James B. Glattfelder: Who controls the world?

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: berat güven Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

"When the crisis came,

“Kriz çıktığında,

the serious limitations of existing economic and financial models

mevcut ekonomik ve finansal modellerin ciddi kısıtlamaları

immediately became apparent."

hemen görünür hâle gelir.”

"There is also a strong belief, which I share,

"Ayrıca, benim de paylaştığım güçlü bir kanı daha var:

that bad or oversimplistic and overconfident economics

''Kötü veya aşırı basitleşmiş ve aşırı özgüvenli ekonomiler

helped create the crisis."

kriz çıkmasına yardım eder."

Now, you've probably all heard of similar criticism

Kapitalizme şüpheyle bakan kişilerden

coming from people who are skeptical of capitalism.

benzer eleştiriler işitmişsinizdir.

But this is different.

Fakat bunlar farklı.

This is coming from the heart of finance.

Bu eleştiriler finansın kalbinden geliyor.

The first quote is from Jean-Claude Trichet

İlk alıntı Jean-Claude Trichet'den,

when he was governor of the European Central Bank.

Avrupa Merkez Bankası Başkanı iken söyledi.

The second quote is from the head of the UK Financial Services Authority.

İkinci alıntı ise İngiltere Finansal Faaliyetler Düzenleme Kurulu Başkanından.

Are these people implying

Bu insanlar,

that we don't understand the economic systems

modern toplumları yöneten ekonomik sistemleri

that drive our modern societies?

bizim anlamadığımızı mı ima ediyor?

It gets worse.

Daha kötü sözler de var.

"We spend billions of dollars

“Henüz, istikralı bir toplum,

trying to understand the origins of the universe,

işleyen bir ekonomi ve barış için gerekli koşulları bile anlamamışken,

while we still don't understand the conditions for a stable society,

evrenin başlangıcını anlamak için

milyarlarca dolar harcadık.''

a functioning economy, or peace."

What's happening here? How can this be possible?

Burada ne oluyor? Bu nasıl mümkün olabilir?

Do we really understand more about the fabric of reality

Hakikaten de, gerçekliğin yapısı, dokusu hakkında anladıklarımız,

than we do about the fabric which emerges from our human interactions?

insani etkileşimlerimizin dokusu hakkındaki anladıklarımızdan fazla mı?

Unfortunately, the answer is yes.

Maalesef, cevap evet.

But there's an intriguing solution

Ama büyüleyici bir çözüm mevcut

which is coming from what is known as the science of complexity.

ve karmaşıklık bilimi olarak bilinen şeyden geliyor.

To explain what this means and what this thing is,

Bu ne anlama geliyor ve bu top gibi şey ne,

please let me quickly take a couple of steps back.

açıklamak için izin verin biraz geriye gideyim.

I ended up in physics by accident.

Fizik okumam tesadüfen oldu.

It was a random encounter when I was young,

Gençliğimde tesadüfen karşılaştığım bir şeydi

and since then, I've often wondered about the amazing success of physics

ve o zamandan beri fiziğin gündelik gerçeklikleri açıklamada

in describing the reality we wake up in every day.

gösterdiği büyüleyici başarıya sık sık hayranlık hissederim.

In a nutshell, you can think of physics as follows.

En özet hâliyle, fiziği şöyle düşünebilirsiniz:

So you take a chunk of reality you want to understand

Anlamak istediğiniz bir gerçeklik parçasını alır

and you translate it into mathematics.

ve onu matematik diline tercüme edersiniz.

You encode it into equations.

Kodlayıp eşitlik hâline getirir

Then, predictions can be made and tested.

ve sonra da, öngörüler yapıp onları sınayabilirsiniz.

We're actually really lucky that this works,

İşe yaraması bizim için gerçekten büyük şans

because no one really knows why the thoughts in our heads

çünkü; kafamızdaki düşüncelerin evrenin temel işleyişi ile

should actually relate to the fundamental workings of the universe.

neden ilişkili olması gerekiyor, yanıtı gerçekten kimse bilmiyor.

Despite the success, physics has its limits.

Başarılarına rağmen fiziğin de sınırları var.

As Dirk Helbing pointed out in the last quote,

Dirk Helbing'in belirttiği gibi,

we don't really understand the complexity that relates to us, that surrounds us.

bizimle ilgili olan ve etrafımızı saran bu karmaşıklığı gerçekten anlamıyoruz.

This paradox is what got me interested in complex systems.

Beni karmaşık sitemlerle ilgilenmeye iten şey bu paradokstu.

