Bryan Stevenson: We need to talk about an injustice | TED

Tłumaczenie: Bartłomiej Szóstak Korekta: Magda Rittenhouse

To dla mnie ogromny zaszczyt.

Well, this is a really extraordinary honor for me.

Większość czasu spędzam

I spend most of my time in jails, in prisons, on death row.

w aresztach, więzieniach, celach śmierci.

I spend most of my time in very low-income communities,

Obracam się wśród najbiedniejszych,

in the projects and places where there's a great deal of hopelessness.

w miejscach, w których panuje beznadzieja.

Moja obecność na TED,

And being here at TED and seeing the stimulation, hearing it,

uczestnictwo w czymś tak ekscytującym,

has been very, very energizing to me.

dodaje mi energii.

And one of the things that's emerged in my short time here

Zauważyłem podczas krótkiego pobytu,

is that TED has an identity.

że TED ma tożsamość.

And you can actually say things here that have impacts around the world.

Mogą tu padać słowa,

mające wpływ na cały świat.

And sometimes when it comes through TED, it has meaning and power

Słowa wypowiedziane na TED

mają znaczenie i siłę.

that it doesn't have when it doesn't.

mają znaczenie i siłę.

And I mention that because I think identity is really important.

Mówię o tym, bo tożsamość jest bardzo istotna.

Mieliśmy kilka fantastycznych prezentacji.

And we've had some fantastic presentations.

Mogliśmy się przekonać,

And I think what we've learned is that, if you're a teacher,

że mają znaczenie słowa nauczyciela

your words can be meaningful,

ale jeszcze większą wagę ,

but if you're a compassionate teacher, they can be especially meaningful.

mają słowa oddanego nauczyciela.

Lekarz może dokonać wiele dobrego,

If you're a doctor, you can do some good things,

ale jeszcze więcej, troskliwy lekarz.

but if you're a caring doctor, you can do some other things.

Chcę dziś mówić o sile tożsamości.

So I want to talk about the power of identity.

Nie nauczyłem się tego,

And I didn't learn about this actually practicing law

wykonując zawód prawnika.

and doing the work that I do.

Nauczyłem się tego właściwie od swojej babci.

I actually learned about this from my grandmother.

Dorastałem w tradycyjnym afro-amerykańskim domu,

I grew up in a house that was the traditional African American home

Dorastałem w tradycyjnym afro-amerykańskim domu,

w którym rządziła kobieta,

that was dominated by a matriarch,

and that matriarch was my grandmother.

moja babcia.

Była mocna, silna i twarda.

She was tough, she was strong, she was powerful.

Była mocna, silna i twarda.

She was the end of every argument in our family.

Do niej należało ostatnie słowo w rodzinie.

(Laughter)

She was the beginning of a lot of arguments in our family.

Była powodem wielu rodzinnych kłótni.

(Laughter)

Była córką niewolników.

She was the daughter of people who were actually enslaved.

Jej rodzice urodzili się w niewoli w Wirginii, w latach '40 XIX w.

Her parents were born in slavery in Virginia in the 1840s.

Ona sama urodziła się w latach '80 XIX w.

She was born in the 1880s,

i doświadczenie niewolnictwa

and the experience of slavery

bardzo wpłynęło na jej postrzeganie świata.

very much shaped the way she saw the world.

And my grandmother was tough, but she was also loving.

Moja babcia była twarda, ale była też kochająca.

Kiedy byłem małym chłopcem,

When I would see her as a little boy,

podchodziła do mnie i przytulała.

she'd come up to me and give me these hugs.

Ściskała mnie tak mocno, że ledwo mogłem oddychać,

And she'd squeeze me so tight I could barely breathe,

a później mnie puszczała.

and then she'd let me go.

Jeśli po godzinie lub dwóch znów się widzieliśmy,

And an hour or two later, if I saw her,

pytała mnie: "Bryan, czujesz jeszcze moje objęcie?"

she'd come over to me and say, "Bryan, do you still feel me hugging you?"

Jeśli mówiłem nie, to zaczynała od nowa,

If I said, "No," she'd assault me again,

a jeśli tak, to dawała mi spokój.

and if I said, "Yes," she'd leave me alone.

Miała po prostu coś w sobie,

And she just had this quality that you always wanted to be near her.

że zawsze chciało się być blisko niej.

Ale miała 10 dzieci.

And the only challenge was that she had 10 children.

My mom was the youngest of her 10 kids.

Moja mama była z nich najmłodsza.

And sometimes when I would go and spend time with her,

Ilekroć chciałem z nią spędzić trochę czasu,

ciężko było zwrócić na siebie jej uwagę.

it would be difficult to get her time and attention.

Wszędzie biegało moje kuzynostwo.

My cousins would be running around everywhere.

Pamiętam, miałem jakies 9 lat,

And I remember, when I was about eight or nine years old,

obudziłem się pewnego ranka, poszedłem do salonu,

waking up one morning, going into the living room,

a wokół biegali moi kuzyni.

and all of my cousins were running around.

W pokoju siedziała babcia,

And my grandmother was sitting across the room,

wpatrywała się we mnie.

staring at me.

Najpierw pomyślałem, że gramy w jakąś grę.

And at first, I thought we were playing a game.

Patrzyłem na nią i się uśmiechałem,

And I would look at her, and I'd smile, but she was very serious.

ale ona była bardzo poważna.

Po ok. 20 minutach

And after about 15 or 20 minutes of this,

wstała i podeszła do mnie

she got up and she came across the room,

and she took me by the hand,

biorąc mnie za rękę

and she said, "Come on, Bryan. You and I are going to have a talk."

i powiedziała: "Chodź Bryan. Musimy porozmawiać".

Pamiętam, jakby to było wczoraj.

And I remember this just like it happened yesterday.

I never will forget it.

Nigdy tego nie zapomnę.

She took me out back and said, "Bryan, I'm going to tell you something,

Wzięła mnie i powiedziała: "Bryan, coś ci powiem,

ale nikomu nie możesz o tym powiedzieć".

but you don't tell anybody what I tell you."

