What I learned from 2,000 obituaries | Lux Narayan

Çeviri: EDA KADAYIFÇIOĞLU Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

Joseph Keller, Stanford kampüsünde dolaşırken,

Joseph Keller used to jog around the Stanford campus,

and he was struck by all the women jogging there as well.

orada yürüyüş yapan tüm kadınların dikkatini çekerdi.

Why did their ponytails swing from side to side like that?

At kuyrukları neden bu şekilde bir sağa bir sola sallanırdı?

Being a mathematician, he set out to understand why.

Bir matematikçi olan Joseph, bunun nedenini anlamaya çalıştı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Professor Keller was curious about many things:

Profesör Keller, bir çok şeyi merak ederdi.

why teapots dribble

Çaydanlıklar neden damlatır

or how earthworms wriggle.

ya da solucanlar neden kıvrılır.

Until a few months ago, I hadn't heard of Joseph Keller.

Bir kaç ay öncesine kadar, Joseph Keller'ın adını duymamıştım.

I read about him in the New York Times,

New York Times'ta okudum adını,

in the obituaries.

ölüm ilanlarında.

The Times had half a page of editorial dedicated to him,

Times'ın ona ithafen yarım sayfalık bir başyazısı vardı,

which you can imagine is premium space for a newspaper of their stature.

bir gazeteye göre birinci sınıf bir alanda yer alıyordu.

I read the obituaries almost every day.

Hemen hemen her gün ölüm ilanları okurum.

My wife understandably thinks I'm rather morbid

Karım, güne omletle ve "Bakalım bugün kimler ölmüş" diye

to begin my day with scrambled eggs and a "Let's see who died today."

başladığımdan delirdiğimi düşünür.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But if you think about it,

Bunu düşünürseniz,

the front page of the newspaper is usually bad news,

gazetenin ön sayfasında genelde kötü haberlere

and cues man's failures.

ve başarısızlıklara yer verilir.

An instance where bad news cues accomplishment

Kötü haberin başarıya işaret ettiği bir örnek

is at the end of the paper, in the obituaries.

ölüm ilanları içinde, sayfanın sonundadır.

In my day job,

Gün boyu,

I run a company that focuses on future insights

pazarlamacıların geçmiş verilerden hareketle

that marketers can derive from past data --

geleceğe odaklandığı bir şirket işletiyorum

a kind of rearview-mirror analysis.

Bir tür geçmiş analizi.

And we began to think:

Ve düşünmeye başladık:

What if we held a rearview mirror to obituaries from the New York Times?

New York Times'ın ölüm ilanları için geçmiş analizi yapsak ne olurdu?

Were there lessons on how you could get your obituary featured --

Ölüm ilanınızı ilgi çekici yapan dersler var mıydı?

even if you aren't around to enjoy it?

Bundan zevk almasanız bile?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Would this go better with scrambled eggs?

Omletden daha iyi gider miydi?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And so, we looked at the data.

Böylece, verilere baktık.

2,000 editorial, non-paid obituaries

2015 ile 2016 yılları arasındaki 20 aylık süre boyunca

over a 20-month period between 2015 and 2016.

2000 başyazı ve basılmamış ölüm ilanları.

What did these 2,000 deaths -- rather, lives -- teach us?

Bu 2000 ölüm, daha doğrusu bu yaşamlar bize neler öğretti?

Well, first we looked at words.

İlk önce kelimelere baktık.

This here is an obituary headline.

İşte bir ölüm ilanı başlığı.

This one is of the amazing Lee Kuan Yew.

Bu inanılmaz biri Lee Kuan Yew.

If you remove the beginning and the end,

Başını ve sonunu kaldırırsanız,

you're left with a beautifully worded descriptor

birkaç kelimeyle yaşam boyu başarı yakalamaya çalışan,

that tries to, in just a few words, capture an achievement or a lifetime.

güzel bir tasvirle baş başasınız.

Just looking at these is fascinating.

Bunlara bakmak etkileyici.

Here are a few famous ones, people who died in the last two years.

İşte son iki yıl içinde ölen ünlü insanlardan bazıları.

Kim olduklarını tahmin edin.

Try and guess who they are.

[An Artist who Defied Genre]

[Tarzı Bilinmeyen Bir Sanatçı]

That's Prince.

Prince.

[Titan of Boxing and the 20th Century]

[20. Yüzyılın ve Boksun Titanı]

Oh, yes.

Ah, evet.

[Muhammad Ali]

[Muhammad Ali]

[Groundbreaking Architect]

[Çığır açan Mimar]

Zaha Hadid.

Zaha Hadid.

So we took these descriptors

Bu sözcükleri aldık

and did what's called natural language processing,

ve doğal dil işleme diye adlandırılan

where you feed these into a program,

bir programa aktardık.

it throws out the superfluous words --

Bu program "bir", "ve" gibi gereksiz sözcükleri

"the," "and," -- the kind of words you can mime easily in "Charades," --

ve "sessiz sinema" da kolayca tahmin edebileceğimiz türdeki sözcükleri atar.

and leaves you with the most significant words.

Size en mühim sözcükleri bırakır.

And we did it not just for these four,

Sadece bu dördü için değil,

but for all 2,000 descriptors.

bunu her 2000 tanımlayıcı sözcük için de yaptık.

And this is what it looks like.

