Judy MacDonald Johnston: Prepare for a good end of life

Judy MacDonald Johnston: Chuẩn bị một kết thúc có hậu cho cuộc đời

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Ngọc Trâm Trần Thị Reviewer: Hai Anh Vu

What would be a good end of life?

Thế nào là một kết thúc có hậu cho cuộc đời nhỉ?

And I'm talking about the very end.

Và tôi sẽ nói về cái tận cùng.

I'm talking about dying.

Tôi sẽ nói về việc chết đi.

We all think a lot about how to live well.

Tất cả chúng ta đều nghĩ nhiều về việc sống sao cho tốt.

I'd like to talk about increasing our chances of dying well.

Tôi muốn đề cập tới cách làm sao để tăng cơ hội chết thanh thản.

I'm not a geriatrician.

Tôi không phải là một bác sĩ lão khoa.

I design reading programs for preschoolers.

Tôi thiết kế chương trình học đọc cho trẻ mẫu giáo.

What I know about this topic

Những điều tôi biết về chủ đề này

comes from a qualitative study with a sample size of two.

xuất phát từ một nghiên cứu định tính với hai người

In the last few years, I helped two friends

Trong những năm gần đây, tôi đã giúp hai người bạn

have the end of life they wanted.

có được kết cục mà họ mong muốn.

Jim and Shirley Modini spent their 68 years of marriage

Jim và Shirley Modini đã kết hôn được 68 năm.

living off the grid on their 1,700-acre ranch

và sống ở trang trại rộng 1700 mẫu Anh

in the mountains of Sonoma County.

trên vùng núi tại hạt Sonoma.

They kept just enough livestock to make ends meet

Họ chỉ nuôi gia súc để đủ phục vụ cho những nhu cầu trong gia đình

so that the majority of their ranch would remain a refuge

vì thế phần lớn diện tích trang trại họ không sử dụng đến và là chỗ trú ẩn

for the bears and lions and so many other things

cho gấu và sư tử cùng với nhiều loài vật khác

that lived there.

sống ở đây

This was their dream.

Đó đã là giấc mơ của họ.

I met Jim and Shirley in their 80s.

Jim và Shirley gặp nhau vào những năm 80.

They were both only children who chose not to have kids.

Họ là con một và đều không muốn có con

As we became friends, I became their trustee

Chúng tôi trở thành bạn bè và tôi trở thành người được họ ủy thác

and their medical advocate,

và người chịu trách nhiệm về các vấn đề y tế của họ

but more importantly, I became

nhưng quan trọng hơn, tôi trở thành người

the person who managed their end-of-life experiences.

chịu trách nhiệm về cuộc sống cuối đời của họ.

And we learned a few things about how to have a good end.

Và chúng tôi đã học được nhiều điều về làm thế nào để có một kết thúc tốt.

In their final years, Jim and Shirley

Trong những năm cuối đời, Jim và Shirley

faced cancers, fractures, infections, neurological illness.

đã phải đối mặt với ưng thu, các căn bệnh về xương, nhiễm trùng và hệ thống thần kinh

It's true.

Sự thật là như vậy.

At the end, our bodily functions

Cuối cùng khi chức năng cơ thể

and independence are declining to zero.

và khả năng tự phục vụ bản thân không còn.

What we found is that, with a plan and the right people,

Điều mà chúng ta nhận ra là , khi chọn đúng người và có một kế hoạch đúng

quality of life can remain high.

ta có thể duy trì tốt chất lượng cuộc sống.

The beginning of the end is triggered

Bắt đầu của sự kết thúc đã được kích hoạt

by a mortality awareness event, and during this time,

bằng một việc quan trọng mang tính sống còn để phòng bị trước , và trong giai đoạn này,

Jim and Shirley chose ACR nature preserves

Jim và Shirley đã chọn Cơ quan bảo tồn thiên nhiên ACR

to take their ranch over when they were gone.

để chuyển giao nông trại khi họ qua đời.

This gave them the peace of mind to move forward.

Điều này giúp họ thanh thản để bước tiếp.

It might be a diagnosis. It might be your intuition.

Đó có thể là một sự dự đoán. Và cũng có thể là trực giác của bạn.