Powiedziałem: "Dobrze".

I said, "OK, Mama."

Ona na to: "Na pewno nikomu o tym nie mów". Powiedziałem: "Na pewno".

She said, "Now, you make sure you don't do that."

I said, "Sure."

Potem posadziła mnie, spojrzała na mnie

Then she sat me down and she looked at me,

i powiedziała: "Chcę, byś wiedział,

and she said, "I want you to know I've been watching you."

że cię obserwuję.

And she said, "I think you're special."

Uważam, że jesteś wyjątkowy.

She said, "I think you can do anything you want to do."

Uważam, że będziesz mógł dokonać czegokolwiek zechcesz".

Nigdy tego nie zapomnę.

I will never forget it.

And then she said, "I just need you to promise me three things, Bryan."

Następnie powiedziała: "Chcę żebyś obiecał mi 3 rzeczy, Bryan".

Odparłem: "Oczywiście".

I said, "OK, Mama."

Babcia: "Po pierwsze, chcę żebyś przyrzekł ,

She said, "The first thing I want you to promise me

że zawsze będziesz kochać mamę.

is that you'll always love your mom."

To moja córeczka,

She said, "That's my baby girl,

musisz mi przyrzec, że zawsze będziesz się nią opiekować".

and you have to promise me now you'll always take care of her."

Uwielbiałem swoją mamę, więc odparłem: "Oczywiście".

Well, I adored my mom, so I said, "Yes, Mama. I'll do that."

Następnie powiedziała:: "Po drugie, chcę żebyś przyrzekł mi,

Then she said, "The second thing I want you to promise me

że zawsze będziesz robić to co słuszne,

is that you'll always do the right thing,

nawet jeśli to słuszne będzie trudne".

even when the right thing is the hard thing."

Przemyślałem to i odparłem: "Oczywiście, zrobię to".

And I thought about it, and I said, "Yes, Mama. I'll do that."

W końcu odparła:: "Po trzecie, chcę żebyś mi przyrzekł,

Then finally, she said, "The third thing I want you to promise me

że nigdy nie będziesz pić alkoholu".

is that you'll never drink alcohol."

(Śmiech)

(Laughter)

Miałem wtedy tylko 9 lat, więc odparłem: "Obiecuję".

Well, I was nine years old, so I said, "Yes, Mama. I'll do that."

Dorastałem na wsi, na rolniczym południu.

I grew up in the country in the rural South,

Mam o rok starszego brata i siostrę o rok młodszą.

and I have a brother a year older than me and a sister a year younger.

Kiedy miałem ok. 15 lat,

When I was about 14 or 15,

one day, my brother came home and he had this six-pack of beer;

pewnego dnia podszedł do mnie brat z sześciopakiem piwa,

nie wiem skąd je miał,

I don't know where he got it.

wziął mnie i siostrę i poszliśmy do lasu.

He grabbed me and my sister, and we went out in the woods,

Bawiliśmy się, jak zawsze.

and we were just out there doing the stuff we crazily did,

Brat wziął łyk piwa, poczęstował siostrę i ona też się napiła,

and he had a sip of this beer and gave some to my sister

następnie poczęstowali mnie.

and she had some, and they offered it to me.

Powiedziałem: "Nie, dziękuje. Wy się napijcie. Ja nie będę pić piwa".

I said, "No, that's OK. Y'all go ahead. I'm not going to have any."

Mój brat na to: "No dalej. Dzisiaj pijemy piwo; zawsze robisz to co my.

My brother said, "Come on. We're doing this today; you always do what we do.

Ja się napiłem. Twoja siostra też. Napij się trochę".

I had some, your sister had some. Have some beer."

Odpowiedziałem: "Nie, uważam, że to nieodpowiednie. Wy się napijcie".

I said, "No, I don't feel right about that. Y'all go ahead."

Mój brat zaczął mi się przyglądać.

Powiedział: "Coś z tobą nie tak? Napij się trochę".

And then my brother stared at me and said, "What's wrong with you? Have some beer."

Później spojrzał na mnie srogo i powiedział:

Then he looked at me real hard and said,

"Mam nadzieję, że nie chodzi

"Oh, I hope you're not still hung up on that conversation Mama had with you."

o rozmowę, którą odbyłeś z babcią".

(Śmiech)

(Laughter)

Odparłem: "O czym mówisz?"

I said, "What are you talking about?"

Odpowiedział: "Babcia wszystkim wnukom mówi, że są wyjątkowi".

He said, "Oh, Mama tells all the grandkids that they're special."

(Śmiech)

(Laughter)

I was devastated.

Byłem niepocieszony.

(Śmiech)

(Laughter)

Muszę wam się do czegoś przyznać.

And I'm going to admit something to you.

Powiem wam coś, czego pewnie nie powinienem mówić.

I'm going to tell you something I probably shouldn't.

Wiem, że pójdzie to w eter.

I know this might be broadcast broadly.

Mam 52 lata

But I'm 52 years old,

i przyznam się wam,

and I'm going to admit to you

that I've never had a drop of alcohol.

że nigdy nie spróbowałem alkoholu. Ani kropelki.

(Applause)

(Oklaski)

I don't say that because I think that's virtuous;

Nie mówię tego, dlatego że jest to cnotliwe;

I say that because there is power in identity.

Mówię to, ponieważ w tożsamości jest siła.

When we create the right kind of identity,

Kiedy kreujemy odpowiedni kształt tożsamości,

we can say things to the world around us

możemy mówić światu rzeczy,

that they don't actually believe make sense.

które niekoniecznie według innych ludzi są sensowne.

Możemy sprawić, że ludzie będą robić to,

We can get them to do things that they don't think they can do.

czego, według nich, nie potrafią zrobić.

Kiedy myślę o swojej babci,

When I thought about my grandmother,

oczywiście uważała, że wszystkie jej wnuki są wyjątkowe.

of course she would think all her grandkids were special.

