Arthur Potts Dawson: A vision for sustainable restaurants

Translator: Liridon Shala Reviewer: Robert Lokaj

Restaurants and the food industry in general

Restaurantet dhe industrit e ushqimit në përgjethsi

are pretty much the most wasteful industry

janë industrit me humbjet më të mëdha

in the world.

në botë.

For every calorie of food that we consume here in Britain today,

Për gjdo kalori të ushqimit që ne konsumojmë këtë në Britani,

10 calories are taken to produce it.

10 kalori janë marrur për të prodhuar atë.

That's a lot.

Kjo është shumë.

I want to take something rather humble

Dëshiroj të marr diqka të përulur

to discuss.

për të diskutuarë.

I found this in the farmers' market today,

E gjeta këtë në tregun e farmerve sot,

and if anybody wants to take it home and mash it later, you're very welcome to.

dhe nese ndokush dëshiron ta marr në shtëpi dhe ta laj më vonë,jeni të mirseardhur.

The humble potato --

Patatet kokëulur --

and I've spent a long time, 25 years, preparing these.

dhe kam shpenzuar shumë kohë, 25 vite, përgatitjen e këtyre.

And it pretty much goes through

Dhe pothuajse shumica shkon

eight different forms in its lifetime.

në tetë forma të ndryshme gjat ciklit të jetës.

First of all, it's planted, and that takes energy.

Së pari, është mbjellur, dhe kjo hargjon energji.

It grows and is nurtured.

Rritet dhe ushqehet.

It's then harvested.

Pastaj mbillet.

It's then distributed,

Pastaj shprendahet,

and distribution is a massive issue.

dhe shprendarja është një qështje masive.

It's then sold and bought,

Pastaj shitet dhe blehet,

and it's then delivered to me.

dhe pastaj më dërgohet mu.

I basically take it, prepare it,

Unë faktikisht e marrë pataten, e përgatiti,

and then people consume it -- hopefully they enjoy it.

dhe pastaj njerëzit e konsumojnë atë -- shpresoj që ata e pëlqejn.

The last stage is basically waste,

Hapi i fundit është mbetjet,

and this is is pretty much where everybody disregards it.

dhe kjo është pothuajse që gjdonjëri nuk pajtohet me të.

There are different types of waste.

Ka disa mbetje të ndryshme.

There's a waste of time; there's a waste of space; there's a waste of energy;

Është humbje e kohes; është humbja e hapësires; humbja e energjisë;

and there's a waste of waste.

dhe egzoston humbja e humbjeve.

And every business I've been working on

Dhe secili biznes që kam punuar

over the past five years,

pesë vitet e fundit,

I'm trying to lower each one of these elements.

jam duke provuar ti uli të gjitha këto elemente.

Okay, so you ask what a sustainable restaurant looks like.

Në rregull, pra ju pyesni se qfar duhet të duket një restaurant i qendrueshem.

Basically a restaurant just like any other.

Faktikisht një restaurant si gjithë të tjerët.

This is the restaurant, Acorn House.

Ky është restauranti, Acro House.

Front and back.

Përpara dhe mbrapa.

So let me run you through a few ideas.

Pra më lejoni t'ju shëtis nepërmjet disa ideve.

Floor: sustainable, recyclable.

Dyshemeja.e qëndrueshme, reciklueshme.

Chairs: recycled and recyclable.

Karriget: të recikluar dhe të reciklueshme.

Tables: Forestry Commission.

Tavolinat: Komisjonet e pyejeve.

This is Norwegian Forestry Commission wood.

Ky është një trup i komisjonit të pyejeve të Norvegjisë.

This bench, although it was uncomfortable for my mom --

Kjo bankë, edhe pse ishte e parehatëshme për maman time --

she didn't like sitting on it,

ajo nuk e pëlqeu të ulej në të,

so she went and bought these cushions for me from a local jumble sale --

pra ajo shkoj dhe i bleu këto kuzhina për mua nga një shitës lokalë --

reusing, a job that was pretty good.

ripërdorimin, e një punë qv ishte e mirë.

I hate waste, especially walls.

Unë i urrej mbetëjet, veqanarisht muret.

