Abraham Verghese: A doctor's touch

Translator: Lidija Karanfilovska-Zikic Reviewer: Filip Stojanovski

A few months ago,

Пред неколку месеци,

a 40 year-old woman came to an emergency room

40 годишна жена дојде на ургентното одделение

in a hospital close to where I live,

во болницата близу местото каде што живеам,

and she was brought in confused.

и таа беше збунета.

Her blood pressure was an alarming

Нејзиниот крвен притисок беше алармантни

230 over 170.

230 со 170.

Within a few minutes, she went into cardiac collapse.

После само неколку минути, таа доживеа срцев колапс.

She was resuscitated, stabilized,

Таа беше реанимирана и стабилизирана,

whisked over to a CAT scan suite

и беше префрлена на рентгенско снимање

right next to the emergency room,

веднаш до одделот ургентното одделение,

because they were concerned about blood clots in the lung.

заради сомнежи за згрутчена крв во белите дробови.

And the CAT scan revealed

Рентгентските снимки не регистрираа

no blood clots in the lung,

згрутчена крв во белите дробови,

but it showed bilateral, visible, palpable breast masses,

туку двострани, видливи, опипливи ткива во дојките

breast tumors,

тумори на дојките,

that had metastasized widely

чии метастази беа далеку раширени

all over the body.

низ целото нејзино тело.

And the real tragedy was, if you look through her records,

И трагично беше тоа што, доколку погледнете во нејзиното медицинско досие,

she had been seen

таа била прегледана

in four or five other health care institutions

во четири или пет други здравствени институции

in the preceding two years.

во претходните неколку години.

Four or five opportunities

Четири или пет можности

to see the breast masses, touch the breast mass,

да се забележат ткивата во дојките, да се опипаат

intervene at a much earlier stage

и да се интервенира во многу порана фаза

than when we saw her.

од оваа во која ние ја прегледавме.

Ladies and gentlemen,

Дами и господа,

that is not an unusual story.

ова воопшто не е необична приказна.

Unfortunately, it happens all the time.

За жал, вакво нешто се случува цело време.

I joke, but I only half joke,

Се шегувам, но само половично,

that if you come to one of our hospitals missing a limb,

дека ако дојдете во една од нашите болници со исечен екстремитет,

no one will believe you till they get a CAT scan, MRI

никој нема да ви поверува се додека не направат рендгенска снимка, или магнетна резонанца

or orthopedic consult.

или да се консултираат со ортопед.

I am not a Luddite.

Не сум лудит.

I teach at Stanford.

Предавам на Стенфорд

I'm a physician practicing with cutting-edge technology.

Јас сум лекар кој работи со помош на најновата технологија.

But I'd like to make the case to you

Но би сакал да ви образложам

in the next 17 minutes

во наредните 17 минути

that when we shortcut the physical exam,

дека кога ги скратуваме прегледите,

when we lean towards ordering tests

кога се потпираме само на испитувања

instead of talking to and examining the patient,

отколку на разговор и преглед на пациентот,

we not only overlook simple diagnoses

не само што пропуштаме да дадеме едноставни дијагнози

that can be diagnosed at a treatable, early stage,

кои можат да бидат дијагнозирани во излечива, почетна фаза,

but we're losing much more than that.

туку губиме и нешто многу повеќе.

We're losing a ritual.

Губиме еден ритуал.

We're losing a ritual that I believe is transformative, transcendent,

Губиме ритуал кој што верувам дека е трансформациски, трансцендентален,

and is at the heart

и кој лежи во срцето

of the patient-physician relationship.

на односот пациент-лекар.

This may actually be heresy to say this at TED,

Ова можеби ќе звучи како ерес овде на ТЕД,

but I'd like to introduce you

но би сакал да ви го претставам

to the most important innovation,

најважната иновација,

I think, in medicine

според мене, во областа на медицината

to come in the next 10 years,

кое треба да дојде во наредните 10 години

and that is the power of the human hand --

а тоа е моќта на човековата рака --

to touch, to comfort, to diagnose

да допре, да утеши, да дијагностицира

and to bring about treatment.

и да одреди терапија.

I'd like to introduce you first to this person

Прво сакам да ве запознаам со човекот

whose image you may or may not recognize.

