Nalini Nadkarni: Life science in prison

Translator: Liridon Shala Reviewer: Robert Lokaj

Trees epitomize stasis.

Hija e pemëve.

Trees are rooted in the ground in one place

Pemet i kanë rrënjet të gjitha në një vend

for many human generations,

për shumë gjenerata njerëzore,

but if we shift our perspective

mirpo nese e ndrrojmë prespektiven tonë

from the trunk to the twigs,

nga trungu tek gjethet,

trees become very dynamic entities,

pemët bëhen entitete shumë dinamike,

moving and growing.

duke lëvizur dhe rritur.

And I decided to explore this movement

Dhe unë vendosa ta eksploroi këtë lëvizje

by turning trees into artists.

duke i kthyer pemët në artistë.

I simply tied the end of a paintbrush onto a twig.

Unë thjesht e lidha fundit e brushes së pikturimit në një degë.

I waited for the wind to come up and held up a canvas,

Prita që të vinte erdha dhe ta mbante sipër,

and that produced art.

dhe ajo do prodhonte artë.

The piece of art you see on your left

Pjesa e artiti që shihni në të majtë

is painted by a western red cedar

është pikturuar nga nje piktorë i menqur

and that on your right by a Douglas fir,

dhe ajo në të djathten tuaj nga një Douglas fir,

and what I learned was that different species

dhe ajo që kam mësuar ishte që specjet e ndryshme

have different signatures, like a Picasso versus a Monet.

kan nenshkrime të ndryshme sikurse një Picaso kundres një Monet.

But I was also interested in the movement of trees

Mirpo unë isha gjithashtu i interesuar mbi lëvizjen e pemve

and how this art might let me capture that and quantify it,

dhe si ky art do mund të me le ta kapi atë dhe ta numëroi,

so to measure the distance that a single vine maple tree --

pra për ta matur distancen që ka një vin e vetme peme --

which produced this painting -- moved in a single year,

e cila e prodhojë këtë pikturë -- lëvizur në një vitë të vetem,

I simply measured and summed

Une thjesht e mata dhe e mbledha

each of those lines.

secilen prej këtyre linjave.

I multiplied them by the number of twigs per branch

E shumzova ato me nje numer të degve

and the number of branches per tree

dhe numrin e degve për pemë

and then divided that by the number of minutes per year.

dhe pastaj e pjestova atë me numrin e minutave për vitë.

And so I was able to calculate

pra ishte në gjendje të kalkuloj

how far a single tree moved in a single year.

se sa larg një pem e vetme lëvizi në një vitë të vetem.

You might have a guess.

Ju mund të keni hamendur.

The answer is actually 186,540 miles,

Përgjigjëja faktikisht është 186,540 mila,

or seven times around the globe.

apo shtatë herë rreth globit.

And so simply by shifting our perspective from a single trunk

Dhe pra thjesht duke e kaluar prespektiven tonë nga trup i vetem

to the many dynamic twigs,

ne disa trupa dinamikë,

we are able to see that trees are not simply static entities,

ne jemi në gjendje të shofim se pemet nuk janë thjesht etnitet statike,

but rather extremely dynamic.

mirpo shumë dinamike.

And I began to think about ways that

Dhe unë fillova të mendoj rreth menyrave që

we might consider this lesson of trees,

ne mund ti konsiderojme si mesime të pemëve,

to consider other entities that are also static and stuck,

për ti konsideruar etnitetit tjera që janë gjithashtu statike dhe te mbledhuar,

but which cry for change and dynamicism,

mirpo të cilat vajtojnë për ndryshime dhe dinamizem,

and one of those entities is our prisons.

dhe njëra nga këto etniteti është burgu ynë.

Prisons, of course, are where people who break our laws

Burgjet sigurisht, janë për njerëzit të cilet i thejnë ligjet

are stuck, confined behind bars.

të ngujohen, konfidenca mbapa grilave.

And our prison system itself is stuck.

Dhe sistemi i burgut tone është vet i ngujuar.

The United States has over 2.3 million

Shtetet e Bashkuara kan mbi 2.3 miljonë

incarcerated men and women.

gra dhe burra të ngujuar.

That number is rising.

Ky numër po rritet.

Of the 100 incarcerated people that are released,

me 100 njerëz të burgosur të cilet lirohen,

60 will return to prison.

60 prej tyre do të kthehen në burgë.

Funds for education, for training

Fondet për edukim, për trajnim

and for rehabilitation are declining,

dhe për rehabilitim janë duke i zvogluarë,

so this despairing cycle of incarceration continues.

pra ky ciken deshprus i rritjes së vazhdueshme.

I decided to ask whether the lesson

Unë vendosa tv pyes se a mundem

I had learned from trees as artists

mësimet që kam mësuar për pemet si një artistë

could be applied to a static institution

mund të aplikohen tek një institucjonë statik

such as our prisons,

siq është burgu ynë,

and I think the answer is yes.

dhe une mendoj se përgjigjëja është po.

