Abraham Verghese: A doctor's touch

Translator: Dita Bytyci Reviewer: Helena Bedalli

A few months ago,

Disa muaj më parë,

a 40 year-old woman came to an emergency room

një 40 vjeçare erdhi në dhomën e emergjencës

in a hospital close to where I live,

në një spital pranë vendit ku unë jetoj,

and she was brought in confused.

dhe ishte e hutuar.

Her blood pressure was an alarming

Presionin e gjakut e kishte shumë të lartë

230 over 170.

230 mbi 170.

Within a few minutes, she went into cardiac collapse.

Brenda pak minutash, ajo pati kolaps kardiak.

She was resuscitated, stabilized,

Ajo u ringjall, u stabilizua,

whisked over to a CAT scan suite

dhe e dërguan shpejt në dhomën për skanim

right next to the emergency room,

pranë dhomës së emergjencës,

because they were concerned about blood clots in the lung.

sepse frikësoheshin nga mpiksje të gjakut në mushkëri.

And the CAT scan revealed

Dhe skanimi nuk zbuloi

no blood clots in the lung,

ndonjë mpiksje të gjakut në mushkëri,

but it showed bilateral, visible, palpable breast masses,

por tregoi masa të gjirit dyanëshe, të dukshme,

breast tumors,

tumore të gjirit,

that had metastasized widely

që ishin përhapur

all over the body.

në gjithë trupin.

And the real tragedy was, if you look through her records,

Dhe tragjedia e vërtetë ishte se, po të shikonit të dhënat e saj,

she had been seen

ajo ishte vizituar

in four or five other health care institutions

në katër apo pesë institucione shëndetësore

in the preceding two years.

në vitet përpara.

Four or five opportunities

Katër ose pesë mundësi

to see the breast masses, touch the breast mass,

për të parë masat gjirit, për të prekur masat e gjirit,

intervene at a much earlier stage

për të ndërhyrë në një fazë më të hershme

than when we saw her.

sesa në të cilën ne e pamë.

Ladies and gentlemen,

Zonja dhe zotërinjë,

that is not an unusual story.

kjo nuk është diçka e pazakontë.

Unfortunately, it happens all the time.

Për fat të keq, kjo ndodh gjatë gjithë kohës.

I joke, but I only half joke,

Unë bëj shaka, por bëj vetëm gjysëm shaka,

that if you come to one of our hospitals missing a limb,

se në qoftë se vini në një nga spitalet tona dhe ju mungon një gjymtyrë,

no one will believe you till they get a CAT scan, MRI

askush nuk do t’ju besojë deri sa se të bëni skanimin CAT, MRI

or orthopedic consult.

ose konsultim ortopedik.

I am not a Luddite.

Unë nuk jam kundër teknologjisë.

I teach at Stanford.

Jap mësim tek Stanford.

I'm a physician practicing with cutting-edge technology.

Unë jam mjek dhe praktikoj me teknologjinë më të përsosur.

But I'd like to make the case to you

Por dua që 17 minutat e ardhshme

in the next 17 minutes

t’ju tregoj se

that when we shortcut the physical exam,

kur ekzaminimin fizik e bëjmë shumë të shkurtër,

when we lean towards ordering tests

kur mbështetemi vetëm në teste

instead of talking to and examining the patient,

pa folur apo ekzaminuar pacientin,

we not only overlook simple diagnoses

jo vetëm që nuk vëmë re diagnozat e thjeshta

that can be diagnosed at a treatable, early stage,

që mund të diagnostifikohen në fazat e hershme kur akoma është i mundshëm trajtimi,

but we're losing much more than that.

por ne po humbim edhe më shumë se aq.

We're losing a ritual.

Ne jemi duke humbur një ritual.

We're losing a ritual that I believe is transformative, transcendent,

Ne jemi duke humbur një ritual që unë besoj se është transformues, i jashtëzakonshëm,

and is at the heart

dhe është në zemër

of the patient-physician relationship.

të marrëdhënies pacient-mjek.

This may actually be heresy to say this at TED,

Kjo mund të jetë kontraverse për ta thënë në TED,

but I'd like to introduce you

por do doja t’ju prezantoj me

to the most important innovation,

inovacionin më të rëndësishëm,

I think, in medicine

në mjekësi

to come in the next 10 years,

për 10 vitet e ardhshme,

and that is the power of the human hand --

dhe kjo është fuqia e dorës së njeriut --

to touch, to comfort, to diagnose

për të prekur, për të ngushëlluar,

and to bring about treatment.

për të diagnostifikuar dhe trajtuar.

I'd like to introduce you first to this person

Dua t’ju prezantoj së pari këtë person,

whose image you may or may not recognize.

imazhin e të cilit mund ta njihni ose të mos e njihni.

