One year of turning the world inside out | JR

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Translator: Gohar Khachatryan Reviewer: Isabella Zaratsyan

Twelve years ago, I was in the street writing my name

Տասերկու տարի առաջ ես փողոցում գրում էի անունս

to say, "I exist."

ասելու համար. «Ես գոյություն ունեմ»:

Then I went to taking photos of people to paste them on the street

Ապա ես սկսեցի մարդկանց լուսանկարներ անել և փակցնել դրանք փողոցում

to say, "They exist."

ասելու համար. «Նրանք գոյություն ունեն»:

From the suburbs of Paris to the wall of Israel and Palestine,

Փարիզի արվարձաններից, մինչև Երուսաղեմի և Պաղեստինի պատը,

the rooftops of Kenya

Քենիայի կտուրները

to the favelas of Rio,

եւ Ռիոյի ֆավելաները,

paper and glue -- as easy as that.

ընդհամենն անհրաժեշտ էր թուղթ ու սոսինձ:

I asked a question last year:

Անցյալ տարի ես հարցրեցի.

Can art change the world?

Արդյոք կարո՞ղ է արվեստը փոխել աշխարհը:

Well let me tell you,

Թույլ տվեք ասել ձեզ,

in terms of changing the world there has been a lot of competition this year,

որ աշխարհը փոխելու առումով անցյալ տարի մեծ մրցակցություն կար,

because the Arab Spring is still spreading,

քանի որ «արաբական գարունը» դեռ շարունակվում է,

the Eurozone has collapsed ... what else?

Եվրոզոնան փլվել է... էլ ի՞նչ:

The Occupy movement found a voice,

Occupy շարժումը թափ է առել,

and I still have to speak English constantly.

և ես դեռ ստիպված եմ անըդհատ խոսել անգլերեն:

So there has been a lot of change.

Այսպիսով, շատ բան է փոխվել:

So when I had my TED wish last year,

Այսպիսով, երբ անցյալ տարի իմ TED ցանկությունն իրականացավ,

I said, look, I'm going to switch my concept.

ես որոշեցի փոխել գաղափարս:

You are going to take the photos.

Դուք լուսանկարներ կանեք:

You're going to send them to me.

Դուք դրանք ինձ կուղարկեք:

I'm going to print them and send them back to you.

Ես կտպեմ դրանք և հետ կուղարկեմ ձեզ:

Then you're going to paste them where it makes sense

Ապա դուք կփակցնեք դրանք այնտեղ,

for you to place your own statement.

որտեղ դրանք պատկանում են:

This is Inside Out.

Սա Inside Out-ն է:

One hundred thousand posters have been printed this year.

Հարյուր հազար լուսանկարներ են փակցվել այս տարի:

Those are the kind of posters, let me show you.

Թույլ տվեք ցույց տալ թե ինչպիսի նկարներ են դրանք:

And we keep sending more every day.

Եվ մենք շարունակում ենք նոր նկարներ ուղարկել ամեն օր:

This is the size.

Սա դրանց չափն է:

Just a regular piece of paper with a little bit of ink on it.

Սովորական թղթի կտոր, որի վրա մի քիչ թանաք կա:

This one was from Haiti.

Այս մեկը Հայիթիից է:

When I launched my wish last year,

Երբ ես մեկնարկեցի իմ ցանկությունը անցյալ տարի

hundreds of people stood up and said they wanted to help us.

հարյուրավոր մարդիկ ասացին, որ ցանակնում են օգնել մեզ:

But I say it has to be

Բայց ես ասացի,

under the conditions I've always worked:

որ աշխատանքը պիտի արվի իմ պայմաններով՝

no credit, no logos, no sponsoring.

ոչ մի լոգո, ոչ մի հովանավորում:

A week later, a handful of people were there ready to rock

Մի շաբաթ անց, մի քանի մարդ արդեն պատրաստ էր

and empower the people on the ground

օգնել մարդկանց,

who wanted to change the world.

ովքեր ցանկանում էին փոխել աշխարհը:

These are the people I want to talk about to you today.

Ես այսօր ուզում եմ խոսել ձեր հետ այդ մարդկանց մասին:

Two weeks after my speech, in Tunisia,

Իմ ելույթից երկու շաբաթ անց Թունիսիայում

hundreds of portraits were made.

