James B. Glattfelder: Who controls the world?

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Ewa Stoch Korekta: Klaudia Lewandowska

"Kiedy nadszedł kryzys,

"When the crisis came,

poważne ograniczenia istniejących modeli ekonomicznych

the serious limitations of existing economic and financial models

i finansowych natychmiast stały się widoczne."

immediately became apparent."

"Istnieje też silne przekonanie, które podzielam,

"There is also a strong belief, which I share,

that bad or oversimplistic and overconfident economics

że zła lub nazbyt uproszczona i zbyt pewna siebie ekonomia

helped create the crisis."

pomogła wywołać kryzys."

Now, you've probably all heard of similar criticism

Pewnie wszyscy słyszeliście o podobnym krytycyzmie

pochodzącym od sceptyków kapitalizmu.

coming from people who are skeptical of capitalism.

But this is different.

Ale to co innego.

Te słowa wychodzą od samej finansjery.

This is coming from the heart of finance.

The first quote is from Jean-Claude Trichet

Pierwszy cytat to słowa Jean-Claude Tricheta,

when he was governor of the European Central Bank.

z czasów gdy zarządzał Europejskim Bankiem Centralnym.

The second quote is from the head of the UK Financial Services Authority.

Drugi cytat pochodzi od szefa

brytyjskiej Komisji Nadzoru Finansowego.

Are these people implying

Czy ci ludzie sugerują,

that we don't understand the economic systems

że nie rozumiemy mechanizmów ekonomicznych

that drive our modern societies?

kierujących naszymi współczesnymi społeczeństwami?

It gets worse.

Jeszcze gorzej.

"We spend billions of dollars

"Wydajemy miliardy dolarów

trying to understand the origins of the universe,

próbując zrozumieć pochodzenie wszechświata,

podczas gdy wciąż nie rozumiemy jak stworzyć

while we still don't understand the conditions for a stable society,

stabilne społeczeństwo, sprawną gospodarkę czy pokój."

a functioning economy, or peace."

What's happening here? How can this be possible?

Co się tutaj dzieje? Jak to w ogóle możliwe?

Do we really understand more about the fabric of reality

Czy naprawdę więcej wiemy o strukturze rzeczywistości

than we do about the fabric which emerges from our human interactions?

niż o strukturze

wynikającej z naszych wzajemnych relacji?

Unfortunately, the answer is yes.

Niestety, odpowedź brzmi tak.

But there's an intriguing solution

Interesujące rozwiązanie podsuwa nam

which is coming from what is known as the science of complexity.

tak zwana nauka o złożoności.

Aby wyjaśnić co to znaczy i co to jest,

To explain what this means and what this thing is,

please let me quickly take a couple of steps back.

pozwólcie mi szybko wykonać kilka kroków wstecz.

Zająłem się fizyką przez przypadek.

I ended up in physics by accident.

It was a random encounter when I was young,

To było przypadkowe zetknięcie, gdy byłem młody,

and since then, I've often wondered about the amazing success of physics

i od tamtego czasu, często zastanawiałem się

nad zadziwiającymi sukcesami fizyki

w opisywaniu otaczającej nas rzeczywistości.

in describing the reality we wake up in every day.

Krótko mówiąc, można pomyśleć o fizyce w następujący sposób.

In a nutshell, you can think of physics as follows.

So you take a chunk of reality you want to understand

Bierzesz kawałek rzeczywistości, który chcesz zrozumieć

and you translate it into mathematics.

i przekładasz go na język matematyki.

Zakodowujesz go w formie równań.

You encode it into equations.

Then, predictions can be made and tested.

Potem można wyprowadzić i udowodnić prognozy.

We're actually really lucky that this works,

Tak naprawdę mamy szczęście, że to działa,

because no one really knows why the thoughts in our heads

bo nikt przecież nie wie, dlaczego myśli w naszych głowach

should actually relate to the fundamental workings of the universe.

miałyby mieć związek z podstawowymi zasadami działania wszechświata.

Despite the success, physics has its limits.

Mimo tego sukcesu, fizyka ma swoje ograniczenia.

As Dirk Helbing pointed out in the last quote,

Dirk Helbing w ostatnim cytacie, zwrócił uwagę na to,

że tak naprawdę nie rozumiemy złożoności,

we don't really understand the complexity that relates to us, that surrounds us.

która nas dotyczy, która nas otacza.