If they're not working, put a shelf on it, which I did,

Nese ato nuk funksjonojnë, vendose një raftë në to, të cilen e bera,

and that shows all the customers my products.

dhe i tregon të gjithë konsumatorve produktet e mija.

The whole business is run on sustainable energy.

I gjithë biznesi vepronë në energji të qendrueshme.

This is powered by wind. All of the lights are daylight bulbs.

Kjo është e furnizuar nga era. Të gjitha poqat janë ekonomike.

Paint is all low-volume chemical,

Ngjyra është e gjitha nivelit të kemikaleve të lehta,

which is very important when you're working in the room all the time.

e cila është shumë e rendësishme kur ju jeni duke punuar në një dhom gjatë gjithë kohës.

I was experimenting with these -- I don't know if you can see it --

Unë isha duke eksperimentuar me këto -- nuk e di nese ju mund ta shihni këtë --

but there's a work surface there.

mirpo është një sipërfaqe pune atje.

And that's a plastic polymer.

Dhe ajo është polimer plastikë.

And I was thinking, well I'm trying to think nature, nature, nature.

Dhe unë isha duke menduar, mirë unë po provoj të mendoj natyrë, natyrë, natyrë.

But I thought, no, no, experiment with resins,

Mirpo unë mendova, jo, jo eksperimente me resine,

experiment with polymers.

eksperimente me polymeret.

Will they outlive me? They probably might.

A do të me mbijetojnë mua? Ato ndoshta edhe munden.

Right, here's a reconditioned coffee machine.

Mirë, këtu është një makinë kafe e rirregulluarë.

It actually looks better than a brand new one -- so looking good there.

Faktikisht duket më e mirë se një e re fringo -- pra duket mirë atje.

Now reusing is vital.

Tani ripërdorimi është i vitalë.

And we filter our own water.

Dhe ne e filtrojmë ujin tonë.

We put them in bottles, refrigerate them,

Ne i vendosim ato në shishe, i rigjenerojmë ato,

and then we reuse that bottle again and again and again.

dhe pastaj ne e ripërdorim atë shishe prapë dhe prapë.

Here's a great little example.

Këtu është një shembull i mirë.

If you can see this orange tree, it's actually growing in a car tire,

Nese mund ta shihni këtë pem portokalli, faktikisht po rritet në një gum të makines,

which has been turned inside out and sewn up.

e cila është kthyer brenda nga jasht.

It's got my compost in it, which is growing an orange tree, which is great.

Ka kompozimin tim në të, i cili është rritja e një peme të portokallit, e cila gjë është e mirë.

This is the kitchen, which is in the same room.

Kjo është kuzhina, e cila është po e njejta dhomë.

I basically created a menu that allowed people

Faktikisht unë krijova një meny që i lejonë njerëzit

to choose the amount and volume of food

të zgjedhin sasinë dhe volumin e ushqimit

that they wanted to consume.

që ata dëshironin ta konsumonin.

Rather than me putting a dish down,

Sesa unë të vendosi atë që dua,

they were allowed to help themselves to as much or as little as they wanted.

ata ishinë të lejuar t'ju ndihmojnë vetes së tyre aqë sa duhet aq sa dëshirojn.

Okay, it's a small kitchen. It's about five square meters.

Në rregull është një kuzhine e vogël. Është rreth pesë metra katrorë.

It serves 220 people a day.

I'u shërben 220 njerëzve në ditë.

We generate quite a lot of waste.

Ne gjenerojmë goxa shumë mbetje.

This is the waste room.

Kjo është dhoma e mbetjeve.

You can't get rid of waste.

Ju smund ta hiqni qafesh humbjen.

But this story's not about eliminating it, it's about minimizing it.

Mirpo ky tregim nuk është rreth eleminimit të tij, mirpo si ta zvoglojm atë.

In here, I have produce and boxes

Jam këtu, kam prodhuar dhe paketuar

that are unavoidable.

të cilat janë të papranishme.