This is Sir Arthur Conan Doyle.

Ky është Sir Arthur Conan Doyle.

Since we're in Edinburgh, I'm a big fan of Conan Doyle.

Pasi që jemi në Edinburg, unë jam një tifoz i madh i Conan Doyle.

You might not know that Conan Doyle went to medical school

Ju mund të mos e dini se Conan Doyle kishte kryer shkollën mjekësore

here in Edinburgh,

këtu në Edinburg,

and his character, Sherlock Holmes,

dhe personazhi i tij, Sherlock Holmes,

was inspired by Sir Joseph Bell.

ishte frymëzuar nga Sir Joseph Bell.

Joseph Bell was an extraordinary teacher by all accounts.

Joseph Bell ishte një mësues i jashtëzakonshëm.

And Conan Doyle, writing about Bell,

Dhe Conan Doyle, gjersa shkruante për Bell,

described the following exchange

përshkroi kështu bisedën

between Bell and his students.

mes Bell dhe studentëve të tij.

So picture Bell sitting in the outpatient department,

Imagjinoni Bell të ulur në departamentin e pacientëve të jashtëm,

students all around him,

studentët të gjithë rreth tij,

patients signing up in the emergency room

pacientët tek paraqiten në dhomën e emergjencës,

and being registered and being brought in.

regjistrohen dhe sillen aty.

And a woman comes in with a child,

Dhe vjen një grua me një fëmijë,

and Conan Doyle describes the following exchange.

dhe Conan Doyle përshkruan bisedën.

The woman says, "Good Morning."

Gruaja thotë, "Mirëmëngjesi".

Bell says, "What sort of crossing did you have

Bell thotë: "Si kaluat rrugës gjatë udhëtimit

on the ferry from Burntisland?"

me traget nga Burntisland?"

She says, "It was good."

Ajo thotë, "Ishte mirë."

And he says, "What did you do with the other child?"

Dhe ai thotë: "Çfarë bëre me fëmijën tjetër?"

She says, "I left him with my sister at Leith."

Ajo thotë, "E lashë me motrën time në Leith."

And he says,

Dhe ai thotë,

"And did you take the shortcut down Inverleith Row

"Dhe a kalove nga rruga më e shkurtër poshtë Inverleith Row

to get here to the infirmary?"

për të arritur në infermieri?"

She says, "I did."

Ajo thotë se, "Po, andej kalova."

And he says, "Would you still be working at the linoleum factory?"

Dhe ai thotë: "A vazhdon të punosh në fabrikën e linoleumit?"

And she says, "I am."

Dhe ajo thotë, "Po ende aty."

And Bell then goes on to explain to the students.

Dhe pastaj Bell u shpjegon studentëve.

He says, "You see, when she said, 'Good morning,'

Ai thotë, "Shikoni, kur ajo tha: "Mirëmëngjes”,

I picked up her Fife accent.

unë dallova theksin e saj nga Fife.

And the nearest ferry crossing from Fife is from Burntisland.

Dhe trageti më i afërt për Fife është nga Burntisland.

And so she must have taken the ferry over.

Dhe kështu ajo duhet të ketë marrë tragetin për të ardhur.

You notice that the coat she's carrying

Mund të vëreni se palltoja që bartë

is too small for the child who is with her,

është shumë e vogël për fëmijën i cili është me të,

and therefore, she started out the journey with two children,

dhe për këtë arsye, ajo e filloi udhëtimin e me dy fëmijët,

but dropped one off along the way.

por njërin e kishte lënë te dikush gjatë rrugës.

You notice the clay on the soles of her feet.

Mund të vëreni baltën tek thembrat e këmbëve të saj.

Such red clay is not found within a hundred miles of Edinburgh,

Baltë të tillë të kuqe nuk mund të gjesh brenda njëqind miljeve të Edinburgut,

except in the botanical gardens.

përveç në kopshtet botanike.

And therefore, she took a short cut down Inverleith Row

Dhe kështu, ajo mori rrugën e shkurtër poshtë Inverleith Row

to arrive here.

për të arritur këtu.

And finally, she has a dermatitis

Dhe së fundi, ajo ka dermatit

on the fingers of her right hand,

në gishtat e dorës së djathtë,

a dermatitis that is unique

një pezmatim i lëkurës që është unik

to the linoleum factory workers in Burntisland."

për punëtorë të fabrikës së linoleumit në Burntisland. "

And when Bell actually strips the patient,

Dhe, në momentin kur Bell e zhvesh pacientin,

begins to examine the patient,

fillon ta ekzaminojë atë,

you can only imagine how much more he would discern.

vetëm mund ta imagjinoni se sa më shumë do jetë në gjendje të shohë.