This paradox is what got me interested in complex systems.

Ten paradoks przyciągnął moje zainteresowanie do systemów złożonych.

So these are systems which are made up

Są to systemy składające się

of many interconnected or interacting parts:

z wielu połączonych lub oddziałujących na siebie części:

swarms of birds or fish,

stada ptaków czy ryb, kolonie mrówek,

ant colonies, ecosystems, brains, financial markets.

ekosystemy, umysły, rynki finansowe.

These are just a few examples.

To tylko kilka przykładów.

Interestingly, complex systems are very hard to map

Co ciekawe, systemy złożone bardzo trudno przedstawić

into mathematical equations,

w formie równań matematycznych,

so the usual physics approach doesn't really work here.

tak więc tradycyjne podejście fizyki nie ma tu zastosowania.

So what do we know about complex systems?

Co zatem wiemy o systemach złożonych?

Well, it turns out that what looks like complex behavior from the outside

Okazuje się, że to, co z zewnątrz wyglada na skomplikowane zachowanie

jest właściwie wynikiem

is actually the result of a few simple rules of interaction.

kilku prostych zasad interakcji.

To oznacza, że można zapomnieć o równaniach

This means you can forget about the equations

and just start to understand the system

i po prostu zacząć rozumieć system

poprzez przyjrzenie się interakcjom,

by looking at the interactions,

so you can actually forget about the equations

można więc tak naprawdę zapomnieć o równaniach

and you just start to look at the interactions.

i po prostu zacząć obserwować interakcje.

And it gets even better, because most complex systems

Ponadto większość systemów złożonych

have this amazing property called emergence.

ma tę zadziwiajacą właściwość nazywaną emergencją.

So this means that the system as a whole suddenly starts to show a behavior

To oznacza, że system jako całość

nagle zaczyna przejawiać zachowanie,

którego nie można było zrozumieć lub przewidzieć

which cannot be understood or predicted

by looking at the components of the system.

przyglądając się częściom składowym systemu.

So the whole is literally more than the sum of its parts.

Całość jest czymś więcej niż tylko zbiorem poszczególnych części.

And all of this also means

Oznacza to także, że możemy zapomnieć o

that you can forget about the individual parts of the system,

poszczególnych częściach systemu, o tym jak bardzo są złożone.

how complex they are.

So if it's a cell or a termite or a bird,

Zatem czy jest to komórka, czy termit albo ptak,

you just focus on the rules of interaction.

skupiamy się po prostu na zasadach interakcji.

Co za tym idzie, sieci idealnie przedstawiają

As a result, networks are ideal representations of complex systems.

systemy złożone.

Węzły w tej sieci

The nodes in the network are the system's components,

są częściami składowymi systemu

a połączenia wytwarzają się poprzez interakcje.

and the links are given by the interactions.

So what equations are for physics,

Równania są dla fizyki tym,

complex networks are for the study of complex systems.

czym sieci złożone są dla badań nad systemami złożonymi.

This approach has been very successfully applied

To podejście znalazło skuteczne zastosowanie

to many complex systems in physics, biology,

w wielu systemach złożonych w fizyce, biologii,

computer science, the social sciences,

informatyce, naukach społecznych,

but what about economics?

ale co z ekonomią?

Where are economic networks?

Gdzie są sieci ekonomiczne?

This is a surprising and prominent gap in the literature.

Jest to zaskakująca i znacząca luka w literaturze przedmiotu.

W zeszłym roku opublikowaliśmy badanie zatytułowane

The study we published last year, called "The Network of Global Corporate Control,"

"Sieć Globalnej Kontroli Przedsiębiorstw"

będące pierwszą rozległą analizą sieci ekonomicznych.

was the first extensive analysis of economic networks.

The study went viral on the Internet

Badanie zostało upowszechione w internecie

and it attracted a lot of attention from the international media.

i przyciągnęło dużą uwagę międzynarodowych mediów.

This is quite remarkable, because, again, why did no one look at this before?

Jest to dość niezwykłe, ponieważ, powtórzę,

dlaczego nikt dotąd się tym nie zajął?

Similar data has been around for quite some time.

Podobne dane były dostępne już od jakiegoś czasu.

