James B. Glattfelder: Who controls the world?

James B. Glattfelder: Ai thống trị thế giới?

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Trinh Brunch Reviewer: Hoàng Linh

"Khi khủng hoảng đến,

"When the crisis came,

những thiếu sót nghiêm trọng của nền kinh tế hiện hành

the serious limitations of existing economic and financial models

và các mô hình tài chính ngay lập tức trở nên rõ ràng."

immediately became apparent."

"Có một niềm tin chắc chắn, mà tôi chia sẻ ra đây,

"There is also a strong belief, which I share,

that bad or oversimplistic and overconfident economics

rằng những nền kinh tế tồi tệ hoặc quá giản đơn và tự tin thái quá

helped create the crisis."

góp phần tạo ra khủng hoảng."

Now, you've probably all heard of similar criticism

Ngày nay, có thể tất cả các bạn đều từng nghe về những lời phê bình tương tự thế này

từ những người theo chủ nghĩa hoài nghi của chủ nghĩa tư bản.

coming from people who are skeptical of capitalism.

But this is different.

Nhưng lần này thì khác.

Nó đến từ những người giữ vị trí mấu chốt trong ngành tài chính.

This is coming from the heart of finance.

The first quote is from Jean-Claude Trichet

Trích dẫn đầu tiên là của Jean-Claude Trichet

when he was governor of the European Central Bank.

khi ông đang làm chủ tịch Ngân Hàng Trung Ương Châu Âu (ECB).

The second quote is from the head of the UK Financial Services Authority.

Trích dẫn thứ hai đến từ người đứng đầu

Cơ Quan Quản Lý Dịch Vụ Tài Chính Vương Quốc Anh (FSA).

Are these people implying

Chẳng lẽ những người này hàm ý

that we don't understand the economic systems

rằng chúng ta chẳng hiểu gì về các hệ thống kinh tế

that drive our modern societies?

đang định hướng xã hội hiện đại của chúng ta sao?

It gets worse.

Chuyện trở nên tồi tệ hơn.

"We spend billions of dollars

"Chúng ta chi ra hàng tỉ đô la

trying to understand the origins of the universe,

cố gắng tìm hiểu nguồn gốc của vũ trụ

trong khi chúng ta vẫn không hiểu được những điều kiện

while we still don't understand the conditions for a stable society,

cho một xã hội ổn định, cho một nền kinh tế đang vận hành hay là cho hoà bình."

a functioning economy, or peace."

What's happening here? How can this be possible?

Chuyện gì đang diễn ra ở đây? Sao chuyện này lại có thể?

Do we really understand more about the fabric of reality

Chúng ta có thật sự hiểu về kết cấu của thực tại

than we do about the fabric which emerges from our human interactions?

nhiều hơn là chúng ta hiểu về kết cấu

phát sinh từ những tác động qua lại của nhân loại với nhau hay không?

Unfortunately, the answer is yes.

Thật không may, câu trả lời là đúng vậy đấy.

But there's an intriguing solution

Nhưng mà, có một giải pháp rất thú vị

which is coming from what is known as the science of complexity.

đến từ lĩnh vực được biết đến như là một môn khoa học của sự phức hợp (science of complexity).

Để giải thích nó là gì, và nó có ý nghĩa thế nào,

To explain what this means and what this thing is,

please let me quickly take a couple of steps back.

xin cho phép tôi kể nhanh một chút chuyện cũ.

Tôi đã đến với vật lý một cách tình cờ.

I ended up in physics by accident.

It was a random encounter when I was young,

Đó là một cuộc gặp gỡ ngẫu nhiên khi tôi còn trẻ,

and since then, I've often wondered about the amazing success of physics

và kể từ đó, tôi vẫn thường ngạc nhiên

về sự thành công tuyệt vời của vật lý

trong việc mô tả thực tại mà chúng ta mỗi ngày thức dậy với nó.

in describing the reality we wake up in every day.

Tóm lại, bạn có thể nghĩ về vật lý như sau.

In a nutshell, you can think of physics as follows.

So you take a chunk of reality you want to understand

Bạn lấy ra một đoạn thực tại bạn muốn tìm hiểu

and you translate it into mathematics.

và bạn dịch nó sang ngôn ngữ toán học.

Bạn mã hóa nó thành phương trình.