чија што фотографија можеби ја препознавате.

This is Sir Arthur Conan Doyle.

Ова е сер Артур Конан Дојл.

Since we're in Edinburgh, I'm a big fan of Conan Doyle.

Бидејќи сме во Единбург, а ќе додадам и дека сум голем обожавател на Конан Дојл.

You might not know that Conan Doyle went to medical school

Можеби не знаете дека Конан Дојл студирал медицина

here in Edinburgh,

овде во Единбург,

and his character, Sherlock Holmes,

и неговиот лик, Шерлок Холмс,

was inspired by Sir Joseph Bell.

бил инспириран од сер Џозеф Бел.

Joseph Bell was an extraordinary teacher by all accounts.

Џозеф Бел бил одличен учител, по сите основи.

And Conan Doyle, writing about Bell,

И Конан Дојл, пишувајќи за Бел,

described the following exchange

го опишал следниот разговор

between Bell and his students.

помеѓу Бел и неговитре студенти.

So picture Bell sitting in the outpatient department,

Замислете го Бел како седи во амбулантата

students all around him,

опкружен со своите студенти,

patients signing up in the emergency room

а пациентите се пријавуваат на ургентно

and being registered and being brought in.

и откако се евидентирани, доаѓаат кај него.

And a woman comes in with a child,

И доаѓа една жена со дете,

and Conan Doyle describes the following exchange.

а Конан Дојл ја опишува следната ситуација:

The woman says, "Good Morning."

Жената вели, „ Добро утрo."

Bell says, "What sort of crossing did you have

Бел ја прашува: „Какво беше патувањето

on the ferry from Burntisland?"

со траект од Брнтајленд?"

She says, "It was good."

Таа вели: „ Добро беше."

And he says, "What did you do with the other child?"

А тој вели: „Каде ви е другото дете?"

She says, "I left him with my sister at Leith."

Таа вели: „Го оставив кај сестра ми во Лит."

And he says,

А тој вели,

"And did you take the shortcut down Inverleith Row

„Дали дојдовте по скратениот пат преку улицата Инверлит

to get here to the infirmary?"

за да стигнете до амбулантата?"

She says, "I did."

Таа вели: „Да."

And he says, "Would you still be working at the linoleum factory?"

Потоа тој прашува: „ Дали сè уште работите во фабриката за линолеум?"

And she says, "I am."

А таа вели: „Да, работам."

And Bell then goes on to explain to the students.

Тогаш Бел им објаснува на студентите.

He says, "You see, when she said, 'Good morning,'

Тој вели: „Гледате, кога таа рече „Добро утро,"

I picked up her Fife accent.

по акцентот го насетив дијалектот од Фајф.

And the nearest ferry crossing from Fife is from Burntisland.

А најблискиот траект од Фајф е преку Брнтајленд.

And so she must have taken the ferry over.

Значи мора да дошла со тој траект.

You notice that the coat she's carrying

Забележувате дека палтото кое го носи

is too small for the child who is with her,

е премногу мало за детето кое е со неа,

and therefore, she started out the journey with two children,

значи, тргнала на патов со две деца,

but dropped one off along the way.

но го оставила едното по пат.

You notice the clay on the soles of her feet.

Ја забележувате глината на нејзините стапала.

Such red clay is not found within a hundred miles of Edinburgh,

Таква црвена глина нема во круг од стотина милји од Единбург,

except in the botanical gardens.

освен во ботаничките градини.

And therefore, she took a short cut down Inverleith Row

Па затоа знам дека одела по кратенката преку улицата Инверлит

to arrive here.

за да стигне до овде.

And finally, she has a dermatitis

И за крај, таа има дерматитис

on the fingers of her right hand,

на прстите на нејзината десна рака,

a dermatitis that is unique

дерматитис кој е карактеристичен

to the linoleum factory workers in Burntisland."

за работниците од линолеумската фабрика во Брнтајленд."

And when Bell actually strips the patient,

А откако Бел ќе го соблече пациентот,

begins to examine the patient,

и ќе започне со прегледот,

you can only imagine how much more he would discern.

можете да замислите уште колку многу работи може да открие.

And as a teacher of medicine, as a student myself,

Како професор по медицина, и како студент,

I was so inspired by that story.

