One year of turning the world inside out | JR

JR: Dünyanın ters yüz edilmesinin bir yılı

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Deniz Erdoğan Gözden geçirme: Meric Aydonat

Twelve years ago, I was in the street writing my name

Oniki yıl önce sokakta adımı yazarken,

to say, "I exist."

"Ben varım." diyordum.

Then I went to taking photos of people to paste them on the street

Sonra insanların fotoğraflarını çekip sokak duvarlarına yapıştırırken,

to say, "They exist."

"Onlar var." diyordum.

From the suburbs of Paris to the wall of Israel and Palestine,

Paris'in kenar mahallelerinden İsrail Duvarına ve Filistin'e,

the rooftops of Kenya

Kenya'da binaların çatılarına,

to the favelas of Rio,

Rio'nun teneke mahallelerine kadar,

paper and glue -- as easy as that.

kağıt ve yapıştırıcıyla - bu kadar basit.

I asked a question last year:

Geçen sene bir soru sormuştum:

Can art change the world?

Sanat dünyayı değiştirebilir mi?

Well let me tell you,

Şöyle söyleyebilirim,

in terms of changing the world there has been a lot of competition this year,

bu sene dünyayı değiştirmek için büyük bir rekabet hakim,

because the Arab Spring is still spreading,

çünkü Arap Baharı hala yayılıyor,

the Eurozone has collapsed ... what else?

Avrupa Birliği ülkeleri çöktü... Başka?

The Occupy movement found a voice,

Eşitlik Hareketi sesini duyurdu,

and I still have to speak English constantly.

ve ben hala sürekli İngilizce konuşmak zorundayım.

So there has been a lot of change.

Yani bayağı bir değişiklik oldu.

So when I had my TED wish last year,

Geçen sene TED dileğimden bahsederken,

I said, look, I'm going to switch my concept.

dedim ki, bakın, artık konseptimi değiştiriyorum.

You are going to take the photos.

Fotoğrafları siz çekeceksiniz.

You're going to send them to me.

Onları bana göndereceksiniz.

I'm going to print them and send them back to you.

Ben onları basacağım ve size geri göndereceğim.

Then you're going to paste them where it makes sense

Siz de onları seçeceğiniz yerlere yapıştıracaksınız,

for you to place your own statement.

böylece siz de kendinizi ifade edeceksiniz.

This is Inside Out.

Bunun adı Inside Out (Ters yüz).

One hundred thousand posters have been printed this year.

Bu yıl yüz bin adet poster basıldı.

Those are the kind of posters, let me show you.

Posterler şu şekilde, bakın size göstereyim.

And we keep sending more every day.

Ve hergün daha fazla göndermeye devam ediyoruz.

This is the size.

Büyüklüğü bu.

Just a regular piece of paper with a little bit of ink on it.

Üzerinde biraz mürekkep olan basit bir parça kağıt.

This one was from Haiti.

Bu Haiti'dendi.

When I launched my wish last year,

Geçen yıl dileğimi duyurduğumda,

hundreds of people stood up and said they wanted to help us.

yüzlerce insan ayağa kalktı ve bize yardım etmek istediklerini söylediler.

But I say it has to be

Ama ben dedim ki,

under the conditions I've always worked:

bunun mutlaka benim yaptığım şekilde olması gerek:

no credit, no logos, no sponsoring.

imza yok, amblem yok, sponsorluk yok.

A week later, a handful of people were there ready to rock

Bir hafta sonra, dünyayı değiştirmek isteyen bir avuç insan

and empower the people on the ground

dünyayı yerinden oynatmak,

who wanted to change the world.

ve insanlığa güç vermek için hazırdı.

These are the people I want to talk about to you today.

İşte bugün size bu insanlardan bahsetmek istiyorum.

Two weeks after my speech, in Tunisia,

Tunus'taki konuşmamdan iki hafta sonra,

hundreds of portraits were made.

yüzlerce portre yapıldı.

And they pasted [over] every single portrait of the dictator

Ve her bir diktatör fotoğrafının üzerine

[with] their own photos.

kendi fotoğraflarını yapıştırıldılar.

Boom! This is what happened.

Bom! İşte olan buydu.

Slim and his friends went through the country

Slim ve arkadaşları

and pasted hundreds of photos everywhere

ülkedeki çeşitliliği göstermek için

to show the diversity in the country.

ülkenin dört bir yanına yüzlerce fotoğraf yapıştırdılar.

They really make Inside Out their own project.

Inside Out'u kendi projeleri gibi benimsediler.

Actually, that photo was pasted in a police station,

Mesela buradaki de bir polis karakolundaki fotoğraf

and what you see on the ground

ve yerlerde gördükleriniz de

are ID cards of all the photos of people being tracked by the police.

polis tarafından izlenen insanların kimlikleri.

Russia. Chad wanted to fight against homophobia in Russia.

Rusya. Chad Rusya'daki homofobiyle savaşmak istedi.

He went with his friends in front of every Russian embassy in Europe

Arkadaşlarıyla birlikte Avrupa'daki her Rus konsolosluğunun önüne gittiler,

and stood there with the photos

ve orada fotoğraflarıyla birlikte durdular,

to say, "We have rights."

"Haklarımız var." demek için.

They used Inside Out as a platform for protest.

Inside Out'u bir protesto şekli olarak kullandılar.

Karachi, Pakistan.