հարյուրավոր դիմանկարներ էին արվել:

And they pasted [over] every single portrait of the dictator

Եվ նրանք փակցվեցին այդ դիմանկարերը

[with] their own photos.

բռնապետի յուրաքանչյուր նկարի վրա:

Boom! This is what happened.

Բում: Ահա թե ինչ տեցի ունեցավ:

Slim and his friends went through the country

Սլիմը եւ նրա ընկերները ճամփորդեցին ամբողջ երկրով

and pasted hundreds of photos everywhere

եւ հարյուրավոր լուսանկարներ փակցրեցին ամենուր

to show the diversity in the country.

ցուցադրելու համար երկրի մեջ եղած բազմազանությունը:

They really make Inside Out their own project.

Նրանք իրականում դարձրեցին Inside Out իրենց սեփական նախագիծը:

Actually, that photo was pasted in a police station,

Իրականում, այս նկարը փակցվել է ոստիկանատանը,

and what you see on the ground

գետնին դուք տեսնում եք

are ID cards of all the photos of people being tracked by the police.

ոստիկանության կողմից հետապնդվող մարդկանց ID քարտերը:

Russia. Chad wanted to fight against homophobia in Russia.

Ռուսաստան: Չադը ցանկանում էր պայքարել Ռուսաստանում հոմոֆոբիայի դեմ:

He went with his friends in front of every Russian embassy in Europe

Նա իր ընկերների հետ գնաց Եվրոպայում բոլոր Ռուսատանի դեսպանատներ

and stood there with the photos

եւ կանգնեց դրանց դիմացը լուսանկաների հետ

to say, "We have rights."

ասելու համար. «Մենք ունենք իրավունքներ»:

They used Inside Out as a platform for protest.

Նրանք օգտագործեցին Inside Out-ը որպես բողոքի հարթակ:

Karachi, Pakistan.

Կառաչի, Պակիստան:

Sharmeen is actually here.

Շարմինը հիմա այստեղ է:

She organized a TEDx action out there

Նա այնտեղ մի TEDx ակցիա կազմակերպեց

and made all the unseen faces of the city

եւ քաղաքի բոլոր անծանոթ դեմքերը

on the walls in her town.

իր քաղաքի պատերին փակցրեց:

And I want to thank her today.

Եվ ես ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել նրան այսօր:

North Dakota. Standing Rock Nation,

Հյուսիսային Դակոտա:

in this Turtle Island, [unclear name] from the Dakota Lakota tribe

Թարթլ կղզու Դակոտա Լակոտա ցեղախումը

wanted to show that the Native Americans are still here.

ցանկանում էին ցույց տալ, որ բնիկ ամերիկացիներն դեռ այստեղ են:

The seventh generation are still fighting for their rights.

Յոթերորդ սերունդը դեռեւս պայքարում է իր իրավունքների համար:

He pasted up portraits all over his reservation.

Նա փակցրեց դիմանկարները իր բնակավայրի շուրջ բոլորը։

And he's here also today.

Եվ նա նույնպես այստեղ է այսօր:

Each time I get a wall in New York,

Յուրաքաչյուր անգամ երբ ես պատ եմ տեսնում Նյու-Յորքում

I use his photos to continue spreading the project.

ես օգտագործում եմ իր նկարները այդ նախագիծը տարածելու համար։

Juarez: You've heard of the border --

Խուարեզ՝ Դուք լսել եք սահմանի մասին,

one of the most dangerous borders in the world.

ամենավտանգավոր սահմաններից մեկի մասին։

Monica has taken thousands of portraits with a group of photographers

Մոնիկան հազարավոր դիմանկարներ է արել մի խումն լուսանկարիչների հետ

and covered the entire border.

և ծածկել է ամբողջ սահմանը։

Do you know what it takes to do this?

Գիտեք ի՞նչ է պետք դա անելու համար:

People, energy, make the glue, organize the team.

Մարդիկ, էներգիա, սոսինձ եւ թիմ:

It was amazing.

Դա զարմանահրաշ է:

While in Iran at the same time

Միաժամանակ Իրանում

Abololo -- of course a nickname --

Աբոլոլոն (սա իհարկե մականուն է)

has pasted one single face of a woman

փակցնում էր մի կնոջ դիմանկար

to show his resistance against the government.