Mój dziadek za czasów prohibicji był w więzieniu.

My grandfather was in prison during prohibition.

Wujkowie zmarli od chorób wywołanych alkoholem.

My male uncles died of alcohol-related diseases.

Więc ona wierzyła, że to coś, czemu warto się poświęcić.

And these were the things she thought we needed to commit to.

Chciałem coś powiedzieć

Well, I've been trying to say something about our criminal justice system.

o naszym systemie walki z przestępczością kryminalną.

Ten kraj bardzo się zmienił

This country is very different today than it was 40 years ago.

w ciągu ostatnich 40 lat.

In 1972, there were 300,000 people in jails and prisons.

W 1972 r. w aresztach i więzieniach osadzonych było 300 000 osób.

Dziś jest ich 2,3 mln.

Today, there are 2.3 million.

The United States now has the highest rate of incarceration

USA ma pod tym względem najwyższy współczynnik na świecie.

USA ma pod tym względem najwyższy współczynnik na świecie.

in the world.

We have seven million people on probation and parole.

Mamy 7 mln osób pod dozorem kuratorskim lub na zwolnieniu warunkowym.

And mass incarceration, in my judgment,

Masowe zamykanie ludzi, według mnie

has fundamentally changed our world.

zasadniczo zmieniło nasz świat.

W ubogich społecznościach, wśród ludzi o ciemnym kolorze skóry,

In poor communities, in communities of color,

panuje rozpacz,

there is this despair,

beznadziejność,

there is this hopelessness

that is being shaped by these outcomes.

To następstwo.

1 z 3 czarnoskórych mężczyzn

One out of three Black men between the ages of 18 and 30

w wieku 18-30 lat

is in jail, in prison, on probation or parole.

jest osadzony w więzieniu, areszcie lub na zwolnieniu warunkowym 157 00:06:12,000 --> 00:06:14,000 W USA, w społecznościach wielkomiejskich:

W USA, w społecznościach wielkomiejskich:

In urban communities across this country --

Los Angeles, Filadelfii, Baltimore, Waszyngtonie,

Los Angeles, Philadelphia, Baltimore, Washington --

50-60% kolorowych młodych mężczyzn

50 to 60 percent of all young men of color

znajduje się w więzieniu albo pod dozorem kuratora.

are in jail or prison

or on probation or parole.

Nasz system jest ukształtowany

Our system isn't just being shaped in these ways

nie tylko przez rasę,

that seem to be distorting around race,

ale także biedę.

they're also distorted by poverty.

Mamy taki system sprawiedliwości,

We have a system of justice in this country

który traktuje cię lepiej,

that treats you much better if you're rich and guilty

jeśli jesteś bogaty i winny, niż biedny i niewinny.

than if you're poor and innocent.

Bogactwo, a nie wina

Wealth, not culpability, shapes outcomes.

kształtują system,

And yet, we seem to be very comfortable.

a jednak wydaje się, że nie mamy z tym problemu.

Polityka strachu i nienawiści

The politics of fear and anger have made us believe

sprawiła, że wierzymy,

that these are problems that are not our problems.

że te problemy nas nie dotyczą.

We've been disconnected.

Żyjemy odizolowani.

To mnie bardzo interesuje.

It's interesting to me.

We're looking at some very interesting developments in our work.

Obserwuję to na codzień w mojej pracy .

Mój stan, Alabama, jak i kilka innych,

My state of Alabama, like a number of states,

odbiera prawa wyborcze

actually permanently disenfranchises you if you have a criminal conviction.

osobom w przeszłości skazanym.

Obecnie w Alabamie

Right now in Alabama,

34 percent of the Black male population has permanently lost the right to vote.

34% czarnoskórej populacji

na stałe straciło prawo głosu.

Przewidujemy, że w ciągu następnych 10 lat

We're actually projecting that in another 10 years,

liczba ludzi bez prawa głosu

the level of disenfranchisement will be as high as it's been

będzie tak wysoka,

since prior to the passage of the Voting Rights Act.

jak przed wejściem w życie Ustawy o Prawach do Głosowania.

A mimo tego panuje zadziwiająca cisza.

And there is this stunning silence.

Reprezentuję dzieci.

I represent children.

Mam wielu młodych klientów.

A lot of my clients are very young.

The United States is the only country in the world

USA to jedyny kraj na świecie,

gdzie na dożywocie skazuje się 13-letnie dzieci.

where we sentence 13-year-old children

gdzie na dożywocie skazuje się 13-letnie dzieci.

to die in prison.

We have life imprisonment without parole for kids in this country.

Skazujemy dzieci na dożywocie bez możliwości zwolnienia warunkowego.

Prowadzimy właśnie spór w sądzie.

And we're actually doing some litigation.

Jedyny kraj na świecie.

The only country in the world.

Reprezentuję ludzi z celi śmierci.

I represent people on death row.

It's interesting, this question of the death penalty.

Kwestia kary śmierci jest bardzo interesująca.

Na różne sposoby wpajano nam,

In many ways, we've been taught to think that the real question is:

że prawdziwym problemem jest to,

czy ludzie zasługują na śmierć za zbrodnie, które popełnili?

Do people deserve to die for the crimes they've committed?

And that's a very sensible question.

To bardzo ważkie pytanie.

Ale inne pytanie,

But there's another way of thinking about where we are in our identity.

które powinniśmy sobie zadawać,

dotyczy naszej tożsamości:

The other way of thinking about it is not:

nie czy ludzie zasługują na śmierć za zbrodnie, które popełnili,

Do people deserve to die for the crimes they commit?,

ale czy my zasługujemy, by zabijać?

but: Do we deserve to kill?

To fascynujący problem.

I mean, it's fascinating.

Kara śmierci w USA jest polem minowym.

Death penalty in America is defined by error.

For every nine people who have been executed,

Na każde 9 osób poddanych egzekucji,

we've actually identified one innocent person

zidentyfikowaliśmy 1 niewinną osobę,

która została oczyszczona z zarzutów.

who's been exonerated and released from death row.

