Ed Yong: Suicidal wasps, zombie roaches and other parasite tales

Translator: Kelwalin Dhanasarnsombut Reviewer: Penchan Kongpet

A herd of wildebeests, a shoal of fish,

ฝูงวัวป่า ฝูงปลา

a flock of birds.

ฝูงนก

Many animals gather in large groups

สัตว์หลายชนิด ไปไหนมาไหนเป็นกลุ่มใหญ่

that are among the most wonderful spectacles

นั่นเป็นหนึ่งในสิ่งที่อัศจรรย์ที่น่ายลที่สุด

in the natural world.

ในโลกธรรมชาติ

But why do these groups form?

แต่ทำไมต้องมีการรวมกลุ่มด้วย

The common answers include things like

คำตอบทั่วๆ ไปก็มีดั่งเช่น

seeking safety in numbers or hunting in packs

เพื่อความปลอดภัยเมื่ออยู่ด้วยกันมากๆ หรือเพื่อการล่าเป็นฝูง

or gathering to mate or breed,

หรือมารวมตัวกันเพื่อหาคู่ หรือผสมพันธุ์

and all of these explanations,

และคำอธิบายทั้งหมดนี้

while often true,

ถึงแม้ว่ามันมักจะถูกต้อง

make a huge assumption about animal behavior,

ได้สร้างบทสรุปใหญ่ใหักับพฤติกรรมของสัตว์

that the animals are in control of their own actions,

ว่าสัตว์ต่างๆ มีอำนาจควบคุมการกระทำของพวกมัน

that they are in charge of their bodies.

ว่าพวกมันมีอำนาจสั่งร่างกายของมัน

And that is often not the case.

และมันมักจะไม่ได้เป็นเช่นนั้น

This is Artemia, a brine shrimp.

นี่คือ อาร์ทีเมีย (Artemia) หรือไรทะเล

You probably know it better as a sea monkey.

คุณอาจรู้จักมันดีกว่าในนามลิงทะเล (sea monkey)

It's small, and it typically lives alone,

มันตัวเล็ก และมักอยู่เดี่ยวๆ เป็นอิสระ

but it can gather in these large red swarms

แต่สามารถมารวมกลุ่มกันเป็นฝูงขนาดใหญ่สีแดง

that span for meters,

ที่กว้างออกไปหลายเมตร

and these form because of a parasite.

และการรวมกลุ่มนี้เกิดขึ้นเพราะปรสิต

These shrimp are infected with a tapeworm.

ไรทะเลเหล่านี้มีหนอนพยาธิตัวแบน

A tapeworm is effectively a long, living gut

หนอนพยาธิตัวแบนเป็นเหมือนทางเดินอาหารยาวๆ ที่มีชีวิต

with genitals at one end and a hooked mouth at the other.

และมีอวัยวะสืบพันธุ์ที่ปลายข้างหนึ่ง มีปากแบบตะขอที่ปลายอีกข้างหนึ่ง

As a freelance journalist, I sympathize.

ในฐานะนักข่าวอิสระ ผมสงสารมันนะ

(Laughter)

(เสียงหัวเราะ)

The tapeworm drains nutrients from Artemia's body,

พยาธิตัวแบนดูดเอาสารอาหารจากร่างกายของไรทะเล

but it also does other things.

แต่มันยังทำอย่างอื่นอีก

It castrates them,

มันจัดการตอนไรทะเล

it changes their color from transparent to bright red,

มันเปลี่ยนให้ไรทะเลมีสีจากที่โปร่งแสงเป็นสีแดงสด

it makes them live longer,

มันทำให้พวกไรทะเลมีอายุยืนขึ้น

and as biologist Nicolas Rode has found,

และนักชีววิทยา นิโคลัส โรด (Nicolas Rode) พบว่า

it makes them swim in groups.

มันทำให้ไรทะเลว่าน้ำเป็นกลุ่ม

Why? Because the tapeworm, like many other parasites,

ทำไมล่ะ เพราะว่าพยาธิตัวแบน เป็นเหมือนปรสิตอื่นๆ

has a complicated life cycle

ตรงที่พวกมันมีวงชีวิตที่ซับซ้อน

involving many different hosts.

ข้องเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตที่เป็นเจ้าบ้านหลายชนิด

The shrimp are just one step on its journey.

ไรทะเลเป็นแค่บันไดก้าวหนึ่งในการเดินทางของมัน

Its ultimate destination is this,

จุดหมายปลายทางของมันก็คือนี่

the greater flamingo.