I put my food waste into this dehydrating, desiccating macerator --

Unë vendosi ushqimin time në maklatorë --

turns food into an inner material,

i cili e kthen ushqimin në material inertë,

which I can store and then compost later.

të cilin mund ta mbajë dhe pastaj të përdori më vonë.

I compost it in this garden.

Unë e përodi atë në kopësht.

All of the soil you can see there is basically my food,

Të gjithë token që mund ta shihni aty është ushqimi im,

which is generated by the restaurant,

i cili është i gjeneruar nga restauranti,

and it's growing in these tubs, which I made out of storm-felled trees

dhe po rritete në këto tube, i cili është i ndertuar nga pemet

and wine casks and all kinds of things.

dhe pothuajse nga të gjitha llojet e gjërave.

Three compost bins --

Tri shporta të përpunuara

go through about 70 kilos of raw vegetable waste a week --

shkojnë pothuajse 70 kilogram material të mbetur gjatë një jave --

really good, makes fantastic compost.

ajo më e mira, e benë ushqimin fantastikë.

A couple of wormeries in there too.

Disa nxemse në të gjithashtu.

And actually one of the wormeries

Dhe faktikisht një nga krimbat

was a big wormery. I had a lot of worms in it.

ishte i madhe. Kishte shumë krimba në të.

And I tried taking the dried food waste,

Dhe une provova ta heqi mbetjen e ushqimit të ngulitur,

putting it to the worms, going, "There you go, dinner."

duke e vendosur në krimb, "Ja ku është, darka."

It was like vegetable jerky,

Ishte sikruse një lëkundje vegjetarjane,

and killed all of them.

dhe i mbyti të gjithë.

I don't know how many worms [were] in there,

Nuk e di se sa krimba ishin [atje],

but I've got some heavy karma coming, I tell you.

mirpo kam disa karma të renda, unë mund t'ja them juve.

(Laughter)

(qeshen)

What you're seeing here is a water filtration system.

Atë që po shihni tani është sistemi i filtrimit të ujit.

This takes the water out of the restaurant,

Kjo nxjerr ujin nga restauranti,

runs it through these stone beds -- this is going to be mint in there --

vepron nepër këto shtrate druri -- kjo do të jetë sire në të --

and I sort of water the garden with it.

dhe një lloje ujitje e kopështit me të.

And I ultimately want to recycle that, put it back into the loos,

Dhe unë me nguti dëshiroj ta recikloi atë, ta vendosi prapë në prapavij.

maybe wash hands with it, I don't know.

apo ndoshta ti laj duart me të, nuk e di.

So, water is a very important aspect.

Pra, uji është aspekti kryesorë.

I started meditating on that

Une fillova të meditojë në at

and created a restaurant called Waterhouse.

dhe krijova një restaurant të quajtur Waterhouse.

If I could get Waterhouse to be a no-carbon restaurant

Nese mund të marresh waterhouse për të qen një restaurant jo-karbon

that is consuming no gas to start with, that would be great.

kjo është konsumimin i jo-gazit për të filluar mer të, ajo do të ishte e mirë.

I managed to do it.

Unë i'a arrita ta bejë atë.

This restaurant looks a little bit like Acorn House --

Ky restaurant pak a shumë duket si Acro House --

same chairs, same tables.

të njejta karrige, të njejtat tavolina.

They're all English and a little bit more sustainable.

Të gjitha ato janë në Anglisht dhe pak a shumë te qendrueshme.

But this is an electrical restaurant.

Mirpo ky është një restaurnt elektrikë.

The whole thing is electric, the restaurant and the kitchen.

E gjithë gjëja është elektrike, restauranti dhe kuzhina.

And it's run on hydroelectricity,

Dhe funksionon në hidroelektricitet,

so I've gone from air to water.

pra kam shkuar nga ajri në ujë.

Now it's important to understand

Tani është e rendësishme ta kuptojmë

that this room

që kjo dhomë

is cooled by water, heated by water,

ftohet nga uji, ngrohet nga uji,

filters its own water,

e filtron ujin e saj,

and it's powered by water.

dhe furnizohet nga uji.

It literally is Waterhouse.

Literalisht është shtëpi uji.