Zdumiewający współczynnik błędu,

A kind of astonishing error rate --

1 z 9 osób niewinna.

one out of nine people, innocent.

To fascynujące.

I mean, it's fascinating.

W lotnictwie nigdy byśmy nie pozwolili ludziom wsiąść do samolotu,

In aviation, we would never let people fly on airplanes

if, for every nine planes that took off,

jeśli 1 z 9 startujących samolotów

one would crash.

miałby się rozbić.

(Laughter)

But somehow, we can insulate ourselves from this problem.

Jakoś jednak potrafimy się odizolować od tego problemu.

To nie nasz problem.

It's not our problem.

It's not our burden.

To nie nasze brzemię.

It's not our struggle.

To nie nasza walka.

I talk a lot about these issues.

Wiele rozmawiam o tych kwestiach.

I talk about race

Rozmawiam o problemach rasowych i o tym,

and this question of whether we deserve to kill.

czy zasługujemy na to, by zabijać.

And it's interesting,

To interesujące. Ucząc swoich studentów historii afroamerykańskiej,

when I teach my students about African American history,

opowiadam im o niewolnictwie.

I tell them about slavery.

Opowiadam im o terrorze,

I tell them about terrorism,

który zaczął się pod koniec okresu Rekonstrukcji,

the era that began at the end of reconstruction

a trwał do II wojny światowej.

that went on to World War II.

We don't really know very much about it.

Nie wiemy o tym zbyt wiele,

But for African Americans in this country,

ale dla Afro-amerykanów w USA

that was an era defined by terror.

był to okres terroru.

W wielu społecznościach ludzie obawiali się linczu.

In many communities, people had to worry about being lynched.

Musieli obawiać się bombardowania.

They had to worry about being bombed.

Terror rządził ich życiem.

It was the threat of terror that shaped their lives.

Ci starzy ludzie podchodzą do mnie teraz

And these older people come up to me now and say,

i mówią: "Wygłasza Pan przemówienia, wykłady.

"Mr. Stevenson, you give talks, you make speeches,

Powinien Pan mówić ludziom, że nie pierwszy raz

you tell people to stop saying we're dealing with terrorism

nasz kraj walczy z terroryzem,

for the first time in our nation's history after 9/11."

teraz, po 11 września".

They tell me to say, "No, tell them that we grew up with that."

Proszą: "Mów ludziom, że my z tym dorastaliśmy".

Po tamtej erze terroryzmu

And that era of terrorism, of course, was followed by segregation

nastąpiła segregacja rasowa

i lata niesprawiedliwości.

and decades of racial subordination

i apartheidu.

and apartheid.

My Amerykanie ,

And yet, we have in this country

this dynamic where we really don't like to talk about our problems.

unikamy rozmów o problemach.

Nie lubimy rozmawiać o naszej historii.

We don't like to talk about our history.

And because of that, we really haven't understood

I dlatego nie wyciągamy

what it's meant to do the things we've done historically.

wniosków z przeszłości.

Ciągle na siebie wpadamy.

We're constantly running into each other.

Ciągle powodujemy napięcia i konflikty.

We're constantly creating tensions and conflicts.

Mamy problem w mówieniu głośno o rasie

We have a hard time talking about race,

Boimy się

and I believe it's because we are unwilling to commit ourselves

to a process of truth and reconciliation.

prawdy i pojednania.

In South Africa,

W Afryce Południowej ludzie zrozumieli,

people understood that we couldn't overcome apartheid

że nie da się pokonać apartheidu

bez prawdy i pojednania.

without a commitment to truth and reconciliation.

W Rwandzie nawet po ludobójstwie były takie próby,

In Rwanda, even after the genocide, there was this commitment.

ale my w USA tego nie zrobiliśmy.

But in this country, we haven't done that.

Miałem wykład w Niemczech o karze śmierci.

I was giving some lectures in Germany about the death penalty.

To było fascynujące,

It was fascinating,

ponieważ jeden z naukowców wstał po prezentacji

because one of the scholars stood up after the presentation

i powiedział: "To bardzo niepokojące,

and said, "Well, you know, it's deeply troubling

co mówisz".

to hear what you're talking about."

Powiedział: "W Niemczech nie ma kary śmierci.

He said, "We don't have the death penalty in Germany,

and of course, we can never have the death penalty in Germany."

Nigdy jej w Niemczech nie będzie".

Sala ucichła

And the room got very quiet,

and this woman said,

i odezwała się kobieta:

"There's no way, with our history,

W Niemczech, ze względu na naszą historię,

byłoby to niemożliwe, byśmy

we could ever engage in the systematic killing of human beings.

zaangażowali się w zabijanie ludzi.

Byłoby to nierozsądne,

It would be unconscionable for us

byśmy świadomie i celowo

to, in an intentional and deliberate way,

dokonywali egzekucji".

set about executing people."

Przemyślałem to, co powiedziała.

And I thought about that.

Jakby to było

What would it feel like to be living in a world

żyć na świecie,

where the nation-state of Germany was executing people,

gdzie władze niemiecki dokonują egzekucji ludzi,

especially if they were disproportionately Jewish?

szczególnie jeśli byliby to w większości Żydzi?

Nie zniósłbym tego.

I couldn't bear it.

It would be unconscionable.

Byłoby to nierozsądne.

And yet, in this country,

Obecnie w USA,

w stanach Starego Południa,

in the states of the Old South,

wykonujemy egzekucje,

we execute people --

Prawdopodobieństwo skazania na śmierć jest 11 wyższe

where you're 11 times more likely to get the death penalty

jeśli ofiara jest biała, niż czarnoskóra.

if the victim is white than if the victim is Black,

22 razy większe

22 times more likely to get it

jeśli oskarżony jest czarnoskóry, a ofiara biała.

if the defendant is Black and the victim is white --

W tych samych stanach, gdzie pogrzebane są

in the very states where there are, buried in the ground,

ciała zlinczowanych ludzi.

the bodies of people who were lynched.

