Itay Talgam: Lead like the great conductors

Translator: Đình Luân Bùi Reviewer: Thuy Dung Chu

Những khoảnh khắc kỳ diệu, những khoảnh khắc kỳ diệu của nhạc trưởng.

The magical moment, the magical moment of conducting.

Khi bạn lên sân khấu. Một vị trí trong dàn nhạc giao hưởng.

Tất cả mọi người làm nóng người, và những việc ngớ ngẩn.

Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting.

They are all, you know, warming up and doing stuff.

Và tôi thì đi lên một cái bục chỉ huy

Đó là một văn phòng nhỏ của người nhạc trưởng

And I go on the podium.

Đúng hơn là một cái phòng có không gian mở,

You know, this little office of the conductor.

với rất nhiều không gian.

Or rather a cubicle, an open-space cubicle,

Trước mặt là một không gian ồn ào

with a lot of space.

còn bạn thì làm một cử chỉ rất nhỏ.

And in front of all that noise,

Kiểu như thế này, không hề rực rỡ hay tinh vi, chính như thế này đây.

you do a very small gesture.

Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this.

Và đột nhiên, sự hỗn loạn bỗng trở nên trật tự

Tiếng ồn trở thành âm nhạc.

And suddenly, out of the chaos, order.

Điều đó thật tuyệt diệu. Điều đó cám dỗ tôi

Noise becomes music.

nghĩ rằng tất cả là do tôi.

And this is fantastic. And it's so tempting

(cười)

to think that it's all about me.

Tất cả những con người tuyệt vời, những bậc thầy

(Laughter)

họ tạo ra tiếng ồn, họ cần có tôi.

All those great people here, virtuosos,

Chưa thực sự như vậy. Nếu mà như vậy

they make noise, they need me to do that.

tôi sẽ để dành buổi nói chuyện

Not really. If it were that,

và dạy cho bạn những động tác đó.

I would just save you the talk,

Và bạn có thể đi ra ngoài thế giới

and teach you the gesture.

và làm việc trong bất kỳ công ty, hay bất cứ điều gì bạn muốn

So you could go out to the world

và bạn có sự hòa âm hoàn hảo. Vô ích thôi!

and do this thing in whatever company or whatever you want,

Hãy xem video đầu tiên này.

and you have perfect harmony. It doesn't work.

Tôi hy vọng bạn sẽ nghĩ rằng đó là một ví dụ tuyệt vời của hòa âm

Let's look at the first video.

sau đó sẽ nói đến việc làm sao có thể làm được như vậy.

I hope you'll think it's a good example of harmony.

And then speak a little bit about how it comes about.

(Âm nhạc)

(Music)

Thật là hay đúng không?

Đó chính là một kiểu của sự thành công.

Was that nice?

Vậy, chúng ta sẽ cảm ơn ai đây, cho sự thành công đó?

So that was a sort of a success.

Ý tôi là, rõ ràng những nghệ sĩ của dàn nhạc

Now, who should we thank for the success?

đã chơi rất hay,

I mean, obviously the orchestra musicians

Dàn nhạc giao hưởng Vienna Philharmonic Orchestra.

playing beautifully,

the Vienna Philharmonic Orchestra.

Họ còn chẳng mấy khi nhìn vào nhạc trưởng

Khán thính giả thì đang vỗ tay,

They don't often even look at the conductor.

họ cũng thực sự tham gia tạo ra âm nhạc.

Then you have the clapping audience, yeah,

Thông thường, những khán thính giả ở Vienna không can thiệp vào âm nhạc

actually taking part in doing the music.

You know Viennese audiences usually don't interfere with the music.

Gần như đó là lễ hội múa bụng ở phương Đông

This is the closest to an Oriental bellydancing feast

mà bạn sẽ không bao giờ thấy ở Vienna

(Cười)

Không giống như thế, tại Israel, khán thính giả ho liên tục.

that you will ever get in Vienna.

(Laughter)

Arthur Rubinstein, một nghệ sĩ piano, từng nói

Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time.

"Bất kỳ đâu trên thế giới, khi bị cảm cúm, người ta đi gặp bác sĩ.

You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say

that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor.

Tại Tel Aviv, họ đi đến buổi hòa nhạc của tôi"

(cười)

In Tel Aviv they come to my concerts."

Đó là một kiểu truyền thống.

Nhưng khán thính giả ở Vienna không làm thế.