What we looked at in detail was ownership networks.

Dokładnie przyjrzeliśmy się sieciom własności.

W tym przypadku węzłami są przedsiębiorstwa,

So here the nodes are companies, people, governments, foundations, etc.

ludzie, rządy, fundacje, itd.

And the links represent the shareholding relations,

A połączeniami są stosunki współwłasności,

so shareholder A has x percent of the shares in company B.

gdzie Udziałowiec A ma x procent udziału w Firmie B.

And we also assign a value to the company given by the operating revenue.

Przypisujemy także firmie jej wartość

określoną przez przychód działalności.

Zatem sieci własności ujawniają schematy

So ownership networks reveal the patterns of shareholding relations.

stosunków współwłasności.

Na tym małym przykładzie widzicie

In this little example, you can see a few financial institutions

kilka instytucji finansowych

z wyróżnionymi niektórymi z wielu połączeń .

with some of the many links highlighted.

Now, you may think that no one looked at this before

Może się wydawać, że nikt się temu wcześniej nie przyglądał,

because ownership networks are really, really boring to study.

ponieważ sieci własności są

naprawdę, naprawdę nudne do zgłębiania.

Well, as ownership is related to control,

Cóż, tak jak własność ma związek z władzą,

as I shall explain later,

co wyjaśnię potem,

looking at ownership networks

patrząc na sieci własności

actually can give you answers to questions like,

faktycznie możecie znaleźć odpowiedź na pytania takie jak

who are the key players?

kim są kluczowi gracze?

How are they organized? Are they isolated?

Jak są zorganizowani? Czy działają w osamotnieniu?

Are they interconnected?

Czy są ze sobą połączeni?

And what is the overall distribution of control?

I jaki jest ogólny podział władzy?

In other words, who controls the world?

Innymi słowy, kto rządzi światem?

I think this is an interesting question.

Myślę, że to ciekawe pytanie.

Ma to powiązania z ryzykiem systemowym.

And it has implications for systemic risk.

Jest to miarą tego, jak bezbronny jest system.

This is a measure of how vulnerable a system is overall.

Wysoki stopień współzależności

A high degree of interconnectivity can be bad for stability,

może szkodzić stabilności,

because then the stress can spread through the system like an epidemic.

bo wtedy napięcie może

rozprzestrzeniać się przez system jak zaraza.

Scientists have sometimes criticized economists

Naukowcy czasem krytykowali ekonomistów,

którzy wierzą, że idee i pojęcia

who believe ideas and concepts are more important than empirical data,

są ważniejsze od danych empirycznych,

because a foundational guideline in science is:

ponieważ podstawowym założeniem nauki jest:

Nie dane mówią za siebie. Dobrze. Zróbmy to.

Let the data speak. OK. Let's do that.

So we started with a database containing 13 million ownership relations from 2007.

Zaczęliśmy więc od bazy danych zawierającej

13 milionów stosunków współwłasności od 2007 roku.

This is a lot of data, and because we wanted to find out

To ogromna ilość danych, a ponieważ chcieliśmy się dowiedzieć

kto rządzi światem,

"who rules the world,"

postanowiliśmy skupić się na korporacjach transnarodowych,

we decided to focus on transnational corporations,

or "TNCs," for short.

skrót od angielskiej nazwy - TNC.

These are companies that operate in more than one country,

Są to przedsiębiorstwa, które działają w więcej nż jednym kraju,

and we found 43,000.

a my znaleźliśmy ich 43.000.

W nastęnym kroku, zbudowaliśmy sieć wokół tych przedsiębiorstw,

In the next step, we built the network around these companies,

so we took all the TNCs' shareholders,

więc wzięliśmy wszystkich akcjonariuszy TNC,

and the shareholders' shareholders, etc.,

i akcjonariuszy tych akcjonariuszy, itd.,

all the way upstream, and we did the same downstream,

podążając w górę, i tak samo w dół,

and ended up with a network containing 600,000 nodes

i na koniec otrzymaliśmy sieć zawierającą 600.000 węzłów

and one million links.

i milion połączeń.

This is the TNC network which we analyzed.

To jest sieć TNC, którą analizowaliśmy.

I okazuje się, że jest zbudowana w następujący sposób.

And it turns out to be structured as follows.

