3 ways the brain creates meaning | Tom Wujec

Translator: Diamant Hasani Reviewer: Helena Bedalli

Last year at TED we aimed to try to clarify

Vitin e kaluar në TED ne synonim të qartësonim

the overwhelming complexity

kompleksitetin dërrmues

and richness that we experience at the conference

dhe pasurinë që ne përjetojmë te konferenca

in a project called Big Viz.

në një projekt të quajtur Domethënia e Madhe.

And the Big Viz is a collection of 650 sketches

Dhe Domethënia e Madhe është një koleksion i 650 skicave

that were made by two visual artists.

që janë bërë nga dy artistë vizualë.

David Sibbet from The Grove,

David Sibbet nga The Grove,

and Kevin Richards, from Autodesk,

dhe Kevin Richards nga Autodesk-u,

made 650 sketches that strive to capture

bënë 650 skica që përpiqen të kapin

the essence of each presenter's ideas.

esencën e ideve të secilit prezantues.

And the consensus was: it really worked.

Dhe mendimi i përgjithshem ishte: vërtetë funksionoi.

These sketches brought to life the key ideas,

Këto skica sollën në jetë idetë kryesore,

the portraits, the magic moments

portretet, momentet magjike

that we all experienced last year.

që ne të gjithë i përjetuam vitin e kaluar.

This year we were thinking, "Why does it work?"

Këtë vit ne po mendonim, "Pse funksionon?"

What is it about animation,

Cfarë kanë teknika e filmit vizatimor,

graphics, illustrations, that create meaning?

grafikat, ilustrimet, që krijojnë domethënie?

And this is an important question to ask and answer

Dhe kjo është një pyetje e rëndësishme për t'u pyetur dhe përgjigjur

because the more we understand how the brain creates meaning,

sepse sa më shumë që kuptojmë si truri krijon domethënie,

the better we can communicate,

më mirë mund të komunikojmë

and, I also think, the better we can think and collaborate together.

dhe, unë gjithashtu mendoj, se mund të mendojmë më mirë dhe të bashkëpunojmë.

So this year we're going to visualize how

Kështu, këtë vit do të përfytyrojmë si

the brain visualizes.

truri përfytyron.

Cognitive psychologists now tell us that the brain

Psikologët kognitivë tani na tregojnë se truri

doesn't actually see the world as it is,

faktikisht nuk e sheh botën siç është,

but instead, creates a series of mental models

por në vend të kësaj, krijon një seri të modeleve mendore

through a collection of "Ah-ha moments,"

përmes një koleksioni të "Momenteve Ah-ha,"

or moments of discovery, through various processes.

ose mometeve të zbulimit, përmes proceseve të ndryshme.

The processing, of course, begins with the eyes.

Përpunimi, sigurisht, fillon me sytë.

Light enters, hits the back of the retina, and is circulated,

Drita hyn, e godet prapa retinën dhe është e qarkulluar,

most of which is streamed to the very back of the brain,

shumica e të cilës derdhet prapa në fund të trurit,

at the primary visual cortex.

te lëvorja primare vizuale.

And primary visual cortex sees just simple geometry,

Dhe lëvorja primare vizuale shikon vetëm gjeometri të thjeshtë,

just the simplest of shapes.

vetëm format më të thjeshta.

But it also acts like a kind of relay station

Por gjithashtu vepron edhe si lloj stacioni ndërrese

that re-radiates and redirects information

që ri-përhap dhe ridrejton informacionin

to many other parts of the brain.

te shumë pjesë tjera të trurit.

As many as 30 other parts that selectively make more sense,

Rreth 30 pjesë të tjera që selektivisht kanë më shumë kuptim,

create more meaning through the kind of "Ah-ha" experiences.

krijojnë më shumë domethënie përmes përvojave të llojit "Ah-ha".

We're only going to talk about three of them.

Ne do të flasim vetëm për tri prej tyre.

So the first one is called the ventral stream.

Atëherë, e para quhet niveli i përparmë.

It's on this side of the brain.

Është në këtë pjesë të trurit.

And this is the part of the brain that will recognize what something is.

Dhe kjo është pjesa e trurit që njeh çfarë është diçka.

It's the "what" detector.

Është zbuluesi "çfarë".

Look at a hand. Look at a remote control. Chair. Book.

Shikoni një dorë. Shikoni një telekomandë. Një karrige, libër...

