Bryan Stevenson: We need to talk about an injustice | TED

Translator: Dita Bytyci Reviewer: Helena Bedalli

Ky është një nder i jashtëzakonshëm për mua.

Well, this is a really extraordinary honor for me.

Unë kaloj shumicën e kohës sime

I spend most of my time in jails, in prisons, on death row.

nëpër burgje dhe dënimet me vdekje.

I spend most of my time in very low-income communities,

Kaloj shumicën e kohës sime në komunitete të varfëra

in the projects and places where there's a great deal of hopelessness.

në vende të pashpresa.

Të jem këtu në TED

And being here at TED and seeing the stimulation, hearing it,

dhe të shoh stimulimin, ta dëgjoj atë,

has been very, very energizing to me.

ka qenë shumë energjike për mua.

And one of the things that's emerged in my short time here

Dhe një nga gjërat që kam kuptuar nga koha ime e shkurtër këtu

is that TED has an identity.

është se TED ka një identitet.

And you can actually say things here that have impacts around the world.

Dhe këtu në fakt mund të thuash gjëra

që kanë ndikim në tërë botën.

And sometimes when it comes through TED, it has meaning and power

Dhe ndonjëherë kur vjen përmes TED-it,

ka kuptimin dhe fuqinë

that it doesn't have when it doesn't.

që përndryshe nuk e ka.

And I mention that because I think identity is really important.

Dhe e them këtë sepse mendoj se identiteti është shumë i rëndësishëm.

Dhe kemi pasur disa prezantime fantastike.

And we've had some fantastic presentations.

Dhe çfarë kemi mësuar

And I think what we've learned is that, if you're a teacher,

është se nëse je mësues fjalët tua mund të kenë kuptim,

your words can be meaningful,

por nëse je mësues zemërdhembsur,

but if you're a compassionate teacher, they can be especially meaningful.

atëherë ato mund të kenë kuptim të veçantë.

Nëse je mjek, ti mund të bësh ca gjëra të mira,

If you're a doctor, you can do some good things,

mirëpo nëse jë një mjek i ndjeshëm, mund të bësh ca gjëra tjera.

but if you're a caring doctor, you can do some other things.

Prandaj dua të flas për fuqinë e identitetit.

So I want to talk about the power of identity.

Dhe këtë në fakt nuk e kam mësuar

And I didn't learn about this actually practicing law

duke praktikuar drejtësinë dhe punën që bëj.

and doing the work that I do.

E kam mësuar nga gjyshja ime.

I actually learned about this from my grandmother.

Jam rritur në një shtëpi

I grew up in a house that was the traditional African American home

tradicionale Afrikano-Amerikane

e dominuar nga femra,

that was dominated by a matriarch,

and that matriarch was my grandmother.

dhe ajo femër ishte gjyshja ime.

Ajo ka qenë e ashpër, e fortë,

She was tough, she was strong, she was powerful.

e fuqishme.

She was the end of every argument in our family.

Ajo ka qenë fundi i çdo diskutimi në familjen tonë.

(Laughter)

She was the beginning of a lot of arguments in our family.

Ka qenë edhe fillimi i shumë diskutimeve në familjen tonë.

(Laughter)

Ajo ishte vajza e njerëzve që kishin qenë skllevër.

She was the daughter of people who were actually enslaved.

Prindërit e saj kishin lindur në skllavëri në Virgjinia në vitet 1840.

Her parents were born in slavery in Virginia in the 1840s.

Ajo ka lindur në vitet 1880

She was born in the 1880s,

dhe përvoja e saj me skllavërinë

and the experience of slavery

i dha formë mënyrës se si e shihte ajo botën

very much shaped the way she saw the world.

And my grandmother was tough, but she was also loving.

Dhe gjyshja ime ishte e ashpër, por ishte po ashtu e dashur.

Kur e shihja në kohën kur isha i vogël,

When I would see her as a little boy,

ajo më afrohej dhe më përqafonte.

she'd come up to me and give me these hugs.

Dhe më shtrëngonte aq shumë saqë mezi merrja frymë

And she'd squeeze me so tight I could barely breathe,

dhe pastaj më lëshonte.

and then she'd let me go.

Dhe pas një ore ose dy, nëse e shihja përsëri,

And an hour or two later, if I saw her,

më vinte pranë dhe më thoshte, "Brajan, a e ndjen akoma se po të përqafoj?"

she'd come over to me and say, "Bryan, do you still feel me hugging you?"

Dhe nëse thosha, "Jo", ajo më sulmonte përsëri.

If I said, "No," she'd assault me again,

dhe nëse thosha "Po," atëherë më linte rehat.

and if I said, "Yes," she'd leave me alone.

Dhe ajo kishtë një kualitet

And she just had this quality that you always wanted to be near her.

që të bënte që gjithmonë të doje të ishe pranë saj.

Dhe i vetmi problem ishte se ajo kishte 10 fëmijë.

And the only challenge was that she had 10 children.

My mom was the youngest of her 10 kids.

Nëna ime ishte fëmija më i vogël i saj.

And sometimes when I would go and spend time with her,

Dhe ndonjëherë kur shkoja të kaloja kohë me të,

ishte vështirë ta merrje kohën dhe vëmendjen e saj.

it would be difficult to get her time and attention.

Kushërinjtë e mi vraponin gjithandej.

My cousins would be running around everywhere.

Dhe mbaj mend, kur ishte 8 ose 9 vjeç,

And I remember, when I was about eight or nine years old,

u zgjova në mëngjes, shkova në dhomën e ndenjës,

waking up one morning, going into the living room,

dhe gjithë kushërinjtë e mi po vraponin përeth.

and all of my cousins were running around.

Dhe gjyshja ime ishte ulur në dhomë dhe

And my grandmother was sitting across the room,

po më shikonte.

staring at me.

Dhe në fillim mendova se po luanim ndonjë lojë.

And at first, I thought we were playing a game.

E shikoja dhe buzëqeshja,

And I would look at her, and I'd smile, but she was very serious.

por ajo ishte shumë serioze.

Dhe pas 15 ose 20 minuta,

And after about 15 or 20 minutes of this,

ajo u ngrit dhe mu afrua

she got up and she came across the room,

and she took me by the hand,

më mori dorën

and she said, "Come on, Bryan. You and I are going to have a talk."

dhe tha, 'Eja Brajan. Duhet të flasim."

Dhe e mbaj mend sikur të kishte ndodhur dje.

And I remember this just like it happened yesterday.

I never will forget it.

Asnjëherë nuk do ta harroj këtë.

