Itay Talgam: Lead like the great conductors

Translator: Inga Auðbjörg Kristínar- og Kristjánsdóttir Reviewer: Edda Kristjansdottir

The magical moment, the magical moment of conducting.

Hin töfrandi stund hljómsveitarstjórnunar.

Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting.

Þú stígur á svið. Hljómsveitin situr.

They are all, you know, warming up and doing stuff.

Og þau eru að hita upp og svona.

And I go on the podium.

Og ég stíg upp á stjórnandapallinn.

You know, this little office of the conductor.

Litlu skrifstofu hljómsveitarstjórans.

Or rather a cubicle, an open-space cubicle,

Eða frekar opnu rými með skilveggjum.

with a lot of space.

Með fullt af plássi.

And in front of all that noise,

Og frammi fyrir öllum þessum hávaða,

you do a very small gesture.

gerirðu örlitla bendingu.

Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this.

Eins og þetta. Ekki of hátíðlegt: þetta.

And suddenly, out of the chaos, order.

Og skyndilega, út úr óreiðunni, skipulag.

Noise becomes music.

Hávaði verður að tónlist.

And this is fantastic. And it's so tempting

Þetta er frábært. Og það er svo freistandi

to think that it's all about me.

að halda að þetta snúist allt um mig.

(Laughter)

(Hlátur)

All those great people here, virtuosos,

Allt þetta frábæra fólk, snillingar,

they make noise, they need me to do that.

þau mynda hljóð; þarfnast mín til þess.

Not really. If it were that,

Eða þannig. Ef það væri svoleiðis

I would just save you the talk,

myndi ég bara hlífa ykkur fyrir erindinu,

and teach you the gesture.

og kenna ykkur bendinguna.

So you could go out to the world

Svo að þið gætuð farið út í heiminn

and do this thing in whatever company or whatever you want,

og gert þetta með hverjum og hvar sem er,

and you have perfect harmony. It doesn't work.

náð fullkomnum samhljóm. Það virkar ekki.

Let's look at the first video.

Skoðum fyrstu stikluna. Ég vona

I hope you'll think it's a good example of harmony.

að ykkur það gott dæmi um samhljóm.

And then speak a little bit about how it comes about.

Svo getum við rætt hvernig það kemur til.

(Tónlist)

(Music)

Var þetta fallegt?

Was that nice?

Þannig að þetta var vel heppnað.

So that was a sort of a success.

Hverjum má þakka velgengnina?

Now, who should we thank for the success?

Ég meina, augljóslega hljóðfæraleikurunum

I mean, obviously the orchestra musicians

sem léku fallega,

playing beautifully,

-Fílharmóníusveit Vínarborgar.

the Vienna Philharmonic Orchestra.

Oft líta þau vart á stjórnandann.

They don't often even look at the conductor.

Já, svo eru það klappandi aðdáendurnir

Then you have the clapping audience, yeah,

sem taka í raun þátt í tónlistinni. í Vín

actually taking part in doing the music.

truflar fólk tónlistina. yfirleitt ekki

You know Viennese audiences usually don't interfere with the music.

Þetta er næst austurlensku magadansatriði

This is the closest to an Oriental bellydancing feast

sem hægt er að komast í Vín.

(hlátur)

that you will ever get in Vienna.

(Laughter)

Ólíkt Ísrael þar eru áheyrendur síhóstandi

Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time.

You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say

Píanóleikarinn Arthur Rubinstein sagði oft

that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor.

að "Víðast hvar fer kvefað fólk til læknis

In Tel Aviv they come to my concerts."

Í Tel Aviv kemur það á tónleikana mína."

(Laughter)

(Hlátur)

So that's a sort of a tradition.

Það er einhvers konar hefð.

But Viennese audiences do not do that.

En Vínarborgarbúar gera það ekki.

Here they go out of their regular, just to be part of that,

Þeir gera undantekningu til að taka þátt,

to become part of the orchestra, and that's great.

þátt í hljómsveitinni, sem er frábært.

You know, audiences like you, yeah,

Vitiði, áheyrendur eins og þið

make the event.

búa til viðburðinn.

But what about the conductor? What can you say

En hvað með stjórnandann? Hvað má segja

the conductor was doing, actually?

að hljómsveitarstjórinn geri í raun?

Um, he was happy.

Hann var glaður.

And I often show this to senior management.

Og ég sýni þetta oft framkvæmdarstjórum.

People get annoyed.