(Laughter)

So that's a sort of a tradition.

Ở đây họ đi ra ngoài thường xuyên

But Viennese audiences do not do that.

Here they go out of their regular, just to be part of that,

để trở thành một phần của dàn nhạc, thật tuyệt vời!

Khán thính giả như các bạn

to become part of the orchestra, and that's great.

tạo nên sự kiện.

You know, audiences like you, yeah,

Vậy còn nhạc trưởng thì sao? Bạn có thể nói

make the event.

nhạc trưởng đã làm gì không?

But what about the conductor? What can you say

the conductor was doing, actually?

Um.., anh ấy đang hạnh phúc.

Và tôi thường xuyên cho các nhà quản lý cao cấp xem điều đó.

Um, he was happy.

Mọi người đều cảm thấy khó chịu.

And I often show this to senior management.

"Bạn đi làm. Làm sao bạn có thể hạnh phúc?"

People get annoyed.

Có gì đó không đúng ở đây? Nhưng anh ta đang lan truyền hạnh phúc.

"You come to work. How come you're so happy?"

Và tôi nghĩ điều quan trọng là cảm giác hạnh phúc này

Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness.

không xuất phát

And I think the happiness, the important thing is this happiness

chỉ từ câu chuyện của anh ấy và niềm vui của âm nhạc.

does not come from

Niềm vui chính là làm cho câu chuyện của những người khác

only his own story and his joy of the music.

The joy is about enabling other people's stories

cùng được nghe ngay lúc ấy.

Có câu chuyện về dàn nhạc là một tổ chức chuyên nghiệp.

to be heard at the same time.

You have the story of the orchestra as a professional body.

Có câu chuyện của thính giả trong cộng đồng.

Bạn nghe những câu chuyện của từng người

You have the story of the audience as a community. Yeah.

trong dàn nhạc và của khán thính giả.

You have the stories of the individuals

Và khi đó bạn nghe những câu chuyện khác, vô hình.

in the orchestra and in the audience.

Của những người xây dựng phòng hòa nhạc tuyệt vời này.

And then you have other stories, unseen.

Những người tạo ra những nhạc cụ tuyệt đẹp, như là Stradivarius, Amati

People who build this wonderful concert hall.

People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments.

Tất cả những câu chuyện ấy đang được nghe ngay lúc đó.

Đó chính là trải nghiệm trực tiếp tại buổi hòa nhạc.

And all those stories are being heard at the same time.

Và nó khiến chúng ta phải đi xem. Đúng không?

This is the true experience of a live concert.

Không phải tất cả nhạc trưởng đều chỉ làm như vậy.

That's a reason to go out of home. Yeah?

Hãy xem một người khác, một nhạc trưởng tuyệt vời.

And not all conductors do just that.

Riccardo Muti.

Let's see somebody else, a great conductor.

(Âm nhạc)

Riccardo Muti, please.

(Music)

Đoạn trên khá ngắn, nhưng bạn có thể thấy

một điệu bộ hoàn toàn khác, phải chứ?

Yeah, that was very short, but you could see

Anh ta thật tuyệt vời, thật oai vệ?

it's a completely different figure. Right?

Rất rõ ràng. Có thể là quá rõ ràng.

He's awesome. He's so commanding. Yeah?

So clear. Maybe a little bit over-clear.

Ta sẽ thử nghiệm một chút nhé ? Cá bạn sẽ làm dàn nhạc của tôi nhé?

Bạn hát được nốt đầu tiên của vở Don Giovanni chứ?

Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second?

Bạn sẽ hát "Aaaaaah", và tôi sẽ dừng các bạn lại.

Can you sing, please, the first note of Don Giovanni?

Được chứ? Sẵn sàng chưa?

You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you.

Khán giả (KG): ♫ Aaaaaaah ... ♫

Okay? Ready?

Thôi nào, làm cùng tôi chứ, Nếu không,

Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫

tôi thậm chí còn cảm thấy dư thừa hơn so với những gì từng cảm nhận.

Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me

I feel even more redundant than I already feel.

vậy làm ơn, hãy đợi người nhạc trưởng.

Hãy nhìn tôi,"Aaaaah,", và tôi sẽ dừng các bạn lại. Bắt đầu nào.

So please, wait for the conductor.

(KG): ♫ Aaaaaaah ... ♫

Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.

Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫

(Cười)

Chúng ta vẫn còn một số âm thanh hơi kéo dài.