јас бев многу инспириран од оваа приказна.

But you might not realize

Но можеби не знаете

that our ability to look into the body

дека нашата способност да го посматраме телото

in this simple way, using our senses,

на едноставен начин, користејќи ги своите сетила,

is quite recent.

е сосема скорешна.

The picture I'm showing you is of Leopold Auenbrugger

Фотографијата која ви ја покажувам е од Леополд Оуенбругер

who, in the late 1700s,

кој што, во доцниот XVII век,

discovered percussion.

ја откри перкусијата.

And the story is that Leopold Auenbrugger

Приказната оди вака: Леополд Оуенбругер

was the son of an innkeeper.

бил син на гостилничар.

And his father used to go down into the basement

И неговиот татко одел долу во подрумот

to tap on the sides of casks of wine

да потчукне од страната на бурињата со вино

to determine how much wine was left

за да одреди колку вино е останато во нив

and whether to reorder.

и да види дали треба да нарача уште.

And so when Auenbrugger became a physician,

Па затоа кога Оуенбергер станал доктор,

he began to do the same thing.

започнал да го прави истото.

He began to tap on the chests of his patients,

Тој потчукнувал на градите од неговите пациенти

on their abdomens.

и на нивнитре стомаци.

And basically everything we know about percussion,

И скоро се што ние знеме за перкусијата,

which you can think of as an ultrasound of its day --

кое што можете да го наречете и „ултразвук на тоа време"

organ enlargement, fluid around the heart, fluid in the lungs,

зголемување на орган, течност околу срцето, течност во белите дробови,

abdominal changes --

стомачни промени --

all of this he described in this wonderful manuscript

сè ова е објаснето во неговото прекрасно дело

"Inventum Novum," "New Invention,"

„Инвентум Новум“ - „Ново откритие,"

which would have disappeared into obscurity,

кое ќе исчезнело во заборав,

except for the fact that this physician, Corvisart,

да не бил еден лекар, Корвисар,

a famous French physician --

познат француски доктор --

famous only because he was physician to this gentleman --

познат само затоа што му бил лекар на овој господин --

Corvisart repopularized and reintroduced the work.

кој повторно не претставил неговото дело.

And it was followed a year or two later

А тоа било пропратено една или две години подоцна

by Laennec discovering the stethoscope.

со откривање на стетоскопот од страна на Ленак.

Laennec, it is said, was walking in the streets of Paris

Ленак, наводно се шетал низ Париските улици

and saw two children playing with a stick.

и видел две деца кои се играле со прачка.

One was scratching at the end of the stick,

Едно од нив гребело од едната страна на прачката,

another child listened at the other end.

а другото дете слушало од другата страна.

And Laennec thought this would be a wonderful way

И Ленак помислил дека ова е одличен начин

to listen to the chest or listen to the abdomen

да се слушаат градите или стомакот

using what he called "the cylinder."

со нешто што тој го нарекувал „цилиндерот."

Later he renamed it the stethoscope.

Подоцна го нарекол стетоскоп.

And that is how stethoscope and auscultation was born.

Така се родиле стетоскопот и аускултацијата.

So within a few years,

После неколку години,

in the late 1800s, early 1900s,

во доцниот XIX и раниот XX век,

all of a sudden,

одеднаш,

the barber surgeon had given way

берберот-хирург му одстапил место

to the physician who was trying to make a diagnosis.

на лекарот кој се обидува да даде дијагноза.

If you'll recall, prior to that time,

Ако се сеќавате, многу пред ова време,

no matter what ailed you, you went to see the barber surgeon

без разлика што и да те мачи, одиш кај берберот-хирург

who wound up cupping you,

кој те преврзува,

bleeding you, purging you.

ти пушта крв, те прочистува.

And, oh yes, if you wanted,

И да, доколку си сакал,

he would give you a haircut -- short on the sides, long in the back --

можел да те подстриже -- кратко од страните, долго кај тилот --

and pull your tooth while he was at it.

и да ти го извади забот додека си веќе таму.

He made no attempt at diagnosis.

Тој не се ни обидувал да дава дијагноза.