So these are systems which are made up

Bu sistemler, birbiriyle bağlantılı veya etkileşim hâlindeki

of many interconnected or interacting parts:

pek çok parçadan oluşan sistemlerdir:

swarms of birds or fish,

Kuş veya balık sürüleri,

ant colonies, ecosystems, brains, financial markets.

karınca kolonileri, ekosistemler, beyin, finans piyasaları.

These are just a few examples.

Bunlar yalnızca birkaç örnek.

Interestingly, complex systems are very hard to map

İlginç biçimde, karmaşık sistemlerin matematik eşitlikler

into mathematical equations,

biçiminde haritalanması çok zor

so the usual physics approach doesn't really work here.

ve bu nedenle alışılmış fizik yaklaşımları burada işe yaramıyor.

So what do we know about complex systems?

Peki, karmaşık sistemler hakkında ne biliyoruz?

Well, it turns out that what looks like complex behavior from the outside

Öyle anlaşılıyor ki, dışarıdan karmaşık davranış gibi görünen şeyler

is actually the result of a few simple rules of interaction.

aslında birkaç basit etkileşim yasasının sonucu.

This means you can forget about the equations

Bunun anlamı; eşitlikleri boş verip

and just start to understand the system

sistemi, sadece etkileşimlere bakarak

by looking at the interactions,

anlamaya başlayabilirsiniz,

so you can actually forget about the equations

yani gerçekten denklemlere boş verip

and you just start to look at the interactions.

etkileşimlere bakabilirsiniz.

And it gets even better, because most complex systems

Hatta daha da ötesini, çünkü çoğu karmaşık sistemin,

have this amazing property called emergence.

"oluşma" denen hayret verici bir özelliği var.

So this means that the system as a whole suddenly starts to show a behavior

Bunun anlamı, sistem aniden bir bütün olarak bir davranış sergilemeye başlar

which cannot be understood or predicted

ve bu davranış, sistemin bileşenlerine bakılarak

by looking at the components of the system.

anlaşılamaz veya kestirilemez.

So the whole is literally more than the sum of its parts.

Yani, bütün, gerçek anlamda parçalarının toplamından fazlasıdır.

And all of this also means

Bunun diğer anlamı;

that you can forget about the individual parts of the system,

sistemin tek tek parçalarının karmaşıklığına

boş verebilirsiniz.

how complex they are.

So if it's a cell or a termite or a bird,

Yani bu bir hücre, termit veya kuşsa,

you just focus on the rules of interaction.

sadece etkileşim kurallarına (yasalarına) odaklanırsınız.

As a result, networks are ideal representations of complex systems.

Sonuç olarak, karmaşık sistemlerin ideal örneği ağlardır (networks).

The nodes in the network are the system's components,

Ağ örgüsündeki düğümler sistemin parçalarıdır

and the links are given by the interactions.

ve etkileşimler de bağlantıları oluşturur.

So what equations are for physics,

Yani fiziğin bu konudaki eşitliği;

complex networks are for the study of complex systems.

karmaşık ağ sitemleri, karmaşık sistemler alanının çalışma konusudur.

This approach has been very successfully applied

Bu yaklaşım, fizik, biyoloji, bilgisayar bilimleri

to many complex systems in physics, biology,

ve sosyal bilimler gibi pek çok alanda

computer science, the social sciences,

çok başarılı bir şekilde uygulandı,

but what about economics?

peki ama, ya ekonomide?

Where are economic networks?

Ekonominin ağları nerede?

This is a surprising and prominent gap in the literature.

Literatürdeki bu boşluk şaşkınlık verici ve dikkat çekici.

The study we published last year, called "The Network of Global Corporate Control,"

Geçen yıl yayınladığımız "Küresel Şirketler Kontrol Ağı"

was the first extensive analysis of economic networks.

adlı çalışma, ekonomik ağların ilk kapsamlı analiziydi.

The study went viral on the Internet

Çalışma internette gündem yarattı

and it attracted a lot of attention from the international media.

ve uluslararası medyanın çok ilgisini çekti.

This is quite remarkable, because, again, why did no one look at this before?

Bu da yine çok dikkat çekici, çünkü neden daha önce hiç kimse buna bakmadı?

Similar data has been around for quite some time.

Bir süredir ortalıkta benzer veriler dolaşıyor.

What we looked at in detail was ownership networks.

Neyse, bizim ayrıntılı olarak incelediğimiz şey sahiplik ağlarıydı.