A my mimo wszystko wolimy o tym nie myśleć.

And yet, there is this disconnect.

Nasza tożsamość jest zagrożona.

Well, I believe that our identity is at risk,

Gdy nie poświęcamy uwagi

that when we actually don't care about these difficult things,

tym trudnym sprawom

to ma to wpływ

the positive and wonderful things are nonetheless implicated.

również na wiele cudownych rzeczy.

We love innovation.

Uwielbiamy innowacje,

We love technology. We love creativity.

technologię i kreatywność.

We love entertainment.

Uwielbiamy rozrywkę.

Ostatecznie i tak

But ultimately,

te rzeczywistości

those realities are shadowed by suffering,

są przesłonięte cierpieniem,

abuse, degradation,

przemocą, degradacją,

marginalizacją.

marginalization.

Dla mnie ważne jest,

And for me, it becomes necessary to integrate the two,

połączenie tych dwóch światów,

Bo w końcu rozmawiamy

because ultimately, we are talking about a need to be more hopeful,

o potrzebie zwiększenia nadziei,

poświęcenia i stawienia czoła oddania

more committed, more dedicated

to the basic challenges of living in a complex world.

wyzwaniom w skomplikowanym świecie.

Dla mnie oznacza to

And for me, that means

spędzanie czasu na rozmowach i myśleniu

spending time thinking and talking about the poor, the disadvantaged,

o biednych, pokrzywdzonych przez los,

those who will never get to TED,

o tych, którzy nigdy nie dotrą do TED.

Myślę o nich w kategoriach

but thinking about them in a way that is integrated in our own lives.

powiązanych z naszym życiem.

Ostatecznie i tak wierzymy w to, co niewidzialne.

You know, ultimately, we all have to believe things we haven't seen.

We do.

Nawet jeśli jesteśmy racjonalni.

As rational as we are, as committed to intellect as we are,

innovation, creativity, development

Innowacja, kreatywność

i rozwój

comes not from the ideas in our mind alone.

nie są li tylko dziełem

naszego intelektu.

They come from the ideas in our mind

that are also fueled by some conviction in our heart.

Rodzą się także

w naszych sercach.

And it's that mind-heart connection that I believe compels us

To połączenie pomiędzy umysłem i sercem

zmusza nas, byśmy

nie tylko zwracali uwagę

to not just be attentive to all the bright and dazzly things,

na rzeczy jasne,

ale również na rzeczy ciemne i trudne.

but also the dark and difficult things.

Mówił o tym Vaclav Havel, wielki czeski przywódca.

Václav Havel, the great Czech leader, talked about this.

He said, "When we were in Eastern Europe and dealing with oppression,

Powiedział: "Kiedy w Europie Wschodniej walczyliśmy z prześladowaniami,

chcieliśmy wielu rzeczy,

we wanted all kinds of things.

But mostly what we needed was hope,

ale najbardziej potrzebowaliśmy nadziei,

an orientation of the spirit,

ukierunkowania duchowego,

a willingness to sometimes be in hopeless places

gotowości znalezienia się czasem w beznadziejnym miejscu

i bycia świadkiem".

and be a witness."

Well, that orientation of the spirit is very much at the core of what I believe

Takie nastawienie ducha

jest sednem tego, w co

nawet społeczność TED

even TED communities have to be engaged in.

musi się zaangażować.

Bez tego związku

There is no disconnect around technology and design

technologia i design

that will allow us to be fully human

nie pomogą nam być w pełni ludźmi.

Musimy zwracać uwagę na cierpienie,

until we pay attention to suffering,

to poverty, to exclusion, to unfairness, to injustice.

biedę, wykluczenie, nieuczciwość i niesprawiedliwość.

Muszę was ostrzec,

Now, I will warn you

that this kind of identity is a much more challenging identity

że ten rodzaj tożsamości

jest o wiele większym wyzwaniem,

than ones that don't pay attention to this.

łatwiej jest nie zwracać uwagi.

Dotrze to do was.

It will get to you.

I had the great privilege, when I was a young lawyer,

Będąc młodym prawnikiem, miałem przywilej spotkania Rosy Parks,

of meeting Rosa Parks.

która od czasu do czasu wracała do Montgomery

And Ms. Parks used to come back to Montgomery every now and then,

i spotykała się ze swoimi najdroższymi przyjaciółkami,

and she would get together with two of her dearest friends,

starszymi paniami,

these older women,

z Johnnie Carr, która zorganizowała

Johnnie Carr, who was the organizer of the Montgomery bus boycott --

bojkot autobusów w Montgomery,

niesamowita Afro-amerykanka,

amazing African American woman --

and Virginia Durr, a white woman,

i Virginia Durr, biała kobieta,

whose husband, Clifford Durr, represented Dr. King.

której mąż, Clifford Durr, reprezentował Martina Luthera Kinga.

Spotykały się i rozmawiały.

And these women would get together and just talk.

And every now and then Ms. Carr would call me,

Od czasu do czasu dzwoniła do mnie pani Carr

and she'd say, "Bryan, Ms. Parks is coming to town.

mówiąc: "Bryan, pani Parks będzie w mieście. Będziemy rozmawiać.

We're going to get together and talk. Do you want to come over and listen?"

Chcesz przyjść i posłuchać?"

Odpowiadałem: "Tak, bardzo chętnie".

And I'd say, "Yes, ma'am, I do."

Ona na to: "Co będziesz robić, jak już tu przyjedziesz?"

She'd say, "What are you going to do when you get here?"

Odpowiedziałem: "Będę słuchać".

I said, "I'm going to listen."

Jeździłem tam i słuchałem.

And I'd go over there and I would, I'd just listen.

Bardzo to dodawało energii i siły.

It would be so energizing and so empowering.

Kiedyś byłem tam i słuchałem ich rozmów,

And one time I was over there listening to these women talk,

po kilku godzinach pani Parks zapytała:

and after a couple of hours, Ms. Parks turned to me and said,

"Bryan, czym zajmuje się Equal Justice Initiative?