In fact, some of you might well know

Всушност, некои од вас можеби добро знаат

that the barber pole, the red and white stripes,

дека берберскиот столб, црвено-белите пруги

represents the blood bandages of the barber surgeon,

ги претставуваат крвавите завои на берберот-хирург,

and the receptacles on either end

и кутиите на двата краја

represent the pots in which the blood was collected.

ги претставуваат лончињата во кои крвта била собирана.

But the arrival of auscultation and percussion

Појавувањето на аускултацијата и перкусијата

represented a sea change,

претставувале огромна промена

a moment when physicians were beginning to look inside the body.

и момент кога лекарите започнуваат да гледаат во внатрешноста на телото.

And this particular painting, I think,

И мислам дека оваа слика,

represents the pinnacle, the peak, of that clinical era.

претставува врв на таа клиничка ера.

This is a very famous painting:

Ова е многу позната слика:

"The Doctor" by Luke Fildes.

„Докторот" од Лук Филдс.

Luke Fildes was commissioned to paint this by Tate,

На Лук Филдс му било наложено од страна на Тејт,

who then established the Tate Gallery.

кој тогаш ја оформил Тејт Галеријата.

And Tate asked Fildes to paint a painting

Тејт го поканил Филдс да наслика слика

of social importance.

од општествено значење.

And it's interesting that Fildes picked this topic.

И интересно е што Филдс ја избрал оваа тема.

Fildes' oldest son, Philip,

Најстариот син на Филдс, Филип,

died at the age of nine on Christmas Eve

починал на девет годишна возраст на Бадник

after a brief illness.

после кратко боледување.

And Fildes was so taken by the physician

И Филдс бил импресиониран од лекарот

who held vigil at the bedside for two, three nights,

кој бдеел над неговиот кревет две, три ноќи,

that he decided that he would try and depict

па решил да се обиде да го претстави

the physician in our time --

современиот лекар --

almost a tribute to this physician.

скоро да му оддаде почит на тој лекар.

And hence the painting "The Doctor," a very famous painting.

И така се родила и сликата „Докторот", многу позната слика.

It's been on calendars, postage stamps in many different countries.

Таа се наоѓа на календари, поштенски марки во многу различни земји.

I've often wondered, what would Fildes have done

Често се прашувам што би правел Филдс

had he been asked to paint this painting

доколку бил замолен да наслика слика

in the modern era,

во модерново време,

in the year 2011?

во 2011 година?

Would he have substituted a computer screen

Дали би ставил компјутерски монитор

for where he had the patient?

на местото од пациентот?

I've gotten into some trouble in Silicon Valley

Имав проблеми во Силиконската Долина

for saying that the patient in the bed

затоа што реков дека пациентот во кревет

has almost become an icon

скоро да е претворен во иконка

for the real patient who's in the computer.

на компјутерот која го претставува пациентот.

I've actually coined a term for that entity in the computer.

Дури смислив и назив за таква работа на компјутерот.

I call it the iPatient.

Го нареков иПациент.

The iPatient is getting wonderful care all across America.

иПациентот добива големо внимание низ цела Америка.

The real patient often wonders,

Пациентот честопати се прашува,

where is everyone?

каде се сите?

When are they going to come by and explain things to me?

Кога ќе дојдат да ми објаснат некои работи?

Who's in charge?

Кој е надлежен овде?

There's a real disjunction between the patient's perception

Постои вистинска подвоеност меѓу перцепцијата на пациентот

and our own perceptions as physicians of the best medical care.

и перцепциите на докторите, дури и во најдобрите медицински установи.

I want to show you a picture

Сакам да ви покажам една фотографија

of what rounds looked like

за да видите како изгледаа визитите

when I was in training.

кога јас бев на пракса.

The focus was around the patient.

Целиот фокус беше свртен кон пациентот.

We went from bed to bed. The attending physician was in charge.

Одевме од кревет до кревет. Дежурниот лекар беше надлежен.

Too often these days,

Деновиве, премногу често,

rounds look very much like this,

визитите изгледаат вака,

where the discussion is taking place

а дискусиите се одвиваат

in a room far away from the patient.

во соба која е далеку од пациентот.

The discussion is all about images on the computer, data.

Дискусиите се во врска со сликите и податоците на компјутерот.

And the one critical piece missing

Еден многу важен дел, недостасува.

is that of the patient.