(Laughter)

(cười)

Nhưng... vẫn còn một vị trí tuyển dụng cho...

Itay Talgam: So we'll have a little chat later.

(Laughter)

But ... There is a vacancy for a ...

nhưng.. (cười)

But -- (Laughter)

Bạn thấy đấy, bạn thể ngừng cả dàn nhạc chỉ bằng một ngón tay.

Vậy Riccardo Muti đã làm gì? Anh đã làm như sau...

-- you could see that you could stop an orchestra with a finger.

Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ...

(Cười)

Sau đó-- kiểu như--- (Cười)

(Laughter)

Không chỉ có chỉ dẫn rõ ràng

And then -- sort of -- (Laughter)

mà còn như một sắc lệnh, điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không làm theo lời tôi.

So not only the instruction is clear,

but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you.

(cười)

Điều đó có hiệu quả không? Vâng, chúng hiệu quả--

(Laughter)

So, does it work? Yes, it works --

chỉ tới một điểm nào đó.

Muti từng được hỏi rằng "Tại sao anh điều khiển như thế?"

to a certain point.

Anh trả lời "Tôi phải có trách nhiệm"

When Muti is asked, "Why do you conduct like this?"

Chịu trách nhiệm trước anh ấy.

He says, "I'm responsible."

Nhưng không phải anh ấy. Mà là Mozart cơ.

Responsible in front of him.

người mà--(cười)-- ngồi ở trung tâm, hàng ghế thứ ba.

No he doesn't really mean Him. He means Mozart,

which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center.

(cười)

Anh nói "Nếu tôi---

(Vỗ tay)

(Laughter)

So he says, "If I'm --

nếu tôi đại diện cho Mozart,

(Applause)

chỉ có một câu chuyện được kể mà thôi

if I'm responsible for Mozart,

Đó là Mozart trong tôi, Riccardo Muti, hiểu câu chuyện đấy"

this is going to be the only story to be told.

It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."

Bạn có biết điều gì đã xảy ra với Muti?

Ba năm trước anh nhận một lá thư có chữ ký

And you know what happened to Muti?

của tất cả 700 nhân viên tại La Scala,

Three years ago he got a letter signed by

nhân viên âm nhạc, nghĩa là những nghệ sĩ

all 700 employees of La Scala,

nói rằng "Bạn là 1 nhạc trưởng vĩ đại. Tôi không muốn làm việc với bạn. Hãy từ chức"

musical employees, I mean the musicians,

saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign."

(cười)

"Tại sao? Vì bạn không để chúng tôi phát triển.

(Laughter)

Bạn chỉ xem tôi như nhạc cụ, không phải là đồng nghiệp.

"Why? Because you don't let us develop.

Và niềm vui âm nhạc của chúng tôi, v.v.."

You're using us as instruments, not as partners.

Và anh ấy phải từ chức. Điều đó có tử tế không?

And our joy of music, etc., etc. ..."

(cười)

So he had to resign. Isn't that nice?

Anh ấy là một người rất tử tế.

(Laughter)

Vậy chúng ta có thể làm việc đó với ít sự kiểm soát

He's a nice guy. He's a really nice guy.

hoặc với một loại kiểm soát khác hay không?

Well, can you do it with less control,

Hãy đến với nhạc trưởng tiếp theo, Richard Strauss.

or with a different kind of control?

Let's look at the next conductor, Richard Strauss.

(Âm nhạc)

(Music)

Tôi sợ bạn nghĩ là tôi chọc ghẹo anh ấy bởi vì anh ấy đã già.

I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old.

Điều đó không đúng. Khi anh ấy còn trẻ

khoảng 30 tuổi, anh ấy viết vài thứ như

It's not true. When he was a young man

"Mười điều răn của ngưởi nhạc trưởng"

of about 30, he wrote what he called

Thứ nhất: Nếu bạn phải đổ mồ hôi vào cuối buổi hòa nhạc

"The Ten Commandments for Conductors."

nghĩa là bạn đã làm sai điều gì đó.

The first one was: If you sweat by the end of the concert

Đó là điều thứ nhất. Bạn sẽ thích điều thứ tư hơn

it means that you must have done something wrong.

Rằng: Đừng bao giờ nhìn người thổi kèn Trombon

That's the first one. The fourth one you'll like better.

điều đó chỉ làm họ phấn khích thêm mà thôi.