She took me out back and said, "Bryan, I'm going to tell you something,

Ajo më mori dhe më tha, "Brajan, do të të them diçka,

por mos i trego askujt atë që do të them ty."

but you don't tell anybody what I tell you."

I thashë, "Në rregull, gjyshe."

I said, "OK, Mama."

Ajo tha, "Tani duhet të jesh i sigurtë që nuk do ta bësh." I thashë, "Sigurisht."

She said, "Now, you make sure you don't do that."

I said, "Sure."

Pastaj ajo më bëri të ulen, më shikoi

Then she sat me down and she looked at me,

dhe më tha, "Dua ta dish që

and she said, "I want you to know I've been watching you."

kam qenë duke të të vëzhguar."

And she said, "I think you're special."

Pastaj tha, "Unë mendoj se ti je i veçantë."

She said, "I think you can do anything you want to do."

"Mendoj se mund të bësh çfarëdo që dëshiron të bësh."

Asnjëherë nuk do ta harroj atë.

I will never forget it.

And then she said, "I just need you to promise me three things, Bryan."

Tha, "Vetëm dua të më premtosh tri gjëra Brajan."

Thashë, "Në rregull, gjyshe."

I said, "OK, Mama."

Ajo tha, "Gjëja e parë që dua të më premtosh

She said, "The first thing I want you to promise me

është se gjithmonë do ta duash nënën tënde."

is that you'll always love your mom."

"Ajo është vajza ime e vogël,

She said, "That's my baby girl,

dhe duhet të më premtosh se gjithmonë do të kujdesesh për të."

and you have to promise me now you'll always take care of her."

Unë e adhuroja nënën time prandaj thashë, "Po gjyshe, të premtoj."

Well, I adored my mom, so I said, "Yes, Mama. I'll do that."

Pastaj ajo tha, "Gjëja e dyte që dua të më premtosh

Then she said, "The second thing I want you to promise me

është se gjithmonë do ta bësh gjënë e drejtë

is that you'll always do the right thing,

edhe nëse ndonjëherë do të jetë e vështirë."

even when the right thing is the hard thing."

Unë mendova dhe i thashë, "Po, gjyshe. Do ta bëj atë."

And I thought about it, and I said, "Yes, Mama. I'll do that."

Në fund ajo tha, "Gjëja e tretë që dua të më premtosh

Then finally, she said, "The third thing I want you to promise me

është se asnjëherë nuk do të pish alkohol."

is that you'll never drink alcohol."

(Të qeshura)

(Laughter)

Atëherë isha 9 vjeç prandaj i thashe, "Po gjyshe, të premtoj."

Well, I was nine years old, so I said, "Yes, Mama. I'll do that."

Jam rritur në një fshat në jugun rural,

I grew up in the country in the rural South,

dhe kam një vëlla një vit më të vjetër se unë dhe një motër një vit më të re se unë.

and I have a brother a year older than me and a sister a year younger.

Kur isha rreth 14 ose 15,

When I was about 14 or 15,

one day, my brother came home and he had this six-pack of beer;

një ditë vëllau im erdhi në shtëpi me një kuti me 6 birra --

Nuk e di se ku i kishte marrë --

I don't know where he got it.

na mori mua dhe motrën time dhe shkuam në pyll.

He grabbed me and my sister, and we went out in the woods,

Dhe ne po rrinim e po bënin gjërat e çmendura që i bënim gjithmonë.

and we were just out there doing the stuff we crazily did,

Ai piu një gllënjkë nga birra dhe ia ofroi motrës sime, dhe ajo piu,

and he had a sip of this beer and gave some to my sister

pastaj ma ofruan mua.

and she had some, and they offered it to me.

Unë thashë, "Jo, jo, jo. Jam në rregull. Ju vazhdoni pini. Unë nuk dua."

I said, "No, that's OK. Y'all go ahead. I'm not going to have any."

Vëllau më tha, "E pra pije. Ti gjithmonë bën atë që bëjmë ne, dhe sot po e bëjmë këtë.

My brother said, "Come on. We're doing this today; you always do what we do.

Motra piu pak, pi edhe ti pak. Merr pak birrë."

I had some, your sister had some. Have some beer."

Unë thashë, "Jo, nuk më duket në rregull. Ju vetëm vazhdoni."

I said, "No, I don't feel right about that. Y'all go ahead."

Pastaj vëllau më shikoi.

Ai tha, "Çfarë po ndodh me ty? Pi pak birrë."

And then my brother stared at me and said, "What's wrong with you? Have some beer."

Dhe pastaj më shikoi mirë dhe tha,

Then he looked at me real hard and said,

"Oh, shpresoj që nuk je ende duke qëndruar

"Oh, I hope you're not still hung up on that conversation Mama had with you."

prapa asaj çfarë të tha gjyshja."

(Të qeshura)

(Laughter)

Unë thashë, "Për çfarë po flet?"

I said, "What are you talking about?"

Ai tha, "Gjyshja u thotë gjithë nipërve të saj se ata janë të veçantë."

He said, "Oh, Mama tells all the grandkids that they're special."

(Të qeshura)

(Laughter)

I was devastated.

U zhgënjeva aq shumë.

(Të qeshura)

(Laughter)

Dhe do të pranoj diçka para jush.

And I'm going to admit something to you.

Do t'ju tregoj diçka që ndoshta nuk duhet.

I'm going to tell you something I probably shouldn't.

E di se kjo mund të transmetohet gjithandej.

I know this might be broadcast broadly.

Por unë jam 52 vjeçar,

But I'm 52 years old,

dhe do ta pranoj para jush

and I'm going to admit to you

that I've never had a drop of alcohol.

se asnjëherë nuk e kam pirë alkoholin.

(Applause)

(Duartrokitje)

I don't say that because I think that's virtuous;

Nuk e them sepse është ndonjë virtyt;

I say that because there is power in identity.

e them sepse ka fuqi në identitet.

When we create the right kind of identity,

Kur krijojmë identitetin e duhur,

we can say things to the world around us

mund t'i themi botës rreth nesh gjëra

that they don't actually believe make sense.

që ata nuk besojnë se kanë kuptim.

Mund t'i shtyjmë ata të bëjnë gjëra

We can get them to do things that they don't think they can do.

të cilant nuk mendojnë se mund t'i bëjnë.

Kur mendoja për gjyshen time,

When I thought about my grandmother,

sigurisht se ajo mendonte se të gjithë nipërit e saj ishin të veçantë.

of course she would think all her grandkids were special.