Karaçi, Pakistan.

Sharmeen is actually here.

Burada da Sharmeen,

She organized a TEDx action out there

bir TEDx hareketi organize etti.

and made all the unseen faces of the city

Şehrinin tüm görünmeyen yüzlerini

on the walls in her town.

şehrinin duvarlarına yapıştırdı.

And I want to thank her today.

Ve ben bugün ona teşekkür etmek istiyorum.

North Dakota. Standing Rock Nation,

Kuzey Dakota. Standing Rock bölge halkı,

in this Turtle Island, [unclear name] from the Dakota Lakota tribe

Dakota Lakota kabilesinden insanlar,

wanted to show that the Native Americans are still here.

Amerikan yerlilerinin hala burada olduğunu göstermek istediler.

The seventh generation are still fighting for their rights.

Yedinci jenerasyon hala hakları için savaşıyor.

He pasted up portraits all over his reservation.

Kendi bölgesinde her yere portreleri yapıştırdı.

And he's here also today.

Ve bugün o da burada.

Each time I get a wall in New York,

New York'ta ne zaman bir duvara denk gelsem,

I use his photos to continue spreading the project.

projeyi yaymak için onun fotoğraflarını kullanıyorum.

Juarez: You've heard of the border --

Juarez: Bu sınırdan haberiniz vardır -

one of the most dangerous borders in the world.

dünyanın en tehlikeli sınırlarından biri.

Monica has taken thousands of portraits with a group of photographers

Monica, bir grup fotoğrafçıyla birlikte binlerce portre çekimi yaptı,

and covered the entire border.

ve bütün sınır duvarını bunlarla kapladı.

Do you know what it takes to do this?

Bunun ne kadar zor bir iş olduğunu biliyor musunuz?

People, energy, make the glue, organize the team.

İnsan, enerji, yapıştırıcı malzeme, takım organizasyonu.

It was amazing.

İnanılmazdı.

While in Iran at the same time

Aynı anda İran'da,

Abololo -- of course a nickname --

Abololo - tabii ki lakabı -,

has pasted one single face of a woman

tek bir kadın yüzü yapıştırarak,

to show his resistance against the government.

hükümete karşı isyanını gösterdi.

I don't have to explain to you what kind of risk he took for that action.

Bu iş için aldığı riski anlatmaya bile gerek yok.

There are tons of school projects.

Tonlarca okul projesi var.

Twenty percent of the posters we are receiving comes from schools.

Aldığımız posterlerin yüzde yirmisi okullardan geliyor.

Education is so essential.

Eğitim öyle önemli ki.

Kids just make photos in a class, the teacher receives them,

Çocuklar derste fotoğrafları çekiyorlar, onları öğretmenlerine veriyorlar,

they paste them on the school.

okul duvarlarına yapıştırıyorlar.

Here they even got the help of the firemen.

Burada itfaiye bile onlara yardım ediyor.

There should be even more schools doing this kind of project.

Bu tip projeleri yapan daha çok okul olmalı.

Of course we wanted to go back to Israel and Palestine.

Tabii ki, İsrail ve Filistin'e dönmek istedik.

So we went there with a truck. This is a photobooth truck.

Oraya bir kamyonla gittik. Fotoğraf kabinli bir kamyon.

You go on the back of that truck, it takes your photo,

Kamyonun arkasına geçiyorsunuz, fotoğrafınız çekiliyor,

30 seconds later take it from the side, you're ready to rock.

30 saniye sonra da yan tarafından alıyorsunuz ve artık deprem yaratmaya hazırsınız.

Thousands of people use them

Binlerce insan buna katılıyor

and each of them signs up for a two-state peace solution

ve her biri iki taraflı bir barış çözümüne imza atıyor

and then walk in the street.

ve sonra sokağa çıkıyorlar.

This is march, the 450,000 march -- beginning of September.

Bu, Eylül ayı başında yapılan 450.000 kişilik marş.

They were all holding their photo as a statement.

Hepsi kendini ifade etmek için fotoğrafını taşıyor.

On the other side, people were wrapping up streets, buildings.

Diğer yandan, insanlar sokakları, binaları kaplıyorlar.

It's everywhere.

Bu her yerde.

Come on, don't tell me that people aren't ready for peace out there.

Haydi artık, insanlar barışa hazır değil diyemezsiniz.

These projects took thousands of actions in one year,

Bu proje bir yılda binlerce hareket başlattı,

making hundreds of thousands of people participating,

yüzbinlerce insanı harekete geçirdi,

creating millions of views.

milyonlarca görüş yarattı.

This is the biggest global art participatory project that's going on.

Bu, şu an dünyada en çok katılımcıya sahip sanat projesi.

So back to the question, "Can art change the world?"

Sorumuza dönersek, "Sanat dünyayı değiştirebilir mi?"

Maybe not in one year. That's the beginning.

Belki bir senede değil. Bu sadece başlangıcı olabilir.

But maybe we should change the question.

Fakat belki de soruyu değiştirmeliyiz.

Can art change people's lives?

Sanat insanların yaşamını değiştirebilir mi?

From what I've seen this year, yes.

Bu yıl gördüklerimden sonra, evet.

And you know what? It's just the beginning.

Ve biliyor musunuz, bu sadece bir başlangıç.

Let's turn the world inside out together.

Dünyayı birlikte tersine çevirelim.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)