Sophal Ear: Escaping the Khmer Rouge

Sophal Ear: Kızıl Kmerlerden Kaçış

Çeviri: yasin alp aluç Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I normally teach courses on

Ben normalde ülkelerin savaştan sonra

how to rebuild states after war.

nasıl inşa edileceğine dair dersler veriyorum.

But today I've got a personal story to share with you.

Fakat bugün sizlerle paylaşacağım kişisel bir hikayem var.

This is a picture of my family,

Bu fotoğraf aileme ait

my four siblings -- my mom and I -- taken in 1977.

4 kardeşim, annem ve ben. 1977'de çekilmiş bir foto.

And we're actually Cambodians.

Ve biz aslen Kamboçyalıyız.

And this picture is taken in Vietnam.

Bu fotoğraf da Vietnam'da çekilmiş.

So how did a Cambodian family end up in Vietnam in 1977?

Peki Kamboçyalı bir aile 1977'de nasıl Vietnam'a geldi?

Well to explain that, I've got a short video clip

Bunu size anlatmak için, 1975 ile 1979

to explain the Khmer Rouge regime

arasındaki Kızıl Kmerler rejimini

during 1975 and 1979.

anlatan kısa bir klibim var.

Video: April 17th, 1975.

Video : 17 Nisan 1975

The communist Khmer Rouge

Komünist Kızıl Kmerler

enters Phnom Penh to liberate their people

halkını Vietnam'daki karmaşadan ve

from the encroaching conflict in Vietnam,

Amerikan bombardıman kampanyasından

and American bombing campaigns.

özgürleştirmek için Phnom Penh'e girdi.

Led by peasant-born Pol Pot,

Köylü Pol Pot önderliğinde,

the Khmer Rouge evacuates people to the countryside

Kızıl Kmerler insanları kırsal komünist bir ütopya hedefi ile

in order to create a rural communist utopia,

kırsal alana tahliye etti,

much like Mao Tse-tung's Cultural Revolution in China.

Mao Tse-tsung'un Çin'deki Kültürel Devrimi gibi.

The Khmer Rouge closes the doors to the outside world.

Kızıl Kmerler dış dünyaya açılan kapıları kapadılar.

But after four years the grim truth seeps out.

Ama dört yıl sonra korkunç gerçekler sızmaya başladı.

In a country of only seven million people,

Sadece 7 milyonun olduğu bir ülkede,

one and a half million were murdered by their own leaders,

1,5 milyon kişi kendi liderleri tarafından öldürüldü,

their bodies piled in the mass graves of the killing fields.

cesetleri öldürüldükleri yerde kitlesel mezarlara gömüldü.

Sophal Ear: So, notwithstanding the 1970s narration,

Sophal Ear: 1970'lerin anlatımına karşın,

on April 17th 1975

17 nisan 1975'te

we lived in Phnom Penh.

biz Phnom Penh'deydik.

And my parents were told by the Khmer Rouge

Ve aileme Kızıl Kmerler şehri boşaltmaları gerektiğini söyledi,

to evacuate the city because of impending American bombing for three days.

çünkü Amerikalıların üç gün sürecek bombadımanının eli kulağındaydı.

And here is a picture of the Khmer Rouge.

Bu da Kızıl Kmerlerin bir fotoğrafı.

They were young soldiers, typically child soldiers.

Genç askerlerdi. Genellikle çocuk askerler.

And this is very normal now, of modern day conflict,

Bu günümüz çatışmalarında çok normal bir durum.

because they're easy to bring into wars.

Çünkü onları savaşa alet etmek çok kolay.

The reason that they gave about American bombing wasn't all that far off.

Sebep olarak sundukları Amerikan bombardımanı çok da uzak değildi.

I mean, from 1965 to 1973 there were

Yani, 1965-1973 arasında

more munitions that fell on Cambodia

1945 Ağustos'ta atılan iki nükleer bombası dahil olmak üzere

than in all of World War II Japan,

2. Dünya Savaşı sırasında

including the two nuclear bombs

Japonya'ya düşen mühimmattan

of August 1945.

daha fazlası Kamboçya'ya atıldı.

The Khmer Rouge didn't believe in money.

Kızıl Kmerler paraya inanmıyordu.

So the equivalent of the Federal Reserve Bank

O yüzden, Federal Rezerv Bankasının

in Cambodia was bombed.

Kamboçya'daki dengi bombalandı.

But not just that, they actually banned money.

Sırf bu da değil, parayı da yasakladılar.

I think it's the only precedent in which

Sanırım bu paranın kullanılmasını

money has ever been stopped from being used.

engelleyebilen yegane örnek durumdu.

And we know money is the root of all evil,

Paranın tüm kötülüklerin anası olduğunu biliyoruz,

but it didn't actually stop evil from happening in Cambodia, in fact.

ama bu Kamboçya'da yeni kötülüklerin oluşmasına engel olmadı.

My family was moved from Phnom Penh to Pursat province.

Ailem Phnom Penh'den Pursat iline taşındı.

This is a picture of what Pursat looks like.

Bu Pursat'ın nasıl göründüğünü gösteren bir fotoğraf.

It's actually a very pretty area of Cambodia,

Aslında Kamboçya'nın çok güzel bir alanı,

where rice growing takes place.

pirincin büyüdüğü bölge.

And in fact they were forced to work the fields.

Ve insanlar arazileri işletmek için zorlandı.

So my father and mother ended up in

Bu yüzden, annem ve babam bir çeşit

a sort of concentration camp, labor camp.

toplama kampında, işçi kampında kendini buldu.