Gjyshi im ishte në burg gjatë kohës kur u ndalua alkoholi.

My grandfather was in prison during prohibition.

Xhaxhallarët e mi vdiqën nga sëmundje lidhur me alkoholin.

My male uncles died of alcohol-related diseases.

Dhe këto ishin gjërat që ajo mendonite se ne duhej t'i kushtoheshim.

And these were the things she thought we needed to commit to.

Unë jam përpjekur të them diçka

Well, I've been trying to say something about our criminal justice system.

rreth sistemit të drejtësisë penale tek ne.

Ky vend është shumë ndryshe sot

This country is very different today than it was 40 years ago.

nga çka qenë 40 vite më parë.

In 1972, there were 300,000 people in jails and prisons.

Në 1972, ka pasur 300 mijë njerëz në burgje.

Sot ka 2.3 milionë.

Today, there are 2.3 million.

The United States now has the highest rate of incarceration

Shtetet e Bashkuara tani ka shkallën më të lartë të burgimit

në botë.

in the world.

We have seven million people on probation and parole.

Kemi 7 milionë njerëz të liruar me kusht.

And mass incarceration, in my judgment,

Dhe burgimi masiv, sipas mendimit tim,

has fundamentally changed our world.

ka ndryshuar rrënjësisht botën.

Në komunitetet e varfëra, në komunitetet me ngjyrë,

In poor communities, in communities of color,

ka një dëshpërim,

there is this despair,

një pashpresë,

there is this hopelessness

that is being shaped by these outcomes.

që po formësohet nga këto pasoja.

Një në tre meshkuj të zinj

One out of three Black men between the ages of 18 and 30

në moshën mes 18 dhe 30

is in jail, in prison, on probation or parole.

është në burg ose i liruar me kusht.

Në komunitetet urbane në vend --

In urban communities across this country --

Los Anxhelos, Filadelfia, Baltimor, Vashington --

Los Angeles, Philadelphia, Baltimore, Washington --

50 deri 60 përqind të meshkujve të rinj me ngjyrë janë

50 to 60 percent of all young men of color

në burg ose të liruar me kusht.

are in jail or prison

or on probation or parole.

Sistemi ynë jo vetëm që është duke u formësuar

Our system isn't just being shaped in these ways

në këto mënyra që siç duket po ndryshojnë në aspekt racor,

that seem to be distorting around race,

por edhe nga varfëria.

they're also distorted by poverty.

Ne kemi një sistem të drejtësisë në vend

We have a system of justice in this country

që të trajton shumë më mirë

that treats you much better if you're rich and guilty

nëse je i pasur dhe fajtor sesa nëse je i varfër dhe i pafajshëm.

than if you're poor and innocent.

Pasuria, jo fajësia,

Wealth, not culpability, shapes outcomes.

i japin formë pasojave.

And yet, we seem to be very comfortable.

Dhe prapë, ne si duket jemi shumë rehat me këtë.

Politika e frikës dhe hidhërimit

The politics of fear and anger have made us believe

na kanë bërë të besojmë

that these are problems that are not our problems.

se këto probleme nuk janë problemet tona.

We've been disconnected.

Ne jemi izoluar.

Mua më duket interesante.

It's interesting to me.

We're looking at some very interesting developments in our work.

Ne po shohim disa zhvilllime shumë interesante në punën tonë.

Shteti im Alabama, sikur një numër shtetesh,

My state of Alabama, like a number of states,

përgjithmonë ta heqë të drejtën e votës

actually permanently disenfranchises you if you have a criminal conviction.

nëse je dënuar penalisht.

Momentalisht në Alabama

Right now in Alabama,

34 percent of the Black male population has permanently lost the right to vote.

34 përqind e popullatës mashkullore të zezë

ka humbur përjetë të drejtën për të votuar.

Faktikisht ne parashikojmë se në 10 vitet e ardhshme

We're actually projecting that in another 10 years,

shkalla e heqjes së votës

the level of disenfranchisement will be as high as it's been

do të jetë aq e lartë sa ka qenë

since prior to the passage of the Voting Rights Act.

para miratimit të Aktit të të Drejtave të Votimit.

Dhe pastaj na kaplon një qetësi e tmerrshme.

And there is this stunning silence.

Unë përfaqësoj fëmijët.

I represent children.

Shumë klientë të mi janë shumë të rinj.

A lot of my clients are very young.

The United States is the only country in the world

Shtetet e Bashkuara janë i vetmi vend në botë

që dënon fëmijë 13 vjeçarë

where we sentence 13-year-old children

të vdesin në burg.

to die in prison.

We have life imprisonment without parole for kids in this country.

Ne kemi burgim të përjetshëm pa lirim me kusht për fëmijë në këtë vend.

Dhe ne në fakt jemi duke bërë disa padi.

And we're actually doing some litigation.

I vetmi vend në botë.

The only country in the world.

Unë përfaqësoj njerëz të dënuar me vdekje.

I represent people on death row.

It's interesting, this question of the death penalty.

Është interesant kjo çështja e dënimit me vdekje.

Në shumë mënyra, ne jemi mësuar të mendojmë

In many ways, we've been taught to think that the real question is:

se pyetja e vërtetë është,

a meritojnë njerëzit të vdesin për krimet që kanë kryer?

Do people deserve to die for the crimes they've committed?

And that's a very sensible question.

Dhe kjo është një pyetje shumë me mend.

Mirëpo ka një mënyrë tjetër të të menduarit

But there's another way of thinking about where we are in our identity.

rreth asaj se ku jemi ne në identitetin tonë.

Mënyra tjetër e të menduarit rreth asaj

The other way of thinking about it is not:

nuk është, a meritojnë njerëzit që kanë kryer krime të vdesin,

Do people deserve to die for the crimes they commit?,

por a meritojmë ne të vrasim?

but: Do we deserve to kill?

Dua të them, kjo është mahnitëse.

I mean, it's fascinating.

Dënimi me vdekje në Amerikë definohet nga gabimi.

Death penalty in America is defined by error.

For every nine people who have been executed,

Për çdo 9 njerëz që janë ekzekutuar,

we've actually identified one innocent person

ne në fakt kemi identifikuar një person të pafajshëm

i cili është shfajësuar dhe është liruar nga dënimi me vdekje.

who's been exonerated and released from death row.

Një shkallë gabimi jashtëzakonisht interesante --

A kind of astonishing error rate --

1 nga 9 njerëzit të pafajshëm.

one out of nine people, innocent.

Është mahnitëse.

I mean, it's fascinating.