นกฟลามิงโก้ (greater flamingo)

Only in a flamingo can the tapeworm reproduce,

พยาธิตัวแบนสามารถสืบพันธุ์ได้ในฟลามิงโก้เท่านั้น

so to get there, it manipulates its shrimp hosts

เพื่อที่จะไปถึงที่นั่น มันควบคุมไรทะเลที่เป็นเจ้าบ้านของมัน

into forming these conspicuous colored swarms

ให้รวมกลุ่มที่มีสีที่เห็นได้ชัดนี้

that are easier for a flamingo to spot

ซึ่งมันง่ายต่อการพบเห็น

and to devour,

และต่อการกินของฟลามิงโก้

and that is the secret of the Artemia swarm.

และนั่นก็คือความลับของกลุ่มไรทะเล

They aren't sociable through their own volition,

พวกมันไม่ได้ชอบเข้าสังคมเพราะมันต้องการ

but because they are being controlled.

แต่เพราะว่าพวกมันถูกควบคุมต่างหาก

It's not safety in numbers.

มันไม่ได้ปลอดภัยเมื่ออยู่กันเป็นจำนวนมาก

It's actually the exact opposite.

มันให้ผลตรงข้ามด้วยอันที่จริง

The tapeworm hijacks their brains and their bodies,

พยาธิตัวแบนเข้ายึดสมองและร่างกายของพวกมัน

turning them into vehicles

เปลี่ยนพวกมันให้เป็นพาหนะ

for getting itself into a flamingo.

สำหรับนำมันไปสู่ฟลามิงโก้

And here is another example

และนี่ก็เป็นอีกหนึ่งตัวอย่าง

of a parasitic manipulation.

ของการบังคับควบคุมโดยปรสิต

This is a suicidal cricket.

นี่คือจิ้งหรีดที่ฆ่าตัวตาย

This cricket swallowed the larvae of a Gordian worm,

จิ้งหรีดตัวนี้กลืนตัวอ่อน ของหนอนกอร์เดียน (Gordian worm) ลงไป

or horsehair worm.

หรือที่เรียกอีกชื่อว่า หนอนขนม้า (horsehair worm)

The worm grew to adult size within it,

หนอนเติบโตขึ้นจนมีขนาดเท่าตัวเต็มวัยในนั้น

but it needs to get into water in order to mate,

แต่มันต้องการที่จะลงไปในน้ำเพื่อที่จะผสมพันธุ์

and it does that by releasing proteins

และมันทำโดยปล่อยโปรตีน

that addle the cricket's brain,

ที่ทำให้สมองของจิ้งหรีดสับสน

causing it to behave erratically.

ส่งผลให้มันมันมีพฤติกรรมไม่ปกติ

When the cricket nears a body of water,

เมื่อจิ้งหรีดเข้าใกล้แหล่งน้ำ

such as this swimming pool,

อย่างเช่นสระว่ายน้ำ

it jumps in and drowns,

มันกระโดดลงไปและจมน้ำ

and the worm wriggles out

และหนอนนั้นก็บิดตัวออกมา

of its suicidal corpse.

จากศพที่ฆ่าตัวตายไปนั้น

Crickets are really roomy. Who knew?

จิ้งหรีดนี่ที่เยอะจริงๆ ไม่ยักรู้แฮะ

The tapeworm and the Gordian worm are not alone.

ไม่ใช่มีแค่หนอนตัวแบนและหนอนกอร์เดียน

They are part of an entire cavalcade

พวกมันเป็นแค่ส่วนหนึ่งของโขยง

of mind-controlling parasites,

ปรสิตควบคุมสมอง

of fungi, viruses, and worms and insects and more

เห็ดรา ไวรัส และหนอน และแมลง และอีกมากมาย

that all specialize in subverting and overriding

ที่เชี่ยวชาญในการทำลายและครอบงำ

the wills of their hosts.

เจตจำนงของเจ้าบ้านของพวกมัน

Now, I first learned about this way of life

ตอนแรกผมรู้เรื่องวิถีชีวิตแบบนี้

through David Attenborough's "Trials of Life"

มาจาก [สารคดี] "Trials of Life" ของเดวิด แอทเทนโบรก (David Attenborough)

about 20 years ago,

ประมาณ 20 ปีก่อน

and then later through a wonderful book called

และจากการอ่านหนังสือที่น่าสนใจ

"Parasite Rex" by my friend Carl Zimmer.

