Judy MacDonald Johnston: Prepare for a good end of life

Judy MacDonald Johnston: Güzel bir ölüme hazırlanın

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Sercan Arpacı Gözden geçirme: Umut Kurşun

What would be a good end of life?

Hayat nasıl güzel bir şekilde sona erer?

And I'm talking about the very end.

Ve en sondan bahsediyorum.

I'm talking about dying.

Ölümden bahsediyorum.

We all think a lot about how to live well.

Nasıl iyi yaşanacağına dair sürekli düşünürüz.

I'd like to talk about increasing our chances of dying well.

İyi bir durumda ölme şansımızı yükseltmek konusunda konuşmak istiyorum.

I'm not a geriatrician.

İhtiyarlık hastalıkları uzmanı değilim.

I design reading programs for preschoolers.

Anaokulu öğrencileri için okuma programları tasarlıyorum.

What I know about this topic

Bu konu hakkında bildiklerim

comes from a qualitative study with a sample size of two.

iki örneği kapsayan niteliksel bir çalışmaya dayanıyor.

In the last few years, I helped two friends

Son birkaç yılda, iki arkadaşıma

have the end of life they wanted.

yaşamlarını istedikleri gibi son vermeleri için yardımcı oldum.

Jim and Shirley Modini spent their 68 years of marriage

Jim ve Shirley Modini 68 yıllık evliliklerini

living off the grid on their 1,700-acre ranch

Sonoma ilindeki dağlarda 1.700 dönümlük

in the mountains of Sonoma County.

çiftliklerinde medeniyetten uzakta sürdürdü.

They kept just enough livestock to make ends meet

Ellerinde geçinebilecekleri kadar çiftlik hayvanı tutuyorlardı

so that the majority of their ranch would remain a refuge

böylece arazilerinin büyük kısmı bölgede yaşayan

for the bears and lions and so many other things

ayılar, aslanlar ve diğer birçok canlıya sığınak

that lived there.

görevi görüyordu.

This was their dream.

Bu onların hayaliydi.

I met Jim and Shirley in their 80s.

Jim ve Shirley ile 80'li yaşlarında tanıştım.

They were both only children who chose not to have kids.

İkisinin de çocuğu yoktu ve çocuk sahibi olmamayı tercih etmişlerdi.

As we became friends, I became their trustee

Samimiyetimiz arttıkça vasileri

and their medical advocate,

ve tıbbi avukatları oldum

but more importantly, I became

fakat daha önemlisi, onların

the person who managed their end-of-life experiences.

hayatlarının son tecrübelerini yaşatan kişi oldum.

And we learned a few things about how to have a good end.

Ve beraberce hayatın nasıl güzel noktalanabileceği konusunda bir şeyler öğrendik.

In their final years, Jim and Shirley

Son yıllarında Jim ve Shirley

faced cancers, fractures, infections, neurological illness.

kanserler, kırıklar, enfeksiyonlar ve nörolojik hastalıklarla yüzleştiler.

It's true.

Evet..

At the end, our bodily functions

Sonunda vücut fonksiyonlarımız

and independence are declining to zero.

ve bağımsızlığımız sıfıra düşüyor.

What we found is that, with a plan and the right people,

Bulduğumuz şey ise, bir plan ve doğru insanlar yardımıyla

quality of life can remain high.

yaşam kalitesinin yüksek tutulabileceğiydi.

The beginning of the end is triggered

Sonun başlangıcını tetikleyen şey

by a mortality awareness event, and during this time,

ölümü fark ettiren bir olaydır ve bu süreçte

Jim and Shirley chose ACR nature preserves

Jim ve Shirley, vefatlarından sonra çiftliklerini

to take their ranch over when they were gone.

devralması için ACR doğa koruyucularına emanet etti.

This gave them the peace of mind to move forward.

Böylece içleri rahat bir şekilde hayatlarına devam ettiler.

It might be a diagnosis. It might be your intuition.

Bu bir teşhis olabilir. İçgüdüleriniz de olabilir.

But one day, you're going to say, "This thing is going to get me."