Fólk verður pirrað.

"You come to work. How come you're so happy?"

"Þú ert í vinnunni. Hví ertu svo glaður?"

Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness.

Eitthvað er bogið þarna, ekki satt? En hann dreifir gleði.

And I think the happiness, the important thing is this happiness

Og ég held að það mikilvægasta sé gleðin.

does not come from

Hún kemur ekki bara frá

only his own story and his joy of the music.

hans eigin sögu og ást á tónlist.

The joy is about enabling other people's stories

Gleðin snýst um að leyfa sögum annarra

to be heard at the same time.

að heyrast samtímis.

You have the story of the orchestra as a professional body.

Það er saga hljómsveitarinnar sem faghóps.

You have the story of the audience as a community. Yeah.

Saga áheyrendanna sem samfélags. Já.

You have the stories of the individuals

Saga einstaklinganna,

in the orchestra and in the audience.

bæði í hljómsveitinni og í salnum.

And then you have other stories, unseen.

Og svo allar hinar ósýnilegu sögurnar.

People who build this wonderful concert hall.

Fólkið sem byggði fallegu tónleikahöllina.

People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments.

Fólk sem smíðaði Stradivariusa, Amatifiðlur og öll hin hljóðfærin

And all those stories are being heard at the same time.

Og allar þessar sögur heyrast samtímis.

This is the true experience of a live concert.

Þetta er raunverulega tónleikaupplifunin.

That's a reason to go out of home. Yeah?

Það er ástæðan til að fara út, ekki satt?

And not all conductors do just that.

Og ekki allir stjórnendur gera bara þetta.

Let's see somebody else, a great conductor.

Sjáum annan frábæran hljómsveitarstjóra,

Riccardo Muti, please.

Riccardo Muti, takk.

(Music)

(Tónlist)

Yeah, that was very short, but you could see

Já, þetta var mjög stutt, en gátuð þið séð

it's a completely different figure. Right?

að þetta var allt öðruvísi, ekki satt?

He's awesome. He's so commanding. Yeah?

Hann er frábær. Svo skipandi, er það ekki?

So clear. Maybe a little bit over-clear.

Svo skýr. Kannski aðeins of.

Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second?

Gerum smá tilraun. Getið þið verið hljómsveitin mín augnablik?

Can you sing, please, the first note of Don Giovanni?

Viljið þið syngja fyrsta tón Don Giovanni?

You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you.

Þið syngið "Aaaa" ég stöðva ykkur svo.

Okay? Ready?

Allt í lagi? Tilbúin?

Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫

Salur: ♫ Aaaaa... ♫

Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me

Koma svo, með mér. Ef þið syngið án mín

I feel even more redundant than I already feel.

finnst mér ég enn óþarfari en áðan.

So please, wait for the conductor.

Þannig að bíðið eftir stjórnandanum, takk.

Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.

Fylgist með. "Aaaa," ég stöðva ykkur. Svona nú.

Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫

Salur: ♫ Aaaa... ♫

(Laughter)

(Hlátur)

Itay Talgam: So we'll have a little chat later.

Við þurfum aðeins að ræða saman á eftir.

(Laughter)

(Hlátur)

But ... There is a vacancy for a ...

En... -Það er opin staða fyrir...-

But -- (Laughter)

En -(Hlátur)

-- you could see that you could stop an orchestra with a finger.

þið sáuð að það má stöðva hljómsveit með einum fingri.

Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ...

Hvgerir Riccardo Muti? Eitthvað svona ...

(Laughter)

(Hlátur)

And then -- sort of -- (Laughter)

Og svo - einhvernveginn - (Hlátur)

So not only the instruction is clear,

Svo ekki aðeins skipunin er greinileg,

but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you.

heldur líka viðurlögin; hvað ef þú gerir ekki eins og ég segi.

(Laughter)

(Hlátur)

So, does it work? Yes, it works --

Þannig, virkar þetta? Já, þetta virkar

to a certain point.

upp að vissu marki.

When Muti is asked, "Why do you conduct like this?"

Þegar Muti er spurður Hví stjórnarðu svona?

He says, "I'm responsible."

Svarar hann: "Ég er ábyrgur."

Responsible in front of him.

Ábyrgur fyrir honum.

No he doesn't really mean Him. He means Mozart,

Nei, ekki Hann. Heldur Mozart,

which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center.

sem situr - (Hlátur) - í þriðja sæti frá miðju.