You encode it into equations.

Then, predictions can be made and tested.

Sau đó, dự đoán có thể được thiết lập và kiểm tra.

We're actually really lucky that this works,

Chúng tôi quả là thực sự may mắn vì nó có hiệu quả,

because no one really knows why the thoughts in our heads

bởi vì không ai thực sự biết lý do tại sao những suy nghĩ trong đầu chúng ta

should actually relate to the fundamental workings of the universe.

nên thực sự liên quan đến các chuyển động cơ bản của vũ trụ.

Despite the success, physics has its limits.

Mặc dù đạt được thành công đó nhưng vật lý cũng có giới hạn của nó.

As Dirk Helbing pointed out in the last quote,

Như Dirk Helbing đã chỉ ra trong trích dẫn cuối,

chúng ta thực sự không hiểu gì về độ phức hợp

we don't really understand the complexity that relates to us, that surrounds us.

liên quan đến chúng ta, xung quanh chúng ta.

This paradox is what got me interested in complex systems.

Nghịch lý này là điều đã khiến tôi quan tâm đến hệ thống phức hợp.

So these are systems which are made up

Đây là những hệ thống được tạo thành

of many interconnected or interacting parts:

bởi nhiều phần được liên kết hoặc tương tác với nhau:

swarms of birds or fish,

bầy chim hoặc cá, đàn kiến,

ant colonies, ecosystems, brains, financial markets.

các hệ sinh thái, các bộ óc, các thị trường tài chính.

These are just a few examples.

Đây chỉ là một vài ví dụ.

Interestingly, complex systems are very hard to map

Điều thú vị là rất khó để sắp xếp các hệ thống phức hợp này

into mathematical equations,

vào các phương trình toán học,

so the usual physics approach doesn't really work here.

vậy nên các phương pháp tiếp cận vật lý thông thường không thực sự có tác dụng ở đây.

So what do we know about complex systems?

Vậy, chúng ta biết gì về các hệ thống phức hợp?

Well, it turns out that what looks like complex behavior from the outside

Vâng, hoá ra những gì trông giống như hành vi phức tạp

ở bên ngoài lại là kết quả

is actually the result of a few simple rules of interaction.

của một vài quy tắc đơn giản của sự tương tác.

Điều này có nghĩa là bạn có thể quên các phương trình đi

This means you can forget about the equations

and just start to understand the system

và hãy bắt đầu tìm hiểu hệ thống

bằng cách nhìn vào sự tương tác,

by looking at the interactions,

so you can actually forget about the equations

bạn có thể quên các phương trình đi

and you just start to look at the interactions.

và bạn chỉ cần bắt đầu nhìn vào các mối tương tác.

And it gets even better, because most complex systems

Và nó thậm chí còn trở nên tốt hơn nữa, bởi vì những hệ thống phức hợp nhất

have this amazing property called emergence.

có một thứ đặc tính tuyệt vời được gọi là sự nổi trội.

So this means that the system as a whole suddenly starts to show a behavior

Vì vậy, điều này có nghĩa rằng hệ thống như một khối chỉnh thể

đột nhiên bắt đầu hiển thị một hành vi

mà không thể hiểu hoặc dự đoán được

which cannot be understood or predicted

by looking at the components of the system.

bằng cách nhìn vào các thành phần của hệ thống.

So the whole is literally more than the sum of its parts.

Nghĩa là một khối chỉnh thể thực chất lại nhiều hơn tổng số các thành phần.cộng lại.

And all of this also means

Và tất cả điều này cũng có nghĩa là bạn có thể quên đi

that you can forget about the individual parts of the system,

từng phần riêng lẻ của hệ thống này, quên đi việc chúng phức tạp như thế nào.

how complex they are.

So if it's a cell or a termite or a bird,

Vậy, giả dụ như nó là một tế bào hoặc một con mối hoặc một con chim,

you just focus on the rules of interaction.

bạn chỉ cần tập trung vào các quy tắc của sự tương tác.

Kết quả thì, các mạng lưới là đại diện lý tưởng

As a result, networks are ideal representations of complex systems.

cho những hệ thống phức hợp.

Các nút mấu chốt trong mạng lưới

The nodes in the network are the system's components,

là các thành phần của hệ thống

và các liên kết được tạo ra bởi sự tương tác.

and the links are given by the interactions.