"Parasite Rex" โดยเพื่อนของผม คาร์ล ซิมเมอร์ (Carl Zimmer.)

And I've been writing about these creatures ever since.

ผมได้เขียนเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตเหล่านี้เรื่อยมา

Few topics in biology enthrall me more.

มีสองสามหัวข้อในชีววิทยาที่ตราตรึงใจผมมากกว่านั้น

It's like the parasites have subverted my own brain.

มันเหมือนกับปรสิตได้ทำลายสมองของผม

Because after all, they are always compelling

เพราะว่าอย่างไรก็ดี พวกมันก็น่าดึงดูดใจ

and they are delightfully macabre.

และน่าขยะแขยงอย่างจับจิตเสมอ

When you write about parasites,

เมื่อคุณเขียนเกี่ยวกับปรสิต

your lexicon swells with phrases like

คลังคำศัพท์ของคุณเต็มไปด้วยวลีดั่งเช่น

"devoured alive" and "bursts out of its body."

"เขมือบกันเป็นๆ" และ "ปะทุออกจากร่างของมัน"

(Laughter)

(เสียงหัวเราะ)

But there's more to it than that.

แต่มันมีอะไรมากไปกว่านั้นครับ

I'm a writer, and fellow writers in the audience

ผมเป็นนักเขียน และเพื่อนๆ นักเขียนในกลุ่มผู้ฟัง

will know that we love stories.

คงรู้ว่าพวกเรารักเรื่องราว

Parasites invite us to resist the allure

ปรสิตเชิญชวนเราให้ต่อต้านความเย้ายวน

of obvious stories.

ของเรื่องราวที่เห็นได้อย่างชัดเจน

Their world is one of plot twists

โลกของพวกมันเป็นหนึ่งในเรื่องราวที่มีการพลิกบท

and unexpected explanations.

และมีคำอธิยายที่ไม่เป็นที่คาดคิด

Why, for example,

ทำไมล่ะ ยกตัวอย่างนะครับ

does this caterpillar

หนอนผีเสื้อตัวนี้

start violently thrashing about

เริ่มฟาดไปมาอย่างรุนแรง

when another insect gets close to it

เมื่อแมลงอื่นๆ เข้ามาใกล้มัน

and those white cocoons that it seems

และดักแด้ขาวๆ เหล่านั้น ที่เหมือนว่า

to be standing guard over?

มันกำลังเฝ้ายามคุ้มกันอยู่อย่างนั้นหรือ

Is it maybe protecting its siblings?

มันอาจกำลังปกป้องพี่น้องของมันอยู่หรือเปล่า

No.

เปล่าเลย

This caterpillar was attacked

หนอนผีเสื้อตัวนี้ถูกโจมตี

by a parasitic wasp which laid eggs inside it.

ด้วยตัวต่อเบียน (parasitic wasp) ที่วางไข่ในตัวมัน

The eggs hatched and the young wasps

ไข่ฟักออกมาและตัวต่อเล็กๆ

devoured the caterpillar alive

ก็เขมือบหนอนผีเสื้อทั้งเป็น

before bursting out of its body.

ก่อนที่จะปะทุตัวออกมาจากร่างกายของมัน

See what I mean?

เข้าใจผมหรือยังครับ

Now, the caterpillar didn't die.

ทีนี้ หนอนผีเสื้อไม่ได้ตาย

Some of the wasps seemed to stay behind

ตัวต่อบางส่วนเหมือนว่าจะยังอยู่

and controlled it into defending their siblings

และควบคุมมันให้ปกป้องพี่น้องของตัวต่อ

which are metamorphosing

ซึ่งกำลังเจริญเติบโต

into adults within those cocoons.

เปลี่ยนแปลงไปเป็นตัวเต็มวัยภายในดักแด้เหล่านั้น

This caterpillar is a head-banging zombie bodyguard

หนอนผีเสื้อนี้เป็นองค์รักษ์ผีดิบสู้หัวฟัด

defending the offspring

ปกป้องลูกๆ

of the creature that killed it.