пациентот.

Now I've been influenced in this thinking

На моето мислење повлијаеа

by two anecdotes that I want to share with you.

две анегдоти кои сакам да ги поделам со вас.

One had to do with a friend of mine who had a breast cancer,

Едната е поврзана со една моја пријателка која имаше рак на градите,

had a small breast cancer detected --

и беше пронајден мал рак на градата --

had her lumpectomy in the town in which I lived.

и имаше лумпектомија во градот во кој живеев.

This is when I was in Texas.

Ова беше додека живеев во Тексас.

And she then spent a lot of time researching

И таа тогаш долго време истражуваше

to find the best cancer center in the world

за да го пронајде најдобриот центар за рак во светот

to get her subsequent care.

за да ја добие соодветната постоперативна нега.

And she found the place and decided to go there, went there.

Го пронајде местото и одлучи да оди таму, па отиде.

Which is why I was surprised a few months later

Затоа јас бев изненаден после неколку месеци

to see her back in our own town,

кога ја видов повторно во градот,

getting her subsequent care with her private oncologist.

како оди на третман кај нејзиниот приватен онколог.

And I pressed her, and I asked her,

Инсистирав да ми каже,

"Why did you come back and get your care here?"

„Зошто се врати да се лечиш овде?"

And she was reluctant to tell me.

Таа безволно ми кажа.

She said, "The cancer center was wonderful.

Рече: „Центарот за рак беше прекрасен.

It had a beautiful facility,

имаше одлични капацитети,

giant atrium, valet parking,

огромен атриум, помошник за паркирање,

a piano that played itself,

клавир кој свиреше сам,

a concierge that took you around from here to there.

придружник кој те носеше од ваму, до таму.“

But," she said,

„Но,“ рече таа,

"but they did not touch my breasts."

„но никој од нив не ги допре моите дојки.“

Now you and I could argue

Јас и вие можеме да расправаме

that they probably did not need to touch her breasts.

за тоа дека најверојатно немало потреба да и ги допираат градите.

They had her scanned inside out.

Сигурно ја скенирале цела.

They understood her breast cancer at the molecular level;

Тие го посматрале нејзиниот рак на дојките на молекуларно ниво;

they had no need to touch her breasts.

немало потреба да и ги допираат дојките.

But to her, it mattered deeply.

Но за нејзе, тоа е од големо значење.

It was enough for her to make the decision

Доволно големо за да и помогне да одлучи

to get her subsequent care with her private oncologist

да побара постоперативна нега кај приватен онколог

who, every time she went,

кој што, секогаш кога ќе отидела кај него,

examined both breasts including the axillary tail,

и ги прегледувал и двете дојки, вклучувајќи ги и ограноците на дојките под пазувите,

examined her axilla carefully,

внимателно и ги прегледал пазувите

examined her cervical region, her inguinal region,

и го прегледал грлото на матката, ингвиналниот дел,

did a thorough exam.

и направил детален преглед.

And to her, that spoke of a kind of attentiveness that she needed.

Според неа, тоа укажувало на посебна внимателност која и била потребна.

I was very influenced by that anecdote.

Таа анегдота имаше големо влијание на мене.

I was also influenced by another experience that I had,

Исто така бев под влијание и на едно друго мое искуство,

again, when I was in Texas, before I moved to Stanford.

повторно, кога живеев во Тексас, пред да се преселам во Стенфорд.

I had a reputation

Ме биеше глас

as being interested in patients

дека покажувам интерес за пациентите

with chronic fatigue.

со хроничен замор.

This is not a reputation you would wish on your worst enemy.

Ова не е репутација која би им ја посакале на вашите најстрашни непријатели.

I say that because these are difficult patients.

Ова го велам затоа што тоа се навистина тешки пациенти.

They have often been rejected by their families,

Тие се често отфрлени и од нивните семејства,

have had bad experiences with medical care

а и имале лоши искуства со медицинските институции

and they come to you fully prepared

па затоа доаѓаат сосема подготвени

for you to join the long list of people

и вие да им се приклучите на листата на луѓе

who's about to disappoint them.

кои ќе ги разочараат.