It says: Never look at the trombones --

(cười)

it only encourages them.

(Laughter)

Ý tưởng chính là hãy để mọi thứ

xảy ra một cách thật tự nhiên

So, the whole idea is really to let

Đừng can thiệp gì hết.

it happen by itself.

Nhưng làm sao có thể đây? Bạn có thấy

Do not interfere.

anh ấy lật từng trang của bảng tổng phổ?

But how does it happen? Did you see

Có thể là do anh ấy đã già yếu

him turning pages in the score?

và không nhớ nổi chính bản nhạc mà anh đã sáng tác

Now, either he is senile,

Hoặc anh ấy đang truyền đạt một thông điệp rất mạnh mẽ, đó là

and doesn't remember his own music, because he wrote the music.

"Nào các bạn. Bạn phải chơi theo bản nhạc

Or he is actually transferring a very strong message to them, saying,

Bởi đó không phải là câu chuyện của tôi, hay của các bạn.

"Come on guys. You have to play by the book.

Nó chỉ là sự biểu diễn những văn bản âm nhạc,

So it's not about my story. It's not about your story.

không hề có sự diễn giải gì cả"

It's only the execution of the written music,

Sự diễn giải là câu chuyện của chính người biểu diễn.

no interpretation."

Không, anh ấy không có ý như vậy. Đó là loại kiểm soát hoàn toàn khác.

Interpretation is the real story of the performer.

So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control.

Hãy xem một nhạc trưởng đặc biệt khác.

Một nhạc trưởng người Đức, Herbert von Karajan

Let's see another super-conductor,

(âm nhạc)

a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.

(Music)

Có điều gì khác biệt? Bạn thấy đôi mắt chứ? Nó nhắm lại.

Bạn thấy đôi tay không?

What's different? Did you see the eyes? Closed.

Và chuyển động [của đôi tay] nữa? Hãy để tôi chỉ huy các bạn. Hai lần

Did you see the hands?

Ban đầu sẽ như Muti, các bạn sẽ vỗ tay, chỉ một lần thôi.

Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice.

Sau đó sẽ là Karajan. Hãy xem điều gì xảy ra

Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once.

Như Muti. Sẵn sàng chưa? Bởi vì Muti

And then like Karajan. Let's see what happens. Okay?

(Cười) được chưa? Sẵn sàng chưa? Bắt đầu nào.

Like Muti. You ready? Because Muti ...

KG: (Vỗ tay)

(Laughter) Okay? Ready? Let's do it.

Itay Talgam: Hmm ... lại nào.

KG: (Vỗ tay)

Audience: (Claps)

Itay Talgam: Hmm ... again.

Tốt. Giờ sẽ đến Karajan. Vì các bạn đã được đào tạo

Audience: (Claps)

hãy để tôi tập trung và nhắm mắt lại. Nào, nào!

Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained,

let me concentrate, close my eyes. Come, come.

KG: (Vỗ tay) (cười)

Tại sao lại không cùng nhau? (cười)

Audience: (Claps) (Laughter)

Bởi vì bạn không biết bắt đầu khi nào.

Itay Talgam: Why not together? (Laughter)

Tôi muốn nói các bạn điều này, ngay cả Berlin Philharmonic

Because you didn't know when to play.

cũng không biết phải bắt đầu khi nào.

Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic

(cười)

Song tôi sẽ nói cho các bạn cách họ đã làm. Không cần nghi ngờ.

doesn't know when to play.

(Laughter)

Đó là một dàn nhạc Đức, phải chứ?

But I'll tell you how they do it. No cynicism.

Họ nhìn Karajan. Và sau đó họ nhìn nhau.

This is a German orchestra, yes?

They look at Karajan. And then they look at each other.

(cười)

"Bạn có hiểu anh chàng này muốn gì không?"

(Laughter)

Sau khi làm như vậy,

"Do you understand what this guy wants?"

Họ nhìn những người khác, và người chơi đầu tiên của dàn nhạc

And after doing that,

sẽ dẫn toàn bộ nhóm hòa hợp cùng nhau.

they really look at each other, and the first players of the orchestra

Và khi Karajan được hỏi về việc đó

lead the whole ensemble in playing together.

Anh trả lời "Vâng, tác hại tệ nhất

And when Karajan is asked about it

mà tôi có thể tác động đến dàn nhạc

he actually says, "Yes, the worst damage

là đưa cho họ chỉ dẫn rõ ràng.