And as a teacher of medicine, as a student myself,

Dhe si mësues i mjekësisë, vetë si student,

I was so inspired by that story.

kjo histori më frymëzonte.

But you might not realize

Por ju ndoshta nuk mund ta kuptoni

that our ability to look into the body

se aftësia jonë për t’i kushtuar vëmendje trupit

in this simple way, using our senses,

në këtë mënyrë të thjeshtë, duke përdorur shqisat tona,

is quite recent.

është mjaft e vonshme.

The picture I'm showing you is of Leopold Auenbrugger

Fotografia që po u tregoj është e Leopold Auenbrugger,

who, in the late 1700s,

i cili në fund të 1700-ave,

discovered percussion.

zbuloi trokitjen.

And the story is that Leopold Auenbrugger

Leopold Auenbrugger ishte i biri

was the son of an innkeeper.

i një pronari pijetoreje.

And his father used to go down into the basement

Dhe babai i tij shkonte poshtë në bodrum

to tap on the sides of casks of wine

dhe trokiste në vozën e verës

to determine how much wine was left

për të përcaktuar se sa verë kishte mbetur

and whether to reorder.

dhe a kishte nevojë të porosiste më shumë.

And so when Auenbrugger became a physician,

Dhe kështu kur Auenbrugger u bë mjek,

he began to do the same thing.

ai filloi të bëjë të njëjtën gjë.

He began to tap on the chests of his patients,

Ai filloi të trokiste lehtë në krahërorin e pacientëve të tij,

on their abdomens.

në abdomenin e tyre.

And basically everything we know about percussion,

Dhe në essence gjithçka që dimë për këtë trokitje,

which you can think of as an ultrasound of its day --

të cilën mund ta imagjoni si ultrazërin e sotëm --

organ enlargement, fluid around the heart, fluid in the lungs,

zmadhimi i organeve, lëngu rreth zemrës, lëngu në mushkëri,

abdominal changes --

ndryshimet abdominal --

all of this he described in this wonderful manuscript

të gjitha këto ai i ka përshkruar në dorëshkrimin e tij të jashtëzakonshëm

"Inventum Novum," "New Invention,"

"Inventum NOVUM”, "Inovacioni i ri",

which would have disappeared into obscurity,

i cili do të ishte harruar po të mos ishte

except for the fact that this physician, Corvisart,

për mjekun Corvisart,

a famous French physician --

një mjek i famshëm francez --

famous only because he was physician to this gentleman --

i famshëm vetëm pse ishte mjeku i këtij zotërisë --

Corvisart repopularized and reintroduced the work.

Corvisart e risolli dhe e ribëri të famshme veprën e tij.

And it was followed a year or two later

Kjo vazhdoi pastaj me Laennec i cili pas një apo dy vitesh

by Laennec discovering the stethoscope.

zbuloi stetoskopin.

Laennec, it is said, was walking in the streets of Paris

Laennec, thuhet, ishte duke ecur në rrugët e Parisit

and saw two children playing with a stick.

dhe pa dy fëmijë tek luanin me një shkop.

One was scratching at the end of the stick,

Njëri po e gërryente në fund,

another child listened at the other end.

kurse tjetri po dëgjonte në anën tjetër.

And Laennec thought this would be a wonderful way

Dhe Laennec mendoi se kjo do të ishte një mënyrë e jashtëzakonshme

to listen to the chest or listen to the abdomen

për të dëgjuar në gjoks ose në abdomen

using what he called "the cylinder."

duke përdorur atë që ai e quajti "cilindër."

Later he renamed it the stethoscope.

Më vonë e quajti stetoskop.

And that is how stethoscope and auscultation was born.

Dhe kjo është si stetoskopi dhe dëgjim i organeve ka lindur.

So within a few years,

Kështu, brenda disa viteve,

in the late 1800s, early 1900s,

në fund të 1800-ave, fillim të të viteve 1900,

all of a sudden,

papritur,

the barber surgeon had given way

beriberi kirurgu më nuk kryente detyrën

to the physician who was trying to make a diagnosis.

e mjekut për të bërë diagnostifikime.

If you'll recall, prior to that time,

Nëse ju kujtohet, para asaj kohe,

no matter what ailed you, you went to see the barber surgeon

për çfarëdo sëmundje shkoje tek kirurgu berber

who wound up cupping you,

për t'u kuruar,

bleeding you, purging you.

gjakosur, pastruar.

And, oh yes, if you wanted,

Dhe, oh po, nëse doje

he would give you a haircut -- short on the sides, long in the back --

ai të prente flokët – më shkurtë anash, kurse më gjatë prapa –

and pull your tooth while he was at it.

dhe ta hiqte dhëmbin pasi ishe aty.