And I learned very early on with my first patient

И јас научив уште преку мојот прв пациент

that I could not do justice

дека не можам многу да му помогнам

to this very complicated patient

на толку комплициран пациент

with all the records they were bringing

со толку многу медицински досиеа

in a new patient visit of 45 minutes.

во времетраење од 45 минути.

There was just no way.

Едноставно, не можев.

And if I tried, I'd disappoint them.

И ако пробав, ќе го разочарав.

And so I hit on this method

Па затоа започнав со еден метод

where I invited the patient

каде што ќе го повикав пациентот

to tell me the story for their entire first visit,

да ми ја раскаже целата своја приказна за време на првиот преглед

and I tried not to interrupt them.

и се обидував да не го прекинувам.

We know the average American physician

Сите знаеме дека просечен лекар во Америка

interrupts their patient in 14 seconds.

го прекинува својот пациент на секоја 14-та секунда.

And if I ever get to heaven,

И ако некогаш отидам во рајот,

it will be because I held my piece for 45 minutes

тоа ќе биде затоа што јас молчев 45 минути

and did not interrupt my patient.

не прекинувајќи го својот пациент.

I then scheduled the physical exam for two weeks hence,

Потоа го закажував физичкиот преглед за две недели,

and when the patient came for the physical,

и кога пациентот ќе дојдеше на физичкиот преглед,

I was able to do a thorough physical,

јас можев детално да го прегледам,

because I had nothing else to do.

бидејќи имав време за тоа.

I like to think that I do a thorough physical exam,

Јас секако мислам дека вршам детални прегледи,

but because the whole visit was now about the physical,

но поради тоа што таа следна посета беше само физички преглед,

I could do an extraordinarily thorough exam.

јас навистина можев да направам сосема детален преглед.

And I remember my very first patient in that series

И се сеќавам дека тогаш мојот прв пациент

continued to tell me more history

продолжи да ми раскажува за себе

during what was meant to be the physical exam visit.

дури и за време на физичкиот преглед.

And I began my ritual.

И јас ќе го започнев својот ритуал.

I always begin with the pulse,

Секогаш започнувам со мерење на пулсот,

then I examine the hands, then I look at the nail beds,

потоа ги прегледувам рацете, потоа ги гледам ноктите,

then I slide my hand up to the epitrochlear node,

потоа ја придвижувам раката кон лимфните чворови на надлактицата,

and I was into my ritual.

и продолжував понатаму со ритуалот.

And when my ritual began,

Кога ќе започнев со ритуалот,

this very voluble patient

овој многу зборлив пациент

began to quiet down.

постепено ќе замолчеше.

And I remember having a very eerie sense

И се сеќавам дека имав морничаво чувство

that the patient and I

дека јас и пациентот

had slipped back into a primitive ritual

сме дел од еден примитивен ритуал

in which I had a role

каде што јас имав своја улога

and the patient had a role.

а пациентот своја.

And when I was done,

И кога ќе завршев,

the patient said to me with some awe,

пациентот воодушевено ќе ми кажеше,

"I have never been examined like this before."

„Досега никој вака не ме прегледал.“

Now if that were true,

Доколку тоа беше вистина,

it's a true condemnation of our health care system,

здравствениот систем е навистина за осуда,

because they had been seen in other places.

бидејќи овие пациенти биле прегледани и на други места.

I then proceeded to tell the patient,

Тогаш продолжував да му кажувам на пациентот,

once the patient was dressed,

штом тој ќе се облечеше,

the standard things that the person must have heard in other institutions,

за стандардните фрази кои тој сигурно ги чул во другите институции,

which is, "This is not in your head.

како на пример, „Ова не е во твојата глава.

This is real.

Ова навистина се случува.

The good news, it's not cancer, it's not tuberculosis,

Добра вест е дека не е рак, не е туберколоза,

it's not coccidioidomycosis or some obscure fungal infection.

не е кокиидиоидомикоза или некоја друга тешка габична инфекција.

The bad news is we don't know exactly what's causing this,

А лоша вест е дека не знаеме што го предизвикува ова,

but here's what you should do, here's what we should do."

но еве што можете вие да сторите, а што ние.“

And I would lay out all the standard treatment options

И ќе ги наброев сите стандардни терапии

that the patient had heard elsewhere.