(Laughter)

(Hlátur)

So he says, "If I'm --

Svo bætir hann við: "Ef ég-

(Applause)

(Klappað)

if I'm responsible for Mozart,

-Ef ég er ábyrgur fyrir Mozart,

this is going to be the only story to be told.

verður þetta eina sagan sem er sögð.

It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."

Mozart eins og ég, Riccardo Muti, skil hann."

And you know what happened to Muti?

Og vitið þið hvað varð um Muti?

Three years ago he got a letter signed by

Fyrir 3 árum fékk hann svohljóðandi bréf

all 700 employees of La Scala,

frá öllum 700 starfskröftum La Scala,

musical employees, I mean the musicians,

tónlistarfólkinu: "Þú ert góður stjórnandi.

saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign."

Við viljum ekki vinna með þér. Vinsamlegast segðu upp."

(Laughter)

(Hlátur)

"Why? Because you don't let us develop.

"Af hverju? Því þú leyfir okkur ekki að þroskast.

You're using us as instruments, not as partners.

Þú notar okkur sem hljóðfæri, ekki félaga.

And our joy of music, etc., etc. ..."

Og unun okkar af tónlist, o.s.frv...."

So he had to resign. Isn't that nice?

Svo hann varð að segja upp.

(Laughter)

Gott, ekki satt? (Hlátur)

He's a nice guy. He's a really nice guy.

Hann er ágætis náungi. Mjög fínn.

Well, can you do it with less control,

Er hægt að komast af með minni stýringu

or with a different kind of control?

eða annars konar stýringu?

Let's look at the next conductor, Richard Strauss.

Sjáum næsta stjórnanda, Richard Strauss.

(Music)

(Tónlist)

I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old.

Þið haldið sjálfsagt að ég sé á móti honum vegna aldurs hans.

It's not true. When he was a young man

Það er ekki satt. Þegar hann var ungur,

of about 30, he wrote what he called

um þrítugt, skrifaði hann:

"The Ten Commandments for Conductors."

"Tíu boðorð hljómsveitarstjórans."

The first one was: If you sweat by the end of the concert

Fyrsta var: Ef þú svitnar í lok tónleika

it means that you must have done something wrong.

hefurðu gert eitthvað vitlaust.

That's the first one. The fourth one you'll like better.

Það var fyrsta. Fjórða er enn betra:

It says: Never look at the trombones --

"Horfðu aldrei á básúnuleikarana."

it only encourages them.

Það hvetur þá bara áfram.

(Laughter)

(Hlátur)

So, the whole idea is really to let

Þannig að málið er bara að láta þetta

it happen by itself.

gerast af sjálfu sér.

Do not interfere.

Ekki skipta þér af.

But how does it happen? Did you see

En hvernig gerist það? Sáuð þið hann

him turning pages in the score?

fletta síðunum í nótnaheftinu?

Now, either he is senile,

Nú, annað hvort er hann elliær

and doesn't remember his own music, because he wrote the music.

og man ekki eigin verk, því að hann samdi þessa tónlist,

Or he is actually transferring a very strong message to them, saying,

eða hann er að senda sterk skilaboð til þeirra um að:

"Come on guys. You have to play by the book.

"Svona nú, spilið eftir bókinni.

So it's not about my story. It's not about your story.

Þetta snýst ekki um mína sögu, eða ykkar.

It's only the execution of the written music,

Heldur um að flytja tónlistina eins og hún er skrifuð

no interpretation."

-ekki um að túlka."

Interpretation is the real story of the performer.

Túlkun er hin sanna saga flytjandans.

So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control.

Nei, hann vill það ekki. Það er annars konar stýring.

Let's see another super-conductor,

Sjáum annan súperstjórnanda.

a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.

Þýskur ofurstjórnandi, Herber von Karajan, takk.

(Music)

(Tónlist)

What's different? Did you see the eyes? Closed.

Hvað var öðruvísi? Sáuð þið augun? Lokuð.

Did you see the hands?

Sáuð þið hendurnar?

Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice.

Sáuð þið svona bendingu? Leyfið mér að stjórna ykkur, tvisvar.

Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once.

Eins og Muti, þið: (Klappar) - einu sinni.

And then like Karajan. Let's see what happens. Okay?

Svo eins og Karajan. Sjáum hvað gerist?

Like Muti. You ready? Because Muti ...

Eins og Muti. Tilbúin? Af því að Muti...

(Laughter) Okay? Ready? Let's do it.