Fakat bir gün şunu diyeceksiniz: "Bu şey bir gün beni alacak."

Jim and Shirley spent this time

Jim ve Shirley bu vakti

letting friends know that their end was near

arkadaşlarına sonlarının yakın olduğunu haber vererek

and that they were okay with that.

ve bunu kabullendiklerini söyleyerek geçirdi.

Dying from cancer and dying from neurological illness

Kanserden ölmek ve nörolojik hastalık sonucu ölmek

are different.

farklıdır.

In both cases, last days are about quiet reassurance.

İki durumda da son günler sessizce iç rahatlatmayla geçer.

Jim died first. He was conscious until the very end,

Önce Jim vefat etti. Son anına kadar bilinci yerindeydi,

but on his last day he couldn't talk.

fakat son gününde konuşamıyordu.

Through his eyes, we knew when he needed to hear again,

Bakışlarından, şunu tekrar duymak istediğini anlayabiliyorduk,

"It is all set, Jim. We're going to take care of Shirley

"Her şey tamam Jim. Shirley'e iyi bakacağız

right here at the ranch,

tam burada, çiftlikte

and ACR's going to take care of your wildlife forever."

ve ACR de kurduğunuz yabani ortamı sonsuza dek koruyacak."

From this experience I'm going to share five practices.

Bu tecrübeden yola çıkarak sizlerle beş uygulama paylaşacağım.

I've put worksheets online,

Programı internete de yükledim,

so if you'd like, you can plan your own end.

yani isterseniz, kendi sonunuzu kendiniz planlayabilirsiniz.

It starts with a plan.

Bir planla başlıyor.

Most people say, "I'd like to die at home."

Çoğu insan şunu der, "Evimde ölmek isterim."

Eighty percent of Americans die in a hospital

Amerikalıların yüzde sekseni bir hastanede

or a nursing home.

veya bakımevinde hayatını kaybediyor.

Saying we'd like to die at home is not a plan.

Evde ölmek istediğimizi söylemek bir plan değil.

A lot of people say, "If I get like that, just shoot me."

Yine birçok insan der ki, "Bu hale geldiğimde beni vurun gitsin."

This is not a plan either; this is illegal.

Bu da bir plan değil, üstelik yasadışı.

(Laughter)

(Kahkahalar)

A plan involves answering

Bir planda istediğiniz sona dair

straightforward questions about the end you want.

doğrudan sorulan sorulara verilen yanıtlar vardır.

Where do you want to be when you're no longer independent?

Bağımsız olmadığınızda nerede bulunmak istersiniz?

What do you want in terms of medical intervention?

Tıbbi müdahale konusunda istekleriniz neler?

And who's going to make sure your plan is followed?

Ve planınızın yolunda gitmesini sağlayacak kişi kim?

You will need advocates.

Avukatlara ihtiyacınız olacak.

Having more than one increases your chance

Birden fazla avukatınızın olması, istediğiniz sona

of getting the end you want.

ulaşma şansınızı artırır.

Don't assume the natural choice is your spouse or child.

Doğal olarak bu kişinin eşiniz veya çocuğunuz olacağını düşünmeyin.

You want someone who has the time and proximity

Bu işi iyi yapmak için zamanı ve size yakınlığı

to do this job well, and you want someone

olan birisini istersiniz ve öyle birini istersiniz ki

who can work with people under the pressure

insanlarla değişen durumların yarattığı

of an ever-changing situation.

baskı altında çalışabilsin.

Hospital readiness is critical.

Hastanenin hazır olması çok önemlidir.

You are likely to be headed to the emergency room,

Yüksek ihtimalle acil servise alınacaksınız

and you want to get this right.

ve bunun doğru yapılmasını istersiniz.

Prepare a one-page summary of your medical history,

Tıbbi geçmişinizin bir sayfalık bir özetini hazırlayın,

medications and physician information.

kullandığınız ilaçlar ve doktor bilgileri yer alsın.