So here the nodes are companies, people, governments, foundations, etc.

Bu ağ örgüsündeki düğümler; şirketler insanlar, hükümetler, kuruluşlar vb.dir,

And the links represent the shareholding relations,

aradaki bağlar ise hissedarlık ilişkileridir.

so shareholder A has x percent of the shares in company B.

Yani A hissedarı, B şirketinin, yüzde x, hissesine sahiptir.

And we also assign a value to the company given by the operating revenue.

Ayrıca şirketlere faaliyet gelirlerine göre bir değer saptadık.

So ownership networks reveal the patterns of shareholding relations.

Böylece sahiplik ağları, hissedarlık ilişkilerinin örüntülerini ortaya çıkardı.

In this little example, you can see a few financial institutions

Bu küçük örnekte, birkaç finans kuruluşunun

with some of the many links highlighted.

pek çok bağlantıda öne çıktığını görebilirsiniz.

Now, you may think that no one looked at this before

Şimdi, siz bununla daha önce hiç kimsenin ilgilenmeme nedeni olarak

because ownership networks are really, really boring to study.

sahiplik ağının çok çok sıkıcı bir çalışma konusu olmasını düşünebilirsiniz.

Well, as ownership is related to control,

Şey, sahiplik kontrol etmekle ilgili olduğundan,

as I shall explain later,

daha sonra açıklayacağım gibi

looking at ownership networks

sahiplik ağına bakmak size,

actually can give you answers to questions like,

önemli aktörler kim? gibi soruların

who are the key players?

cevaplarını verebilir.

How are they organized? Are they isolated?

Organize biçimleri nasıl? Onlar tek başına mı?

Are they interconnected?

Birbirleriyle bağlantılılar mı?

And what is the overall distribution of control?

Ve bütün kontrol nasıl bir dağılım gösteriyor?

In other words, who controls the world?

Diğer bir ifadeyle, dünyayı kim kontrol ediyor?

I think this is an interesting question.

Sanırım bu ilginç bir soru.

And it has implications for systemic risk.

Ayrıca sistemsel riskle ilgili yönleri var.

This is a measure of how vulnerable a system is overall.

Şu ölçüt, sistemin bütün olarak ne kadar kırılgan olduğunu gösteriyor:

[Çökemeyecek kadar bağlantılı]

A high degree of interconnectivity can be bad for stability,

Yüksek seviyede karşılıklı bağlanmışlık istikrar için kötü olabilir

because then the stress can spread through the system like an epidemic.

çünkü o zaman, gerilim bütün sisteme salgın hastalık gibi yayılabilir

Scientists have sometimes criticized economists

Bilim insanları bazen, ekonomistlerin fikir ve kavramları

who believe ideas and concepts are more important than empirical data,

deneysel (bilimsel) veriden daha önemli saymasını eleştirir

because a foundational guideline in science is:

çünkü bilimin temel prensibi şudur: Bırak veriler konuşsun. Haydi yapalım.

Let the data speak. OK. Let's do that.

So we started with a database containing 13 million ownership relations from 2007.

İşe, 2007'ye ait 13 milyon sahiplik ilişkisi içeren veri tabanı ile başladık.

This is a lot of data, and because we wanted to find out

Bu veri çok fazlaydı ama biz de "Dünyayı kim yönetiyor?"

"who rules the world,"

onu bulmak istiyorduk.

we decided to focus on transnational corporations,

Uluslararası şirketlere veya kısaca TNC'lere

or "TNCs," for short.

odaklanmaya karar verdik.

These are companies that operate in more than one country,

Bunlar birden fazla ülkede faaliyet yapan şirketler

and we found 43,000.

ve 43.000 şirket bulduk.

In the next step, we built the network around these companies,

Bir sonraki adımda, bu şirketlerin etrafındaki ağı haritaladık,

so we took all the TNCs' shareholders,

bütün uluslararası şirket hissedarlarını aldık

and the shareholders' shareholders, etc.,

ve hissedarların hissedarlarını vs.

all the way upstream, and we did the same downstream,

Bunu hem yukarıya doğru hem aşağıya doğru yaptık

and ended up with a network containing 600,000 nodes

ve sonunda 600.000 düğümden ve bir milyon bağlantıdan oluşan

and one million links.

bir ağ elde ettik.

This is the TNC network which we analyzed.

Bu bizim analiz ettiğimiz uluslararası şirket ağı.

And it turns out to be structured as follows.