So what equations are for physics,

Vậy thì, những phương trình nào cho vật lý,

complex networks are for the study of complex systems.

mạng lưới phức hợp hiện diện là để dành cho các nghiên cứu về hệ thống phức tạp.

This approach has been very successfully applied

Cách tiếp cận này đã được áp dụng rất thành công

to many complex systems in physics, biology,

vào rất nhiều hệ thống phức hợp trong vật lý, sinh học,

computer science, the social sciences,

khoa học máy tính, khoa học xã hội,

but what about economics?

nhưng lĩnh vực kinh tế thì sao?

Where are economic networks?

Các mạng lưới kinh tế ở đâu?

This is a surprising and prominent gap in the literature.

Đây là một khoảng cách chênh lệch đáng ngạc nhiên và nổi bật trong các tài liệu khoa học.

Kết quả nghiên cứu chúng tôi đã công bố năm vừa rồi gọi là

The study we published last year, called "The Network of Global Corporate Control,"

"Mạng Lưới Kiểm Soát Doanh Nghiệp Toàn Cầu"

là phân tích bao quát đầu tiên về các mạng lưới kinh tế.

was the first extensive analysis of economic networks.

The study went viral on the Internet

Nghiên cứu đã được phổ biến rộng rãi trên Internet

and it attracted a lot of attention from the international media.

và nó đã thu hút rất nhiều sự chú ý từ các tổ chức truyền thông quốc tế.

This is quite remarkable, because, again, why did no one look at this before?

Chuyện này khá là đặc biệt, bởi vì, một lần nữa,

tại sao không ai tìm hiểu đề tài này trước đây nhỉ?

Similar data has been around for quite some time.

Những dữ liệu tương tự đã tồn tại sẵn có trong một thời gian khá dài.

What we looked at in detail was ownership networks.

Điều chúng tôi xem xét chi tiết là những mạng lưới sở hữu.

Vì vậy ở đây các mấu chốt chính là các công ty, người dân, các chính phủ,

So here the nodes are companies, people, governments, foundations, etc.

các cơ sở, v.v.

And the links represent the shareholding relations,

Và các liên kết đại diện cho các mối quan hệ giữa các cổ đông,

so shareholder A has x percent of the shares in company B.

cổ đông A có x phần trăm cổ phần trong công ty B.

And we also assign a value to the company given by the operating revenue.

Và chúng tôi cũng định giá cho công ty

dựa trên mức doanh thu hoạt động.

Vì vậy, mạng lưới sở hữu bộc lộ ra các mô hình

So ownership networks reveal the patterns of shareholding relations.

của những mối quan hệ giữa các cổ đông.

Trong ví dụ nhỏ này, bạn có thể nhìn thấy

In this little example, you can see a few financial institutions

một vài tổ chức tài chính

với một số các liên kết nổi bật.

with some of the many links highlighted.

Now, you may think that no one looked at this before

Bây giờ bạn có thể nghĩ rằng chưa ai từng xem xét điều này trước đây

because ownership networks are really, really boring to study.

bởi vì mạng lưới sở hữu

thực sự, thực sự rất nhàm chán để mà nghiên cứu.

Well, as ownership is related to control,

Vâng, quyền sở hữu liên quan đến kiểm soát,

as I shall explain later,

như tôi sẽ giải thích chút nữa đây,

looking at ownership networks

khi nhìn vào mạng lưới sở hữu

actually can give you answers to questions like,

thực sự có thể cho bạn đáp án cho các câu hỏi chẳng hạn như

who are the key players?

thành phần chủ chốt là những ai?

How are they organized? Are they isolated?

Họ được tổ chức thế nào? Họ có tách biệt riêng lẻ không?

Are they interconnected?

Hay họ được kết nối với nhau?

And what is the overall distribution of control?

Và sự phân phối tổng thể quyền kiểm soát ra sao?

In other words, who controls the world?

Nói cách khác, những ai là người kiểm soát thế giới?

I think this is an interesting question.

Tôi tin đây là một câu hỏi khá thú vị.

Và nó có quan hệ mật thiết đối với độ rủi ro của hệ thống.

And it has implications for systemic risk.