Në aviacion, kurrë nuk do lejonim njerëz në aeroplanë

In aviation, we would never let people fly on airplanes

if, for every nine planes that took off,

nëse për 9 aeroplanë që janë ngritur

one would crash.

1 është rrëzuar.

(Laughter)

But somehow, we can insulate ourselves from this problem.

Mirëpo, ne disi arrijmë ta distancojmë veten nga ky problem.

Nuk është problemi ynë.

It's not our problem.

It's not our burden.

Nuk është barra jonë.

It's not our struggle.

Nuk është puna jonë.

I talk a lot about these issues.

Unë flas shumë për këto gjëra.

I talk about race

Unë flas për racën dhe pyetjen nëse

and this question of whether we deserve to kill.

ne meritojmë të vrasim.

And it's interesting,

Dhe është interesante, kur mësoj nxënësit e mi për historinë Afrikano-Amerikane,

when I teach my students about African American history,

u tregoj për skllavërinë.

I tell them about slavery.

U tregoj për terrorizmin,

I tell them about terrorism,

periudhën që filloi në fund të rindërtimit

the era that began at the end of reconstruction

që vazhdoi gjatë Luftës së Dytë Botërore.

that went on to World War II.

We don't really know very much about it.

Ne nuk dimë aq shumë për këtë gjë.

But for African Americans in this country,

Mirëpo për Afrikano- Amerikanët në këtë vend,

that was an era defined by terror.

ajo ka qenë një periudhë e karakterizuar nga terrori.

Në shumë komunitete, njerëzit duhej të brengoseshin se mos vriteshin.

In many communities, people had to worry about being lynched.

Duhej të brengoseshin se mos i gjuanin me bombë.

They had to worry about being bombed.

Ishte kërcënimi nga terrori që karakterizonte jetën e tyre.

It was the threat of terror that shaped their lives.

Dhe këta njerëz të vjetër tani vijnë tek unë

And these older people come up to me now and say,

dhe thonë, "Z. Stevenson, ti mban fjalime dhe ligjërata,

"Mr. Stevenson, you give talks, you make speeches,

u thua njerëzve të ndalojnë të thonë

you tell people to stop saying we're dealing with terrorism

se për herë të parë në historinë e vendit tonë jemi përballur me terrorizëm

for the first time in our nation's history after 9/11."

më 11 shtator."

They tell me to say, "No, tell them that we grew up with that."

Ata me shtyjnë të them, "Jo, tregoju që ne jemi rritur me terrorizëm."

Dhe ajo periudhë e terrorizmit, sigurisht,

And that era of terrorism, of course, was followed by segregation

u ndoq nga segregacioni

dhe dekata të nënshtrimit racor

and decades of racial subordination

dhe aparteidit.

and apartheid.

Dhe përsëri, në këtë vend kemi një dinamikë

And yet, we have in this country

this dynamic where we really don't like to talk about our problems.

ku ne realisht nuk na pëlqen të flasim për problemet tona.

Ne nuk kemi dëshirë të flasim për historinë tonë.

We don't like to talk about our history.

And because of that, we really haven't understood

Dhe për këtë arsye, ne nuk kemi arritur ta kuptojmë

what it's meant to do the things we've done historically.

çfarë do të thotë të bëjmë gjërat që kemi bërë historikisht.

Dhe vazhdimisht jemi duke u ndeshur me njëri-tjetrin.

We're constantly running into each other.

Vazhdimisht jemi duke krijuar tensione dhe konflikte.

We're constantly creating tensions and conflicts.

E kemi të vështirë të flasim për racën,

We have a hard time talking about race,

dhe besoj se kjo ndodh sepse nuk jemi të gatshëm të përkushtojmë veten

and I believe it's because we are unwilling to commit ourselves

to a process of truth and reconciliation.

ndaj procesit të së vërtetës dhe pajtimit.

In South Africa,

Në Afrikën Jugore, njerëzit kuptonin

people understood that we couldn't overcome apartheid

se nuk mund ta kalonin aparteidin

pa përkushtimin ndaj të vërtetës dhe pajtimit.

without a commitment to truth and reconciliation.

Në Ruanda, edhe pas gjenocidit, ka ekzistuar ky përkushtim,

In Rwanda, even after the genocide, there was this commitment.

por në këtë vend nuk e kemi bërë këtë.

But in this country, we haven't done that.

Po jepja disa ligjërata në Gjermani rreth dënimit me vdekje.

I was giving some lectures in Germany about the death penalty.

Ishte interesante

It was fascinating,

sepse një nga studentët pas prezantimit u ngrit dhe tha,

because one of the scholars stood up after the presentation

"Është shumë shqetësuese të dëgjosh

and said, "Well, you know, it's deeply troubling

çfarë jeni duke treguar."

to hear what you're talking about."

Ai tha, "Ne nuk kemi dënim me vdekje në Gjermani.

He said, "We don't have the death penalty in Germany,

and of course, we can never have the death penalty in Germany."

Dhe sigurisht, asnjëherë nuk mund të kemi dënim me vdekje këtu."

E gjithë dhoma ra në qetësi,

And the room got very quiet,

and this woman said,

kur një grua tha,

"There's no way, with our history,

"Në asnjë mënyrë, me historinë tonë

nuk mund të shkaktojmë

we could ever engage in the systematic killing of human beings.

vrasje sistematike të qenieve njerëzore.

Do të ishte e paarsyeshme për ne

It would be unconscionable for us

që, në mënyrë të qëllimshme,

to, in an intentional and deliberate way,

të ekzekutonim njerëz."

set about executing people."

Dhe mendova për këtë.

And I thought about that.

Si do të ishte të

What would it feel like to be living in a world

jetoje në një botë

where the nation-state of Germany was executing people,

ku shteti i Gjermanisë ekzekutonte njerëz,

especially if they were disproportionately Jewish?

veçanërisht nëse ishin çifutë?

Nuk do mund ta duroja.

I couldn't bear it.

It would be unconscionable.

Do të ishte e paarsyeshme.

And yet, in this country,

Megjithatë, në këtë vend,

në shtetet e Jugut të Vjetër,

in the states of the Old South,

ne ekzekutojmë njerëz --

we execute people --

ku gjasat janë 11 herë më të mëdha që do marrësh dënim me vdekje

where you're 11 times more likely to get the death penalty

nëse viktima është i bardhë sesa nëse viktima është i zi.

if the victim is white than if the victim is Black,

22 herë më të mëdha janë gjasat

22 times more likely to get it

nëse i akuzuari është i zi dhe viktima është i bardhë --

if the defendant is Black and the victim is white --

pikërisht në tokat e shteteve ku janë varrosur

in the very states where there are, buried in the ground,

trupat e të zinjëve që janë vrarë.

the bodies of people who were lynched.