(Hlátur) Allt í lagi? Tilbúin? Svona.

Audience: (Claps)

Salur: (Klappar).

Itay Talgam: Hmm ... again.

Hmm... Aftur.

Audience: (Claps)

Salur: (Klappar)

Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained,

Gott. Eins og Karajan, fyrst þið eruð æfð.

let me concentrate, close my eyes. Come, come.

Leyfið mér að einbeita mér, loka augunum.

Audience: (Claps) (Laughter)

Salur: (Klappar) (Hlátur)

Itay Talgam: Why not together? (Laughter)

Afhverju voruð þið ekki samtaka? (Hlátur)

Because you didn't know when to play.

Því þið vissuð ekki hvenær átti að spila.

Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic

Ég get sagt ykkur að Berlínar Fílharmónían

doesn't know when to play.

veit ekki einu sinni hvenær á að spila.

(Laughter)

(Hlátur)

But I'll tell you how they do it. No cynicism.

Ég skal segja hvernig þau fara að.

This is a German orchestra, yes?

Án kaldhæðni. Þetta er þýsk hljómsveit?

They look at Karajan. And then they look at each other.

Þau horfa á Karajan og svo á hvert annað.

(Laughter)

(Hlátur)

"Do you understand what this guy wants?"

"Skiljið þið hvað hann er að biðja um?"

And after doing that,

Og að því loknu horfa þau

they really look at each other, and the first players of the orchestra

virkilega á hvert annað og leiðararnir

lead the whole ensemble in playing together.

leiða alla heildina saman.

And when Karajan is asked about it

Og þegar Karajan er spurður um þetta

he actually says, "Yes, the worst damage

svarar hann í alvöru: "Já, mesti skaðinn

I can do to my orchestra

sem ég get gert hljómsveitinni minni

is to give them a clear instruction.

er að gefa þeim skýr skilaboð.

Because that would

Því það myndi

prevent the ensemble, the listening to each other

hindra sveitina í að hlusta á hvert annað

that is needed for an orchestra."

sem að er nauðsynlegt fyrir hljómsveit."

Now that's great. What about the eyes?

Það er frábært. Hvað með augun?

Why are the eyes closed?

Af hverju eru augun lokuð?

There is a wonderful story about Karajan conducting in London.

Það er góð saga um Karajan að stjórna í London.

And he cues in a flute player like this.

Hann gefur flautuleikaranum svona merki.

The guy has no idea what to do. (Laughter)

Og kauði veit ekkert hvað hann á að gera. (Hlátur)

"Maestro, with all due respect, when should I start?"

"Meistari, með virðingu, hvenær á ég að byrja?"

What do you think Karajan's reply was? When should I start?

Hverju haldið þið að Karajan hafi svarað? Hvenær á ég að byrja?

Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore."

Ójá, hann svarar: "Þegar þú afberð það ekki lengur."

(Laughter)

(Hlátur)

Meaning that you know you have no authority to change anything.

Sem þýðir að þú hefur ekkert vald til að breyta neinu.

It's my music. The real music is only in Karajan's head.

Þetta er mín tónlist. Hún er bara til í höfði Karajans.

And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure

Þú verður að giska hvað ég hugsa. Svo þú ert undir miklu álagi.

because I don't give you instruction,

Af því að ég gef þér engar leiðbeiningar

and yet, you have to guess my mind.

og samt verður þú að lesa hugsannir mínar.

So it's a different kind of, a very spiritual but yet

Svo þetta er öðrvísi, mjög andleg en samt

very firm control.

mjög ströng stjórnun.

Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back

Auðvitað má gera annað. Förum til baka.

to the first conductor we've seen:

Til fyrsta stjórnandans sem við sáum:

Carlos Kleiber, his name. Next video, please.

Carlos Kleiber. Næstu stiklu takk.

(Music)

(Tónlist)

(Laughter) Yeah.

(Hlátur) -Já.

Well, it is different. But isn't that controlling in the same way?

Þetta er öðruvísi. En er þetta ekki sams konar stjórnun?

No, it's not, because he is not telling them what to do.

Nei, því hann segir þeim ekki hvað þau eiga að gera.

When he does this, it's not,

Þegar hann gerir þetta, þá er það ekki:

"Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix,

"Takið Stradívaríus-fiðluna ykkar eins og Jimi Hendrix

smash it on the floor." It's not that.

og berjið í gólfið." Þetta er ekki þannig.

He says, "This is the gesture of the music.