Göründüğü gibi.

Film, theatre, music, dance and of course, art, are huge.

Film, tiyatro, müzik, dans ve tabii ki sanatın oranı büyüktür.

Over 40 percent.

Yüzde 40'ın üstündedir.

You have to wonder why in so many societies

Birçok toplumda çocuklarımızın başarılı olabileceğini düşündüğümüz

we insist that our kids pursue engineering or medicine or business or law

mühendislik, tıp, işletme veya hukuk gibi bölümlerde okumaları için

to be construed as successful.

neden ısrar ettiğimizi merak etmelisiniz.

And while we're talking profession,

Mesleklerden söz etmişken,

let's look at age --

Başarıya ulaştıkları

the average age at which they achieved things.

ortalama yaşlara bir göz atalım.

That number is 37.

Bu sayı 37'dir.

What that means is, you've got to wait 37 years ...

Bu demek oluyor ki,

before your first significant achievement that you're remembered for --

ortalama 81 yaşında öldüğünüzde,

on average --

ortalama 44 yıl sonra

44 years later, when you die at the age of 81 --

hatırladığınız ilk önemli başarınızdan önce

on average.

37 yıl beklemelisiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Talk about having to be patient.

Hadi sabırlı olmaktan bahsedelim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Of course, it varies by profession.

Elbette mesleğe göre değişir.

If you're a sports star,

Bir spor yıldızıysanız,

you'll probably hit your stride in your 20s.

muhtemelen yıldızınız 20'li yaşlarda parlar.

And if you're in your 40s like me,

Eğer benim gibi 40'lı yaşlarındaysanız,

you can join the fun world of politics.

neşeli siyaset dünyasına katılabilirsiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Politicians do their first and sometimes only commendable act in their mid-40s.

Politikacılar 40'lı yaşların ortasında övgüye değer eylemler yaparlar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

If you're wondering what "others" are,

"Diğerlerini" merak ediyorsanız,

here are some examples.

işte bazı örnekler.

Isn't it fascinating, the things people do

Etkileyici değil mi, insanların yaptığı

and the things they're remembered for?

ve hatırlayacağı şeyler?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Our curiosity was in overdrive,

Merakımız üst safhadaydı,

and we desired to analyze more than just a descriptor.

sadece bir tanımdan daha çok analiz etmeyi arzuluyorduk.

So, we ingested the entire first paragraph of all 2,000 obituaries,

Böylece, 2000 ölüm ilanının ilk paragrafının tamamını ele aldık,

but we did this separately for two groups of people:

Fakat bunu iki grup için ayrı ayrı yaptık:

people that are famous and people that are not famous.

Ünlü ve ünlü olmayan insanlar.

Famous people -- Prince, Ali, Zaha Hadid --

Ünlüler - Prince, Ali, Zaha Hadid -

people who are not famous are people like Jocelyn Cooper,

Ünlü olmayanlar Jocelyn Cooper,

Reverend Curry

Reverend Curry

or Lorna Kelly.

ve Lorna Kelly gibi.

I'm willing to bet you haven't heard of most of their names.

Bahse girerim ki isimlerinin çoğunu duymamışsınızdır.

Amazing people, fantastic achievements, but they're not famous.

İnanılmaz insanlar, harika başarılar, ama ünlü değiller.

So what if we analyze these two groups separately --

Peki, bu iki grubu ayrı ayrı analiz edersek,

the famous and the non-famous?

ünlü ve ünlü olmayanları?

What might that tell us?

Bu bize ne anlatabilir?

Take a look.

Bir göz atalım.

Two things leap out at me.

İki şey gözüme çarptı.

First:

İlki:

"John."

"John."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Anyone here named John should thank your parents --

Burada John adında olan herkes ailenize teşekkür etmeli.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

and remind your kids to cut out your obituary when you're gone.

Çocuklarınıza, öldüğünüzde ölüm ilanınızı kesmesini hatırlatın.

And second:

İkincisi:

"help."

"Yardım."

We uncovered, many lessons from lives well-led,

Görmüş geçirmiş hayatlardan birçok ders ve baskıyla

and what those people immortalized in print could teach us.

ölümsüzleşenlerin bize öğretebileceklerinden sonuçlar çıkardık.

The exercise was a fascinating testament to the kaleidoscope that is life,

Yaşam, geride kalanlar için etkileyici bir vasiyettir.

and even more fascinating

Daha da etkileyici olan şey

was the fact that the overwhelming majority of obituaries

ölüm ilanlarının çoğunlukta

featured people famous and non-famous,

görünüşte olağanüstü şeyler yapan

who did seemingly extraordinary things.

ünlü ve ünlü olmayan insanların olmasıdır.

They made a positive dent in the fabric of life.

Onlar yaşam dokusunda olumlu bir etki yarattılar.

They helped.

Yardım ettiler.

So ask yourselves as you go back to your daily lives:

Günlük yaşantınıza geri dönerken kendinize şunu sorun:

How am I using my talents to help society?

Topluma yardım etmek için yeteneklerimi nasıl kullanıyorum?

Because the most powerful lesson here is,

Buradan çıkaracağımız ders,

if more people lived their lives trying to be famous in death,

ölümle ünlü olmak için daha fazla insan hayatını yaşarsa,

the world would be a much better place.

dünya daha iyi bir yer olabilir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)