"Bryan, tell me what the Equal Justice Initiative is.

Co chcecie osiągnąć?"

Tell me what you're trying to do."

Zacząłem więc recytować.

And I began giving her my rap.

"Staramy się walczyć z niesprawiedliwością.

"We're trying to challenge injustice.

Pomóc ludziom niesłusznie skazanym.

We're trying to help people who have been wrongly convicted.

Staramy się walczyć z uprzedzeniami i dyskryminacją

We're trying to confront bias and discrimination

w systemie sprawiedliwości.

in the administration of criminal justice.

Skończyć z dożywociami dla dzieci bez możliwości zwolnienia warunkowego.

We're trying to end life without parole sentences for children.

Znieść karę śmierci.

We're trying to do something about the death penalty.

Zmniejszyć liczbę osób osadzonych w więzieniu.

We're trying to reduce the prison population.

Staramy się ograniczyć penalizację".

Gdy skończyłem mówić, spojrzała na mnie

We're trying to end mass incarceration."

I gave her my whole rap, and when I finished she looked at me

i poweidziała: "No, no.

and she said, "Mmm mmm mmm.

Będziesz strasznie zmęczony".

That's going to make you tired, tired, tired."

(Śmiech)

(Laughter)

And that's when Ms. Carr leaned forward, she put her finger in my face,

Wtedy pani Carr pochyliła się i położyła mi palec na ustach.

mówiąc: "Dlatego właśnie musisz być strasznie dzielny".

she said, "That's why you've got to be brave, brave, brave."

A ja myślę, że społeczość TED

And I actually believe that the TED community

needs to be more courageous.

musi być bardzo dzielna.

Musimy radzić sobie

We need to find ways to embrace these challenges,

z tymi wyzwaniami,

problemami, cierpieniem,

these problems, the suffering.

ponieważ nasze człowieczeństwo zależy

Because ultimately, our humanity depends on everyone's humanity.

od człowieczeństwa każdego z nas.

I've learned very simple things doing the work that I do.

Robiąc to, co robię, nauczyłem się prostych rzeczy.

Robiąc to, co robię, nauczyłem się prostych rzeczy.

It's just taught me very simple things.

Zrozumiałem i uwierzyłem,

I've come to understand and to believe

że żadnego człowieka,

that each of us is more than the worst thing we've ever done.

nie wolno zredukować do najgorszej rzeczy jaką w życiu uczynił.

I believe that for every person on the planet.

Dotyczy to każdego na tej planecie.

Jeśli ktoś dopuści się kłamstwa, nie jest li tylko kłamcą.

I think if somebody tells a lie, they're not just a liar.

Jeśli ktoś przywłaszczył sobie coś, co do niego nie należało,

I think if somebody takes something that doesn't belong to them,

to nie jest li tylko złodziejem.

they're not just a thief.

Nawet jeśli się kogoś zabije, to nie jest się tylko mordercą.

I think even if you kill someone, you're not just a killer.

Istnieje jeszcze ludzka godność,

And because of that, there's this basic human dignity

która musi być respektowana przez prawo.

that must be respected by law.

Wierzę również,

I also believe

że w wielu rejonach tego kraju

that in many parts of this country,

i na pewno w wielu miejscach na naszym globie,

and certainly in many parts of this globe,

that the opposite of poverty is not wealth.

przeciwieństwem biedy nie jest bogactwo.

Niestety nie.

I don't believe that.

Uważam, że w zbyt wielu miejscach

I actually think, in too many places,

przeciwieństwem biedy jest sprawiedliwość.

the opposite of poverty is justice.

Wierzę również,

And finally, I believe

mimo że jest to tak wspaniałe,

that, despite the fact that it is so dramatic and so beautiful

piękne, inspirujące

and so inspiring and so stimulating,

i stymulujące,

we will ultimately not be judged by our technology,

że ostatecznie nie będziemy osądzani za nasze osiągnięcia technologiczne,

nasze plany

we won't be judged by our design,

we won't be judged by our intellect and reason.

intelekt i rozsądek.

Ultimately, you judge the character of a society

W ostatecznym rozrachunku nie osądza się społeczeństwa

not by how they treat their rich and the powerful and the privileged,

po tym jak traktuje bogatych, potężnych i uprzywilejowanych,

ale po tym, jak traktuje biednych,

but by how they treat the poor,

the condemned,

skazanych i więzionych.

the incarcerated.

Dopiero wtedy

Because it's in that nexus

zaczynamy rozumieć,

that we actually begin to understand truly profound things

kim naprawdę jesteśmy.

about who we are.

I sometimes get out of balance.

Czasem tracę równowagę. Zakończę tą historią.

I'll end with this story.

Czasem przesadzam.

I sometimes push too hard.

I do get tired, as we all do.

Czasem jestem zmęczony, jak wszyscy.

Czasem pomysły nas wyprzedzają,

Sometimes those ideas get ahead of our thinking

w sposób dość istotny.

in ways that are important.

Reprezentowałem te dzieciaki,

And I've been representing these kids

które skazywane były na bardzo surowe wyroki.

who have been sentenced to these very harsh sentences.

Jadę do aresztu i widzę swojego 14-letniego klienta,

And I go to the jail and I see my client, who's 13 and 14,

który za swe czyny będzie odpowiadać jak dorosły.

and he's been certified to stand trial as an adult.

I start thinking, well, how did that happen?

Zaczynam się wtedy zastanawiać, jak do tego doszło?

Jak sędzia może zrobić z ciebie kogoś,

How can a judge turn you into something that you're not?

kim nie jesteś?

And the judge has certified him as an adult, but I see this kid.

Sędzia zakwalifikował go jako dorosłego, ale ja widzę dziecko.

And I was up too late one night and I started thinking,

Zasiedziałem się pewnej nocy i zacząłem myśleć,

jeśli sędzia może z ciebie zrobić kogoś, kim nie jesteś,

well, if the judge can turn you into something you're not,

to ten sędzia musi chyba mieć magiczną moc.

the judge must have magic power.