But one day, you're going to say, "This thing is going to get me."

Nhưng một ngày nào đó, bạn sẽ nói: "Điều này đã giúp tôi".

Jim and Shirley spent this time

Jim và Shirley trong khoảng thời gian này

letting friends know that their end was near

đã báo cho bạn bè biết rằng đoạn kết cho cuộc đời họ đã đến rất gần

and that they were okay with that.

và họ thấy điều đó hoàn toàn tốt.

Dying from cancer and dying from neurological illness

Chết vì ung thư và chết vì bệnh thần kinh

are different.

khác nhau lắm.

In both cases, last days are about quiet reassurance.

Trong cả hai trường hợp, những ngày cuối cùng đều khá thanh thản.

Jim died first. He was conscious until the very end,

Jim ra đi trước. Ông ấy vẫn tỉnh táo cho đến cùng,

but on his last day he couldn't talk.

nhưng ngày cuối cùng ông đã chẳng nói được.

Through his eyes, we knew when he needed to hear again,

Nhìn ánh mắt ông, chúng tôi đã biết khi nào ông cần nghe lần nữa,

"It is all set, Jim. We're going to take care of Shirley

"Tất cả được sắp xếp rồi, Jim. Chúng tôi sẽ chăm sóc cho Shirley

right here at the ranch,

ngay nơi này tại trang trại này.

and ACR's going to take care of your wildlife forever."

và ACR sẽ lo cho trang trại của ông mãi mãi".

From this experience I'm going to share five practices.

Từ trải nghiệm này tôi sẽ chia sẻ năm kinh nghiệm.

I've put worksheets online,

Tôi đã đăng bảng này lên mạng

so if you'd like, you can plan your own end.

nên nếu muốn, các bạn có thể tự lên kế hoạch cho cái kết của chính bạn.

It starts with a plan.

Cái kết đó bắt đầu bằng một kế hoạch.

Most people say, "I'd like to die at home."

Nhiều người nói: "Tôi muốn được chết ở nhà."

Eighty percent of Americans die in a hospital

Tám mươi phần trăm người Mỹ chết ở bệnh viện

or a nursing home.

hay nhà dưỡng lão.

Saying we'd like to die at home is not a plan.

Câu nói "chúng ta muốn được chết ở nhà" không phải là kế hoach.

A lot of people say, "If I get like that, just shoot me."

Nhiều người nói: "Nếu tôi trở nên như thế này, thôi thì bắn chết tôi đi".

This is not a plan either; this is illegal.

Đó cũng không phải là kế hoạch; điều đó phạm pháp.

(Laughter)

(Cười lớn)

A plan involves answering

Một kế hoạch gồm có trả lời

straightforward questions about the end you want.

thẳng thắn những câu hỏi về cái kết mà bạn muốn.

Where do you want to be when you're no longer independent?

Bạn muốn ở đâu khi bạn trở nên phụ thuộc?

What do you want in terms of medical intervention?

Bạn muốn sự can thiệp về y học nào?

And who's going to make sure your plan is followed?

Và ai sẽ chịu trách nhiệm giúp kế hoạch của bạn được tiến hành?

You will need advocates.

Bạn sẽ cần người ủng hộ đấy.

Having more than one increases your chance

Có nhiều hơn một cơ hội

of getting the end you want.

để có cái kết như bạn muốn.

Don't assume the natural choice is your spouse or child.

Đừng xem sự lựa chọn bẩm sinh là vợ/chồng hay con của bạn.

You want someone who has the time and proximity

Bạn cần một người có thời gian và người thân cận

to do this job well, and you want someone

để làm tốt việc này, và bạn cần một người

who can work with people under the pressure

có thể làm việc dưới áp lực

of an ever-changing situation.

trong mọi tình huống dù bất ngờ đến đâu.

Hospital readiness is critical.

Sự sẵn sàng từ bệnh viện rất quan trọng.

You are likely to be headed to the emergency room,

Bạn có thể được đưa thẳng đến phòng cấp cứu

and you want to get this right.

và bạn cần được đưa đến đó.

Prepare a one-page summary of your medical history,

Chuẩn bị một trang tóm tắt tiểu sử bệnh

medications and physician information.

thông tin thuốc và bác sĩ.

