What I learned from 2,000 obituaries | Lux Narayan

Tłumaczenie: Marta Murawska Korekta: Rysia Wand

Joseph Keller used to jog around the Stanford campus,

Joseph Keller miał zwyczaj biegać dla zdrowia po kampusie Stanford

and he was struck by all the women jogging there as well.

i zauroczyły go kobiety, które też tam biegały.

Why did their ponytails swing from side to side like that?

Dlaczego ich kitki kiwają się na boki?

Being a mathematician, he set out to understand why.

Będąc matematykiem, postanowił to zrozumieć.

(Laughter)

(Śmiech)

Professor Keller was curious about many things:

Profesora Kellera interesowało wiele rzeczy:

why teapots dribble

dlaczego z imbryków kapie

or how earthworms wriggle.

albo jak porusza się dżdżownica.

Until a few months ago, I hadn't heard of Joseph Keller.

O Josephie Kellerze dowiedziałem się kilka miesięcy temu.

I read about him in the New York Times,

Czytałem o nim w New York Timesie

in the obituaries.

w dziele nekrologów.

The Times had half a page of editorial dedicated to him,

The Times poświęcił mu połowę strony redakcyjnej

which you can imagine is premium space for a newspaper of their stature.

czyli, jak możecie sobie wyobrazić, zaszczytne miejsce w gazecie tej klasy.

I read the obituaries almost every day.

Czytam nekrologi prawie codziennie.

My wife understandably thinks I'm rather morbid

Co zrozumiałe, moja żona uważa, że to trochę makabryczne,

to begin my day with scrambled eggs and a "Let's see who died today."

by zaczynać dzień od jajecznicy i "Zobaczmy, kto tam dzisiaj zmarł".

(Laughter)

(Śmiech)

But if you think about it,

Ale jeśli o tym pomyślicie,

the front page of the newspaper is usually bad news,

pierwsze strony gazet to zwykle złe wieści,

and cues man's failures.

które opisują ludzkie niepowodzenia.

An instance where bad news cues accomplishment

Przypadki, kiedy złe wieści mówią o dokonaniach,

is at the end of the paper, in the obituaries.

są na końcu gazety, w nekrologach.

In my day job,

W mojej firmie skupiamy się

I run a company that focuses on future insights

na prognozowaniu trendów,

that marketers can derive from past data --

które sprzedawcy mogą wyciągnąć z posiadanych danych.

a kind of rearview-mirror analysis.

Jest to rodzaj analizy przez wsteczne lusterko.

And we began to think:

Pomyśleliśmy:

What if we held a rearview mirror to obituaries from the New York Times?

a gdyby przyłożyć to lusterko do nekrologów w New York Timesie?

Were there lessons on how you could get your obituary featured --

Czy można się nauczyć, jak doprowadzić do publikacji własnego nekrologu,

even if you aren't around to enjoy it?

nawet jeśli się już nim nie nacieszymy?

(Laughter)

(Śmiech)

Would this go better with scrambled eggs?

Czy to lepiej pasuje do jajecznicy?

(Laughter)

(Śmiech)

And so, we looked at the data.

Przejrzeliśmy więc dane.

2,000 editorial, non-paid obituaries

Artykuły na 2000 słów, bezpłatne nekrologi

over a 20-month period between 2015 and 2016.

przez 20 miesięcy między 2015 do 2016.

What did these 2,000 deaths -- rather, lives -- teach us?

Czego uczą nas te 2000 śmierci, a raczej te życia?

Well, first we looked at words.

Po pierwsze patrzymy na słowa.

This here is an obituary headline.

[Lee Kuan Yew, założyciel i pierwszy premier Singapuru]

This one is of the amazing Lee Kuan Yew.

Nagłowek nekrologu.

If you remove the beginning and the end,

To niesamowity Lee Kuan Yew.

Jeśli usunąć początek i koniec,

you're left with a beautifully worded descriptor

zostanie pięknie sformułowany opis,

that tries to, in just a few words, capture an achievement or a lifetime.

próbujący zwięźle ująć dokonania życia.

Just looking at these is fascinating.

Sam widok jest fascynujący.

Here are a few famous ones, people who died in the last two years.

Tu są przykłady sławnych ludzi, którzy odeszli przez ostatnie dwa lata.

Try and guess who they are.

Zgadnijcie, o kim mowa.

[An Artist who Defied Genre]

[Artysta ignorujący gatunki]

That's Prince.

To Prince.

[Titan of Boxing and the 20th Century]

[Tytan boksu i XX wieku]

Oh, yes.

O tak.

[Muhammad Ali]

[Muhammad Ali]

[Groundbreaking Architect]

[Prekursor architektury]

Zaha Hadid.

Zaha Hadid.

So we took these descriptors

Wzięliśmy te kluczowe słowa

and did what's called natural language processing,

i zastosowaliśmy przetworzenie języka naturalnego.

where you feed these into a program,

Wprowadzasz to do programu,

it throws out the superfluous words --

a on odrzuca zbyteczne słowa,

"the," "and," -- the kind of words you can mime easily in "Charades," --

jak spójniki, które tak łatwo zobrazować w kalamburach,

and leaves you with the most significant words.

i zostawia najwięcej znaczące słowa.

And we did it not just for these four,

Zrobiliśmy to nie tylko dla tych kilku,

but for all 2,000 descriptors.

ale dla wszystkich 2000 opisów.

And this is what it looks like.

Oto jak to wygląda.

Film, theatre, music, dance and of course, art, are huge.