Tak, Bryan, sędzia ma magiczną moc.

Yeah, Bryan, the judge has some magic power.

You should ask for some of that.

Może powinienem go poprosić żeby się nią ze mną podzielił?

And because I was up too late and wasn't thinking real straight,

Ponieważ zasiedziałem się wtedy zbyt długo, nie myślałem jasno.

Zacząłem pracować nad wnioskiem.

I started working on a motion.

Miałem 14-letniego klienta, biednego czarnoskórego chłopca.

I had a client who was 14 years old, a young, poor Black kid.

Zacząłem pracę nad wnioskiem,

And I started working on this motion, and the head of the motion was:

którego nagłówek brzmiał: "Wniosek o sądzenie mojego 14-letniego,

"Motion to try my poor, 14-year-old Black male client

biednego, czarnoskórego klienta

jak uprzywilejowanego 75-letniego

like a privileged, white, 75-year-old corporate executive."

dyrektora korporacji".

(Laughter)

(Oklaski)

(Applause and cheers)

Umieściłem we wniosku informacje

And I put in my motion that there was prosecutorial misconduct

o niewłaściwym postępowaniu oskarżyciela, policji i sądu.

and police misconduct and judicial misconduct.

Był tam wariacki fragment o tym, że w tym kraju nic nie jest właściwe,

There was a crazy line in there

about how there's no conduct in this county, it's all misconduct.

wszystko źle prowadzone.

Następnego ranka obudziłem się pomyślałem, czy ten szalony wniosek

And the next morning, I woke up and I thought,

mi się przyśnił, czy rzeczywiście go napisałem?

now, did I dream that crazy motion, or did I actually write it?

Nie tylko go napisałem,

And to my horror, not only had I written it,

ale i wysłałem do sądu.

but I had sent it to court.

(Oklaski)

(Applause)

Minęło kilka miesięcy

A couple months went by,

and I just had forgotten all about it.

i o wszystkim zapomniałem.

Ostatecznie zdecydowałem się

And I finally decided,

pójść do sądu i wziąć tę szaloną sprawę.

"Gosh, I've got to go to the court and do this crazy case."

Wsiadłem do samochodu

And I got in my car, and I was feeling really overwhelmed -- overwhelmed.

i czułem się bardzo onieśmielony.

Pojechałem do sądu.

And I got in my car and went to this courthouse.

Pomyślałem, że to będzie trudna i bolesna sprawa.

And I was thinking, this is going to be so difficult, so painful.

Wysiadłem z samochodu i udałem się w stronę gmachu sądu.

And I finally got out of the car and started walking up to the courthouse.

Wchodząc po schodach do budynku,

And as I was walking up the steps,

zauważyłem czarnoskórego mężczyznę - woźnego.

there was an older Black man who was the janitor in this courthouse.

Zauważył mnie, podszedł

When this man saw me, he came over and said, "Who are you?"

i zapytał: "Kim Pan jest?"

"Prawnikiem". "Pan jest prawnikiem?". Odparłem

I said, "I'm a lawyer." He said, "You're a lawyer?" I said, "Yes, sir."

"Tak". Podszedł do mnie i mnie uściskał.

And this man came over to me, and he hugged me.

"Tak proszę Pana". Podszedł do mnie i mnie uściskał.

And he whispered in my ear.

Wyszeptał mi do ucha:

He said, "I'm so proud of you."

„Jestem z ciebie bardzo dumny".

Muszę przyznać,

And I have to tell you, it was energizing.

że dodało mi to energii.

It connected deeply with something in me

Dotknęło mnie to bardzo głęboko.

Chodzi o tożsamość,

about identity,

about the capacity of every person to contribute to community,

o to, że każdy może mieć swój wkład

w społeczeństwo, w nadzieję.

to a perspective that is hopeful.

Wszedłem do sądu.

Well, I went into the courtroom.

Gdy tylko sędzia mnie zauważył.

And as soon as I walked in, the judge saw me coming.

zapytał: "Panie Stevenson, to Pan napisał ten szalony wniosek?"

He said, "Mr. Stevenson, did you write this crazy motion?"

"Tak, to ja". I zaczęła się kłótnia.

I said, "Yes, sir. I did." And we started arguing.

Zaczęli schodzić się ludzie. Byli wściekli,

And people started coming in,

że napisałem te szalone rzeczy.

just outraged I'd written these crazy things.

Zeszli się policjanci,

And police officers were coming in

oskarżyciele i pracownicy administracji.

and assistant prosecutors and clerk workers.

Zanim się zorientowałem, sala sądowa wypełniła się ludźmi,

Before I knew it, the courtroom was filled with people

Zanim się zorientowałem, sala sądowa wypełniła się ludźmi,

angry that we were talking about race,

wściekłymi, że rozmawiamy o rasie, biedzie i nierówności.

that we were talking about poverty, talking about inequality.

wściekłymi, że rozmawiamy o rasie, biedzie i nierówności.

Kątem oka widziałem tego woźnego.

And out of the corner of my eye, I could see this janitor pacing back and forth.

Zaglądał przez okno i przysłuchiwał się tym wrzaskom.

He kept looking through the window and could hear all the holler.

Chodził w tę i z powrotem.

W końcu ten starszy czarnoskóry mężczyzna z bardzo zatroskaną miną

And finally, this older Black man with a very worried look on his face

wszedł na salę sądową i usiadł za mną,

came into the courtroom and sat behind me, almost at counsel table.

prawie że przy stole obrony.

Ten minutes later, the judge said we'd take a break.

Po 10 minutach sędzia ogłosił przerwę.

Podczas przerwy zauważyłem zastępcę szeryfa, który był urażony tym,

During the break, there was a deputy sheriff who was offended

że woźny wszedł na salę sądową.

that the janitor had come into court.

Zastępca szeryfa podbiegł do tego starszego czarnoskórego pana

The deputy jumped up and ran over to this older Black man.

i zapytał: "Jimmy, co ty robisz na tej sali sądowej?"