I can do to my orchestra

is to give them a clear instruction.

Bởi vì điều đó sẽ

cản trở sự hòa hợp, việc lắng nghe những người khác

Because that would

prevent the ensemble, the listening to each other

là việc rất cần thiết trong dàn nhạc"

Điều đó thật tuyệt. Vậy đôi mắt thì sao?

that is needed for an orchestra."

Tại sao đôi mắt lại nhắm lại?

Now that's great. What about the eyes?

Đó là câu chuyện tuyệt vời về Karajan khi ông chỉ huy ở London.

Why are the eyes closed?

There is a wonderful story about Karajan conducting in London.

Ông ra tín hiệu cho một nghệ sĩ thổi sáo như thế này.

Anh chàng ấy không biết phải làm gì (cười)

And he cues in a flute player like this.

"Nhạc trưởng, với tất cả sự kính trọng, khi nào thì tôi nên bắt đầu?"

The guy has no idea what to do. (Laughter)

Các bạn nghĩ Karajan trả lời ra sao? Khi nào tôi nên bắt đầu?

"Maestro, with all due respect, when should I start?"

Anh ấy nói, "Bạn bắt đầu khi bạn không thể chịu đựng được nữa"

What do you think Karajan's reply was? When should I start?

Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore."

(cười)

Nghĩa là bạn không có thẩm quyền để thay đổi bất cứ điều gì.

(Laughter)

Meaning that you know you have no authority to change anything.

Đó là âm nhạc của tôi. Âm nhạc thực sự chỉ nằm trong đầu của Karajan.

It's my music. The real music is only in Karajan's head.

Bạn cần phải đoán tâm trí của tôi. Bạn đang chịu áp lực rất lớn

bởi vì tôi không cho bạn chỉ dẫn,

And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure

hơn nữa, bạn cần phải đoán ý của tôi.

because I don't give you instruction,

Đó là một loại tâm linh rất khác nhưng

and yet, you have to guess my mind.

có sự kiểm soát rất vững chắc.

So it's a different kind of, a very spiritual but yet

Chúng ta còn cách làm nào khác không? Tất nhiên rồi. Hãy trở lại

very firm control.

người nhạc trưởng đầu tiên chúng ta đã xem.

Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back

Tên anh ấy là Carlos Kleiber.

to the first conductor we've seen:

Carlos Kleiber, his name. Next video, please.

(Âm nhạc)

(Music)

(Cười) Yeah.

Điều đó rất khác biệt. Nhưng đó không phải cùng một cách chỉ huy sao?

(Laughter) Yeah.

Không đâu, bởi vì anh ấy không nói cho họ phải làm gì.

Well, it is different. But isn't that controlling in the same way?

Khi anh làm như vậy, không phải là

No, it's not, because he is not telling them what to do.

"Lấy cây đàn Stradivarius của các bạn và làm như Jimi Hendrix,

When he does this, it's not,

đập mạnh nó xuống sàn nhà" Không phải vậy.

"Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix,

Anh ấy nói "Đó là một cử chỉ trong âm nhạc.

smash it on the floor." It's not that.

Tôi mở ra không gian cho bạn

He says, "This is the gesture of the music.

để thêm vào những [sắc thái] khác

I'm opening a space for you

cùng hòa vào sự trình diễn"

to put in another layer

Đó là một câu chuyện khác.

of interpretation."

Nhưng làm sao họ có thể làm việc cùng nhau

That is another story.

nếu như không cho họ hướng dẫn?

But how does it really work together

Cứ như là đang ở trên tàu lượn siêu tốc.

if it doesn't give them instructions?

Mà không được cho bất cứ hướng dẫn nào,

It's like being on a rollercoaster. Yeah?

nhưng tác động của chính quá trình sẽ giữ bạn đúng vị trí.

You're not really given any instructions,

but the forces of the process itself keep you in place.

Đó chính làm điều anh ấy làm.

Điều thú vị là tàu lượn siêu tốc không hề tồn tại.

That's what he does.

Nó không tồn tại ở dạng vật chất. Nó nằm trong đầu của các nghệ sĩ.

The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist.

It's not a physical thing. It's in the players' heads.

Và điều đó làm họ trở thành các cộng sự của nhau

Bạn có một kế hoạch trong đầu.

And that's what makes them into partners.

Bạn biết mình phải làm gì, cả khi mà Kleiber không chỉ cho bạn.