Put this in a really bright envelope

Bunu çok parlak bir zarfa yerleştirin

with copies of your insurance cards, your power of attorney,

ve bu zarfta sigorta kartlarınız, vekaletnameniz,

and your do-not-resuscitate order.

"beni hayata döndürmeyin" emrinizin birer nüshası olsun.

Have advocates keep a set in their car.

Avukatlarınızın arabalarında bir set bulundurmasını sağlayın.

Tape a set to your refrigerator.

Bir diğer seti de buzdolabınıza bantlayın.

When you show up in the E.R. with this packet,

Bu zarfla acil serviste boy gösterdiğinizde

your admission is streamlined in a material way.

kayıt işleminiz çok daha kesin ve kolay olacaktır.

You're going to need caregivers.

Hastabakıcılara ihtiyaç duyacaksınız.

You'll need to assess your personality and financial situation

Kişiliğinizi ve mali durumunuzu değerlendirip

to determine whether an elder care community

bir yaşlı bakım evinde kalmanın mı

or staying at home is your best choice.

yoksa evde kalmanın mı en iyi seçeneğiniz olduğuna karar vereceksiniz.

In either case, do not settle.

İki durumda da durulmayın.

We went through a number of not-quite-right caregivers

Biz birkaç yanlış hasta bakıcı seçtik,

before we found the perfect team

ta ki mükemmel ekiple karşılaşana kadar,

led by Marsha,

ekibin başında Marcia vardı

who won't let you win at bingo just because you're dying

ve bu ekip sadece ölüyorsunuz diye bingoda kazanmanıza göz yummuyor,

but will go out and take videos of your ranch for you

siz dışarı çıkamazken onlar dışarı çıkıyor

when you can't get out there,

ve sizin için çiftliğinizi videoya kaydediyor

and Caitlin, who won't let you skip your morning exercises

ve ekipte Caitlin var, sabah egzersizinizi kaçırmamanızı sağlıyor

but knows when you need to hear

fakat eşininizin emin ellerde olduğunu

that your wife is in good hands.

duymak istediğiniz anları fark ediyor.

Finally, last words.

Son olarak, son sözler.

What do you want to hear at the very end,

Son anınızda neler duymak istiyor

and from whom would you like to hear it?

ve bunları kimden duymak istiyorsunuz?

In my experience, you'll want to hear

Tecrübelerime göre, hakkında endişelendiğiniz

that whatever you're worried about is going to be fine.

konuların güzel sonuçlanacağını duymak istersiniz.

When you believe it's okay to let go, you will.

Olayı akışına bırakmanın çözüm olacağına inanırsanız, bırakırsınız.

So, this is a topic that normally inspires fear and denial.

Yani bu, normal olarak korku ve inkar uyandıran bir konudur.

What I've learned

Öğrendiğim şey şu:

is if we put some time into planning our end of life,

yaşamımızın sonuna dair plan yapmaya zaman ayırırsak,

we have the best chance of maintaining our quality of life.

yaşam kalitemizi sürdürmek için en iyi şansı değerlendirmiş oluruz.

Here are Jim and Shirley just after deciding

Burada Jim ve Shirley'i, çiftliklerine kimin bakacağına

who would take care of their ranch.

karar verdikten hemen sonra görüyorsunuz.

Here's Jim just a few weeks before he died,

Burada Jim'in ölmeden sadece birkaç hafta önceki hali,

celebrating a birthday he didn't expect to see.

göreceğini beklemediği doğum günü partisinde.

And here's Shirley just a few days before she died

Ve burada Shirley, ölmeden sadece birkaç gün önce

being read an article in that day's paper

günün gazetesinde bir makale okuyor

about the significance of the wildlife refuge

makalenin konusu Modini çiftliğindeki yaban hayvanı

at the Modini ranch.

sığınağının önemi.

Jim and Shirley had a good end of life,

Jim ve Shirley hayatını güzel bir biçimde noktaladılar

and by sharing their story with you,

ve hikayelerini sizinle paylaşarak,

I hope to increase our chances of doing the same.

aynısını yapma şansımızı arttıracağını umuyorum.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)