So you have a periphery and a center

Mamy obrzeża i środek,

which contains about 75 percent of all the players,

który zawiera około 75% wszystkich graczy,

a w środku jest malutki ale dominujący rdzeń,

and in the center, there's this tiny but dominant core

który składa się z mocno powiązanych przedsiębiorstw.

which is made up of highly interconnected companies.

To give you a better picture,

Aby pokazać to wyraźniej,

think about a metropolitan area.

pomyślcie o obszarze wielkiego miasta.

So you have the suburbs and the periphery,

Macie tam przedmieścia i peryferie,

you have a center, like a financial district,

macie śródmiescie w stylu dzielnicy finansowej,

then the core will be something like

a rdzeniem będzie coś w rodzaju

the tallest high-rise building in the center.

najwyższego wieżowca w śródmieściu.

And we already see signs of organization going on here.

I już tu widać oznaki organizacji.

36 percent of the TNCs are in the core only,

36% wszystkich TNC są w samym tylko rdzeniu,

but they make up 95 percent of the total operating revenue of all TNCs.

ale wytwarzają 95% całkowitego przychodu

z działalności wszystkich TNC.

Dobrze, przeanalizowaliśmy więc strukturę,

OK, so now we analyzed the structure,

so how does this relate to the control?

a jak to się przekłada na władzę?

Well, ownership gives voting rights to shareholders.

Cóż, posiadanie daje udziałowcom prawo głosu.

This is the normal notion of control.

To zwyczajowy pogląd na temat władzy.

Ale są inne wzory, które pozwalają nam wyliczyć

And there are different models

which allow you to compute the control you get from ownership.

wartość władzy, która wynika z własności.

Jeśli masz więcej niż 50% udziałów w firmie,

If you have more than 50 percent of the shares in a company,

zyskujesz władzę,

you get control,

but usually, it depends on the relative distribution of shares.

ale zazwyczaj zależy to od stosunku podziału udziałów.

And the network really matters.

A sieć naprawdę ma znaczenie.

About 10 years ago, Mr. Tronchetti Provera

Około 10 lat temu, pan Tronchetti Provera

miał udziały i władzę w małej firmie,

had ownership and control in a small company,

which had ownership and control in a bigger company.

która miała udziały i władzę w większej firmie.

Rozumiecie o co chodzi.

You get the idea.

This ended up giving him control in Telecom Italia with a leverage of 26.

To doprowadziło do tego, że pan Provera miał władzę w Telecom Italia

z dźwignią finansową na poziomie 26.

So this means that, with each euro he invested,

To oznacza, że z każdego euro, które zainwestował,

he was able to move 26 euros of market value

mógł wydobyć 26 euro wartości rynkowej

poprzez łańcuch stosunków własności.

through the chain of ownership relations.

Now what we actually computed in our study was the control over the TNCs' value.

Więc to, co tak naprawdę obliczaliśmy w naszym badaniu,

to władza nad wartością TNC.

To pozwoliło nam przypisać każdemu udziałowcowi

This allowed us to assign a degree of influence to each shareholder.

stopień wpływu.

To bardzo dużo w rozumieniu

This is very much in the sense of Max Weber's idea of potential power,

wymyślonego przez Maxa Webera pojęcia władzy potencjalnej,

która oznacza możliwość narzucenia swojej woli

which is the probability of imposing one's own will

despite the opposition of others.

mimo sprzeciwu innych.

If you want to compute the flow in an ownership network,

Jeśli chcesz obliczyć przepływ w sieci współwłasności,

this is what you have to do.

oto co powinieneś zrobić.

It's actually not that hard to understand.

Tak naprawdę nie tak trudno to zrozumieć.

Let me explain by giving you this analogy.

Pozwólcie, że to wyjaśnię przez analogię.

Pomyślcie o wodzie przepływającej przez rury,

So think about water flowing in pipes, where the pipes have different thickness.

które są różnej grubości.

So similarly, the control is flowing in the ownership networks

Podobnie władza przepływa w sieciach własności

i skupia się w węzłach.

and is accumulating at the nodes.

So what did we find after computing all this network control?

Czego więc się dowiadujemy po obliczeniu całej władzy w sieci?

Okazuje się, żę 737 największych udziałowców

Well, it turns out that the 737 top shareholders

have the potential to collectively control 80 percent of the TNCs' value.

ma potencjał by wspólnie zarządzać

80% wartości TNC.