ของสิ่งมีชีวิตที่ฆ่ามัน

(Applause)

(เสียงปรบมือ)

We have a lot to get through. I only have 13 minutes. (Laughter)

เรายังมีเรื่องอีกเพียบเลยครับ ผมมีเวลาแค่ 13 นาที (เสียงหัวเราะ)

Now, some of you are probably just

เอาล่ะ บางท่านอาจกำลัง

desperately clawing for some solace

ตะเกียกตะกายหาสิ่งปลอบใจ

in the idea that these things are oddities

ว่าสิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งประหลาดพิศวง

of the natural world, that they are outliers,

แห่งธรรมชาติ ซึ่งมันไม่ปกติ

and that point of view is understandable,

และแนวความคิดนั้นก็ยอมรับได้

because by their nature, parasites are quite small

เพราะว่าโดยธรรมชาติของพวกมันนั้น ปรสิตค่อนข้างตัวเล็ก

and they spend a lot of their time

และพวกมันใช้เวลาส่วนใหญ่

inside the bodies of other things.

ในร่างกายของสิ่งอื่น

They're easy to overlook,

มันง่ายที่พวกมันจะถูกมองข้าม

but that doesn't mean that they aren't important.

แต่นั่นไม่ได้หมายถึงว่าพวกมันไม่สำคัญ

A few years back, a man called Kevin Lafferty

ไม่กี่ปีที่ผ่านมา ชายผู้หนึ่งนามว่า เควิน แฟลเฟอร์ตี (Kevin Lafferty)

took a group of scientists into three Californian estuaries

นำกลุ่มนักวิทยาศาสตร์ ไปยังบริเวณน้ำกร่อยสามแห่งในแคลิฟอร์เนี่ย

and they pretty much weighed and dissected

และพวกเขาก็ทำการชั่งน้ำหนักและผ่า

and recorded everything they could find,

และจดบันทึกแทบจะทุกสิ่งที่พวกเขาหาเจอ

and what they found

และสิ่งที่พวกเขาพบ

were parasites in extreme abundance.

ก็คือปรสิตที่ปรากฎอยู่มากมาย

Especially common were trematodes,

โดยเฉพาะหนอนพยาธิตัวแบน

tiny worms that specialize in castrating their hosts

ซึ่งคือหนอนตัวเล็กๆ ที่สามารถตอนเจ้าบ้านของมัน

like this unfortunate snail.

เหมือนกับหอยทากผู้โชคร้ายนี้

Now, a single trematode is tiny, microscopic,

ครับ หนอนพยาธิตัวแบนมีขนาดเล็กมาก

but collectively they weighed as much

แต่รวมกันแล้ว พวกมันมีน้ำหนักมากพอๆ กับ

as all the fish in the estuaries

ปลาที่อยู่ในแหล่งน้ำกร่อยเหล่านั้น

and three to nine times more than all the birds.

และมากกว่านกทั้งหมดถึงสามถึงเก้าเท่า

And remember the Gordian worm that I showed you,

และจำหนอนกอร์เดียนที่ผมแสดงให้ดูได้ไหมครับ

the cricket thing?

ที่อยู่ในจิ้งหรีดน่ะครับ

One Japanese scientist called Takuya Sato

นักวิทยาศาสตร์ชาวญี่ปุ่นท่านหนึ่ง ชื่อ ทาคูย่า ซาโต (akuya Sato)

found that in one stream,

พบว่าในสายน้ำหนึ่ง

these things drive so many crickets

เจ้าสิ่งนี้สั่งให้จิ้งหรีดมากมาย

and grasshoppers into the water

และตั๊กแตนลงไปในน้ำ

that the drowned insects

และจมน้ำ

make up some 60 percent of the diet of local trout.

เป็นจำนวน 60 เปอร์เซนต์ของอาหาร สำหรับปลาเทราส์ท้องถิ่น

Manipulation is not an oddity.

การควบคุมไม่ใช่เรื่องแปลกประหลาด

It is a critical and common part

เป็นเป็นส่วนที่ธรรมดาแต่สำคัญ

of the world around us,

ในโลกรอบๆ ตัวเรา

and scientists have now found

และตอนนี้นักวิทยาศาสตร์ก็ได้พบ

hundreds of examples of such manipulators,

ตัวอย่างของนักบงการควบคุมพวกนี้มากมาย

and more excitingly, they're starting to understand

และที่น่าตื่นเต้นไปกว่านั้น พวกเขาเริ่มที่จะเข้าใจจริงๆ

exactly how these creatures control their hosts.

ว่าสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ควบคุมสิ่งมีชีวิตเจ้าบ้านอย่างไร

And this is one of my favorite examples.