So that's the part of the brain that is activated

Atëherë, kjo është pjesa e trurit që aktivizohet

when you give a word to something.

kur ju i vini një fjalë diçkaje.

A second part of the brain is called the dorsal stream.

Një pjesë e dytë e trurit quhet niveli shpinor.

And what it does is locates the object

Dhe çfarë bën është se e gjen vendndodhjen e objektit

in physical body space.

në hapësirë fizike trupore.

So if you look around the stage here

Kështu që nëse shikoni rreth skenës këtu

you'll create a kind of mental map of the stage.

do të krijoni një lloj harte mendore të sallës.

And if you closed your eyes you'd be able to mentally navigate it.

Dhe nëse i mbyllnit sytë do të ishit në gjendje ta drejtonit atë mentalisht.

You'd be activating the dorsal stream if you did that.

Do të aktivizonit nivelin shpinor nëse do ta bënit atë.

The third part that I'd like to talk about

Pjesa e tretë për të cilën do të doja të flisja

is the limbic system.

është sistemi i gjymtyrëve.

And this is deep inside of the brain. It's very old, evolutionarily.

Dhe ky është thellë brenda trurit. Është shumë i vjetër, zhvillimisht.

And it's the part that feels.

Dhe është pjesa që ndjen.

It's the kind of gut center, where you see an image

Është lloji i qendrës intuitive, ku ju shikoni një imazh

and you go, "Oh! I have a strong

dhe thoni "Oh! Kam një reagim

or emotional reaction to whatever I'm seeing."

të fortë ose emocional ndaj çfarëdo që po shoh."

So the combination of these processing centers

Kështu, kombinimi i këtyre qendrave të përpunimit

help us make meaning in very different ways.

na ndihmon të krijojmë domethënie në mënyra shumë të ndryshme.

So what can we learn about this? How can we apply this insight?

Atëherë çfarë mund të mësojmë për këtë? Si mund ta zbatojmë këtë depërtim?

Well, again, the schematic view

Epo, përsëri, pamja skematike

is that the eye visually interrogates what we look at.

është se syri merr në pyetje vizualisht atë që ne po shikojmë.

The brain processes this in parallel, the figments of information

Truri e përpunon këtë në ngjashmëri, krijimin e informacionit

asking a whole bunch of questions

duke bërë një mori pyetjesh

to create a unified mental model.

për të krijuar një model mendor të bashkuar.

So, for example, when you look at this image

Kështu, për shembull, kur e shikoni këtë imazh

a good graphic invites the eye to dart around,

një grafikë e mirë e fton syrin të lëvizë rrotull,

to selectively create a visual logic.

të krijojë një logjikë vizuale selektivisht.

So the act of engaging, and looking at the image creates the meaning.

Kështu që veprimi i marrjes dhe shikimit në imazh e krijon domethënien.

It's the selective logic.

Është logjika selektive.

Now we've augmented this and spatialized this information.

Tani kemi zmadhuar dhe kemi lokalizuar këtë informacion.

Many of you may remember the magic wall that we built

Shumë nga ju mund të kujtoni murin magjik që ndërtuam

in conjunction with Perceptive Pixel

në ndërthurje me Pixel Perceptues

where we quite literally create an infinite wall.

ku ne në kuptimin e plotë të fjalës krijojmë një mur të pafund.

And so we can compare and contrast the big ideas.

Dhe kështu mund të krahasojmë dhe dallojmë idetë e mëdha.

So the act of engaging and creating interactive imagery

Atëherë veprimi i marrjes dhe krijimit të shëmbylltyrës interaktive

enriches meaning.

e pasuron domethënien.

It activates a different part of the brain.

E aktivizon një pjesë tjetër të trurit.

And then the limbic system

Dhe pastaj sistemi i gjymtyrëve

is activated when we see motion, when we see color,

aktivizohet kur shikojmë lëvizje, kur shikojmë ngjyra,

and there are primary shapes and pattern detectors

dhe ka forma primare dhe zbulues të strukturave

that we've heard about before.

që ne kemi dëgjuar për to më parë.

So the point of this is what?

Atëherë esenca e kësaj është çfarë?

We make meaning by seeing,

Ne krijojmë domethënie duke parë,

by an act of visual interrogation.

nga një veprim i marrjes në pyetje vizuale.

The lessons for us are three-fold.

Mësimet për ne janë trefish.

First, use images to clarify what we're trying to communicate.