He made no attempt at diagnosis.

Ai nuk bënte asnjë përpjekje për të bërë diagnozë.

In fact, some of you might well know

Në fakt, disa nga ju edhe mund ta dini

that the barber pole, the red and white stripes,

shenjën e berberit, vijat e kuqe dhe të bardha,

represents the blood bandages of the barber surgeon,

e cila paraqet fashot e gjakosura të berberit,

and the receptacles on either end

ndërsa dy mbajtësit në të dyja anët

represent the pots in which the blood was collected.

paraqesin vendin ku është mbledhur gjaku.

But the arrival of auscultation and percussion

Por zbulimi i dëgjimit të organeve dhe trokitjes

represented a sea change,

sollën ndryshime të mëdha,

a moment when physicians were beginning to look inside the body.

një moment kur mjekët filluan të shikonin brenda trupit.

And this particular painting, I think,

Dhe pikërisht kjo pikturë, unë mendoj,

represents the pinnacle, the peak, of that clinical era.

përfaqëson majën, kulmin e asaj peridhe.

This is a very famous painting:

Kjo është një pikturë shumë e famshme:

"The Doctor" by Luke Fildes.

"Doktori" nga Luke Fildes.

Luke Fildes was commissioned to paint this by Tate,

Luke Fildes ishte autorizuar ta pikturonte këtë nga Tate,

who then established the Tate Gallery.

i cili më pas krijoi Galerinë Tate.

And Tate asked Fildes to paint a painting

Dhe Tate kërkoi nga Fildes të pikturonte pikturën

of social importance.

me rëndësi shoqërore.

And it's interesting that Fildes picked this topic.

Dhe është interesante se Fildes kishte zgjedhur këtë temë.

Fildes' oldest son, Philip,

Djali i madh i Fildes, Filipi,

died at the age of nine on Christmas Eve

vdiq në moshën nëntë vjeçare në natën e Krishtlindjeve

after a brief illness.

pas një sëmundjeje të shkurtër.

And Fildes was so taken by the physician

Dhe Fildes aq shumë u mahnit nga mjeku

who held vigil at the bedside for two, three nights,

i cili qëndori pranë për dy, tre netë,

that he decided that he would try and depict

sa që vendosi të provonte ta pikturonte

the physician in our time --

mjekun –

almost a tribute to this physician.

si një shpërblim për të.

And hence the painting "The Doctor," a very famous painting.

Dhe kjo është piktura "Doktori," një pikturë shumë e famshme.

It's been on calendars, postage stamps in many different countries.

Është vendosur në kalendarë, në pulla postare në shtete të ndryshme.

I've often wondered, what would Fildes have done

Shpesh kam menduar se çfarë do të kishte bërë Fildes

had he been asked to paint this painting

po të ishte kërkuar nga ai të pikturonte këtë pikturë

in the modern era,

në epokën moderne,

in the year 2011?

në vitin 2011?

Would he have substituted a computer screen

A do ta kishte zëvendësuar pacientin

for where he had the patient?

me një ekran kompjuteri?

I've gotten into some trouble in Silicon Valley

Kam bërë sherr në Silicon Valley

for saying that the patient in the bed

kur thashë se pacienti në shtrat

has almost become an icon

është bërë gati një ikonë

for the real patient who's in the computer.

për pacientin e vërtetë që është në kompjuter.

I've actually coined a term for that entity in the computer.

Në fakt, unë kam një term të veçantë për atë subjekt në kompjuter.

I call it the iPatient.

E quaj atë iPacient.

The iPatient is getting wonderful care all across America.

iPacient po merr përkujdesje të jashtëzakonshme në gjithë Amerikën.

The real patient often wonders,

Pacienti i vërtetë shpesh pyet veten,

where is everyone?

ku janë të gjithë?

When are they going to come by and explain things to me?

Kur do të vjnë për të më shpjeguar çfarë kam?

Who's in charge?

Kush është përgjegjës?

There's a real disjunction between the patient's perception

Ka një shkëputje të vërtetë ndërmjet perceptimit të pacientit

and our own perceptions as physicians of the best medical care.

dhe perceptimeve tona si mjekë të kujdesit më të mirë shëndetësor.

I want to show you a picture

Dua t’ju tregoj një fotografi

of what rounds looked like

që tregon se si ishin raundet

when I was in training.

kur unë isha në trajnim.

The focus was around the patient.

Fokusi ishte rreth pacientit.

We went from bed to bed. The attending physician was in charge.

Ne shkonim nga nga shtrati në shtrat. Mjeku kryesor ishte në krye.