และนี่คือหนึ่งในตัวอย่างโปรดของผม

This is Ampulex compressa,

นี่คือ แอมพูเล็ค คอมเพรสซ่า (Ampulex compressa)

the emerald cockroach wasp,

ต่อสาบมรกต (emerald cockroach wasp)

and it is a truth universally acknowledged

และมันก็เป็นที่ทราบกันโดยทั่วไปว่า

that an emerald cockroach wasp in possession

ต่อสาบมรกต

of some fertilized eggs

ที่มีไข่ที่ผสมแล้ว

must be in want of a cockroach.

จะต้องการแมลงสาบ

When she finds one,

เมื่อมันเจอแมลงสาบ

she stabs it with a stinger

มันต่อยแมลงสาบด้วยเหล็กไน

that is also a sense organ.

ซึ่งนั่นก็เป็นอวัยวะรับสัมผัสด้วย

This discovery came out three weeks ago.

การค้นพบนี้ถูกรายงานออกมาเมื่อสามสัปดาห์ก่อน

She stabs it with a stinger that is a sense organ

มันต่อยแมลงสาบด้วยเหล็กไนที่เป็นอวัยวะรับสัมผัส

equipped with small sensory bumps

ซึ่งประกอบด้วย ตุ่มรับสัมผัสเล็กๆ

that allow her to feel the distinctive texture

ที่ทำให้มันสามารถรับรู้ได้ถึงพื้นผิวที่มีเอกลักษณ์

of a roach's brain.

ของสมองแมลงสาบ

So like a person blindly rooting about in a bag,

เหมือนกับคนคลำทางอย่างมืดบอดไปในถุง

she finds the brain, and she injects it with venom

มันพบสมองและมันก็ปล่อยพิษลงไป

into two very specific clusters of neurons.

ในจุดเฉพาะสองจุดของกลุ่มเส้นประสาท

Israeli scientists Frederic Libersat and Ram Gal

นักวิทยาศาสตร์ชาวอิสราเอล เฟเดอริก ลิเบอร์แซท (Frederic Libersat) และแรม แกล (Ram Gal)

found that the venom is a very specific chemical weapon.

พบว่าพิษนั้นเป็นอาวุธเคมีที่พิเศษสุด

It doesn't kill the roach, nor does it sedate it.

มันไม่ได้ฆ่าแมลงสาบ หรือกล่อมประสาทมัน

The roach could walk away

แมลงสาบจะเดินหนีไปก็ได้

or fly or run if it chose to,

หรือจะบิน หรือวิ่งก็ได้ สุดแล้วแต่มันจะเลือก

but it doesn't choose to,

แต่มันไม่ทำ

because the venom nixes its motivation to walk,

เพราะว่าพิษทำให้ความต้องการจะเดินของมันหยุดชะงัก

and only that.

แค่เพียงเท่านั้น

The wasp basically un-checks the escape-from-danger box

หลักๆ คือตัวต่อ ได้ตัดตัวเลือกเรื่องหนีจากอันตราย

in the roach's operating system,

ของระบบควบคุมของแมลงสาบออกไป

allowing her to lead her helpless victim

ทำให้มันสามารถนำเหยื่อผู้โชคร้าย

back to her lair by its antennae

กลับไปยังรังโดยใช้หนวดของมัน

like a person walking a dog.

เหมือนกับคนจูงสุนัขเดิน

And once there, she lays an egg on it,

และเมื่อไปถึงที่นั่น มันวางไข่บนแมลงสาบ

egg hatches, devoured alive, bursts out of body,

ไข่ฟักออกมา เขมือบแมลงสาบทั้งเป็น ปะทุออกจากร่าง

yadda yadda yadda, you know the drill.

ลา ลา ลา คุณรู้ที่มันซ้ำๆ กันใช่ไหมครับ

(Laughter) (Applause)

(เสียงหัวเราะ) (เสียงปรบมือ)

Now I would argue that, once stung,

เอาล่ะ ผมอาจเถียงว่า ตอนที่ถูกต่อย

the cockroach isn't a roach anymore.

แมลงสาบไม่ใช่แมลงสาบอีกแล้ว

It's more of an extension of the wasp,

มันเป็นเหมือนส่วนต่อเติมของตัวต่อ

just like the cricket was an extension of the Gordian worm.

เหมือนกับจิ้งหรีดที่เป็นส่วนเพิ่มเติมของหนอนกอร์เดียน

These hosts won't get to survive or reproduce.