And it was at that time that my mother got word

Ve o zamanlar anneme

from the commune chief

komünün şefi şunları söylemiş,

that the Vietnamese were actually asking

Vietnamlılar vatandaşlarının

for their citizens to go back to Vietnam.

Vietnam'a geri dönmesini istiyor.

And she spoke some Vietnamese,

O da bazı Vietnamlılar ile konuştu,

as a child having grown up with Vietnamese friends.

Vietnamlı arkadaşları ile büyümüş bir çocuk olarak.

And she decided, despite the advice of her neighbors,

Ve komşularının tavsiyelerine rağmen

that she would take the chance

şansını denemeye ve

and claim to be Vietnamese

Vietnamlı olmaya böylece de hayatta kalabilme

so that we could have a chance to survive,

şansı yakalamaya karar verdi.

because at this point they're forcing everybody to work.

Çünkü o zaman herkesi çalışmaya zorluyorlardı.

And they're giving about --

Ve de yemek olarak sadece --

in a modern-day, caloric-restriction diet, I guess --

sanırım günümüzde kalori kısıtlı bir diyet gibi --

they're giving porridge, with a few grains of rice.

içinde biraz pirinç bulunan yulaf lapası veriliyordu.

And at about this time actually

Ve tam o sıralarda

my father got very sick.

babam çok hastalandı.

And he didn't speak Vietnamese.

Vietnamca konuşmuyordu.

So he died actually, in January 1976.

Ocak 1976'da hayata gözlerini yumdu.

And it made it possible, in fact,

Ve de bu bizim gerçekten planımızı hayata

for us to take on this plan.

geçirmemizi mümkün kıldı.

So the Khmer Rouge took us

Sonrasında, Kızıl Kmerler bizi

from a place called Pursat to Kaoh Tiev,

Pursat'tan Koh Tiev'e nakletti.

which is across from the border from Vietnam.

Vietnam sınırının tam karşısında bir bölge.

And there they had a detention camp

Orada bir tutuklu kampı vardı,

where alleged Vietnamese would be tested, language tested.

orada Vietnamlı olduğunu iddia edenler dil testine tabi tutuluyordu.

And my mother's Vietnamese was so bad

Annemin Vietnamcası hikayemizi

that to make our story more credible,

inandırıcı gösterebilmemiz için yeterli değildi,

she'd given all the boys and girls new Vietnamese names.

Kız ve erkek çocuklara Vietnam isimleri koyuyordu.

But she'd given the boys girls' names,

Ama kızlara erkek,

and the girls boys' names.

erkeklere de kız ismi koyuyordu.

And it wasn't until she met a Vietnamese lady

Ve bunu ona söyleyen Vietnamlı bir bayan ile

who told her this, and then tutored her for two days intensively,

tanışana kadar böyle devam etti ve ona 2 günlük

that she was able to go into her exam

yoğun bir ders verdi ve annem sınava

and -- you know, this was a moment of truth.

girebildi, bu karar anıydı.

If she fails, we're all headed to the gallows;

Eğer başaramazsa, hepimiz korkuya geri dönecektik.

if she passes, we can leave to Vietnam.

Başarırsa, Vietnam'a gidebilirdik.

And she actually, of course -- I'm here, she passes.

Ve tabi ki o başarabildiği için ben buradayım.

And we end up in Hong Ngu on the Vietnamese side.

Ve Vietnam'daki Hong Ngu'da kendimizi bulduk.

And then onwards to Chau Doc.

Daha sonra Cahu Doc'da.

And this is a picture of Hong Ngu, Vietnam today.

Bu bugünkü Hong Ngu, Vietnam'dan bir fotoğraf.

A pretty idyllic place on the Mekong Delta.

Mekong Deltasında cennet gibi bir bölge.

But for us it meant freedom.

Ama bizim için özgürlük anlamına geliyordu.

And freedom from persecution from the Khmer Rouge.

Kızıl Kmerler zulmünden kaçış.

Last year, the Khmer Rouge Tribunal,

Geçtiğimiz yıl Birleşmiş Milletlerin yardımı

which the U.N. is helping Cambodia take on,

ile Kamboçya'da Kızıl Kmerler mahkemesi başladı

started, and I decided that as a matter of record

ve ben de kayıtlara geçmesi amacı ile babamın

I should file a Civil Complaint

vefatı hakkında sivil bir şikayet

with the Tribunal about my father's passing away.

ile mahkemeye başvurmam gerektiğine karar verdim.

And I got word last month

Ve geçtiğimiz ay yaptığım şikayetin

that the complaint was officially accepted by the Khmer Rouge Tribunal.

Kızıl Kmerler Mahkemesi tarafından kabul edildiğini öğrendim.

And it's for me a matter of justice for history, and accountability for the future,

Benim için tarihin adaleti ile ilgili bir durum ve gelecek için bir sorumluluk.

because Cambodia remains a pretty lawless place, at times.

Çünkü Kamboçya uzun zaman oldukça kanunsuz bir ülke olarak kaldı.

Five years ago my mother and I went back to Chau Doc.

5 yıl önce annem ve ben Chau Doc'a geri döndük.

And she was able to return to a place

Annem de onun için hem özgürlük

that for her meant freedom, but also fear,

hem korku anlamına gelen yere geri dönebildi,

because we had just come out of Cambodia.

çünkü Kamboçya'dan kaçmıştık.

I'm happy, actually, today, to present her.

Bugün onu takdim etmekten çok mesudum.

She's here today with us in the audience.

O izleyiciler arasında bizlerle.

Thank you mother.

Teşekkürler anne.

(Applause)

(Alkışlar)