Ortaya çıkan ise şöyle bir yapıydı:

So you have a periphery and a center

Bir dış kuşak ve bir merkez vardı,

which contains about 75 percent of all the players,

bütün aktörlerin %75 'i dış kuşağı oluşturuyordu

and in the center, there's this tiny but dominant core

ve merkezin içinde ise birbirleriyle yüksek oranda bağlantılı

which is made up of highly interconnected companies.

şirketlerden oluşan minik ama baskın bir çekirdek vardı.

To give you a better picture,

Size bir örnekle açıklayayım;

think about a metropolitan area.

bir metropol kent düşünün,

So you have the suburbs and the periphery,

dış mahalleler ve bir dış kuşak var

you have a center, like a financial district,

ve bir de şehir merkezi var, finans, ticaret bölgesi gibi,

then the core will be something like

çekirdek ise şöyle bir şey;

the tallest high-rise building in the center.

merkezdeki en yüksek binalar

And we already see signs of organization going on here.

ve bir organizasyon varlığının işaretlerini burada görebiliyoruz.

36 percent of the TNCs are in the core only,

Uluslararası şirketlerin sadece %36'sı çekirdekte

but they make up 95 percent of the total operating revenue of all TNCs.

ama bütün TNC lerin toplam faaliyet gelirlerinin %95'ini elde ediyorlar.

OK, so now we analyzed the structure,

Tamam, şimdi yapıyı analiz ettik

so how does this relate to the control?

peki bunun kontrolle ilişkisi nasıl?

Well, ownership gives voting rights to shareholders.

Şey, sahiplik hissedarlara oy verme hakkı tanır.

This is the normal notion of control.

Bu olağan bir kontrol anlayışı.

And there are different models

Sahiplikle kazanılan kontrolü

which allow you to compute the control you get from ownership.

hesaplamamıza imkan veren farklı modeller var.

If you have more than 50 percent of the shares in a company,

Bir şirketin hisselerinin %50'den fazlasına sahipsen

you get control,

kontrol sendedir.

but usually, it depends on the relative distribution of shares.

Ancak durum genellikle hisselerin nispi dağılımına bağlıdır

And the network really matters.

ve ağ gerçekten çok fark yaratır.

About 10 years ago, Mr. Tronchetti Provera

10 yıl önce, Tronchetti Provera

had ownership and control in a small company,

daha büyük bir şirketin hissedarı olan ve kontrole sahip

which had ownership and control in a bigger company.

küçük bir şirkete ve kontrolüne sahip oldu.

You get the idea.

Anladınız.

This ended up giving him control in Telecom Italia with a leverage of 26.

Sonunda Telecom Italia da 26 kaldıraçlık ( misli etkin) bir kontrole sahip oldu.

So this means that, with each euro he invested,

Bunun anlamı, sahiplik ilişkileri zinciri yoluyla

he was able to move 26 euros of market value

yatırdığı her avroya karşılık 26 avroluk bir pazar değeri

through the chain of ownership relations.

etki kabiliyeti elde etti

Now what we actually computed in our study was the control over the TNCs' value.

Çalışmamızda hesapladığımız asıl şey, bu şirketlerin değeri üzerindeki kontroldü.

This allowed us to assign a degree of influence to each shareholder.

Bu bize, her hissedar için bir etki derecesi belirleme olanağı verdi.

Max Weber'in potansiyel güç tanımı;

This is very much in the sense of Max Weber's idea of potential power,

Bir kişinin isteğini, diğerleri karşı olmasına rağmen uygulayabilme olasılığı"

which is the probability of imposing one's own will

despite the opposition of others.

açısından bu çok fazlaydı.

If you want to compute the flow in an ownership network,

Bir sahiplik ağındaki akışı hesaplamak istiyorsanız

this is what you have to do.

yapmanız gereken budur.

It's actually not that hard to understand.

Aslında anlaması o kadar da zor değil.

Let me explain by giving you this analogy.

Size şöyle bir benzetmeyle açıklayayım.

So think about water flowing in pipes, where the pipes have different thickness.

Suyun kalınlıkları farklı borular içinde aktığını düşünün

So similarly, the control is flowing in the ownership networks

Benzer bir biçimde, kontrol de sahiplik ağı içinde akar

and is accumulating at the nodes.

ve düğümlerde birikir.

So what did we find after computing all this network control?

Peki bütün bu kontrol ağını hesaplayınca ne bulduk?

Well, it turns out that the 737 top shareholders

Şey, tepedeki 737 hissedar, Uluslararası Şirket değerlerinin

have the potential to collectively control 80 percent of the TNCs' value.