за кои што пациентот сигурно чул и од други места.

And I always felt

И секогаш ќе почувствував

that if my patient gave up the quest

дека доколку мојот пациент се откажал

for the magic doctor, the magic treatment

да го бара волшебниот доктор и волшебната терапија

and began with me on a course towards wellness,

и го започнал процесот кон оздравување,

it was because I had earned the right

тоа е затоа што јас сум го заслужил правото

to tell them these things

да му ги кажам сите тие работи

by virtue of the examination.

поткрепени од целосно изведениот преглед.

Something of importance had transpired in the exchange.

Нешто од големо значење се случило во оваа размена.

I took this to my colleagues

Им го раскажав ова на моите колеги

at Stanford in anthropology

на Станфорд, на катедрата за антропологија

and told them the same story.

им ја раскажав истава приказна.

And they immediately said to me,

И тие веднаш ми кажаа,

"Well you are describing a classic ritual."

„Опишуваш класичен ритуал."

And they helped me understand

И ми помогнаа да сфатам

that rituals are all about transformation.

дека ритуалите се поврзани со трансформацијата.

We marry, for example,

Се венчаваме, на пример,

with great pomp and ceremony and expense

во голем стил, церемонијално и со големи трошоци

to signal our departure

да би го најавиле нашето заминување

from a life of solitude and misery and loneliness

од животот во осаменост и мизерија

to one of eternal bliss.

и влегување во вечно блаженство.

I'm not sure why you're laughing.

Не сум баш сигурен зошто се смеете.

That was the original intent, was it not?

Така си замислуваме дека ќе е, зарем не?

We signal transitions of power

Ги најавуваме премините на моќта

with rituals.

со ритуали.

We signal the passage of a life with rituals.

Го најавуваме поминувањето на животот со ритуали.

Rituals are terribly important.

Ритуалите се ужасно важни.

They're all about transformation.

Тие се поврзани со трансформацијата.

Well I would submit to you

Па токму затоа ќе ви се поверам

that the ritual

дека ритуалот

of one individual coming to another

каде што една индивидуа доаѓа кај друга

and telling them things

и им кажува работи

that they would not tell their preacher or rabbi,

кои дури не им ги кажува ни на свештеникот ниту на рабинот

and then, incredibly on top of that,

и покрај сето тоа, дури и

disrobing and allowing touch --

се откопчува и дозволува допир --

I would submit to you that that is a ritual of exceeding importance.

Ќе ви се доверам дека тој ритуал е од огромно значење.

And if you shortchange that ritual

И доколку го скратите ритуалот

by not undressing the patient,

и не го соблекувате пациентот,

by listening with your stethoscope on top of the nightgown,

ставајќи го стетоскопот врз неговата гардероба,

by not doing a complete exam,

и не извршувајќио целосен преглед

you have bypassed on the opportunity

вие ја пропуштате можноста

to seal the patient-physician relationship.

да создадете однос пациент-лекар.

I am a writer,

Јас сум писател,

and I want to close by reading you a short passage that I wrote

и би сакал да завршам со еден краток цитат кој што го напишав јас

that has to do very much with this scene.

а кој што е поврзан со оваа сцена.

I'm an infectious disease physician,

Јас сум доктор за инфективни болести,

and in the early days of HIV, before we had our medications,

и во раниот период на СИДА-та, пред да се откријат лекови,

I presided over so many scenes like this.

бев сведок на многу вакви сцени.

I remember, every time I went to a patient's deathbed,

Се сеќавам, секогаш кога ќе дојдев покрај смртната постела на пациентот,

whether in the hospital or at home,

дали во болницата или дома,

I remember my sense of failure --

Се сеќавам на моето чувство на пораз --

the feeling of I don't know what I have to say;

чувството на ’незнам што треба да кажам’

I don't know what I can say;

Не знам што можам да кажам;

I don't know what I'm supposed to do.

Не знам што треба да направам.

And out of that sense of failure,

И со таквото чувство на пораз,

I remember, I would always examine the patient.

се сеќавам дека ќе го прегледав пациентот.

I would pull down the eyelids.

Ќе му ги повлечев очните трепки.

I would look at the tongue.

Ќе му го погледнев јазикот.

I would percuss the chest. I would listen to the heart.