Đây là một thước đo xem tổng thể thì một hệ thống dễ bị tấn công như thế nào.

This is a measure of how vulnerable a system is overall.

Sự kết nối ở mức độ cao cấp

A high degree of interconnectivity can be bad for stability,

có thể nguy hại cho sự ổn định,

because then the stress can spread through the system like an epidemic.

bởi vì sự căng thẳng có thể lây lan qua hệ thống

giống như một bệnh dịch.

Scientists have sometimes criticized economists

Các nhà khoa học đôi khi đã chỉ trích các nhà kinh tế học

những người tin rằng các ý tưởng, các khái niệm

who believe ideas and concepts are more important than empirical data,

quan trọng hơn các dữ liệu thực nghiệm,

because a foundational guideline in science is:

bởi vì một nền tảng cơ bản trong khoa học là:

Hãy để dữ liệu lên tiếng. Được rồi. Chúng ta hãy làm điều đó.

Let the data speak. OK. Let's do that.

So we started with a database containing 13 million ownership relations from 2007.

Vì vậy, chúng tôi bắt đầu với một cơ sở dữ liệu có chứa

13 triệu mối quan hệ về quyền sở hữu từ năm 2007.

This is a lot of data, and because we wanted to find out

Đó là cả núi dữ liệu, và bởi vì chúng tôi muốn tìm ra

ai thống trị thế giới,

"who rules the world,"

chúng tôi đã quyết định tập trung vào các tập đoàn xuyên quốc gia,

we decided to focus on transnational corporations,

or "TNCs," for short.

viết tắt là TNCs.

These are companies that operate in more than one country,

Đây là những công ty hoạt động tại nhiều hơn một quốc gia,

and we found 43,000.

và con số chúng tôi tìm hiểu được là 43,000.

Bước tiếp theo, chúng tôi xây dựng mạng lưới xung quanh các công ty này,

In the next step, we built the network around these companies,

so we took all the TNCs' shareholders,

chúng tôi lọc ra tất cả các cổ đông của TNCs',

and the shareholders' shareholders, etc.,

và các cổ đông của các cổ đông, v.v..,

all the way upstream, and we did the same downstream,

ngược dòng lên rồi làm y như vậy xuôi dòng xuống,

and ended up with a network containing 600,000 nodes

và kết thúc với một mạng lưới có 600,000 nút

and one million links.

và 1 triệu liên kết.

This is the TNC network which we analyzed.

Đây là mạng lưới TNC chúng tôi đã phân tích.

Và hóa ra, nó được cấu trúc như sau.

And it turns out to be structured as follows.

So you have a periphery and a center

Ở đây, bạn có một ngoại vi và một trung tâm

which contains about 75 percent of all the players,

chứa khoảng 75% của tất cả những người trong cuộc

và ở trung tâm bạn có một cái lõi bé xíu nhưng có vai trò thống trị

and in the center, there's this tiny but dominant core

được tạo thành từ một cụm các công ty kết nối cao cấp.

which is made up of highly interconnected companies.

To give you a better picture,

Để cho bạn hình dung rõ ràng hơn,

think about a metropolitan area.

hãy nghĩ về một khu vực trung tâm đô thị.

So you have the suburbs and the periphery,

Bạn có các vùng ven và ngoại ô,

you have a center, like a financial district,

bạn có một trung tâm - khu tài chính chẳng hạn,

then the core will be something like

ở đó cái lõi sẽ là một cái gì đó, có thể là

the tallest high-rise building in the center.

toà nhà cao tầng cao nhất ở chính giữa.

And we already see signs of organization going on here.

Và chúng ta đã thấy các dấu hiệu của tổ chức diễn ra ở đây.

36 percent of the TNCs are in the core only,

Chỉ có 36% của các công ty TNCs là trong lõi,

but they make up 95 percent of the total operating revenue of all TNCs.

nhưng họ tạo nên 95% trên tổng số doanh thu hoạt động

của tất cả TNCs.

Bây giờ chúng ta phân tích đến cấu trúc,

OK, so now we analyzed the structure,

so how does this relate to the control?

vậy điều này liên quan thế nào đến sự kiểm soát?

Well, ownership gives voting rights to shareholders.

Vâng, quyền sở hữu đem đến quyền bỏ phiếu cho các cổ đông.

This is the normal notion of control.

