-conductor,

Ας δούμε έναν άλλο σούπερ μαέστρο,

a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.

έναν Γερμανό σούπερ - μαέστρο. Χέμπερτ φον Κάραγιαν, παρακαλώ.

(Music)

(Μουσική)

What's different? Did you see the eyes? Closed.

Τι ήταν διαφορετικό? Είδατε τα μάτια? Κλειστά.

Did you see the hands?

Είδατε τα χέρια?

Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice.

Είδατε αυτού του είδους την κίνηση? Αφήστε με να σας διευθύνω. Δύο φορές.

Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once.

Μια σαν τον Μούτι, και εσείς θα -- (παλαμάκια) -- μία φορά.

And then like Karajan. Let's see what happens. Okay?

Κι έπειτα όπως τον Κάραγιαν. Για να δούμε τι θα γίνει. Εντάξει?

Like Muti. You ready? Because Muti ...

Όπως τον Μούτι. Έτοιμοι? Γιατί ο Μούτι...

(Laughter) Okay? Ready? Let's do it.

(Γέλια) Εντάξει? Έτοιμοι? Ας το κάνουμε.

Audience: (Claps)

Κοινό: (Παλαμάκια)

Itay Talgam: Hmm ... again.

Ιτάι Τάλγκαμ: Χμμ... πάλι.

Audience: (Claps)

Κοινό: (Παλαμάκια)

Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained,

Ιτάι Τάλγκαμ: Ωραία. Τώρα όπως τον Κάραγιαν. Αφού είστε ήδη εκπαιδευμένοι.

let me concentrate, close my eyes. Come, come.

αφήστε με να συγκεντρωθώ, να κλείσω τα μάτια. Πάμε, πάμε.

Audience: (Claps) (Laughter)

Κοινό: (Παλαμάκια) (Γέλια)

Itay Talgam: Why not together? (Laughter)

Ιτάι Τάλγκαμ: Γιατί όχι μαζί? (Γέλια)

Because you didn't know when to play.

Επειδή δεν ξέρατε πότε να παίξετε.

Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic

Μπορώ να σας πω, ότι ούτε η Φιλαρμονική του Βερολίνου

doesn't know when to play.

δεν ξέρει πότε να παίξει.

(Laughter)

(Γέλια)

But I'll tell you how they do it. No cynicism.

Θα σας πω όμως πως το κάνουν. Χωρίς κυνισμό.

This is a German orchestra, yes?

Αυτή είναι μια γερμανική ορχήστρα, ναι?

They look at Karajan. And then they look at each other.

Κοιτάζουν τον Κάραγιαν. Και μετά κοιτάζονται μεταξύ τους.

(Laughter)

(Γέλια)

"Do you understand what this guy wants?"

"Καταλαβαίνεις τι θέλει αυτός ο τύπος?"

And after doing that,

Κι αφού το κάνουν αυτό,

they really look at each other, and the first players of the orchestra

πραγματικά κοιτιούνται μεταξύ τους, και οι πρώτοι μουσικοί της ορχήστρας

lead the whole ensemble in playing together.

οδηγούν όλο το σύνολο παίζοντας μαζί.

And when Karajan is asked about it

Και όταν ο Κάραγιαν ρωτήθηκε γι' αυτό

he actually says, "Yes, the worst damage

είπε, "Ναι, η χειρότερη ζημιά

I can do to my orchestra

που μπορώ να κάνω στην ορχήστρα μου

is to give them a clear instruction.

είναι να τους δίνω ξεκάθαρη εντολή.

Because that would

Επειδή αυτό θα

prevent the ensemble, the listening to each other

εμπόδιζε το σύνολο, από το να ακούει ο ένας τον άλλον

that is needed for an orchestra."

που είναι απαραίτητο για μια ορχήστρα".

Now that's great. What about the eyes?

Υπέροχα. Και σχετικά με τα μάτια, τι?

Why are the eyes closed?

Γιατί τα μάτια είναι κλειστά?

There is a wonderful story about Karajan conducting in London.

Υπάρχει μία υπέροχη ιστορία για τον Κάραγιαν όταν διήυθυνε στο Λονδίνο.

And he cues in a flute player like this.

Καθοδηγεί έναν φλαουτίστα κάπως έτσι.

The guy has no idea what to do. (Laughter)

Ο τύπος δεν έχει ιδέα τί να κάνει. (Γέλια)

"Maestro, with all due respect, when should I start?"

"Μαέστρο, με όλο τον σεβασμό, πότε να ξεκινήσω?"

What do you think Karajan's reply was? When should I start?