Ќе го поттчукнев градниот кош. Ќе го послушав срцето.

I would feel the abdomen.

Ќе го допрев стомакот.

I remember so many patients,

И се сеќавам дека многу пациенти,

their names still vivid on my tongue,

нивните имиња сè уште се на врвот на мојот јазик,

their faces still so clear.

нивните лица, сè уште се така јасни во сеќавањето.

I remember so many huge, hollowed out, haunted eyes

Се сеќавам на толку многу ококорени, празни, прогнати очи

staring up at me as I performed this ritual.

кои ме гледаат додека јас го изведувам овој ритуал.

And then the next day,

И следниот ден,

I would come, and I would do it again.

Јас ќе дојдев и повторно ќе ги прегледав.

And I wanted to read you this one closing passage

Сакав да ви го прочитам овој завршен пасус

about one patient.

за еден пациент.

"I recall one patient

„Се сеќавам на еден пациент

who was at that point

кој беше дојден во таа фаза

no more than a skeleton

кога повеќе личеше на скелет отколку на човек

encased in shrinking skin,

целиот вовлечен во својата кожа,

unable to speak,

не можеше да зборува,

his mouth crusted with candida

неговата уста скоравена од кандида

that was resistant to the usual medications.

која беше отпорна на вообичаените лекови.

When he saw me

Кога ме виде

on what turned out to be his last hours on this earth,

во тие моменти, подоцна се испостави, негови последни

his hands moved as if in slow motion.

неговите раце забавено се придвижија.

And as I wondered what he was up to,

И додека се прашував што сака да направи,

his stick fingers made their way

неговите ковчести прсти се придвижија

up to his pajama shirt,

до врвот на пижамата,

fumbling with his buttons.

и се бореа со неговите копчиња.

I realized that he was wanting

Сфатив дека тој сака

to expose his wicker-basket chest to me.

да ми го открие својот граден кош.

It was an offering, an invitation.

Тоа беше понуда, покана.

I did not decline.

Не се двоумев.

I percussed. I palpated. I listened to the chest.

Му го потчукнав градниот кош. Му го послушнав дишењето.

I think he surely must have known by then

Мислам дека тој знаеше

that it was vital for me

дека тоа беше важно за мене

just as it was necessary for him.

исто толку колку што му беше неопходно нему.

Neither of us could skip this ritual,

Ниту тој, ниту јас не можевме да го заобиколиме овој ритуал,

which had nothing to do with detecting rales in the lung,

кој што немаше ништо со откривање на крепитации во неговите бели дробови,

or finding the gallop rhythm of heart failure.

ниту со откривање на забрзано чукање на срцето.

No, this ritual was about the one message

Не, овој ритуал беше важен поради пораката

that physicians have needed to convey to their patients.

која докторите имаат потреба да им ја пренесат на пациентите.

Although, God knows, of late, in our hubris,

Иако, и Бог е сведок, подоцна, изгубени во нашата помпезност,

we seem to have drifted away.

изгледа ја изгубивме.

We seem to have forgotten --

Изгледа заборавивме --

as though, with the explosion of knowledge,

како, со експлозијатата на знаење,

the whole human genome mapped out at our feet,

со целиот мапиран човечки геном на наше располагање,

we are lulled into inattention,

сме се успале во невнимание,

forgetting that the ritual is cathartic to the physician,

заборавајќи дека ритуалот е катарзичен за еден лекарот,

necessary for the patient --

и неопходен за пациентот --

forgetting that the ritual has meaning

заборавајќи дека ритуалот има свое значење

and a singular message to convey to the patient.

и единствена порака која треба да му ја пренесе на пациентот.

And the message, which I didn't fully understand then,

А таа порака, која јас не ја разбирав целосно тогаш,

even as I delivered it,

дури и кога ја пренесував,

and which I understand better now is this:

а која што сега подобро ја разбирам, е:

I will always, always, always be there.

Јас ќе сум секогаш, секогаш до тебе.

I will see you through this.

Ќе те следам низ сето ова.

I will never abandon you.

Никогаш нема да те напуштам.

I will be with you through the end."

Ќе бидам со тебе до крајот. "

Thank you very much.

Ви благодарам многу.

(Applause)

(Аплауз)