"Þetta er hreyfing tónlistarinnar.

I'm opening a space for you

Ég er að gera ykkur kleift

to put in another layer

að setja inn annað lag

of interpretation."

af túlkun."

That is another story.

Það er önnur saga.

But how does it really work together

En hvernig gengur þetta upp?

if it doesn't give them instructions?

Ef hann gefur þeim engar leiðbeiningar?

It's like being on a rollercoaster. Yeah?

Þetta er eins og að vera í rússíbana, ekki satt?

You're not really given any instructions,

Þú færð engar leiðbeiningar

but the forces of the process itself keep you in place.

en kraftur ferlisins sjálfs heldur þér á réttum stað.

That's what he does.

Það er það sem hann gerir.

The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist.

Rússíbaninn er auðvitað ekki til.

It's not a physical thing. It's in the players' heads.

Þetta er ekki efnislægt. Þetta er í höfði tónlistarmannsins.

And that's what makes them into partners.

Og þetta gerir þau að samspilurum.

You have the plan in your head.

Maður er með planið í hausnum.

You know what to do, even though Kleiber is not conducting you.

Maður veit hvað á að gera, jafnvel án stjórnunar Kleibers.

But here and there and that. You know what to do.

En hérna og þarna og svona. Þú veist hvað þú átt að gera.

And you become a partner building the rollercoaster,

Og þú eignast hlutdeild í að byggja rússíbanann.

yeah, with sound,

Sko, með hljóði,

as you actually take the ride.

á meðan þú ert í raun í rússíbanareiðinni.

This is very exciting for those players.

Þetta er spennandi fyrir hljóðfæraleikarana.

They do need to go to a sanatorium for two weeks, later.

Þeir þurfa svo tvær vikur á heilsuhæli.

(Laughter)

(Hlátur)

It is very tiring. Yeah?

Þetta er mjög þreytandi, ekki satt?

But it's the best music making, like this.

En þetta er besti tónflutningurinn, svona.

But of course it's not only about motivation

Auðvitað snýst það ekki bara um hvatningu

and giving them a lot of physical energy.

og að gefa frá sér mikla líkamlega orku.

You also have to be very professional.

Þú verður líka að vera mjög faglegur.

And look again at this Kleiber.

Sjáið þetta aftur, Kleiber.

Can we have the next video, quickly?

Gætum aðeins við fengið næstu stiklu?

You'll see what happens when there is a mistake.

Sjáið hvað gerist þegar mistök eru gerð.

(Music) Again you see the beautiful body language.

(Tónlist) Aftur sjáið þið fallegu líkamstjáninguna.

(Music)

(Tónlist)

And now there is a trumpet player who

Og hér er það trompet-leikari

does something not exactly the way it should be done.

sem gerir eitthvað ekki alveg rétt.

Go along with the video. Look.

Fylgist með myndskeiðinu. Sjáið.

See, second time for the same player.

Í annað skipti, sami leikari.

(Laughter) And now the third time for the same player.

(Hlátur) og nú í þriðja sinn hjá sama leikara.

(Laughter)

(Hlátur)

"Wait for me after the concert.

"Bíddu mín eftir tónleikana.

I have a short notice to give you."

Ég þarf að gefa þér viðvörun."

You know, when it's needed, the authority is there. It's very important.

Þegar þörf er á er valdið til staðar. Það er mjög mikilvægt.

But authority is not enough to make people your partners.

En vald er ekki nóg til að láta fólk spila með þér.

Let's see the next video, please. See what happens here.

Sjáum næstu stiklu. Sjáið hvað gerist hér.

You might be surprised having seen Kleiber

Þið gætuð orðið hissa hafandi séð Kleiber

as such a hyperactive guy.

sem svona ofvirka týpu.

He's conducting Mozart.

Hann er að stjórna Mozart.

(Music)

(Tónlist)

The whole orchestra is playing.

Öll sveitin spilar.

(Music)

(Tónlist)

Now something else.

Og nú eitthvað annað.

(Music)

(Tónlist)

See? He is there 100 percent,

Sjáið þið? Hérna er hann 100 prósent.

but not commanding, not telling what to do.

En ekki stýrandi, ekki gefandi skipanir.

Rather enjoying what the soloist is doing.

Bara njóta þess hvað einleikarinn gerir.

(Music)

(Tónlist)

Another solo now. See what you can pick up from this.

Annað sóló nú. Hvað má læra af því?