ցուցադրելու համար իր դիմադրությունը կառավարության դիմաց:

I don't have to explain to you what kind of risk he took for that action.

Կարիք չկա, որ ես բացատրեմ ձեզ, թե որքան էր նա վտանգում իր կյանքը այդ գործողության համար:

There are tons of school projects.

Բազմաթիվ դպրոցական նախագծեր կան:

Twenty percent of the posters we are receiving comes from schools.

Ստացված լուսանկարների քսան տոկոսը դպրոցներից է:

Education is so essential.

Կրթությունն այնքան կարեւոր է:

Kids just make photos in a class, the teacher receives them,

Երեխաները դասարանում լուսանկաներ են անում, ուսուցիչը ընդունում է դրանք,

they paste them on the school.

նրանք փակցնում ենք դրանք դպրոցում:

Here they even got the help of the firemen.

Այդ դեպքում նրանք նույնիսկ օգնություն ստացան հրշեջներից:

There should be even more schools doing this kind of project.

Ավելի շատ դպրոցներ պետք է նման նախագծեր անեն:

Of course we wanted to go back to Israel and Palestine.

Իհարկե մենք ուզում էին վերադառնալ Երուսաղեմ եւ Պաղեստին:

So we went there with a truck. This is a photobooth truck.

Այդպիսով, մենք վերադարձանք այնտեղ մի բեռնատար մեքենայով: Այն լուսանկարչական բեռնատար մեքենա է:

You go on the back of that truck, it takes your photo,

Դու մտնում ես բեռնատար մեքենայի մեջ, եւ այն քեզ լուսանկարում է:

30 seconds later take it from the side, you're ready to rock.

30 վայրկյան անց դու կարող ես վերցնել քո լուսանկարը մյուս կողմից:

Thousands of people use them

Հազարավոր մարդիկ օգտագործում եմ այն

and each of them signs up for a two-state peace solution

եւ նրանցից յուրաքանչյուրը ստորագրում է երկկողմ խաղաղության համար

and then walk in the street.

եւ ապա շարունակում իր ճանապարհը:

This is march, the 450,000 march -- beginning of September.

Սա երթ է, 450 հազարանոց երթն է, սեպտեմբերի սկզբին։

They were all holding their photo as a statement.

Նրանք բոլորը ցուցադրում էին իրենց լուսանկարները որպես պնդում։

On the other side, people were wrapping up streets, buildings.

Մյուս կողմում մարդիկ նկարներ էին փակցնում փողոցում, շենքերի վրա։

It's everywhere.

Ամենուր։

Come on, don't tell me that people aren't ready for peace out there.

Լավ էլի, մի ասեք ինձ, որ մարդիկ խաղաղություն չեն ուզում։

These projects took thousands of actions in one year,

Այս մարդիկ մեկ տարվա մեջ հազարավոր բողոքի ցույցեր են արել,

making hundreds of thousands of people participating,

մասնակից դարձնելով տասնյակ հազար մարդկանց,

creating millions of views.

միլիոնավոր մարդկանց լուսանկաների ականտես դարձնելով։

This is the biggest global art participatory project that's going on.

Սա ներկայումս ամենամեծ արվեստի նախագիծն է:

So back to the question, "Can art change the world?"

Վերադառնալով հարցին. «Արդյոք կարո՞ղ է արվեստը փոխել աշխարհը»:

Maybe not in one year. That's the beginning.

Միգուցե ոչ մեկ տարում: Սա սկիզբն է:

But maybe we should change the question.

Բայց միգուցե մենք պետք է փոխենք հարցը:

Can art change people's lives?

Արդյոք կարո՞ղ է արվեստը փոխել մարդկանց կյանքը:

From what I've seen this year, yes.

Ինչպես ես համոզվեցի այս տարի, այո:

And you know what? It's just the beginning.

Եվ գիտեք ի՞նչ: Սա միայն սկիզբն է:

Let's turn the world inside out together.

Եկեք տակնուվրա անենք աշխարհը միասին:

Thank you.

Շնորհակալություն:

(Applause)

(Ծափահարություններ)