Đây là khái niệm bình thường của sự kiểm soát.

Và có những mô hình khác nhau mà cho phép bạn tính toán

And there are different models

which allow you to compute the control you get from ownership.

sự kiểm soát bạn có được từ quyền sở hữu.

Nếu bạn có nhiều hơn 50% cổ phần trong một công ty,

If you have more than 50 percent of the shares in a company,

bạn sẽ có được quyền kiểm soát,

you get control,

but usually, it depends on the relative distribution of shares.

nhưng thường thì nó phụ thuộc vào sự phân phối tương đối của cổ phần.

And the network really matters.

Và mạng lưới trở thành vấn đề thực sự.

About 10 years ago, Mr. Tronchetti Provera

Khoảng 10 năm trước đây, ông Tronchetti Provera

có quyền sở hữu và kiểm soát một công ty nhỏ,

had ownership and control in a small company,

which had ownership and control in a bigger company.

công ty nhỏ này lại có quyền sở hữu và kiểm soát trong một công ty lớn hơn.

Bạn hình dung ra được chứ.

You get the idea.

This ended up giving him control in Telecom Italia with a leverage of 26.

Điều này dẫn đến việc ông ta có sự kiểm soát ở Telecom Italia

với tỷ số vay vốn là 26.

So this means that, with each euro he invested,

Điều này có nghĩa là, với mỗi đồng Euro ông ta đầu tư,

he was able to move 26 euros of market value

ông ta đã có thể chuyển dịch 26 Euro với giá trị thị trường

thông qua chuỗi các mối quan hệ quyền sở hữu.

through the chain of ownership relations.

Now what we actually computed in our study was the control over the TNCs' value.

Bây giờ, những gì chúng tôi thực sự đã tính ra trong nghiên cứu của chúng tôi

là quyền kiểm soát đã lớn hơn giá trị củaTNCs.

Điều này cho phép chúng tôi ấn định một mức độ ảnh hưởng

This allowed us to assign a degree of influence to each shareholder.

đến từng cổ đông.

Điều này là rất quan trọng trong tương quan với

This is very much in the sense of Max Weber's idea of potential power,

ý tưởng của Max Weber về sức mạnh tiềm năng,

đó là khả năng áp đặt ý muốn của chính mình

which is the probability of imposing one's own will

despite the opposition of others.

bất chấp sự chống đối của người khác.

If you want to compute the flow in an ownership network,

Nếu bạn muốn tính toán dòng chảy trong một mạng lưới quyền sở hữu,

this is what you have to do.

thì đây là những gì bạn phải làm.

It's actually not that hard to understand.

Điều đó thực sự không quá khó hiểu.

Let me explain by giving you this analogy.

Hãy để tôi giải thích bằng cách đưa ra ví dụ tương tự.

Hãy nghĩ về nước chảy trong các đường ống

So think about water flowing in pipes, where the pipes have different thickness.

có độ dày khác nhau.

So similarly, the control is flowing in the ownership networks

Tương tự như vậy, sự kiểm soát chảy trong mạng lưới sở hữu

và tích lũy tại các nút.

and is accumulating at the nodes.

So what did we find after computing all this network control?

Vậy thì, chúng ta đã tìm ra điều gì sau khi tính toán tất cả các mạng lưới kiểm soát này?

Vâng, nó chỉ ra rằng 737 cổ đông hàng đầu

Well, it turns out that the 737 top shareholders

have the potential to collectively control 80 percent of the TNCs' value.

có tiềm năng kiểm soát tập thể

80% giá trị của TNCs.

Now remember, we started out with 600,000 nodes,

Bây giờ hãy nhớ rằng, chúng ta bắt đầu với 600,000 nút,

so these 737 top players make up a bit more than 0.1 percent.

bây giờ chúng ta có 737 người dẫn đầu

chiếm tổng số chỉ hơn 0.1% một chút.

They're mostly financial institutions in the US and the UK.

Họ chủ yếu là các tổ chức tài chính ở Hoa Kỳ và Vương Quốc Anh

And it gets even more extreme.

Và vviệc đó thậm chí còn diễn biến khắc nghiệt hơn.

Chỉ có 146 người hàng đầu trong lõi,

There are 146 top players in the core,

và họ cùng nhau có tiềm năng điều khiển chung

and they together have the potential to collectively control

40 percent of the TNCs' value.