In the year 2007,

Në vitin 2007,

I started a partnership

fillova një partneritet

with the Washington State Department of Corrections.

me departamentin e permisimeve në Washingon.

Working with four prisons, we began bringing science and scientists,

duke punuar me katër burgje, ne filluam të sjellin shkencën dhe shkenctaret,

sustainability and conservation projects

vazhdimisht dhe projektet konservative

to four state prisons.

për burgun e shtetit tonë.

We give science lectures,

Ne jemi leksione shkencore,

and the men here are choosing to come to our science lectures

dhe njerëzit këtu zgjedhin të vinë në leksionet tona shkencore

instead of watching television or weightlifting.

ne vend se të shiqojnë telvizjonin.

That, I think, is movement.

Une mendoj se eshte lëvizje.

We partnered with the Nature Conservancy

Ne bem partneritet me natyren konzervative

for inmates at Stafford Creek Correctional Center

për të burgosurit tek qendra përmisuese ne Stafford

to grow endangered prairie plants

për të rritur planet tona

for restoration of relic prairie areas in Washington state.

për restaurim ne zonat e shtetit të Washingtonit.

That, I think, is movement.

Ajo, une mendoj se eshte levizje.

We worked with the Washington State Department of Fish and Wildlife

Ne punuam me departamentein e shtetit te Washingtonit

to grow endangered frogs -- the Oregon spotted frog --

per te rritur peshqi dhe bredgosa --

for later release into protected wetlands.

per lirim të më vonshem ne tokat e laguara.

That, I think, is movement.

Ajo mendoj se eshte lëvizje.

And just recently, we've begun to work with

dhe vetem kohëve te fundit, ne filluam të punojm

those men who are segregated

me keta njerz të cilat jan te ndarë

in what we call Supermax facilities.

ne ate qe ne e quajm ambiente Supermax

They've incurred violent infractions

Ata kan inkurajuar infrakte violente

by becoming violent with guards

duke i ber mbroja te tyre

and with other prisoners.

dhe me te burgosur tjerë.

They're kept in bare cells like this

Ata i kan mbajtu ne qeliza sikurse kjo

for 23 hours a day.

per 23 orë në ditë.

When they have meetings with their review boards or mental health professionals,

Kur ata kan takime me bordin e rishiqimeve apo kujdesit mental profesionistet

they're placed in immobile booths like this.

ata i zevendesojne ato se bashku me kete.

For one hour a day

Per nje ore ne dite

they're brought to these bleak and bland exercise yards.

ata kan bler per keto fusha per ti shfrytzuar.

Although we can't bring trees and prairie plants

Edhe pse nuk mund ti sjellim pemet dhe planetet tjera

and frogs into these environments,

dhe bretkosat neketo ambiente,

we are bringing images of nature

ne po sjellim imazhet e natyres

into these exercise yards,

ne keto fusha te ushtrimeve,

putting them on the walls, so at least they get contact

duke i vendosur ato neper mura, pra te pakten ato mund te ken kontakte

with visual images of nature.

me imazhet vizuele te natyres.

This is Mr. Lopez, who has been in solitary confinement for 18 months,

Ky eshte Zo. Lopez, i cili ka qen ne ambinete solituese per 18 vjet,

and he's providing input on the types of images

dhe ai po ofron te hyper per kete lloje te imazheve

that he believes would make him and his fellow inmates

që ai beson se do ta bente ate dhe te burgosurit tjerë

more serene, more calm,

me teper serena,

less apt to violence.

me pak te adaptueshem tek dhuna.

And so what we see, I think,

Dhe ate qe ne shofim, une mendoj,

is that small, collective movements of change

është aq e vogel, ndryshimi i levizjeve te perbashkta

can perhaps move

ndoshta mund te levizë

an entity such as our own prison system

nje entitet sikurse sistemi i burgut tone

in a direction of hope.

ne nje drejtim te shpreses.

We know that trees are static entities

Ne e dim qe pemet jane etnitete statike

when we look at their trunks.

kur i shiqojme bazen e tyre.

But if trees can create art,

Mirpo nese nje pem mund te krijoj artë,

if they can encircle the globe seven times in one year,

nese mund te arrin qellimin e nje globi ne nje vite,

if prisoners can grow plants and raise frogs,

nese nje i burgosur mund te rrit nje planet dhe te rrit nje bretkose,

then perhaps there are other static entities

sesa ndoshta nuk ka ndonej etnite tjeter

that we hold inside ourselves,

qe do te mbaj vetveten,

like grief, like addictions,

sikruse nje grif apo ndonje tjeter,

like racism,

sikurse racizmi,

that can also change.

i cili gjithashtu mund te ndryshoj.

Thank you very much.

Faliminderit shumë.

(Applause)

(Duartrokitje)