The air handling system inside it --

Lëvizja e ajrit brenda tij --

I got rid of air-conditioning

Une i heqa qafesh klimat

because I thought there was too much consumption going on there.

sepse mendova se ishte shumë humbje e energjis në të.

This is basically air-handling.

Faktikisht kjo është lëvizje ajri.

I'm taking the temperature of the canal outside,

Po flasë për temperaturat jashtë,

pumping it through the heat exchange mechanism,

pompimin e tyre në mekanizmat e nxemjeve,

it's turning through these amazing sails on the roof,

kthehet nepërmjet këtyre velëve në qatij,

and that, in turn, is falling softly onto the people in the restaurant,

dhe ajo kthehet butësisht tek njerëzit në restaurant,

cooling them, or heating them, as the need may be.

duke i ftohur ata, apo nxehur ata siq dëshirojnë.

And this is an English willow air diffuser,

Dhe në Anglisht kjo është një shelgë ajri,

and that's softly moving

dhe kjo ecen butësisht

that air current through the room.

ai ajri nepërmjet dhomës.

Very advanced, no air-conditioning -- I love it.

Shumë e avancuar, pa klima -- e dashuroj atë.

In the canal, which is just outside the restaurant,

Në kanalë, i cili është jashtë restaurantit,

there is hundreds of meters of coil piping.

ka me qindra metra të pompave të dhengjillit.

This takes the temperature of the canal

Kjo merr temperaturat e kanalit

and turns it into this four-degrees of heat exchange.

dhe i kthenë ato në katë - gradë të ndryshimit të temperatures.

I have no idea how it works, but I paid a lot of money for it.

Nuk e kam iden se si funksionon, mirpo kam paguar shumë para për të.

(Laughter)

(Qeshen)

And what's great is one of the chefs who works in that restaurant

Dhe ajo që është e mrekullueshme sepse njëri nga shefet në restaurant

lives on this boat -- it's off-grid; it generates all its own power.

jetonë në këtë anije -- ëshët jasht telave; e gjeneron elektriken e vetë.

He's growing all his own fruit, and that's fantastic.

Ai rritë të gjithë frutat e tij, dhe kjo është fantastike.

There's no accident in names of these restaurants.

Nuk ka aksident në emer të këtyre restauranteve.

Acorn House is the element of wood; Waterhouse is the element of water;

Acorn House është elementi i drurit; shtëpija e ujit është elementi i ujit;

and I'm thinking, well, I'm going to be making

dhe po mendoj, mirë do të bejë

five restaurants based

pesë restaurante të bazuara

on the five Chinese medicine acupuncture specialities.

në pesë medicina Kineze speciale.

I've got water and wood. I'm just about to do fire.

Unë kam ujë dhe dru. Vetem duhet të bejë zjarrë.

I've got metal and earth to come.

Unë kam metal dhe tokë që vjen.

So you've got to watch your space for that.

Pra duhet të shiqosh specjet për atë.

Okay. So this is my next project.

Në rregull. Pra ky është projekti imë i ardhëshem.

Five weeks old,

Pesë javë i vjetër,

it's my baby, and it's hurting real bad.

është një foshnje, dhe po dhemb goxa shumë.

The People's Supermarket.

Supermarketet e njerëzve.

So basically, the restaurants only really hit

Pra faktikisht, restaurantet vetem godasin

people who believed in what I was doing anyway.

njerëzit që besojnë në atë që une isha duke e berë këtë.

What I needed to do was get food out

Ajo që duhet të bejë është të nxjerri jashtë

to a broader spectrum of people.

për një spektrum të gjër të njerëzve.

So people -- i.e., perhaps, more working-class --

pra njerëzit, psh, ndoshta , klasat e njerëzve puntor --

or perhaps people who actually believe in a cooperative.

apo ndoshta njerëzit që besojnë në korporatë.

This is a social enterprise,

Pra kjo është një ndërrmarrje socjale,

not-for-profit cooperative supermarket.

jo për profit.

It really is about the social disconnect

Faktikisht është rreth mos-lidhjes socjale

between food, communities

në mesë të ushqimit, komunikimit

in urban settings

në rregullimet urbane

and their relationship to rural growers --

dhe marëdhenjet të rritjeve rurale --

connecting communities in London to rural growers.

duke i lidhur komunitetet në rritje rurale të Londres.