Film, teatr, muzyka, taniec i oczywiście sztuka dominują.

Over 40 percent.

Mają ponad 40 procent.

You have to wonder why in so many societies

Czy to nie dziwne, że w tak wielu społeczeństwach

we insist that our kids pursue engineering or medicine or business or law

upieramy się, że tylko kariera w inżynierii, medycynie lub prawie

to be construed as successful.

przyniesie naszym dzieciom sukces.

And while we're talking profession,

A skoro mowa o zawodzie,

let's look at age --

spójrzmy na wiek.

the average age at which they achieved things.

Średnia wieku osiągnięcia sukcesu

That number is 37.

to 37 lat.

What that means is, you've got to wait 37 years ...

A to znaczy, że trzeba czekać 37 lat

before your first significant achievement that you're remembered for --

na pierwsze istotne osiągnięcie, za które zostaniemy zapamiętani,

on average --

średnio,

44 years later, when you die at the age of 81 --

44 lata później, po śmierci w wieku 81 lat...

on average.

średnio.

(Laughter)

(Śmiech)

Talk about having to be patient.

Trzeba być cierpliwym.

(Laughter)

(Śmiech)

Of course, it varies by profession.

Oczywiście, wiele zależy od profesji.

If you're a sports star,

Jeśli jesteś sportowcem,

you'll probably hit your stride in your 20s.

najlepsze wyniki osiągniesz koło dwudziestki.

And if you're in your 40s like me,

A kiedy masz około czterdziestki, jak ja,

you can join the fun world of politics.

możesz wejść w zabawny świat polityki.

(Laughter)

(Śmiech)

Politicians do their first and sometimes only commendable act in their mid-40s.

Politycy czynią pierwszy, bywa że jedyny, chwalebny czyn po czterdziestce.

(Laughter)

(Śmiech)

If you're wondering what "others" are,

Jeśli się zastanawiacie, kim są ci "inni",

here are some examples.

oto przykłady.

[Porzucił naukę dla voodoo]

Isn't it fascinating, the things people do

[Krawiec dziewięciu prezydentów]

and the things they're remembered for?

Czego też ludzie nie robią,

(Laughter)

i co się im pamięta.

[Pionierka rozrywki topless]

Our curiosity was in overdrive,

(Śmiech)

Nasza ciekawość buzowała,

and we desired to analyze more than just a descriptor.

chcieliśmy analizować coś więcej niż kluczowe słowa.

So, we ingested the entire first paragraph of all 2,000 obituaries,

Opracowaliśmy pierwsze akapity wszystkich 2000 nekrologów,

but we did this separately for two groups of people:

ale zrobiliśmy to oddzielnie dla dwóch różnych grup:

people that are famous and people that are not famous.

ludzi sławnych i zwykłych ludzi.

Famous people -- Prince, Ali, Zaha Hadid --

Sławni ludzie: Prince, Ali, Zaha Hadid.

Mało znane osoby to Jocelyn Cooper,

people who are not famous are people like Jocelyn Cooper,

[Utorowała drogę pierwszej czarnej kongresmence]

wielebny Curry,

Reverend Curry

[reżyserią pomagał inwalidom]

or Lorna Kelly.

I'm willing to bet you haven't heard of most of their names.

czy Lorna Kelly.

[porzuciła aukcje, by pomóc biednym]

Raczej ich nie znacie.

Amazing people, fantastic achievements, but they're not famous.

Wspaniali ludzie, fantastyczne dokonania,

ale nie są sławni.

So what if we analyze these two groups separately --

A gdyby przeanalizować ich oddzielnie,

the famous and the non-famous?

sławnych i nieznanych.

What might that tell us?

Co to nam mówi?

Take a look.

Zobaczcie.

Two things leap out at me.

Wyróżniają się dwie rzeczy.

First:

Po pierwsze:

"John."

"John".

(Laughter)

(Śmiech)

Anyone here named John should thank your parents --

Osoby o imieniu John powinny podziękować rodzicom.

(Laughter)

(Śmiech)

and remind your kids to cut out your obituary when you're gone.

I przypomnijcie dzieciom, żeby wycięły z gazety wasz nekrolog.

And second:

Druga rzecz:

"help."

"pomoc"

We uncovered, many lessons from lives well-led,

Odkryliśmy wiele lekcji dobrego życia

and what those people immortalized in print could teach us.

i to, czego ludzie upamiętnieni w druku mogli nas nauczyć.

The exercise was a fascinating testament to the kaleidoscope that is life,

Badanie było niesamowitym świadectwem kalejdoskopu życia,

and even more fascinating

a jeszcze bardziej fascynujący

was the fact that the overwhelming majority of obituaries

jest fakt, że większość nekrologów

featured people famous and non-famous,

dotyczyła i sławnych i zwykłych ludzi,

who did seemingly extraordinary things.

którzy dokonywali rzeczy pozornie niesamowitych.

They made a positive dent in the fabric of life.

Pozostawili ślad w materii życia.

They helped.

Pomagali.

So ask yourselves as you go back to your daily lives:

Zanim wrócicie do codziennych zadań, zapytajcie siebie:

How am I using my talents to help society?

czy używam swoich talentów, by pomóc społeczeństwu?

Because the most powerful lesson here is,

Bo najważniejsza lekcja to ta,

if more people lived their lives trying to be famous in death,

że im więcej ludzi żyłoby tak, by pamiętano o nich po śmierci,

the world would be a much better place.

tym lepszy byłby świat.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)