Dhe ende, ekziston ky distancim.

And yet, there is this disconnect.

Unë besoj se identiteti ynë është në rrezik.

Well, I believe that our identity is at risk,

Se ne nuk na intereson

that when we actually don't care about these difficult things,

për këto gjëra të rënda,

gjërat pozitive dhe të mira

the positive and wonderful things are nonetheless implicated.

megjithatë janë të implikuara.

We love innovation.

Ne na pëlqen inovacioni.

We love technology. We love creativity.

Ne na pëlqen teknologjia e kreativiteti.

We love entertainment.

Na pëlqen argëtimi.

Por në fund të fundit,

But ultimately,

ato realitete

those realities are shadowed by suffering,

ndiqen nga vuajtja,

abuse, degradation,

abuzimi, degradimi,

margjinalizimi.

marginalization.

Dhe për mua, bëhet e nevojshme

And for me, it becomes necessary to integrate the two,

integrimi i të dyjave.

Sepse në fund të fundit ne jemi duke folur

because ultimately, we are talking about a need to be more hopeful,

për nevojën e të qenit më shpresëdhënës,

më të përkushtuar, më të dedikuar

more committed, more dedicated

to the basic challenges of living in a complex world.

ndaj sfidat bazike të jetesës në këtë botë komplekse.

Dhe për mua kjo do të thotë

And for me, that means

të kalojmë kohë duke menduar dhe folur

spending time thinking and talking about the poor, the disadvantaged,

për të varfërit, të joprovilegjuarit,

those who will never get to TED,

ata që asnjëherë nuk do arrijnë në TED.

Por të mendojmë për ata në mënyrën

but thinking about them in a way that is integrated in our own lives.

që është e integruar në jetat tona.

Përfundimisht, ne na duhet të besojmë gjëra që nuk i kemi parë.

You know, ultimately, we all have to believe things we haven't seen.

We do.

Dhe besojmë. Si racionalë që jemi, të përkushtuar ndaj intelektit që kemi.

As rational as we are, as committed to intellect as we are,

innovation, creativity, development

Inovacioni, kreativiteti,

zhvillimi vjen

comes not from the ideas in our mind alone.

jo nga idetë vetëm në mendjet tona.

Ato vijnë nga idetë e mendjes sonë

They come from the ideas in our mind

that are also fueled by some conviction in our heart.

që po ashtu shtyhen nga

një bindje nga zemra jonë.

And it's that mind-heart connection that I believe compels us

Dhe është ajo lidhje mendje-zemër

që unë besoj na detyron

jo vetëm të jemi të vëmendshëm

to not just be attentive to all the bright and dazzly things,

ndaj gjithë atyre gjërave të mira,

por edhe ndaj gjërave të rënda dhe të errëta.

but also the dark and difficult things.

Vaclav Havel, lideri i madh çek, ka folur për këtë.

Václav Havel, the great Czech leader, talked about this.

He said, "When we were in Eastern Europe and dealing with oppression,

Ai kishte thënë, "Kur ishim në Evropën Lindore dhe përballeshim me tirani,

dëshironim gjithë llojet e gjërave,

we wanted all kinds of things.

But mostly what we needed was hope,

por më së shumti çfarë na nevojitej ishte shpresa,

an orientation of the spirit,

një orientim i shpirtit,

a willingness to sometimes be in hopeless places

një gatishmëri që ndonjëherë të ishim në vende të pashpresa

dhe të ishim dëshmitarë."

and be a witness."

Well, that orientation of the spirit is very much at the core of what I believe

Ai orientim i shpirtit

është në qendër të asaj ku unë besoj

se edhe komunitetet e TED

even TED communities have to be engaged in.

duhet të jenë të përfshira.

Nuk ka asnjë shkëputje

There is no disconnect around technology and design

rreth teknologjisë dhe dizajnit

that will allow us to be fully human

që do të na lejojë ne të jemi plotësisht njerëzorë

derisa t'i kushtojmë vëmendje vuajtjes,

until we pay attention to suffering,

to poverty, to exclusion, to unfairness, to injustice.

varfërisë, përjashtimit, paanësisë, padrejtësisë.

Tani do t'ju paralajmëroj

Now, I will warn you

that this kind of identity is a much more challenging identity

se ky lloj identiteti

ëshë një identitet shumë më sfidues

than ones that don't pay attention to this.

se ato që nuk u kushtojnë vëmendje kësaj.

Do ta kuptoni edhe ju.

It will get to you.

I had the great privilege, when I was a young lawyer,

Kam pasur privilegjin e madh, kur isha avokat i ri, të takoja Roza Parks.

of meeting Rosa Parks.

Dhe Znj. Parks vinte herë pas here në Montgomeri,

And Ms. Parks used to come back to Montgomery every now and then,

takohej me dy mikeshat e saj më të mira,

and she would get together with two of her dearest friends,

dy gra në moshë,

these older women,

Xhoni Karr e cila kishte organizuar

Johnnie Carr, who was the organizer of the Montgomery bus boycott --

bojkotin e autobusit të Montgomerit --

një grua e jashtëzakonshme Afrikano-Amerikane --

amazing African American woman --

and Virginia Durr, a white woman,

dhe Virxhinia Durr, një grua e bardhë,

whose husband, Clifford Durr, represented Dr. King.

burri i së cilës, Kliford Durr, përfaqësonte Dr. King.

Dhe këto gra bëheshin bashkë dhe vetëm flisnin.

And these women would get together and just talk.

And every now and then Ms. Carr would call me,

Dhe herë pas here Znj. Karr më telefononte

and she'd say, "Bryan, Ms. Parks is coming to town.

dhe më thoshte, "Brajan, Znj. Parks po vjen në qytet. Do bëhemi bashkë dhe do flasim.

We're going to get together and talk. Do you want to come over and listen?"

A dëshiron të vish dhe të dëgjosh?"

Unë thosha, "Po zonjë, do vi."

And I'd say, "Yes, ma'am, I do."

Ajo pastaj thoshte, "Por çfarë do bësh kur të vish?"

She'd say, "What are you going to do when you get here?"

"Do dëgjoj," thosha unë.

I said, "I'm going to listen."

Shkoja atje dhe vetëm i dëgjoja tek flisnin.