Së pari, përdorni imazhe për të qartësuar atë që po mundohemi të komunikojmë.

Secondly make those images interactive

Së dyti, bëjini ato imazhe interaktive

so that we engage much more fully.

në mënyrë që të merremi me to më plotësisht.

And the third is to augment memory

Dhe së treti është të zmadhojmë kujtesën

by creating a visual persistence.

duke krijuar këmbëngulje vizuale.

These are techniques that can be used to be --

Këto janë teknika që mund të përdoren për të qenë --

that can be applied in a wide range of problem solving.

që mund të zbatohen në një sferë të gjerë të zgjidhjeve të problemeve.

So the low-tech version looks like this.

Versioni i teknologjisë së ulët duket kështu.

And, by the way, this is the way in which

Dhe, meqë ra fjala, kjo është mënyra në të cilën

we develop and formulate

ne zhvillojmë dhe formulojmë

strategy within Autodesk,

strategji në Autodesk,

in some of our organizations and some of our divisions.

në disa nga organizatat, disa nga divizionet tona.

What we literally do is have the teams

Ajo që ne faktikisht bëjmë është që u themi ekipeve

draw out the entire strategic plan

të vizatojnë një plan të tërë strategjik

on one giant wall.

në një mur gjigant.

And it's very powerful because everyone gets to see everything else.

Dhe është shumë e fuqishme sepse secili mund të shikojë gjithçka tjetër.

There's always a room, always a place

Ka gjithmonë një dhomë, gjithmonë një vend

to be able to make sense of all of the components

për të mundur të gjejmë kuptimin e gjithë përbërësve

in the strategic plan.

në planin strategjik.

This is a time-lapse view of it.

Kjo është një pamje e tij në kohë të përshpejtuar.

You can ask the question, "Who's the boss?"

Mund të bëni pyetjen, "Kush është drejtuesi?"

You'll be able to figure that out. (Laughter)

Do të jeni në gjendje ta kuptoni. (Të qeshura)

So the act of collectively and collaboratively

Atëherë veprimi i ndërtimit të imazhit

building the image

kolektivisht dhe bashkarisht

transforms the collaboration.

e transformon bashkëpunimin.

No Powerpoint is used in two days.

Asnjë Powerpoint nuk përdoret për dy ditë.

But instead the entire team

Por në vend të kësaj i gjithë ekipi

creates a shared mental model

krijon një model mendor që shpërndahet,

that they can all agree on and move forward on.

për të cilin mund të gjithë të bien dakord dhe të vazhdojnë përpara.

And this can be enhanced and augmented with

Dhe kjo mund të rritet dhe zmadhohet me

some emerging digital technology.

disa shfaqje të teknologjisë digjitale.

And this is our great unveiling for today.

Dhe ky është zbulimi ynë i madh për sot.

And this is an emerging set of technologies

Dhe ky është një komplet shfaqjesh të teknologjive

that use large-screen displays

që përdorin shfaqje me ekran të madh

with intelligent calculation in the background

me qarkullim inteligjent në prapavijë

to make the invisible visible.

për të bërë të padukshmen të dukshme.

Here what we can do is look at sustainability, quite literally.

Këtu ajo që mund të bëjmë është të shikojmë qëndrueshmërinë, në kuptimin e plotë të fjalës.

So a team can actually look at

Kështu një ekip mundet faktikisht të shikojë

all the key components that heat the structure

të gjithë përbërësit kryesorë që e ngrohin strukturën

and make choices and then see the end result

dhe bëjnë zgjedhje dhe pastaj shikoni rezultatin në fund

that is visualized on this screen.

që është përfytyruar në ekran.

So making images meaningful has three components.

Atëherë, për t'i bërë imazhet kuptimplote, ka tre pëbërës.

The first again, is making ideas clear by visualizing them.

I pari përsëri, është t'i bëjmë idetë të qarta duke i përfytyruar ato.

Secondly, making them interactive.

Së dyti, duke i bërë interaktive.

And then thirdly, making them persistent.

Dhe pastaj së treti, duke i bërë të qëndrueshme.

And I believe that these three principles

Dhe besoj se këto tri parime

can be applied to solving some of the very tough problems

mund të zbatohen për të zgjidhur disa nga problemet më të vështira

that we face in the world today. Thanks so much.

që ne hasim në botën sot. Faleminderit shumë.

(Applause)

(Duartrokitje)