You have the plan in your head.

Nhưng không ở đây hay ở kia. Bạn biết mình phải làm gì.

You know what to do, even though Kleiber is not conducting you.

Và bạn trở thành một cộng sự để dựng nên chiếc tàu lượn đó,

But here and there and that. You know what to do.

vâng, với âm thanh

And you become a partner building the rollercoaster,

bạn chính là người nắm dây cương

yeah, with sound,

Thật thú vị cho những người nghệ sĩ đó.

as you actually take the ride.

Họ sẽ phải đến nhà dưỡng bệnh trong hai tuần.

This is very exciting for those players.

(cười)

Điều đó thật mệt mỏi?

They do need to go to a sanatorium for two weeks, later.

Nhưng đó chính là cách tạo ra âm nhạc tuyệt vời nhất.

(Laughter)

It is very tiring. Yeah?

But it's the best music making, like this.

Tất nhiên, đó không chỉ là động lực

và mang lại cho họ năng lượng.

But of course it's not only about motivation

Bạn cũng cần phải rất chuyên nghiệp nữa.

and giving them a lot of physical energy.

Và hãy nhìn Kleiber lần nữa.

You also have to be very professional.

Hãy cho chúng tôi xem video tiếp theo.

And look again at this Kleiber.

Bạn sẽ thấy điều gì xảy ra khi có một sai lầm.

Can we have the next video, quickly?

You'll see what happens when there is a mistake.

(Âm nhạc) Một lần nữa bạn thấy một ngôn ngữ cơ thể thật đẹp.

(âm nhạc)

(Music) Again you see the beautiful body language.

(Music)

Và có một người thổi kèn trumpet

trình diễn không hoàn toàn chính xác những gì phải làm.

And now there is a trumpet player who

Hãy theo dõi video. Nhìn kìa!

does something not exactly the way it should be done.

Go along with the video. Look.

Bạn thấy chứ, lần thứ hai cũng cùng một người.

See, second time for the same player.

(cười) Và lần thứ ba cũng chính người ấy.

(Laughter) And now the third time for the same player.

(cười)

"Hãy đợi tôi sau buổi trình diễn.

Tôi có một chút lưu ý cần nhắc nhở bạn"

(Laughter)

"Wait for me after the concert.

Bạn biết đấy, khi cần thiết, người chỉ huy sẽ ở đó. Điều đó rất quan trọng.

I have a short notice to give you."

You know, when it's needed, the authority is there. It's very important.

Nhưng người đó không thể làm cho mọi người trở thành cộng sự.

Hãy xem video tiếp theo. Xem điều gì đã xảy ra.

But authority is not enough to make people your partners.

Bạn sẽ bất ngờ khi đã nhìn thấy Kleiber

Let's see the next video, please. See what happens here.

là một chàng trai hiếu động như vậy

You might be surprised having seen Kleiber

Anh đang chỉ huy một bản Mozart.

as such a hyperactive guy.

(âm nhạc)

He's conducting Mozart.

Cả dàn nhạc đang trình diễn.

(Music)

(âm nhạc)

The whole orchestra is playing.

Giờ là một điều khác.

(Music)

(âm nhạc)

Now something else.

(Music)

Bạn thấy chứ? Anh ấy hoàn toàn ở đó, 100%

See? He is there 100 percent,

nhưng không chỉ huy, không nói phải làm gì.

Thích thú thưởng thức những gì người nghệ sĩ solo đang trình diễn.

but not commanding, not telling what to do.

Rather enjoying what the soloist is doing.

(âm nhạc)

Và đoạn solo khác. Hãy xem bạn có thể nhận ra điều gì từ đó.

(Music)

(âm nhạc)

Another solo now. See what you can pick up from this.

(Music)

Hãy nhìn vào đôi mắt.

Look at the eyes.

Bạn thấy chứ?

Trước hết, đó chính là một sự khen ngợi mà tất cả chúng ta đều muốn.

Okay. You see that?

Không phải là phản hồi. Đó là "Mmm..." Đúng vậy, nó xuất phát từ đây.

First of all, it's a kind of a compliment we all like to get.

It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here.

Vì vậy đó chính là điều tốt.

Và điều thứ hai là

So that's a good thing.

Đó thực sự nằm trong sự kiểm soát,

And the second thing is

nhưng với một cách rất đặc biệt.

it's about actually being in control,

Khi Kleiber-- bạn có thấy đôi mắt,

but in a very special way.