And I'd go over there and I would, I'd just listen.

Ishte aq energjike dhe e fuqishme.

It would be so energizing and so empowering.

Dhe një herë derisa po i dëgjoja ato gra tek flisnin,

And one time I was over there listening to these women talk,

pas dy orësh Znj. Parks u kthye nga unë

and after a couple of hours, Ms. Parks turned to me and said,

dhe tha, "Tani Brajan, më trego çfarë është Iniciativa për Drejtësi të Barabartë."

"Bryan, tell me what the Equal Justice Initiative is.

Më trego çfarë po përpiqesh të bësh."

Tell me what you're trying to do."

Dhe fillova t'i tregoj.

And I began giving her my rap.

"Ne jemi duke u përpjekur ta ndalojmë padrejtësinë.

"We're trying to challenge injustice.

Po përpiqemi të ndihmojë njerëzit që janë dënuar padrejtësisht.

We're trying to help people who have been wrongly convicted.

Po përpiqeni t'i kundëvihemi paragjykimit dhe diskriminimit

We're trying to confront bias and discrimination

në administratën e drejtësisë penale.

in the administration of criminal justice.

Po përpiqemi t'i japim fund gjykimit pa lirim me kusht për fëmijë.

We're trying to end life without parole sentences for children.

Po përpiqemi të bëjmë diçka rreth dënimit me vdekje.

We're trying to do something about the death penalty.

Po përpiqemi të reduktojmë popullatën e burgut.

We're trying to reduce the prison population.

Po përpiqemi t'i japim fund burgosjes masive."

Pasi mbarova ajo më shikoi dhe

We're trying to end mass incarceration."

I gave her my whole rap, and when I finished she looked at me

tha, "Mmm mmm mmm."

and she said, "Mmm mmm mmm.

"Kjo do të të bëj të lodhur, të lodhur, të lodhur."

That's going to make you tired, tired, tired."

(Të qeshura)

(Laughter)

And that's when Ms. Carr leaned forward, she put her finger in my face,

Dhe atëherë Znj. Karr m'u afrua dhe më vuri gishtin e saj në fytyrën time,

dhe tha, "Për këtë arsye duhet të jesh i guximshëm, i guximshëm, i guximshëm."

she said, "That's why you've got to be brave, brave, brave."

Dhe unë në fakt besoj se komuniteti TED

And I actually believe that the TED community

needs to be more courageous.

duhet të jetë më i guximshëm.

Ne duhet të gjejmë mënyra

We need to find ways to embrace these challenges,

të përqafojmë këto sfida,

këto probleme, vuajtjen.

these problems, the suffering.

Sepse në fund të fundit, humanizmi ynë varet

Because ultimately, our humanity depends on everyone's humanity.

në humanizmin e secilit nga ne.

I've learned very simple things doing the work that I do.

Kam mësuar gjëra shumë të thjeshta duke bërë punën që bëj.

Më ka mësuar gjëra shumë të thjeshta.

It's just taught me very simple things.

Kam arritur të kuptoj dhe të besoj

I've come to understand and to believe

se secili prej nesh

that each of us is more than the worst thing we've ever done.

është më shumë se gjëja më e keqe që kemi bërë ndonjëherë.

I believe that for every person on the planet.

Unë besoj këtë për secilin person në planet.

Mendoj se nëse dikush thotë një gënjeshtër, ai nuk është vetëm gënjeshtar.

I think if somebody tells a lie, they're not just a liar.

Mendoj se nëse dikush merr diçka që nuk u takon atyre,

I think if somebody takes something that doesn't belong to them,

ata nuk janë vetëm vjedhësa.

they're not just a thief.

Mendoj se edhe nëse vret dikë, nuk je vetëm vrasës.

I think even if you kill someone, you're not just a killer.

Dhe për shkak të kësaj, ka një dinjitet bazik njerëzor

And because of that, there's this basic human dignity

që duhet respektuar nga ligji.

that must be respected by law.

Po ashtu mendoj

I also believe

se në shumë pjesë të këtij vendi,

that in many parts of this country,

dhe sigurisht në shumë vende të globit,

and certainly in many parts of this globe,

that the opposite of poverty is not wealth.

e kundërta e varfërisë nuk është pasuria.

Unë nuk e besoj këtë.

I don't believe that.

Unë në fakt mendoj, në shumë vende,

I actually think, in too many places,

e kundërta e varfërisë është drejtësia.

the opposite of poverty is justice.

Dhe në fund, unë besoj

And finally, I believe

se, përkundër faktit që është aq dramatike

that, despite the fact that it is so dramatic and so beautiful

aq e bukur dhe aq inspiruese

and so inspiring and so stimulating,

dhe aq stimuluese,

we will ultimately not be judged by our technology,

në fund të fundit ne nuk do të gjykohemi nga teknologjia jonë,

nuk do të gjykohemi nga dizajni,

we won't be judged by our design,

we won't be judged by our intellect and reason.

nuk do të gjykohemi nga intelekti dhe arsyeja.

Ultimately, you judge the character of a society

Përfundimisht, ti gjykon karakterin e shoqërisë,

not by how they treat their rich and the powerful and the privileged,

jo se si trajton të pasurit, të fuqishmit dhe të privilegjuarit,

por se si trajton të varfërin,

but by how they treat the poor,

the condemned,

të ndëshkuarin, të burgosurin.

the incarcerated.

Sepse në këtë mënyrë

Because it's in that nexus

ne do fillojmë të kuptojmë gjëra vërtetë të thella rreth asaj

that we actually begin to understand truly profound things

se kush jemi.

about who we are.

I sometimes get out of balance.

Unë ndonjëherë dal nga balanci. Do ta përfundoj më këtë storje.

I'll end with this story.

Ndonjëherë unë përpiqem shumë.

I sometimes push too hard.

I do get tired, as we all do.

Lodhem, sikur të gjithë ne.

Ndonjëherë idetë tona drejtojnë mendimet tona

Sometimes those ideas get ahead of our thinking

në mënyra që janë aq të rëndësishme.

in ways that are important.

Unë kam përfaqësuar këta fëmijë

And I've been representing these kids

të cilët janë ndëshkuar me dënime aq të rënda.

who have been sentenced to these very harsh sentences.

Dhe unë shkoj në burg ta shoh klientin tim 13 ose 14 vjeçar,

And I go to the jail and I see my client, who's 13 and 14,

dhe ai ishte certifikuar për të dalë në gjyq si një i rritur.

and he's been certified to stand trial as an adult.

I start thinking, well, how did that happen?