%80'ini kolektif olarak kontrol etme potansiyeline sahipti.

Now remember, we started out with 600,000 nodes,

Hatırlayalım, 600.000 düğümle başlamıştık,

so these 737 top players make up a bit more than 0.1 percent.

yani bu 737 tepe hissedar binde 1 den azıcık fazla yapıyor.

They're mostly financial institutions in the US and the UK.

Bunların çoğu ABD ve İngiltere'de finans kurumları.

And it gets even more extreme.

Ve iş daha da ölçüsüzleşiyor.

There are 146 top players in the core,

Çekirdekte 146 tepe aktör var

and they together have the potential to collectively control

ve bunlar kolektif olarak uluslararası şirketlerin değerlerinin %40'ını

40 percent of the TNCs' value.

kontrol etme potansiyeline sahip.

What should you take home from all of this?

Şimdi, özetle ne anlamalıyız?

Well, the high degree of control you saw is very extreme by any standard.

Gördüğünüz bu yüksek kontrol gücü her türlü ölçüte göre son derece aşırı.

The high degree of interconnectivity of the top players in the core

Çekirdekteki bu tepe aktörlerin birbirine olan yüksek bağlanmışlığı

could pose a significant systemic risk to the global economy.

küresel ekonomi için ciddi ve sistemik bir risk oluşturuyor

And we could easily reproduce the TNC network

Birkaç basit kural uygulayarak Uluslararası Şirketler ağınının

with a few simple rules.

kopyasını üretebiliyoruz.

This means that its structure is probably the result of self-organization.

Bunun anlamı, bu yapı muhtemelen kendiliğinden böyle gelişti.

It's an emergent property which depends on the rules of interaction in the system,

Bu mülkiyet oluşumu, sistem içindeki etkileşim kurallarına dayanıyor,

so it's probably not the result of a top-down approach

yani muhtemelen küresel komplo, gizli anlaşma benzeri,

like a global conspiracy.

tepeden inme hiyerarşik bir şeyin sonucu değil.

Our study "is an impression of the moon's surface.

Bizim çalışmamız "ay yüzeyinin bir görüntüsüdür,

It's not a street map."

sokak haritası değildir".

So you should take the exact numbers in our study with a grain of salt,

Bu nedenle, bizim çalışmamızdaki rakamlara ihtiyatla yaklaşmalısınız

yet it "gave us a tantalizing glimpse of a brave new world of finance."

ama yine de bize," cesur yeni finans dünyasının" kışkırtıcı bir resmini veriyor

We hope to have opened the door for more such research in this direction,

Bu yönde yapılacak diğer araştırmalara kapıyı açtığımızı umuyoruz

so the remaining unknown terrain will be charted in the future.

ve gelecekte arazinin bilinmeyen diğer bölümlerinin haritası çıkarılacaktır.

And this is slowly starting.

Yavaş yavaş başladı.

We're seeing the emergence of long-term and highly-funded programs

Ağlarla örülü dünyamızı, karmaşıklık bakış açısından

anlamayı amaçlayan, uzun dönemli ve yüksek bütçeli programların

which aim at understanding our networked world

ortaya çıktığını görüyoruz

from a complexity point of view.

ama bu yolculuk daha yeni başladı,

But this journey has only just begun,

so we will have to wait before we see the first results.

o nedenle, ilk sonuçları görmek için beklememiz gerekiyor.

Now there is still a big problem, in my opinion.

Benim düşünceme göre yine de büyük bir sorun var.

Ideas relating to finance, economics, politics, society,

Finans, ekonomi, siyaset ve toplumla ilgili fikirleri

are very often tainted by people's personal ideologies.

insanlar çoğu kez şahsi ideolojileri yüzünden çarpıtıyor.

I really hope that this complexity perspective

Umuyorum ki bu karmaşıklık bakış açısı

allows for some common ground to be found.

bizim bir ortak zemin bulmamızı sağlayacaktır.

It would be really great if it has the power

Eğer güç, küreselleşen dünyamızı felç eden

to help end the gridlock created by conflicting ideas,

fikir çatışmalarının yarattığı tıkanıklıkları

which appears to be paralyzing our globalized world.

aşmaya yardım edebilirse bu çok güzel bir şey olur.

Reality is so complex, we need to move away from dogma.

Gerçeklik çok karmaşık, dogmalardan uzaklaşmamız gerekiyor.

But this is just my own personal ideology.

Fakat bu da sadece benim şahsi ideolojim.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)