Now remember, we started out with 600,000 nodes,

Teraz przypomnę, że zaczęliśmy od 600.000 węzłów,

so these 737 top players make up a bit more than 0.1 percent.

zatem tych 737 największych graczy

wytwarza troszkę więcej niż 0,1%.

They're mostly financial institutions in the US and the UK.

Są to głównie instytucje finansowe w USA i Wielkiej Brytanii.

And it gets even more extreme.

Ale staje się to jeszcze bardziej ekstremalne.

W rdzeniu jest 146 największych graczy,

There are 146 top players in the core,

i wspólnie mają potencjał do wspólnego kontrolowania

and they together have the potential to collectively control

40 percent of the TNCs' value.

40% wartości TNC.

Co z tego wszystkiego powinniście zapamiętać?

What should you take home from all of this?

Well, the high degree of control you saw is very extreme by any standard.

Wysoki poziom kontroli, który widzieliście

jest bardzo nasilony pod każdym względem.

Znaczny stopień powiązania

The high degree of interconnectivity of the top players in the core

głównych graczy w rdzeniu

może stworzyć znaczące ryzyko systemowe dla gospodarki światowej

could pose a significant systemic risk to the global economy.

i możemy w prosty sposób odtworzyć sieć TNC

And we could easily reproduce the TNC network

with a few simple rules.

postępując według kilku prostych zasad.

Oznacza to, że ta struktura jest najprawdopodobniej wynikiem

This means that its structure is probably the result of self-organization.

samo-organizowania się.

To kształtująca się własność, która zależy

It's an emergent property which depends on the rules of interaction in the system,

od zasad współdziałania wewnątrz systemu,

so it's probably not the result of a top-down approach

zatem prawdopodobnie nie jest to skutek podejścia góra-dół

like a global conspiracy.

jak w spisku ogólnoświatowym.

Nasze badania to "ślad na powierzchni księżyca

Our study "is an impression of the moon's surface.

It's not a street map."

a nie mapa drogowa."

So you should take the exact numbers in our study with a grain of salt,

Zatem poszczególne liczby w naszym badaniu powinniście potraktować

ze szczyptą nieufności,

yet it "gave us a tantalizing glimpse of a brave new world of finance."

choć "dają nam one nęcący błysk

nowego, wspaniałego świata finansów."

Mieliśmy nadzieję, że udało nam się otworzyć możliwości dalszych badań w tym kierunku,

We hope to have opened the door for more such research in this direction,

so the remaining unknown terrain will be charted in the future.

tak aby w przyszłości zbadać pozostały nieznany teren.

And this is slowly starting.

I to powoli zaczyna się dziać.

We're seeing the emergence of long-term and highly-funded programs

Obserwujemy powstawanie długoterminowych

i wysoko-finansowanych programów, które zmierzają do zgłębienia

which aim at understanding our networked world

naszego oplecionymi sieciami świata z punktu widzenia złożoności.

from a complexity point of view.

Ale to dopiero początek podróży,

But this journey has only just begun,

so we will have to wait before we see the first results.

musimy więc poczekać zanim poznamy pierwsze rezultaty.

Now there is still a big problem, in my opinion.

Według mnie wciąż istnieje duży problem.

Pojęcia odnoszące się do finansów, ekonomii, polityki,

Ideas relating to finance, economics, politics, society,

społeczeństwa, są bardzo często splamione

are very often tainted by people's personal ideologies.

prywatnymi poglądami.

I really hope that this complexity perspective

Naprawdę mam nadzieję, że ta perspektywa złożoności

allows for some common ground to be found.

pozwoli znaleźć jakiś wspólny mianownik.

Byłoby świetnie, gdyby miał on możliwość

It would be really great if it has the power

to help end the gridlock created by conflicting ideas,

pomóc przełamać impas utworzony przez sprzeczne pojęcia,

which appears to be paralyzing our globalized world.

które najwyraźniej paraliżują nasz zglobalizowany świat.

Reality is so complex, we need to move away from dogma.

Rzeczywistość jest tak skomplikowana, że musimy odejść od dogmatów.

But this is just my own personal ideology.

Ale to tylko mój osobisty pogląd.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)