เจ้าบ้านพวกนี้ไม่มีโอกาสที่จะอยู่รอด หรือสืบพันธุ์

They have as much control over their own fates

พวกมันได้ควบคุมชะตากรรมตัวเองไม่มากไปกว่า

as my car.

ที่รถของผมทำได้

Once the parasites get in,

เมื่อปรสิตเข้าไปแล้ว

the hosts don't get a say.

เจ้าบ้านก็ไร้สิทธิไร้เสียง

Now humans, of course,

ทีนี้คน แน่ล่ะ

are no stranger to manipulation.

ไม่ได้รู้สึกแปลกต่อการบังคับควบคุม

We take drugs to shift the chemistries of our brains

เราใช้ยาที่ปรับเคมีต่างๆ ในสมองของเรา

and to change our moods,

และเปลี่ยนอารมณ์ของเรา

and what are arguments or advertising or big ideas

และอะไรล่ะที่เป็นข้อพิพาท หรือการกล่าวอ้าง หรือความคิดเจ๋งๆ

if not an attempt to influence someone else's mind?

ถ้ามันไม่ใช่ความพยายามในการโน้มน้าว จิตใจของใครสักคน

But our attempts at doing this

แต่ความพยายามของเราในการทำสิ่งนี้

are crude and blundering compared

ช่างดูหยาบและโง่เง่าเมื่อเปรียบเทียบกับ

to the fine-grained specificity of the parasites.

ความจำเพาะที่แสนปราณีตของปรสิต

Don Draper only wishes he was as elegant

ดอน ดราเปอร์ (Don Draper) หวังว่าเขาจะเลิศเลอ

and precise as the emerald cockroach wasp.

และทรงคุณค่าดั่งต่อสาบมรกต

Now, I think this is part of what makes parasites

ทีนี้ ผมคิดว่านี่เป็นส่วนหนึ่งของสิ่งที่ทำให้ปรสิต

so sinister and so compelling.

ช่างลึกลับและน่าดึงดูด

We place such a premium on our free will

เราให้ความสำคัญเป็นพิเศษกับเจตจำนงเสรีของเรา

and our independence

และความเป็นเอกภาพของเรา

that the prospect of losing those qualities

ที่การคาดการถึงการสูญเสียคุณสมบัติเหล่านั้น

to forces unseen

ในการบังคับสิ่งที่มองไม่เห็น

informs many of our deepest societal fears.

แจ้งให้พวกเราหลายคนตระหนักถึง ความกลัวในเบื้องลึกของเรา

Orwellian dystopias and shadowy cabals

ภาวะชีวิตที่ระส่ำระสาย และกลุ่มเงาทมิฬ

and mind-controlling supervillains --

และจอมวายร้ายผู้ครอบงำจิตใจ --

these are tropes that fill our darkest fiction,

เหล่านี้คือกองทัพที่เติมเต็มนิยายสุดมืดของเรา

but in nature, they happen all the time.

แต่ในธรรมชาติ พวกมันเกิดขึ้นตลอดเวลา

Which leads me to an obvious

ซึ่งนำผมไปสู่คำถาม

and disquieting question:

ที่ชัดเจนและชวนรำคาญ

Are there dark, sinister parasites

มีปรสิตชั่วร้าย

that are influencing our behavior

ที่ทำการกำหนดพฤติกรรมของเรา

without us knowing about it,

โดยไม่ทำให้เราล่วงรู้ถึงมันได้

besides the NSA?

ยกเว้นหน่วยข่าวกรองสหรัฐฯ (NSA) หรือเปล่า

If there are any —

ถ้ามันมีล่ะก็ --

(Laughter) (Applause)

(เสียงหัวเราะ) (เสียงปรบมือ)

I've got a red dot on my forehead now, don't I?

ผมมีจุดแดงจ่อกลางหน้าผากแล้วใช่ไหมครับ

(Laughter)

(เสียงหัวเราะ)

If there are any, this is a good candidate for them.

ถ้ามันมีล่ะก็ นี่เป็นผู้ท้าชิงที่ดีเลย

This is Toxoplasma gondii, or Toxo, for short,

นี่คือ ท๊อคโซพลาสม่า กอนดิไอ (Toxoplasma gondii) หรือเรียกสั้นๆ ว่าท๊อคโซ

because the terrifying creature

เพราะว่าสิ่งมีชีวิตที่น่ากลัว

always deserves a cute nickname.