đi từ đây? (hát)

When Kleiber does -- did you see the eyes,

Bạn có biết điều gì xảy ra? Trọng lực không còn nữa.

going from here? (Singing)

You know what happens? Gravitation is no more.

Kleiber không chỉ tạo ra một quá trình,

mà còn tạo ra những điều kiện trên thế giới

Kleiber not only creates a process,

để quá trình này có thể diễn ra.

but also creates the conditions in the world

Một lần nữa, nghệ sĩ kèn ôboa

in which this process takes place.

hoàn toàn chủ động

So again, the oboe player

và do đó, hạnh phúc và tự hào về việc anh ấy làm

is completely autonomous

và sáng tạo và tất cả các điều đó.

and therefore happy and proud of his work,

Và trình độ Kleiber đang chỉ huy là một trình độ rất khác.

and creative and all of that.

And the level in which Kleiber is in control is in a different level.

Chỉ huy không còn là một trò chơi "tổng bằng không".

Bạn chỉ huy như thế này thế kia. Và kết hợp tất cả,

So control is no longer a zero-sum game.

trong sự hợp tác, mang lại âm nhạc tuyệt vời nhất.

You have this control. You have this control. And all you put together,

in partnership, brings about the best music.

Vì thế Kleiber như là quá trình,

Kleiber như là các điều kiện trên thế giới.

So Kleiber is about process.

Nhưng bạn cần có quá trình và nội dung để tạo ra ý nghĩa.

Kleiber is about conditions in the world.

But you need to have process and content to create the meaning.

Lenny Bernstein, người nhạc trưởng trong tôi

Kể từ khi ông ấy còn là một người thầy vĩ đại

Lenny Bernstein, my own personal maestro.

Lenny Bernstein luôn bắt đầu từ ý nghĩa. Hãy xem [đoạn video] này.

Since he was a great teacher,

Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.

(âm nhạc)

(Music)

Bạn có nhớ khuôn mặt của Muti, lúc bắt đầu không?

Anh ấy có một nét mặt tuyệt vời, nhưng chỉ có một.

Do you remember the face of Muti, at the beginning?

(cười)

Well he had a wonderful expression, but only one.

Bạn có thấy khuôn mặt của Lenny?

Bạn biết tại sao không? Vì ý nghĩa của âm nhạc là sự đau khổ.

(Laughter)

Did you see Lenny's face?

You know why? Because the meaning of the music is pain.

Và bạn đang trình diễn một âm thanh đau khổ

Hãy nhìn Lenny và ông ấy đang đau đớn.

And you're playing a painful sound.

Nhưng không làm bạn muốn dừng lại.

And you look at Lenny and he's suffering.

Đó là sự đau đớn như, cảm nhận chính mình. theo cách của người Do Thái.

But not in a way that you want to stop.

It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say.

(cười)

(Laughter)

Nhưng bạn có thể thấy âm nhạc trên khuôn mặt của ông.

Bạn có thấy cái baton rời tay ông. Không còn baton nữa.

But you can see the music on his face.

Bây giờ chính là đến bạn, người nghệ sĩ

You can see the baton left his hand. No more baton.

đang kể chuyện.

Now it's about you, the player,

Nó là sự nghịch đảo. Bạn đang kể câu chuyện. Và bạn nữa.

telling the story.

Thậm chí chỉ một thời gian ngắn, bạn trở thành người kể chuyện

Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story.

cho mọi người, và tất cả đều lắng nghe bạn.

And even briefly, you become the storyteller

Và Bernstein tạo nên điều đó. Điều đó thật tuyệt vời, phải không?

to which the community, the whole community, listens to.

And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?

Bây giờ, nếu bạn làm những điều chúng ta đã nói về, cùng nhau

Now, if you are doing all the things we talked about, together,

và có thể có một số người khác,

bạn có thể đạt tới đỉnh điểm tuyệt vời khi làm mà cảm thấy như không.

and maybe some others,

you can get to this wonderful point of doing without doing.

Và với video cuối cùng, tôi nghĩ đó là một tiêu đề tuyệt vời nhất.

And for the last video, I think this is simply the best title.

Bạn tôi, Peter nói rằng

"Yêu thì hãy cho đi"

My friend Peter says,

"If you love something, give it away." So, please.

(âm nhạc)

(Music)

(Vỗ tay)

(Applause)