Ποιά νομίζετε ότι ήταν η απάντηση του Κάραγιαν? Πότε να ξεκινήσω?

Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore."

Ω, ναι. Του λέει, "Να ξεκινήσεις όταν δεν θα το αντέχεις άλλο αυτό".

(Laughter)

(Γέλια)

Meaning that you know you have no authority to change anything.

Εννοώντας ότι γνωρίζεις πως δεν έχεις την εξουσία να αλλάξεις τίποτα.

It's my music. The real music is only in Karajan's head.

Είναι η μουσική μου. Η αληθινή μουσική βρίσκεται μόνο στο κεφάλι του Κάραγιαν.

And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure

Και πρέπει να μαντέψεις τί έχω στο μυαλό μου. Είσαι λοιπόν κάτω από φοβερή πίεση

because I don't give you instruction,

επειδή δεν σου δίνω εντολή,

and yet, you have to guess my mind.

κι ωστόσο πρέπει να διαβάσεις το μυαλό μου.

So it's a different kind of, a very spiritual but yet

Είναι λοιπόν ένα διαφορετικού είδους, πολύ πνευματικός, αλλά ωστόσο

very firm control.

πολύ αυστηρός έλεγχος.

Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back

Μπορούμε να το κάνουμε με διαφορετικό τρόπο? Φυσικά και μπορούμε. Πάμε πίσω

to the first conductor we've seen:

στον πρώτο μαέστρο που είδαμε:

Carlos Kleiber, his name. Next video, please.

Κάρλος Κλάιμπερ το όνομά του. Το επόμενο βίντεο παρακαλώ.

(Music)

(Μουσική)

(Laughter) Yeah.

(Γέλια) Ναι!

Well, it is different. But isn't that controlling in the same way?

Είναι διαφορετικό. Όμως δεν είναι έλεγχος με την ίδια έννοια?

No, it's not, because he is not telling them what to do.

Όχι, δεν είναι, επειδή δεν τους λέει τι να κάνουν.

When he does this, it's not,

Όταν κάνει αυτό, δεν είναι,

"Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix,

"Πάρε το Στραντιβάριους και σαν τον Τζίμι Χέντριξ,

smash it on the floor." It's not that.

κάνε το κομμάτια στο πάτωμα". Δεν είναι έτσι.

He says, "This is the gesture of the music.

Λέει, "Αυτή είναι η χειρονομία της μουσικής".

I'm opening a space for you

Σας ανοίγω ένα διάστημα

to put in another layer

για να τοποθετήσετε ένα άλλο επίπεδο

of interpretation."

ερμηνείας".

That is another story.

Αυτή είναι άλλη ιστορία.

But how does it really work together

Πώς όμως υπάρχει συνεργασία

if it doesn't give them instructions?

αν δεν τους δίνει εντολές?

It's like being on a rollercoaster. Yeah?

Είναι σαν να βρίσκεσαι στο τρενάκι του λουνα παρκ. Ναι?

You're not really given any instructions,

Στην πραγματικότητα δεν σου έχουν δώσει καθόλου οδηγίες,

but the forces of the process itself keep you in place.

αλλά οι δυνάμεις της ίδιας τη διαδικασίας σε κρατούν στη θέση σου.

That's what he does.

Αυτό κάνει.

The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist.

Το ενδιαφέρον βρίσκεται στο ότι φυσικά δεν υπάρχει τρενάκι.

It's not a physical thing. It's in the players' heads.

Δεν είναι μια φυσική κατάσταση. Είναι στα κεφάλια των μουσικών.

And that's what makes them into partners.

Κι αυτό είναι που τους κάνει συνεργάτες.

You have the plan in your head.

Έχεις το σχέδιο στο κεφάλι σου.

You know what to do, even though Kleiber is not conducting you.

Ξέρεις τι να κάνεις, ακόμη κι αν ο Κλάιμπερ δεν σε διευθύνει.

But here and there and that. You know what to do.

Αλλά εδώ κι εκείνο και το άλλο. Ξέρεις τι να κάνεις.

And you become a partner building the rollercoaster,

Και γίνεσαι συνεργάτης χτίζοντας το τρενάκι,

yeah, with sound,

ναι, με ήχο,

as you actually take the ride.

καθώς παράλληλα είσαι επιβάτης σε αυτό.

This is very exciting for those players.

Αυτό είναι πολύ συναρπαστικό γι' αυτούς τους μουσικούς.

They do need to go to a sanatorium for two weeks, later.

Χρειάζονται να παραμείνουν σε σανατόριο για δύο εβδομάδες έπειτα απ' αυτό.