สมควรแล้วที่จะมีชื่อเล่นน่ารักๆ

Toxo infects mammals,

ท๊อคโซเข้าไปในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม

a wide variety of mammals,

หลากหลายชนิด

but it can only sexually reproduce in a cat.

แต่มันสามารถมีการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ ได้ในแมวเท่านั้น

And scientists like Joanne Webster have shown that

และนักวิทยาศาสตร์อย่าง โจนาทาน เว็บสเตอร์ (Joanne Webster) ได้แสดงว่า

if Toxo gets into a rat or a mouse,

ถ้าท๊อคโซเข้าไปในหนู

it turns the rodent into a cat-seeking missile.

มันเปลี่ยนเจ้าสัตว์ฟันแทะให้กลายเป็น จรวดนำวิถีติดตามแมว

If the infected rat smells the delightful odor

ถ้าหนูที่มีท๊อคโซได้กลิ่นแสนรัญจวน

of cat piss,

ของฉี่แมว

it runs towards the source of the smell

มันจะวิ่งเข้าหาแหล่งของกลิ่น

rather than the more sensible direction of away.

แทนที่จะทำสิ่งที่เป็นเหตุเป็นผลกว่า คือออกห่าง

The cat eats the rat. Toxo gets to have sex.

แมวกินหนู ท๊อคโซได้มีการสืบพันธุ์

It's a classic tale of Eat, Prey, Love.

มันเป็นเรื่องเล่าแสนอมตะของ "อิ่ม มนต์ รัก" (Eat, Prey, Love)

(Laughter) (Applause)

(เสียงหัวเราะ) (เสียงปรบมือ)

You're very charitable, generous people.

คุณเป็นคนโอบอ้อมอารีจริงใจมากเลยครับ

Hi, Elizabeth, I loved your talk.

ไงครับ เอลิซาเบธ [ผู้เขียนเรื่อง Eat, Prey, Love] ผมชอบการบรรยายของคุณนะครับ

How does the parasite control its host

ปรสิตควบคุมเจ้าบ้านของมัน

in this way?

ในแบบนี้ได้อย่างไร

We don't really know.

พวกเราไม่รู้จริงๆ หรอก

We know that Toxo releases an enzyme

พวกเรารู้ว่าท๊อคโซหลั่งเอ็นไซม์

that makes dopamine, a substance involved

ที่ทำให้โดพามีน (dopamine) สร้างที่เกี่ยวข้องกับ

in reward and motivation.

การได้รับรางวัลและแรงผลักดัน

We know it targets certain parts of a rodent's brain,

เรารู้ว่าเป้าหมายของมันคือบางส่วนของสมองหนู

including those involved in sexual arousal.

ซึ่งรวมไปถึงส่วนที่เกี่ยวของกับการกระตุ้นทางเพศ

But how those puzzle pieces fit together

แต่ปริศนาเหล่านี้เข้ามาประกอบกันได้อย่างไร

is not immediately clear.

มันไม่ได้ชัดเจนในทันที

What is clear is that this thing

ที่ชัดเจนก็คือว่า สิ่งนี้

is a single cell.

เป็นการเรียกในแบบครั้งเดียว

This has no nervous system.

มันไม่มีระบบประสาท

It has no consciousness.

มันไม่มีสติสัมปชัญญะ

It doesn't even have a body.

มันไม่มีแม้กระทั่งร่าง

But it's manipulating a mammal?

แต่มันสามารถควบคุมสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมได้

We are mammals.

พวกเราเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม

We are more intelligent than a mere rat, to be sure,

พวกเรามีปัญญามากกว่าหนูทั่วๆ ไปมาก แน่อยู่แล้ว

but our brains have the same basic structure,

แต่สมองของเรามีโครงสร้างพื้นฐานเหมือนกัน

the same types of cells,

มีเซลล์ชนิดเดียวกัน

the same chemicals running through them,

มีสารเคมีต่างๆ ที่ผ่านพวกมันเหมือนๆ กัน

and the same parasites.

และมีปรสิตตัวเดียวกัน

Estimates vary a lot, but some figures suggest

การคาดการบอกว่ามันเยอะมากๆ แต่สถิติได้บอกว่า

that one in three people around the world

หนึ่งในสามคนทั่วโลก

have Toxo in their brains.

จะมีท๊อคโซในสมองของพวกเขา

Now typically, this doesn't lead to any overt illness.

เอาล่ะ นี่ไม่ได้นำไปสู่อาการป่วยที่ชัดเจน

The parasite holds up in a dormant state

ปรสิตอยู่ในช่วงพักตัว

for a long period of time.