Too often these days,

Shumë shpesh këto ditë,

rounds look very much like this,

raundet duken shumë si ky,

where the discussion is taking place

ku diskutimi është duke u zhvilluar

in a room far away from the patient.

në një dhomë shumë larg nga pacienti.

The discussion is all about images on the computer, data.

I gjithë diskutimi bazohet në imazhet dhe të dhënat në kompjuter.

And the one critical piece missing

Dhe pjesa e vetme kritike që mungon

is that of the patient.

është pacienti.

Now I've been influenced in this thinking

Tani, unë kam qenë i ndikuar në këtë mendim

by two anecdotes that I want to share with you.

nga dy anekdota që dua të ndaj me ju.

One had to do with a friend of mine who had a breast cancer,

Njëra kishte të bënte me një mikeshën time e cila kishte kancer të gjirit,

had a small breast cancer detected --

i kishin zbuluar një kancer të vogël të gjirit –

had her lumpectomy in the town in which I lived.

dhe e kishte hequr me intervenim kirurgjik në qytetin ku jetoja.

This is when I was in Texas.

Kjo ishte gjatë kohës kur isha në Teksas.

And she then spent a lot of time researching

Ajo pastaj kaloi shumë kohë duke hulumtuar

to find the best cancer center in the world

për të gjetur qendrën më të mirë të kancerit në botë

to get her subsequent care.

për të vazhduar kurimin e saj.

And she found the place and decided to go there, went there.

Dhe ajo e gjeti vendin dhe vendosi të shkojë atje, shkoi atje.

Which is why I was surprised a few months later

U befasova shumë kur disa muaj më vonë

to see her back in our own town,

ajo u kthye në qytetin tonë,

getting her subsequent care with her private oncologist.

duke vazhduar kurimin me onkologjistin e saj privat.

And I pressed her, and I asked her,

E takova dhe e pyeta,

"Why did you come back and get your care here?"

"Pse u ktheve të vazhdoje kurimin këtu?"

And she was reluctant to tell me.

Dhe ajo ngurroi të më tregonte.

She said, "The cancer center was wonderful.

Ajo tha: "Qendra e kancerit ishte e mrekullueshme.

It had a beautiful facility,

Kishte një objekt shumë të mirë,

giant atrium, valet parking,

dhomën hyrëse gjigante, parkim më shërbyes,

a piano that played itself,

një piano që luante vetë,

a concierge that took you around from here to there.

një portier që të përcjellte ku duhej të shkoje.

But," she said,

Por," tha ajo,

"but they did not touch my breasts."

"ata nuk ma prekën gjoksin."

Now you and I could argue

Tani ju dhe unë mund të themi

that they probably did not need to touch her breasts.

se ata ndoshta nuk kanë pasur nevojë ta preknin.

They had her scanned inside out.

Ata i kishin bërë të gjitha skanimet e duhura.

They understood her breast cancer at the molecular level;

Ata e kuptonin kancerin e saj të gjirit në nivel molekular;

they had no need to touch her breasts.

ata nuk kishin nevojë të preknin gjoksin e saj.

But to her, it mattered deeply.

Por për të kjo kishtë rëndësi të madhe.

It was enough for her to make the decision

Ishte e mjaftueshme për ta shtyrë të vendoste

to get her subsequent care with her private oncologist

të vazhdonte kurimin me onkologjistin e saj privat,

who, every time she went,

i cili sa here ajo shkonte,

examined both breasts including the axillary tail,

kontrollonte të dy gjinjtë,

examined her axilla carefully,

anash gjinjëve,

examined her cervical region, her inguinal region,

dhe gjithë pjesën e lartë trupore,

did a thorough exam.

e ekzaminonte thellësisht.

And to her, that spoke of a kind of attentiveness that she needed.

Dhe për gruan, kjo ishte vëmendja për të cilën ajo kishte nevojë.

I was very influenced by that anecdote.

Unë u ndikova shumë nga kjo anekdotë.

I was also influenced by another experience that I had,

Po ashtu jam ndikuar nga një përvojë tjetër,

again, when I was in Texas, before I moved to Stanford.

përsëri kur unë isha në Teksas, para të zhvendosesha në Stanford.

I had a reputation

Kisha reputacion

as being interested in patients

se më interesonin pacientët

with chronic fatigue.

me lodhje kronike.

This is not a reputation you would wish on your worst enemy.

Ky është reputacioni që as armikut më të madh nuk do t’ja dëshiroje.

I say that because these are difficult patients.

E them këtë sepse këta janë pacientë të vështirë.