Fillova të mendoj, si ka mund të ndodhë kjo?

Si mundet një gjykatës të të kthejë në diçka

How can a judge turn you into something that you're not?

që ti nuk je?

And the judge has certified him as an adult, but I see this kid.

Dhe gjykatësi e kishte certifikuar si të rritur, por unë shihja një fëmijë.

And I was up too late one night and I started thinking,

Po rrija zgjuar një natë vonë dhe fillova të mendoj,

nëse një gjykatës mund të të kthejë në diçka që ti nuk je,

well, if the judge can turn you into something you're not,

atëherë ai duhet të ketë fuqi magjike.

the judge must have magic power.

Po Brajan, gjykatësi ka fuqi magjike.

Yeah, Bryan, the judge has some magic power.

You should ask for some of that.

Duhet ta pyesësh që t'ja marrësh pak.

And because I was up too late and wasn't thinking real straight,

Dhe për shkak se isha zgjuar deri vonë, nuk po mendoja drejt,

fillova të punoja në një mocion.

I started working on a motion.

Kisha një klient që ishte 14 vjeç, një djalë i zi i varfër.

I had a client who was 14 years old, a young, poor Black kid.

Dhe fillova të punoj në një mocion,

And I started working on this motion, and the head of the motion was:

dhe titulli i tij ishte: "Mocion për të gjykuar klientin tim

"Motion to try my poor, 14-year-old Black male client

14 vjeçar të varfër e të zi,

si një 75 vjeçar ekzekutiv korporate

like a privileged, white, 75-year-old corporate executive."

të bardhë, të privilegjuar.

(Laughter)

(Duartrokitje)

(Applause and cheers)

Dhe vura në mocionin tim

And I put in my motion that there was prosecutorial misconduct

se ka pasur shkelje nga ana e prokurorisë, policisë dhe gjyqit.

and police misconduct and judicial misconduct.

Kishte një rresht të çmendur aty se si nuk ka asnjë rregull në këtë vend,

There was a crazy line in there

about how there's no conduct in this county, it's all misconduct.

gjithçka është e shkelur.

Mëngjesin tjetër, u zgjova dhe po mendoja, e kisha ëndërruar atë mocion të çmendur

And the next morning, I woke up and I thought,

apo e kisha shkruar me të vërtetë?

now, did I dream that crazy motion, or did I actually write it?

Dhe për tmerrin tim, jo vetëm që e kisha shkruar,

And to my horror, not only had I written it,

por edhe e kisha dërguar në gjykatë.

but I had sent it to court.

(Duartrokitje)

(Applause)

Rreth dy muaj kaluan,

A couple months went by,

and I just had forgotten all about it.

dhe kisha harruar për të.

Dhe përfundimisht vendosa,

And I finally decided,

se me duhej të shkoja në gjykatë për këtë rast të çmendur.

"Gosh, I've got to go to the court and do this crazy case."

Kur u futa në makinë

And I got in my car, and I was feeling really overwhelmed -- overwhelmed.

u ndjeva i përshkuar nga emocionet.

U futa në makinë dhe shkova në gjykatë.

And I got in my car and went to this courthouse.

Dhe po mendoja, kjo do të jetë aq e vështirë, aq e dhimbshme.

And I was thinking, this is going to be so difficult, so painful.

Më në fund arrita, dola nga makina dhe eca drejt gjykatës.

And I finally got out of the car and started walking up to the courthouse.

Derisa po ecja shkallët e gjykatës,

And as I was walking up the steps,

pashë një njeri i zi në moshë i cili ishte pastruesi i gjykatës.

there was an older Black man who was the janitor in this courthouse.

Kur ai më pa, mu afrua

When this man saw me, he came over and said, "Who are you?"

dhe tha, "Kush je ti?"

Unë thashë, "Jam avokat." Ai tha, "Je avokat?" Thashë, "Po zotëri."

I said, "I'm a lawyer." He said, "You're a lawyer?" I said, "Yes, sir."

Dhe erdhi drejt meje

And this man came over to me, and he hugged me.

dhe më përqafoi.

And he whispered in my ear.

Dhe më pëshpëriti në vesh.

He said, "I'm so proud of you."

Tha, "Jam aq krenar për ty."

Dhe duhet t'ju them,

And I have to tell you, it was energizing.

ishte aq energjike.

It connected deeply with something in me

U lidh thellësisht me diçka brenda meje

rreth identitetit,

about identity,

about the capacity of every person to contribute to community,

rreth kapacitetit të secilit person për të kontribuar

në komunitet, për një perspektivë shpresëdhënëse.

to a perspective that is hopeful.

Pastaj vazhdova në gjykatë.

Well, I went into the courtroom.

Dhe sapo u futa brenda, gjykatësi më pa duke hyrë.

And as soon as I walked in, the judge saw me coming.

Ai tha, "Z. Stevenson, a ke shkruar ti këtë mocion të çmendur?"

He said, "Mr. Stevenson, did you write this crazy motion?"

I thashë, 'Po zotëri, unë e kam shkruar." Pastaj filluam të diskutonim.

I said, "Yes, sir. I did." And we started arguing.

Dhe njerëzit filluan të afroheshin sepse ishin të zemëruar.

And people started coming in,

Unë kisha shkruar ato gjëra të çmendura.

just outraged I'd written these crazy things.

Dhe policët po vinin

And police officers were coming in

ndihmës-prokurorët dhe asistetët administrativë.

and assistant prosecutors and clerk workers.

Dhe para se ta kuptoja, gjykatorja u mbush me njerëz

Before I knew it, the courtroom was filled with people

të zemëruar që po flisnim për racën,

angry that we were talking about race,

që po flisnim për varfërinë,

that we were talking about poverty, talking about inequality.

që po flisnim për pabarazinë.

Dhe nga këndi i syrit tim, mund të shihja pastruesin tek endej poshtë e lart.

And out of the corner of my eye, I could see this janitor pacing back and forth.

Ai shikonte nga dritarja, dhe dëgjonte gjithë atë zhurmë.

He kept looking through the window and could hear all the holler.

Ai endej poshtë e lart.

Më në fund, një njeri i zi në moshë me një fytyrë shumë të shqetësuar

And finally, this older Black man with a very worried look on his face

u fut në gjykatore dhe u ul prapa meje,

came into the courtroom and sat behind me, almost at counsel table.

afër tavolinës së avokatit.

Ten minutes later, the judge said we'd take a break.

Pas rreth 10 minutash, gjykatësi kërkoi pushimin.