(Music)

(Tónlist)

Look at the eyes.

Horfið á augun.

Okay. You see that?

Allt í lagi, sáuð þið þetta?

First of all, it's a kind of a compliment we all like to get.

Þetta er hrósið sem við vildum öll fá.

It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here.

Þetta er ekki gagnrýni. Þetta er "Mmm..." Já, það kemur héðan.

So that's a good thing.

Svo það er jákvætt.

And the second thing is

Í annan stað,

it's about actually being in control,

þá snýst þetta um að stjórna í raun

but in a very special way.

en á mjög sérstakan hátt.

When Kleiber does -- did you see the eyes,

Þegar Kleber gerir... -sáuð þið augun?

going from here? (Singing)

Koma héðan? (Raular)

You know what happens? Gravitation is no more.

Vitið þið hvað gerist? Aðdráttaraflið hverfur.

Kleiber not only creates a process,

Kleiber býr ekki aðeinst til ákveðið ferli

but also creates the conditions in the world

heldur setur skilyrðin í veröldinni

in which this process takes place.

þar sem þetta ferli á sér stað.

So again, the oboe player

Svo að aftur, er óbóleikarinn

is completely autonomous

algerlega sjálfstæður.

and therefore happy and proud of his work,

Og því hamingjusamur og stoltur af frammistöðu sinni

and creative and all of that.

og skapandi og allt það.

And the level in which Kleiber is in control is in a different level.

Og stjórnun Kleibers er á allt öðru plani.

So control is no longer a zero-sum game.

Svo stjórn er ekki lengur núllsummuspil.

You have this control. You have this control. And all you put together,

Þú stjórnar og allt sem þú blandar,

in partnership, brings about the best music.

með samvinnu, verður að bestu tónlistinni.

So Kleiber is about process.

Þannig að Kleiber snýst um ferli.

Kleiber is about conditions in the world.

Kleiber snýst um skilyrðin í heiminum.

But you need to have process and content to create the meaning.

Þú verður að hafa feril og innihald til að skapa merkingu.

Lenny Bernstein, my own personal maestro.

Lenny Bernstein, minn eigin lærifaðir,

Since he was a great teacher,

þar sem hann var frábær kennari,

Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.

Lenny Bernstein byrjaði alltaf á þýðingu. Fylgist með.

(Music)

(Tónlist)

Do you remember the face of Muti, at the beginning?

Munið þið eftir andlitinu á Muti í byrjun?

Well he had a wonderful expression, but only one.

Hann var með stórkostlegan svip, en bara einn.

(Laughter)

(Hlátur)

Did you see Lenny's face?

Sáuði þið andlitið á Lenny?

You know why? Because the meaning of the music is pain.

Vitið þið af hverju? Því að tónlistarin þýðir sársauki.

And you're playing a painful sound.

Og þú ert að leika sársaukafullan hljóm.

And you look at Lenny and he's suffering.

Og þú horfir á Lenny og hann þjáist.

But not in a way that you want to stop.

En ekki á þann hátt að þú viljir hætta.

It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say.

Þjáning, eins og að njóta sín Gyðinglega, eins og sagt er

(Laughter)

(Hlátur)

But you can see the music on his face.

En þú getur séð tónlistina í svip hans.

You can see the baton left his hand. No more baton.

Þú sérð sprotann hverfa úr hendi hans. Enginn sproti lengur.

Now it's about you, the player,

Nú snýst þetta um að þú,

telling the story.

hljóðfæraleikarinn, segir sögunna.

Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story.

Nú er þessu öfugt farið. Þú segir söguna.

And even briefly, you become the storyteller

og í smástund ert þú orðinn sögumaðurinn

to which the community, the whole community, listens to.

sem allt samfélagið hlustar á.

And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?

Og Bernstein gerir það kleyft. Er það ekki yndislegt?

Now, if you are doing all the things we talked about, together,

Nú, ef þú gerir allt sem við höfum rætt, í einu

and maybe some others,

og kannski eitthvað fleira

you can get to this wonderful point of doing without doing.

geturðu komist á það stig að gera án þess að gera.

And for the last video, I think this is simply the best title.

Og síðusta stiklan, ég held þetta sé einfaldlega besti titillinn.

My friend Peter says,

Vinur minn Peter segir:

"If you love something, give it away." So, please.

"Ef þú elskar eitthvað, gefðu það frá þér".

(Music)

Gjörið svo vel. (Tónlist)

(Applause)

(Klappað)