เป็นเวลานาน

But there's some evidence that those people

แต่มีหลักฐานบางอย่างที่ว่า คนเหล่านี้

who are carriers score slightly differently

ผู้ซึ่งเป็นพาหะ มีคะแนนในแบบสอบถามบุคลิกภาพ

on personality questionnaires than other people,

ต่งไปจากคนอื่นๆ เล็กน้อย

that they have a slightly higher risk of car accidents,

ซึ่งพวกเขามีความเสี่ยงมากกว่า ในการเกิดอุบัติเหตุทางรถยนต์

and there's some evidence that people with schizophrenia

และมีหลักฐานบางชิ้นรายงานว่า คนที่มี ชิโซฟรีเนีย (schizophrenia)

are more likely to be infected.

มักจะติดโรคนี้

Now, I think this evidence is still inconclusive,

ครับ ผมคิดว่า หลักฐานนี้ยังไม่สมบูรณ์

and even among Toxo researchers,

และแม้แต่บรรดานักวิจัยท๊อคโซ

opinion is divided as to whether the parasite

ก็ยังมีความคิดแตกต่างกันว่าปรสิต

is truly influencing our behavior.

ควบคุมพฤติกรรมเราอยู่จริงๆ

But given the widespread nature of such manipulations,

แต่ด้วยธรรมชาติที่แพร่หลายของการควบคุมแบบนี้

it would be completely implausible

มันคงจะไม่น่าเชื่อเลย

for humans to be the only species

ว่ามนุษย์จะเป็นเพียงสายพันธุ์เดียว

that weren't similarly affected.

ที่ได้รับผลกระทบต่างออกไป

And I think that this capacity to constantly

และผมคิดว่านี่เป็นความสามารถ

subvert our way of thinking about the world

ที่จะทำลายแนวความคิดของเราที่ว่า โลก

makes parasites amazing.

สร้างปรสิตให้น่าอัศจรรย์

They're constantly inviting us to look at the natural world sideways,

พวกมันเชิญชวนเราให้มองไปยังโลกธรรมชาติ ในอีกแนว

and to ask if the behaviors we're seeing,

และถามว่าพฤติกรรมที่เราเห็น

whether they're simple and obvious

พวกมันเรียบง่ายและชัดเจน

or baffling and puzzling,

หรือน่างุ่นงงและชวนฉงน

are not the results of individuals

ไม่ได้เป็นผลมาจากตัวบุคคล

acting through their own accord

ที่กระทำผ่านความจำนงใจของพวกเขา

but because they are being bent

แต่เพราะว่าพวกเขาถูกดัด

to the control of something else.

ให้เป็นไปตามการควบคุมอขงสิ่งอื่น

And while that idea may be disquieting,

และในขณะที่ความคิดนั้นอาจชวนรำคาญ

and while parasites' habits may be very grisly,

และในขณะที่พฤติกรรมของปรสิต อาจจะน่าขยะแขยงมากๆ

I think that ability to surprise us

ผมคิดว่านั่นเป็นคุณสมบัติที่จะทำให้เราประหลาดใจ

makes them as wonderful and as charismatic

ทำให้พวกมันน่าพิศวงพอๆ กับมีสเน่ห์

as any panda or butterfly or dolphin.

ไม่ต่างอะไรกับ แพนด้า หรือผีเสื้อ หรือโลมา

At the end of "On the Origin of Species,"

ในตอนท้ายของ "กำเนิดสปีชีส์" (On the Origin of Species)

Charles Darwin writes about the grandeur of life,

ชาร์ล ดาวิน (Charles Darwin) เขียนถึงความสง่างามของชีวิต

and of endless forms most beautiful

และรูปพรรณอันมากมายที่งามที่สุด

and most wonderful,

และน่าพิศวงที่สุด

and I like to think he could easily have been talking

และผมอยากที่จะคิดว่าเขาได้พูดถึง

about a tapeworm that makes shrimp sociable

หนอนตัวแบนที่ได้ทำให้ไรน้ำมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม

or a wasp that takes cockroaches for walks.

หรือตัวต่อที่พาแมลงสาบไปเดินเล่น

But perhaps, that's just a parasite talking.

หรือบางที นั่นอาจเป็นแค่เรื่องพูดของปรสิต

Thank you.

ขอบคุณครับ

(Applause)

(เสียงปรบมือ)