They have often been rejected by their families,

Ata shpesh janë refuzuar nga familjet e tyre,

have had bad experiences with medical care

kanë pasur përvoja të këqija me kujdesin mjekësor

and they come to you fully prepared

dhe ata të vijnë te ti të gatshëm

for you to join the long list of people

për të të futur në listën e tyre të njerëzve

who's about to disappoint them.

që i kanë dëshpëruar.

And I learned very early on with my first patient

Dhe kam mësuar shumë herët me pacientin tim të parë

that I could not do justice

se unë nuk mund të ndaja drejtësi

to this very complicated patient

më këtë pacient shumë të komplikuar

with all the records they were bringing

me të gjitha të dhënat që po sillnin

in a new patient visit of 45 minutes.

dhe vizitën me pacientin tjetër për 45 minuta.

There was just no way.

Nuk ishte e mundur ndryshe.

And if I tried, I'd disappoint them.

Edhe po të provoja, vetëm do t’i dëshpëroja.

And so I hit on this method

Dhe kështu fillova më një metodë të re

where I invited the patient

duke e ftuar pacientin

to tell me the story for their entire first visit,

të më tregonte gjithë historine e vizitës së tij të parë

and I tried not to interrupt them.

dhe përpiqesha të mos i ndërprisja.

We know the average American physician

Ne e dimë se mjeku amerikan mesatar

interrupts their patient in 14 seconds.

e ndërpret pacientin e tij brenda 14 sekondave.

And if I ever get to heaven,

Dhe nëse ndonjëherë shkoj në parajsë,

it will be because I held my piece for 45 minutes

do të jetë sepse rrija i qetë për 45 minuta

and did not interrupt my patient.

dhe nuk ndërprisja pacientit tim.

I then scheduled the physical exam for two weeks hence,

Pastaj u caktoja analizat për dy javë,

and when the patient came for the physical,

dhe kështu kur pacienti vinte,

I was able to do a thorough physical,

unë i kontrolloja thellësisht,

because I had nothing else to do.

sepse nuk kisha asgjë tjetër për të bërë.

I like to think that I do a thorough physical exam,

Më pëlqen të mendoj se e bëj një kontroll të thellë fizik,

but because the whole visit was now about the physical,

por pasi tani vizita ishte vetëm për kontroll fizik,

I could do an extraordinarily thorough exam.

unë mund ta bëja një kontrollë jashtëzakonisht të thellë.

And I remember my very first patient in that series

Dhe më kujtohet pacienti im i parë

continued to tell me more history

i cili vazhdonte të më tregonte historite e tij

during what was meant to be the physical exam visit.

edhe gjatë kontrollit fizik.

And I began my ritual.

Pastaj unë filloja me ritualin tim.

I always begin with the pulse,

Gjithmonë filloja me pulsin,

then I examine the hands, then I look at the nail beds,

pastaj kontrolloja duart, thonjtë,

then I slide my hand up to the epitrochlear node,

nyjet në bërryl,

and I was into my ritual.

dhe kështu isha në ritualin tim.

And when my ritual began,

Dhe kur filloja ritualin,

this very voluble patient

ky pacient llafazan

began to quiet down.

fillonte të qetësohej.

And I remember having a very eerie sense

Dhe më kujtohet që kisha një ndjenjë të çuditshme

that the patient and I

se unë dhe pacienti

had slipped back into a primitive ritual

ishim kthyer në një ritual primitiv

in which I had a role

ku unë kisha një rol

and the patient had a role.

dhe pacienti kishte një rol.

And when I was done,

Dhe kur mbarova,

the patient said to me with some awe,

pacienti më tha disi i çuditur,

"I have never been examined like this before."

"Anjëherë askush nuk më ka kontrolluar kështu.”

Now if that were true,

Tani, po të ishte kjo e vërtetë,

it's a true condemnation of our health care system,

është një gjykim i rëndë i sistemin tonë shëndetësor,

because they had been seen in other places.

për shkak se ata ishin vizituar edhe në vende tjera.

I then proceeded to tell the patient,

Pastaj vazhdova t’i thoja pacientit,

once the patient was dressed,

pasi ishte veshur,

the standard things that the person must have heard in other institutions,

gjërat standarde që ai do t’i kishte dëgjuar në institucionet e tjera,

which is, "This is not in your head.

siç janë, "Nuk është vetëm në kokën tënde.

This is real.

Kjo është e vërtetë.

The good news, it's not cancer, it's not tuberculosis,

Është lajm i mirë, nuk është kancer, nuk është tuberkuloz,

it's not coccidioidomycosis or some obscure fungal infection.

nuk është coccidioidomycosis apo infeksione tjera fungale.

The bad news is we don't know exactly what's causing this,

Lajmi i keq është që ne nuk e dimë saktësisht se çfarë është duke shkaktuar këtë,

but here's what you should do, here's what we should do."

por kjo është ajo që duhet të bësh, kjo është ajo që ne duhet të bëjmë."