40% giá trị của TNCs.

Bạn rút ra được điều gì từ những gì tôi vừa trình bày?

What should you take home from all of this?

Well, the high degree of control you saw is very extreme by any standard.

Vâng, quyền kiểm soát với mức độ cao như bạn thấy

là rất cực hạn so với bất kỳ tiêu chuẩn nào.

Mức độ cao của sự kết nối

The high degree of interconnectivity of the top players in the core

của những nhân vật hàng đầu trong lõi

có thể tạo ra độ rủi ro hệ thống đáng kể cho nền kinh tế toàn cầu

could pose a significant systemic risk to the global economy.

và chúng ta có thể dễ dàng tạo ra mạng lưới TNC như vừa rồi

And we could easily reproduce the TNC network

with a few simple rules.

chỉ với một vài quy tắc đơn giản.

Điều này có nghĩa rằng cấu trúc của nó có lẽ là kết quả

This means that its structure is probably the result of self-organization.

của sự tự tổ chức.

Nó là một đặc tính nổi trội phụ thuộc vào

It's an emergent property which depends on the rules of interaction in the system,

các quy tắc của sự tương tác trong hệ thống,

so it's probably not the result of a top-down approach

vì vậy nó có lẽ không phải là kết quả của cách tiếp cận từ trên xuống dưới

like a global conspiracy.

giống như một âm mưu mang tính toàn cầu.

Nghiên cứu của chúng tôi giống như "là một dấu vết của bề mặt mặt trăng.

Our study "is an impression of the moon's surface.

It's not a street map."

Nó không phải là một bản đồ về đường phố."

So you should take the exact numbers in our study with a grain of salt,

Vì vậy, bạn nên lấy những con số chính xác trong nghiên cứu của chúng tôi

chỉ với một chút sai số,

yet it "gave us a tantalizing glimpse of a brave new world of finance."

nó đã "cho chúng tôi một cái nhìn như trêu ngươi

về làn sóng của một thế giới tài chính mới."

Chúng tôi hy vọng mở đường cho các nghiên cứu tiếp sau theo hướng này,

We hope to have opened the door for more such research in this direction,

so the remaining unknown terrain will be charted in the future.

những địa hạt chưa biết còn lại sẽ được định hình trong tương lai.

And this is slowly starting.

Và điều này đang bắt đầu một cách chậm rãi.

We're seeing the emergence of long-term and highly-funded programs

Chúng ta đang thấy sự nổi trội của các chương trình dài hạn

và được tài trợ cao nhắm đến sự thấu hiểu

which aim at understanding our networked world

về thế giới nối mạng của chúng ta từ góc độ quan điểm phức hợp.

from a complexity point of view.

Nhưng cuộc hành trình này chỉ mới bắt đầu,

But this journey has only just begun,

so we will have to wait before we see the first results.

vì vậy chúng ta sẽ phải chờ đợi trước khi chúng ta thấy các kết quả đầu tiên.

Now there is still a big problem, in my opinion.

Theo tôi hiện tại vẫn còn là một vấn đề lớn.

Các ý tưởng liên quan đến tài chính, kinh tế, chính trị,

Ideas relating to finance, economics, politics, society,

xã hội, lại rất thường bị phá rối

are very often tainted by people's personal ideologies.

bởi ý thức hệ tư tưởng cá nhân của con người.

I really hope that this complexity perspective

Tôi thực sự hy vọng rằng quan điểm phức hợp này

allows for some common ground to be found.

cho phép cho một số điểm chung được tìm thấy.

Nó sẽ rất tuyệt vời nếu nó có sức mạnh

It would be really great if it has the power

to help end the gridlock created by conflicting ideas,

để giúp chấm dứt sự bế tắc tạo bởi các xung đột về ý tưởng,

which appears to be paralyzing our globalized world.

đang hiện diện làm tê liệt thế giới toàn cầu hóa của chúng ta.

Reality is so complex, we need to move away from dogma.

Thực tại rất phức tạp, chúng ta cần phải vươn ra, thoát khỏi những giáo điều, lề lối.

But this is just my own personal ideology.

Nhưng điều này chỉ là tư tưởng của cá nhân riêng tôi.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)