(Laughter)

(Γέλια)

It is very tiring. Yeah?

Είναι πολύ κουραστικό. Ναι?

But it's the best music making, like this.

Αλλά έτσι δημιουργείται η καλύτερη μουσική.

But of course it's not only about motivation

Βεβαίως όμως δεν πρόκειται απλά για υποκίνηση

and giving them a lot of physical energy.

και ότι τους δίνει πολύ φυσική ενέργεια

You also have to be very professional.

Πρέπει παράλληλα να είσαι πολύ επαγγελματίας.

And look again at this Kleiber.

Και κοιτάξτε πάλι αυτόν τον Κλάιμπερ.

Can we have the next video, quickly?

Μπορούμε να έχουμε το επόμενο βίντεο, γρήγορα?

You'll see what happens when there is a mistake.

Θα δείτε τί γίνεται όταν συμβεί ένα λάθος.

(Music) Again you see the beautiful body language.

(Μουσική) Βλέπετε ξανά την υπέροχη γλώσσα του σώματος.

(Music)

(Μουσική)

And now there is a trumpet player who

Και τώρα εδώ ένας τρομπετίστας

does something not exactly the way it should be done.

κάνει κάτι όχι ακριβώς όπως θα έπρεπε να γίνει.

Go along with the video. Look.

Πάμε παράλληλα με το βίντεο. Κοιτάξτε.

See, second time for the same player.

Βλέπετε, δέυτερη φορά για τον ίδιο μουσικό.

(Laughter) And now the third time for the same player.

(Γέλια) Και τώρα η τρίτη φορά για τον ίδιο μουσικό.

(Laughter)

(Γέλια)

"Wait for me after the concert.

"Περίμενέ με μετά το κονσέρτο.

I have a short notice to give you."

Έχω να σου πω δυο λογάκια".

You know, when it's needed, the authority is there. It's very important.

Ξέρετε ότι όταν χρειάζεται, η εξουσία βρίσκεται εκεί. Είναι πολύ σημαντικό.

But authority is not enough to make people your partners.

Η εξουσία όμως δεν είναι αρκετή για να κάνει τους ανθρώπους συνεργάτες σου.

Let's see the next video, please. See what happens here.

Ας δούμε το επόμενο βίντεο παρακαλώ. Δείτε τι συμβαίνει εδώ.

You might be surprised having seen Kleiber

Μπορεί να εκπλαγείτε βλέποντας τον Κλάιμπερ

as such a hyperactive guy.

σαν έναν τόσο υπερδραστήριο τύπο.

He's conducting Mozart.

Διευθύνει Μότσαρτ.

(Music)

(Μουσική)

The whole orchestra is playing.

Όλη η ορχήστρα παίζει.

(Music)

(Μουσική)

Now something else.

Κάτι άλλο τώρα.

(Music)

(Μουσική)

See? He is there 100 percent,

Βλέπετε? Βρίσκεται εκεί εκατό τοις εκατό,

but not commanding, not telling what to do.

όχι όμως δίνοντας εντολές, όχι λέγοντάς τους τι να κάνουν.

Rather enjoying what the soloist is doing.

Μάλλον απολαμβάνοντας αυτό που κάνει ο σολίστας.

(Music)

(Μουσική)

Another solo now. See what you can pick up from this.

Ένα άλλο σόλο τώρα. Δείτε τι μπορείτε να καταλάβετε απ' αυτό.

(Music)

(Μουσική)

Look at the eyes.

Κοιτάξτε τα μάτια.

Okay. You see that?

Όκει. Το είδατε αυτό?

First of all, it's a kind of a compliment we all like to get.

Πρώτα απ' όλα, είναι ένα είδος κομπλιμέντου που σε όλους μας αρέσει να παίρνουμε.

It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here.

Δεν είναι κριτική. Είναι ένα "Μμμμ..." Ναι έρχεται από αυτό εδώ το σημείο.

So that's a good thing.

Είναι καλό λοιπόν.

And the second thing is

Και κατά δεύτερον

it's about actually being in control,

έχει να κάνει με το να έχεις τον έλεγχο,

but in a very special way.

αλλά με έναν πολύ ξεχωριστό τρόπο.

When Kleiber does -- did you see the eyes,

Όταν ο Κλάιμπερ κάνει -- είδατε τα μάτια,

going from here? (Singing)

να υψώνονται από εδώ? (Τραγούδι)

You know what happens? Gravitation is no more.

Ξέρετε τί συμβαίνει? Δεν υπάρχει πια βαρύτητα.