He said, "Jimmy, what are you doing in this courtroom?"

Woźny wstał,

And this older Black man stood up and looked at that deputy

spojrzał na zastępcę szeryfa i spojrzał na mnie

and he looked at me,

i powiedział: "Przyszedłem na tę salę sądową,

and he said, "I came into this courtroom to tell this young man,

by powiedzieć temu młodemu mężczyźnie

by myślał cały czas o nagrodzie i nie poddawał się".

'Keep your eyes on the prize, hold on.'"

Przyjechałem na TED ,

I've come to TED

because I believe that many of you understand

ponieważ wierzę, że wielu z was rozumie,

że moralność zmierza ku prawdzie i sprawiedliwości.

that the moral arc of the universe is long,

że moralność zmierza ku prawdzie i sprawiedliwości.

but it bends toward justice;

Nie będziemy w pełni rozwiniętymi istotami ludzkimi,

that we cannot be full, evolved human beings

dopóki nie zadbamy prawa człowieka i podstawową godność.

until we care about human rights and basic dignity;

that all of our survival is tied to the survival of everyone;

Nasze przetrwanie

zależy od przetrwania każdego.

that our visions of technology and design

Nasze wizje technologii, designu,

rozrywki i kreatywności

and entertainment and creativity

muszą iść w parze z wizjami

have to be married with visions of humanity, compassion and justice.

człowieczeństwa, współczucia i sprawiedliwości.

Ponad wszystko,

And more than anything, for those of you who share that,

tym z was, którzy myślą jak ja,

I've simply come to tell you

przyszedłem powiedzieć:

to keep your eyes on the prize, hold on.

pamiętajcie o nagrodzie. Nie odpuszczajcie.

Dziękuję bardzo.

Thank you very much.

(Applause and cheers)

(Oklaski)

Chris Anderson: Brian, so you heard and saw

Chris Anderson: Widziałeś i słyszałeś,

an obvious desire by this audience, this community,

że nasza widownia, nasza społeczność pragnie

to help you on your way and to do something on this issue.

pomóc ci, w zrobieniu czegoś w tej kwestii.

Other than writing a check,

Co innego niż wypisanie czeku,

moglibyśmy zrobić?

what could we do?

BS: Well, there are opportunities all around us.

BS: Jest wiele możliwości.

If you live in the state of California, for example,

Jeśli mieszkacie w Kalifornii,

wiosną odbędzie się referendum.

there's a referendum coming up this spring

Będziemy się starali

where there's going to be an effort to redirect some of the money we spend

przenieść część środków,przeznaczanych na penalizację.

on the politics of punishment.

Tu w Kalifornii, na przykład,

For example, here in California,

zamierzamy wydać miliard dolarów

we're going to spend one billion dollars

na karę śmierci, w ciągu następnych 5 lat.

on the death penalty in the next five years --

Miliard dolarów.

one billion dollars.

And yet, 46 percent of all homicide cases don't result in arrest,

Nadal jednak 46% spraw o zabójstwo

nie kończy się aresztowaniem,

56 percent of all rape cases don't result.

tak jak 56% przypadków gwałtów.

Jest więc możliwość, by to zmienić.

So there's an opportunity to change that.

W tym referendum zaproponujemy, by te pieniądze

And this referendum would propose

having those dollars go to law enforcement and safety.

zostały wydane na egzekwowanie prawa i na bezpieczeństwo.

Wokół nas jest pełno możliwości.

And I think that opportunity exists all around us.

CA: W ciągu ostatnich 30 lat odnotowujemy

CA: There's been this huge decline in crime in America

w USA ogromy spadek przestępczości.

over the last three decades.

Można więc powiedzieć,

And part of the narrative of that

is sometimes that it's about increased incarceration rates.

że to przez większą liczbę osadzonych w więzieniach.

Co powiedziałbyś komuś, kto tak uważa?

What would you say to someone who believed that?

BS: Współczynnik brutalnych przestępstw

BS: Well, actually, the violent crime rate has remained relatively stable.

utrzymuje się na mniej więcej tym samym poziomie.

Zwiększona liczba osadzonych

The great increase in mass incarceration in this country

nie ma wiele wspólnego z brutalnymi przestępstwami.

wasn't really in violent crime categories.

To przez źle prowadzoną wojnę wypowiedzianą narkotykom.

It was this misguided war on drugs.

That's where the dramatic increases have come

To przez to zwiększyła się liczba więźniów.

in our prison population.

To przez to zwiększyła się liczba więźniów.

(Applause)

And we got carried away with the rhetoric of punishment.

Daliśmy się ponieść retoryce kary.

And so we have "Three Strikes" laws

Mamy więc zasadę „do trzech razy sztuka”,

that put people in prison forever

zgodnie z którymi ludzie skazywani są na dożywocie

for stealing a bicycle, for low-level property crimes,

za kradzież roweru, drobne kradzieże.

rather than making them give those resources back

Zamiast sprawić, by naprawili szkody

to the people who they victimized.

wyrządzone swoim ofiarom.

I believe we need to do more

Musimy zrobić więcej, by pomóc ofiarom przestępstw, a nie mniej.

to help people who are victimized by crime,

Musimy zrobić więcej, by pomóc ofiarom przestępstw, a nie mniej.

not do less.

Uważam, że obecna filozofia kar

And I think our current punishment philosophy

nie służy nikomu.

does nothing for no one.

And I think that's the orientation that we have to change.

To właśnie nastawienie powinniśmy zmienić.

(Oklaski)

(Applause)

CA: Bryan, poruszyłeś tu bardzo czułą strunę.

CA: Bryan, you've struck a massive chord here.

Jesteś inspirujący.

You're an inspiring person.

Thank you so much for coming to TED. Thank you.

Bardzo ci dziękuję za przybycie na TED. Dziękuję.

(Applause and cheers)

(Oklaski)

BS: Thank you. Thank you.

(Applause and cheers)