Really important.

Shumë e rendësishme.

So I'm committing to potatoes; I'm committing to milk;

Pra unë jam i përqendruar në patate; i përqendruar në qumësht;

I'm committing to leeks and broccoli -- all very important stuff.

Unë jam i përqendruar tek purrit dhe lulelakres -- të gjithë këtë gjëra te rendësishme.

I've kept the tiles; I've kept the floors;

Kam mbajtur pllakat; kam mbajtur dyshemetë;

I've kept the trunking; I've got in some recycled fridges;

kam mbajtur nenë vëzhgim; kam disa pamfrite të recikluar;

I've got some recycled tills; I've got some recycled trolleys.

kam disa paisje fiskale; kam disa karroca pastrimi të recikluara.

I mean, the whole thing is is super-sustainable.

Mendoj, e gjithë kjo është supër-e-qendrueshme.

In fact, I'm trying and I'm going to make this

në faktë, unë po provj dhe do ta bejë këtë

the most sustainable supermarket in the world.

supermarketinë më të qendrueshem në botë.

That's zero food waste.

Ajo është zero-humbje e ushqimit.

And no one's doing that just yet.

Dhe askush se ka berë deri me këtë tani.

In fact, Sainsbury's, if you're watching,

Në fakt, Sainsbur, nese ju jeni duke e shiquar,

let's have a go. Try it on.

le të shkojmë. Provone.

I'm going to get there before you.

Unë do të shkoj atje përpara juve.

So nature doesn't create waste

Pra natyra nuk krijonë mbetje

doesn't create waste as such.

nuk krijonë mbetje sikurse.

Everything in nature is used up in a closed continuous cycle

Gjdogjë në natyrë është e përdorshme dhe ka ciklin e vetë

with waste being the end of the beginning,

me mbetjen në fund dhe në fillim,

and that's been something that's been nurturing me for some time,

dhe ajo është duke me huturar gjat gjithë kohes,

and it's an important statement to understand.

dhe është një thënje shumë e rendësishme për ta kuptuar.

If we don't stand up

Nese nuk ngritesh në kembë

and make a difference

dhe të bësh një ndryshim

and think about sustainable food,

dhe të mendosh rreth ushqimit të qendrueshem,

think about the sustainable nature of it,

të mendosh rreth natyres së qendrueshme,

then we may fail.

pastaj ndoshta mund të deshtosh.

But, I wanted to get up and show you

Mirpo, unë deshiroj të ngritem dhe t'ju tregoj juve

that we can do it if we're more responsible.

se ne mund ta bejmë nese jemi me të përgjëshem.

Environmentally conscious businesses are doable.

Ambientalisht të përqendruar nda biznesit.

They're here. You can see I've done three so far;

Ata janë këtu. Ju mund ti shihni, une i kam berë tri deri me tani;

I've got a few more to go.

Kam edhe disa tjera për ti berë.

The idea is embryonic.

Kjo është idea e embronit.

I think it's important.

Une mendoj se është e rendësishme.

I think that if we reduce, reuse, refuse

Une mendoj se nese e reduktojmë,ripërdorim,ripërdorim

and recycle -- right at the end there --

dhe reciklojmë -- më në fund atje --

recycling is the last point I want to make;

reciklimi është pika e fundit që dëshiroj të bejë;

but it's the four R's, rather than the three R's --

mirpo është e katërta sesa e treta -

then I think we're going to be on our way.

dhe pastaj unë mendoj se ne jemi në rrugen tonë.

So these three are not perfect -- they're ideas.

Pra këto nuk janë përfekte -- ato janë ide.

I think that there are many problems to come,

Une mendoj se janë shumë probleme që do të vinë,

but with help, I'm sure I'm going to find solutions.

mirpo me ndihmë, unë jam i sugurit të gjej zgjidhje.

And I hope you all take part.

Dhe unë shpresoj që ju do të jeni pjesë

Thank you very much. (Applause)

Faliminderit shumë. ( Duartrokitje)