And I would lay out all the standard treatment options

Dhe pastaj i tregoja për të gjitha mundësitë e trajtimit

that the patient had heard elsewhere.

që pacienti i kishte dëgjuar edhe në vendet tjera.

And I always felt

Dhe unë gjithmonë kam menduar

that if my patient gave up the quest

se në qoftë se pacienti im dorëzohej

for the magic doctor, the magic treatment

nga kërkimi i tij për doktorin magjik, trajtimin magjik

and began with me on a course towards wellness,

dhe fillonte me mua në një rrugë drejt shërimit,

it was because I had earned the right

ishte sepse kisha fituar të drejtën

to tell them these things

t’u thoja këto gjëra

by virtue of the examination.

me anë të ekzaminimit të thellë që u bëja.

Something of importance had transpired in the exchange.

Diçka e rëndësishme kishte dalur nga kjo.

I took this to my colleagues

U tregova kolegëve të mi në

at Stanford in anthropology

Stanford në antropologji

and told them the same story.

dhe ua thashë të njëjtën histori.

And they immediately said to me,

Ata menjëherë më thanë:

"Well you are describing a classic ritual."

"Je duke përshkruar një ritual klasik."

And they helped me understand

Dhe ata më ndihmuan të kuptoj

that rituals are all about transformation.

se ritualet janë gjithçka rreth transformimit.

We marry, for example,

Ne martohemi, për shembull,

with great pomp and ceremony and expense

me madhështi dhe ceremoni e shpenzime

to signal our departure

për të shënjuar largimin

from a life of solitude and misery and loneliness

nga beqaria, vetmia dhe mjerimi

to one of eternal bliss.

në një lumturi të përjetshme.

I'm not sure why you're laughing.

Nuk jam i sigurt pse po qeshni.

That was the original intent, was it not?

Ai ishte edhe qëllimi primar, apo jo?

We signal transitions of power

Ne shënjojmë tranzicionin e pushtetit

with rituals.

me rituale.

We signal the passage of a life with rituals.

Ne shënjojmë kalimin e jetës me rituale.

Rituals are terribly important.

Ritualet janë jashtëzakonisht të rëndësishme.

They're all about transformation.

Ata janë gjithëçka rreth transformimit.

Well I would submit to you

Dhe do t’ju thoja

that the ritual

se rituali

of one individual coming to another

i një individi që vjen tek tjetri

and telling them things

dhe duke u thënë atyre

that they would not tell their preacher or rabbi,

gjëra që nuk do t’i tregonin as priftit të tyre, as rabinit,

and then, incredibly on top of that,

dhe pastaj, në krye të kësaj,

disrobing and allowing touch --

do t’i lejonin t’i preknin --

I would submit to you that that is a ritual of exceeding importance.

do t’ju thosha se ky ritual është tej mase i rëndësishëm.

And if you shortchange that ritual

Dhe nëse e bën ritualin më të shkurtër

by not undressing the patient,

duke mos e zhveshur pacientin,

by listening with your stethoscope on top of the nightgown,

duke dëgjuar me stetoskop mbi këmishën e gjumit,

by not doing a complete exam,

duke mos bërë një kontrollim të thellë,

you have bypassed on the opportunity

atëherë ke anashkaluar mundësinë

to seal the patient-physician relationship.

për të krijuar marrëdhënien pacient-mjek.

I am a writer,

Unë jam shkrimtar

and I want to close by reading you a short passage that I wrote

dhe dua ta përmbyll duke lexuar një paragraph të shkurtër që kam shkruar

that has to do very much with this scene.

që ka shumë të bëjë me këtë skenë.

I'm an infectious disease physician,

Unë jam një mjek i sëmundjeve infektive,

and in the early days of HIV, before we had our medications,

dhe në ditët e para të HIV-it, para se të kishim medikamentet tona,

I presided over so many scenes like this.

kam mbikqyryr shume skena si kjo.

I remember, every time I went to a patient's deathbed,

Më kujtohet, sa herë që shkoja në shtratin e vdekjes së pacientit,

whether in the hospital or at home,

në spital apo në shtëpi,

I remember my sense of failure --

më kujtohet ndjenja e dështimit --

the feeling of I don't know what I have to say;

ndjenja e asaj që nuk e dija se çfarë duhej të thosha,

I don't know what I can say;

se çfarë mund të thosha,

I don't know what I'm supposed to do.

nuk dija se çfarë duhej të bëja.

And out of that sense of failure,

Dhe nga ajo ndjenjë dështimi,

I remember, I would always examine the patient.

më kujtohet, gjithmonë e ekzaminoja pacientin.