Kleiber not only creates a process,

Ο Κλάιμπερ όχι μόνο δημιουργεί την εξέλιξη,

but also creates the conditions in the world

αλλά επίσης δημιουργεί και τις συνθήκες στον κόσμο

in which this process takes place.

στον οποίο η εξέλιξη λαμβάνει χώρα.

So again, the oboe player

Ξανά λοιπόν ο μουσικός του όμποε

is completely autonomous

είναι εντελώς αυτόνομος

and therefore happy and proud of his work,

και γι' αυτό χαρούμενος και υπερήφανος για τη δουλειά του,

and creative and all of that.

και δημιουργικός κι όλα αυτά.

And the level in which Kleiber is in control is in a different level.

Και ο Κλέιμπερ έχει τον έλεγχο σε διαφορετικό επίπεδο.

So control is no longer a zero-sum game.

Έτσι λοιπόν ο έλεγχος παύει να είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος.

You have this control. You have this control. And all you put together,

Έχεις αυτόν τον έλεγχο. Έχεις αυτόν τον έλεγχο. Και όλα όσα βάζεις

in partnership, brings about the best music.

στη συνεργασία, δίνουν την καλύτερη μουσική.

So Kleiber is about process.

Έτσι ο Κλάιμπερ έχει να κάνει με την εξέλιξη.

Kleiber is about conditions in the world.

Ο Κλάιμπερ έχει να κάνει με τις συνθήκες στον κόσμο.

But you need to have process and content to create the meaning.

Αλλά πρέπει να έχεις μέθοδο και περιεχόμενο για να δημιουργήσεις το νόημα.

Lenny Bernstein, my own personal maestro.

Λένι Μπερνστάιν, ο προσωπικός μου μαέστρος.

Since he was a great teacher,

Από τότε που υπήρξε σπουδαίος δάσκαλος,

Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.

ο Λένι Μπερνστάιν πάντα ξεκινούσε από το νόημα. Κοιτάξτε αυτό παρακαλώ.

(Music)

(Μουσική)

Do you remember the face of Muti, at the beginning?

Θυμόσαστε το πρόσωπο του Μούτι, στην αρχή?

Well he had a wonderful expression, but only one.

Είχε μια υπέροχη έκφραση, αλλά μόνο μία.

(Laughter)

(Γέλια)

Did you see Lenny's face?

Είδατε το πρόσωπο του Λένι?

You know why? Because the meaning of the music is pain.

Ξέρετε γιατί? Επειδή το νόημα της μουσικής είναι ο πόνος.

And you're playing a painful sound.

Και παίζεις έναν πονεμένο ήχο.

And you look at Lenny and he's suffering.

Και κοιτάζεις τον Λένι, και υποφέρει.

But not in a way that you want to stop.

Αλλά όχι με έναν τρόπο που να θέλεις να σταματήσει.

It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say.

Και υποφέρει σαν να το απολαμβάνει, με στωικό τρόπο θα λέγαμε.

(Laughter)

(Γέλια)

But you can see the music on his face.

Όμως μπορείς να δεις την μουσική στο πρόσωπό του.

You can see the baton left his hand. No more baton.

Μπορείς να δεις την μπαγκέτα να αφήνει το χέρι του. Πάει η μπαγκέτα.

Now it's about you, the player,

Τώρα είσαι εσύ, ο μουσικός,

telling the story.

που λες την ιστορία.

Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story.

Τώρα αντιστράφηκε το πράγμα. Εσύ λες την ιστορία. Κι εσείς λέτε την ιστορία.

And even briefly, you become the storyteller

Και αν και για λίγο, γίνεσαι εσύ ο αφηγητής

to which the community, the whole community, listens to.

τον οποίο η κοινότητα, όλη η κοινότητα, ακούει.

And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?

Κι ο Μπερνστάιν το καθιστά δυνατό αυτό. Δεν είναι υπέροχο?

Now, if you are doing all the things we talked about, together,

Τώρα, εάν κάνετε όλα όσα είπαμε, μαζί,

and maybe some others,

και ίσως μερικά ακόμα,

you can get to this wonderful point of doing without doing.

μπορείτε να φτάσετε σε αυτό το θαυμαστό σημείο του να κάνετε χωρίς να κάνετε.

And for the last video, I think this is simply the best title.

Και για το τελευταίο βίντεο, νομίζω ότι αυτός είναι ο καλύτερος τίτλος.

My friend Peter says,

Ο φίλος μου ο Πίτερ λέει,

"If you love something, give it away." So, please.

"Αν αγαπάς κάτι, χάρισέ το". Παρακαλώ, λοιπόν.

(Music)

(Μουσική)

(Applause)

(Χειροκρότημα)