Gjatë kohës së pushimit, ishte një sherif patrollues që ishte ofenduar

During the break, there was a deputy sheriff who was offended

nga prezenca e pastruesit në gjykatë.

that the janitor had come into court.

Ai u hodh dhe me vrap iu afrua të moshuarit të zi

The deputy jumped up and ran over to this older Black man.

Ai tha, "Xhimi, çfarë je duke bërë në këtë gjykatore?"

He said, "Jimmy, what are you doing in this courtroom?"

I moshuari u ngrit,

And this older Black man stood up and looked at that deputy

e shikoi sherifin, më shikoi edhe mua,

and he looked at me,

dhe tha, "Erdha në këtë gjykatore

and he said, "I came into this courtroom to tell this young man,

t'i them këtij të riu,

mbaji sytë tek çmimi, mbaju fort."

'Keep your eyes on the prize, hold on.'"

Kam ardhur në TED

I've come to TED

because I believe that many of you understand

sepse besoj se shumë prej nesh kuptojnë

se shtylla morale e universit është e gjatë,

that the moral arc of the universe is long,

por përkulet para drejtësisë.

but it bends toward justice;

Se ne nuk mund të jemi qenie plotësisht të evoluara

that we cannot be full, evolved human beings

përderisa nuk na intereson për të drejtat e njerëzve dhe dinjitetin bazik.

until we care about human rights and basic dignity;

that all of our survival is tied to the survival of everyone;

Se gjithë mbijetesa jonë

lidhet me mbijetesën e të tjerëve.

that our visions of technology and design

Se vizionet e teknologjisë dhe dizajnit

argëtimit dhe kreativitetit

and entertainment and creativity

duhet të jenë të martuara me vizionet

have to be married with visions of humanity, compassion and justice.

e njerëzimit, dhembshurinë dhe drejtësinë.

Dhe më shumë se gjithçka,

And more than anything, for those of you who share that,

për ata që ndajnë atë,

I've simply come to tell you

thjeshtë kam ardhur t'ju them

to keep your eyes on the prize, hold on.

t'i mbani syte nga çmimi, të mbaheni fort.

Shumë faleminderit.

Thank you very much.

(Applause and cheers)

(Duartrokitje)

Chris Anderson: Brian, so you heard and saw

Kris Anderson: Pra dëgjuat dhe patë

an obvious desire by this audience, this community,

një dëshirë të shprehur tek audienca, tek komuniteti,

to help you on your way and to do something on this issue.

për të të ndihmuar në punën tënde rreth kësaj çështje.

Other than writing a check,

Përveç një çeku,

çfarë tjetër do mund të bënim?

what could we do?

BS: Well, there are opportunities all around us.

BS: Ka plot mundësi përreth nesh.

If you live in the state of California, for example,

Nëse jeton në shtetin e Kalifornisë, për shembull,

ka një referendum këtë pranverë

there's a referendum coming up this spring

ku në fakt do të bëhet një përpjekje

where there's going to be an effort to redirect some of the money we spend

për të ndryshuar mënyrën e shpenzimit të parave që jepen për politikat e dënimeve.

on the politics of punishment.

Për shembull, këtu në Kaliforni

For example, here in California,

do të shpenzohen 1 miliardë dollarë

we're going to spend one billion dollars

në dënimin me vdekje në 5 vitet e ardhshme --

on the death penalty in the next five years --

1 miliardë dollarë.

one billion dollars.

And yet, 46 percent of all homicide cases don't result in arrest,

Kurse në anën tjetër, 46 përqind e rasteve të vrasjeve

nuk rezultojnë në arrestim.

56 percent of all rape cases don't result.

po ashtu 56 përqind e gjithë rasteve të dhunimeve.

Pra ka një mundësi për të ndryshuar atë

So there's an opportunity to change that.

Dhe ky referendum do të propozonte që ato para

And this referendum would propose

having those dollars go to law enforcement and safety.

të shkonin për fuqizim ligji dhe siguri.

Unë mendoj se mundësia ekziston kudo përreth nesh.

And I think that opportunity exists all around us.

KA: Ka pasur një rënie të madhe

CA: There's been this huge decline in crime in America

të krimit në Amerikë gjatë tre dekadave të fundit.

over the last three decades.

Dhe pjesë e këtij indikatori

And part of the narrative of that

is sometimes that it's about increased incarceration rates.

është ndonjëherë se ka të bëj me rritjen e shkallës së burgosjes.

Çfarë do i thoje dikujt që e beson këtë?

What would you say to someone who believed that?

BS: Shkalla e krimit të dhunshëm

BS: Well, actually, the violent crime rate has remained relatively stable.

ka mbetur relativisht stabile.

Rritja e madhe e burgosjes masive në vend

The great increase in mass incarceration in this country

nuk ka qenë në kategorinë e krimeve të dhunshme.

wasn't really in violent crime categories.

Ka qenë lufta e gabuar ndaj drogës.

It was this misguided war on drugs.

That's where the dramatic increases have come

Aty janë shkaktuar rritjet dramatike sa i përket

in our prison population.

popullatës së burgut.

(Applause)

And we got carried away with the rhetoric of punishment.

Dhe ne jemi hutuar pas retorikës së ndëshkimit.

And so we have "Three Strikes" laws

Kemi tre lloje të ligjeve

that put people in prison forever

që i vendosin njerëzit në burg përgjithmonë

for stealing a bicycle, for low-level property crimes,

për vjedhjen e një biciklete, për krime të vogla pronash,

rather than making them give those resources back

sesa detyrimi i tyre t'ia kthejnë ato gjëra

to the people who they victimized.

njerëzve që i kanë viktimizuar.

I believe we need to do more

Besoj se duhet të bëjmë më shumë të ndihmojmë viktimat e krimit,

to help people who are victimized by crime,

e jo më pak.

not do less.

Dhe unë mendoj se filozofia aktuale e ndëshkimit

And I think our current punishment philosophy

nuk bën asgjë për askend.

does nothing for no one.

And I think that's the orientation that we have to change.

Dhe mendoj se kjo është çfarë duhet të ndryshojmë.

(Duartrokitje)

(Applause)

KA: Brajan, ke emocionuar gjithë këta njerëz këtu.

CA: Bryan, you've struck a massive chord here.

Ti je një person inspirues.

You're an inspiring person.

Thank you so much for coming to TED. Thank you.

Ju falenderojmë shumë që keni ardhur në TED. Faleminderit.

(Applause and cheers)

(Duartrokitje)

BS: Thank you. Thank you.

(Applause and cheers)