I would pull down the eyelids.

Ulja qepallat.

I would look at the tongue.

E shikoja gjuhën.

I would percuss the chest. I would listen to the heart.

Trokisja gjoksin. Dëgjoja zemrën.

I would feel the abdomen.

Prekja barkun.

I remember so many patients,

Mbaj mend aq shumë pacientë,

their names still vivid on my tongue,

emrat e tyre ende të freskët në gjuhën time,

their faces still so clear.

fytyrat e tyre ende më kujtohen qartë.

I remember so many huge, hollowed out, haunted eyes

Mbaj mend aq shumë sy të mëdhenjë, të groposur, e të përhumbur

staring up at me as I performed this ritual.

tek më shikonin gjersa kryeja ritualin tim.

And then the next day,

Dhe pastaj ditën tjetër,

I would come, and I would do it again.

vija, dhe bëja përsëri të njejtën gjë.

And I wanted to read you this one closing passage

Doja t’ju lexoja një paragraph përmbyllës për një pacient.

about one patient.

për një pacient.

"I recall one patient

"Më kujtohet një pacient

who was at that point

i cili në atë kohë

no more than a skeleton

nuk ishte më shumë se një skelet

encased in shrinking skin,

mbështjellur në një lëkurë të ngushtuar,

unable to speak,

i paaftë të fliste,

his mouth crusted with candida

gojën e fortësuar nga një infeksion

that was resistant to the usual medications.

që ishte rezistent ndaj barnave të zakonshme.

When he saw me

Kur ai më pa

on what turned out to be his last hours on this earth,

në kohën kur ishin orët e fundit të jetës së tij,

his hands moved as if in slow motion.

duart e tij lëviznin ngadalë.

And as I wondered what he was up to,

Dhe gjersa po mendoja se çfarë po bënte,

his stick fingers made their way

gishtërinjtë tij të hollë u ngritën lart

up to his pajama shirt,

deri tek këmisha e tij e gjumit,

fumbling with his buttons.

dhe po provonte të kapte pullat e këmishës.

I realized that he was wanting

E kuptova se donte

to expose his wicker-basket chest to me.

t’ia shikoja gjoksin.

It was an offering, an invitation.

Ishte një ofertë, një ftesë.

I did not decline.

Unë nuk e refuzova.

I percussed. I palpated. I listened to the chest.

E kam trokitur. E kam prekur. E kam dëgjuar gjoksin.

I think he surely must have known by then

Mendoj se ai me siguri duhet ta ketë ditur deri atëherë

that it was vital for me

se ajo ishte aq me rëndësi për mua

just as it was necessary for him.

sa ishte edhe për të.

Neither of us could skip this ritual,

Asnjëri prej nesh nuk mund ta kalonte pa kryer këtë ritual,

which had nothing to do with detecting rales in the lung,

që nuk kishte asgjë të bënte me pengesa frymëmarrjeje në mushkëri,

or finding the gallop rhythm of heart failure.

apo rrahjet e shpejta të zemrës.

No, this ritual was about the one message

Jo, ky ritual kishte të bënte me të vetmin mesazh

that physicians have needed to convey to their patients.

të cilin mjekët kanë nevojë ta ndajnë me pacientët e tyre.

Although, God knows, of late, in our hubris,

Edhe pse, Zoti e di, në kohën tone, në arrogancë tonë,

we seem to have drifted away.

ne kemi devijuar.

We seem to have forgotten --

Si duket kemi harruar –

as though, with the explosion of knowledge,

se me shpërthimin e diturisë,

the whole human genome mapped out at our feet,

i tërë gjenomi njerëzor i rënë në këmbët tona,

we are lulled into inattention,

ne jemi bërë të përgjumur dhe të pavëmendshëm,

forgetting that the ritual is cathartic to the physician,

duke harruar se rituali është tejet i rëndësishëm për mjekun,

necessary for the patient --

i nevojshëm për pacientin --

forgetting that the ritual has meaning

duke harruar se rituali ka kuptim

and a singular message to convey to the patient.

dhe një mesazh i cili duhet përcjellur te pacienti.

And the message, which I didn't fully understand then,

Dhe mesazhi, të cilin atëherë nuk e kuptoja plotësisht,

even as I delivered it,

edhe pse e aplikoja atë,

and which I understand better now is this:

dhe që tani e kuptoj më mirë është kjo:

I will always, always, always be there.

Unë gjithmonë, gjithmonë, gjithmonë do të jem këtu.

I will see you through this.

Do ta kalojmë këtë së bashku.

I will never abandon you.

Kurrë nuk do t'ju braktisë.

I will be with you through the end."

Do të jem me ju deri në fund."

Thank you very much.

Shumë faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)