Put this in a really bright envelope

Bỏ vào một cái phong thư dễ thấy

with copies of your insurance cards, your power of attorney,

với bản phô tô thẻ bảo hiểm, quyền gọi luật sư,

and your do-not-resuscitate order.

và yêu cầu không giúp bạn sống lại.

Have advocates keep a set in their car.

Có người đi cùng để cất những tài liệu này trong xe.

Tape a set to your refrigerator.

Dán chúng lên tủ lạnh.

When you show up in the E.R. with this packet,

Khi bạn đến bệnh viện với xấp giấy tờ này

your admission is streamlined in a material way.

người ta sẽ sắp xếp cho bạn vào.

You're going to need caregivers.

Bạn sẽ cần có người chăm sóc.

You'll need to assess your personality and financial situation

Bạn sẽ cần đánh giá tình trạng cá nhân và tình trạng tài chính

to determine whether an elder care community

để quyết định liệu một trung tâm chăm sóc người già

or staying at home is your best choice.

hay ở nhà là sự lựa chon tốt nhất.

In either case, do not settle.

Bất kể bạn dùng cách nào, cũng đừng sắp đặt gì hết.

We went through a number of not-quite-right caregivers

Chúng tôi đã gặp hàng trăm người chăm sóc không tốt cho lắm

before we found the perfect team

trước khi tìm ra người người hoàn toàn phù hợp

led by Marsha,

được dẫn dắt bởi Marsha

who won't let you win at bingo just because you're dying

người không cho bạn thắng khi chơi bingo dù bạn đang dần chết đi

but will go out and take videos of your ranch for you

nhưng sẽ đi quay những video về trang trại cho bạn xem

when you can't get out there,

khi bạn không thể tự ra xem

and Caitlin, who won't let you skip your morning exercises

và Caitlin, người không để bạn bỏ tập thể dục sáng

but knows when you need to hear

nhưng biết khi nào bạn cần nghe

that your wife is in good hands.

rằng vợ bạn sẽ được chăm sóc tốt

Finally, last words.

Và lời cuối.

What do you want to hear at the very end,

Bạn muốn được nghe gì trước khi chết,

and from whom would you like to hear it?

và muốn nghe từ ai?

In my experience, you'll want to hear

Theo kinh nghiệm của tôi, bạn sẽ muốn nghe

that whatever you're worried about is going to be fine.

rằng những điều bạn lo lắng sẽ trở nên ổn thôi.

When you believe it's okay to let go, you will.

Khi bạn thấy đến lúc nên ra đi, bạn sẽ ra đi.

So, this is a topic that normally inspires fear and denial.

Đây là một chủ đề thường gây sợ hãi và khước từ.

What I've learned

Những điều tôi học được

is if we put some time into planning our end of life,

đó là nếu chúng ta dành chút thời gian lên kế hoạch cho cái kết của cuộc đời mình,

we have the best chance of maintaining our quality of life.

chúng ta sẽ có cơ hội tốt nhất để duy trì tốt chất lượng cuộc sống.

Here are Jim and Shirley just after deciding

Đây là Jim và Shirley ngay sau khi quyết đinh

who would take care of their ranch.

ai sẽ chăm lo trang trại của họ.

Here's Jim just a few weeks before he died,

Đây là Jim chỉ một vài tuần trước khi mất,

celebrating a birthday he didn't expect to see.

Ông đang tổ chức tiệc sinh nhật mà ông chưa từng mong sẽ được trải nghiệm.

And here's Shirley just a few days before she died

Còn đây là Shirley chỉ vài ngày trước khi ra đi

being read an article in that day's paper

đang đọc một mục trên tờ báo ngày hôm ấy

about the significance of the wildlife refuge

về tầm quan trọng của nơi trú ẩn cho động vật hoang dã

at the Modini ranch.

ở trang trại Modini.

Jim and Shirley had a good end of life,

Jim và Shirley đã có một kết thúc có hậu cho cuộc đời,

and by sharing their story with you,

và bằng cách chia sẻ với các bạn câu chuyện của họ

I hope to increase our chances of doing the same.

tôi hy vọng có thể làm tăng cơ hội cho chúng ta để có một kết thúc có hậu như vậy.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)