How to gain control of your free time | Laura Vanderkam | TED

Translator: Leslie Gauthier Reviewer: Camille Martínez

Tłumaczenie: Agnieszka Janiak Korekta: Beata Ratkowska

When people find out I write about time management,

Gdy ludzie dowiadują się, że zajmuję się zarządzeniem czasu,

they assume two things.

zakładają dwie rzeczy.

One is that I'm always on time,

Po pierwsze, że zawsze jestem na czas,

and I'm not.

a nie jestem.

I have four small children,

Mam czwórkę małych dzieci

and I would like to blame them for my occasional tardiness,

i chciałabym je winić za moje sporadyczne spóźnienia,

but sometimes it's just not their fault.

ale czasem to po prostu nie jest ich wina.

I was once late to my own speech on time management.

Raz spóźniłam się na własne wystąpienie o zarządzaniu czasem.

(Śmiech)

(Laughter)

We all had to just take a moment together and savor that irony.

Wszyscy potrzebowaliśmy chwili, żeby rozkoszować się tą ironią.

The second thing they assume is that I have lots of tips and tricks

Po drugie, ludzie zakładają, że znam mnóstwo trików na to,

for saving bits of time here and there.

by zaoszczędzić trochę czasu tu i tam.

Czasem kontaktują się ze mną czasopisma,

Sometimes I'll hear from magazines that are doing a story along these lines,

generally on how to help their readers find an extra hour in the day.

piszące o tym, jak znaleźć w ciągu dnia dodatkową godzinę.

And the idea is that we'll shave bits of time off everyday activities,

Pomysł jest taki, że oszczędzimy odrobinę czasu z każdej aktywności,

add it up,

zsumujemy,

and we'll have time for the good stuff.

i zdobędziemy czas na rzeczy pożyteczne.

I question the entire premise of this piece, but I'm always interested

Wątpię w całe to założenie, ale zawsze próbuję się dowiedzieć,

in hearing what they've come up with before they call me.

co wymyślili, zanim do mnie zadzwonili.

Oto niektóre z moich ulubionych:

Some of my favorites:

doing errands where you only have to make right-hand turns --

załatwiaj sprawunki tak, żeby skręcać tylko w prawo.

(Laughter)

(Śmiech)

Being extremely judicious in microwave usage:

Bądź roztropny, gdy używasz mikrofalówki:

na opakowaniu jest napisane 3 do 3,5 minut

it says three to three-and-a-half minutes on the package,

zdecydowanie wybieramy minimalną opcję.

we're totally getting in on the bottom side of that.

I moja ulubiona porada, która w jakimś stopniu ma sens,

And my personal favorite, which makes sense on some level,

to nagrywanie ulubionych programów, aby móc przewinąć reklamy.

is to DVR your favorite shows so you can fast-forward through the commercials.

W ten sposób oszczędzasz 8 minut na każde pół godziny,

That way, you save eight minutes every half hour,

a więc w ciągu 2 godzin oglądania telewizji

so in the course of two hours of watching TV,

zyskujemy 32 minuty, aby poćwiczyć.

you find 32 minutes to exercise.

(Laughter)

(Śmiech)

Which is true.

To prawda.

You know another way to find 32 minutes to exercise?

Wiecie, jaki jest inny sposób, aby znaleźć 32 minuty na ćwiczenie?

Don't watch two hours of TV a day, right?

Nie oglądaj telewizji przez 2 godziny dziennie, prawda?

(Laughter)

(Śmiech)

W każdym razie chodzi o to, że oszczędzimy trochę czasu tu i tam,

Anyway, the idea is we'll save bits of time here and there, add it up,

zsumujemy, i będziemy mogli robić wszystko to, co chcemy.

we will finally get to everything we want to do.

But after studying how successful people spend their time

Ale po sprawdzeniu, jak ludzie odnoszący sukcesy spędzają swój czas,

and looking at their schedules hour by hour,

patrząc na ich grafiki godzina po godzinie,

I think this idea has it completely backward.

uważam, że sens tej idei jest zupełnie odwrócony.

We don't build the lives we want by saving time.

Nie tworzymy życia, jakiego pragniemy, poprzez oszczędzanie czasu.

We build the lives we want,

Najpierw tworzymy wymarzone życie,

and then time saves itself.

a potem czas oszczędza się sam.

Wytłumaczę, co mam na myśli.

Here's what I mean.

Niedawno zajęłam się projektem o dziennikach

I recently did a time diary project

i analizowałam 1001 dni z życia niezwykle zapracowanych kobiet.

looking at 1,001 days in the lives of extremely busy women.

They had demanding jobs, sometimes their own businesses,

Kobiety miały wymagające prace, czasem własne firmy,

kids to care for, maybe parents to care for,

zajmowały się dziećmi, rodzicami,

miały zobowiązania w swoich wspólnotach.

community commitments --

busy, busy people.

Bardzo, bardzo zajęte osoby.

I had them keep track of their time for a week

Poprosiłam, aby śledziły swój czas w ciągu tygodnia,

żebym mogła podsumować, jak długo pracowały i spały,

so I could add up how much they worked and slept,

and I interviewed them about their strategies, for my book.

rozmawiałyśmy też o ich strategiach na potrzeby mojej książki.

One of the women whose time log I studied

Jedna z kobiet wychodzi z domu w środę wieczorem.

goes out on a Wednesday night for something.

She comes home to find that her water heater has broken,

Po powrocie odkrywa, że zepsuł się bojler w jej domu,

and there is now water all over her basement.

a woda jest w całej piwnicy.

If you've ever had anything like this happen to you,

Jeżeli przytrafiło się wam coś podobnego,

you know it is a hugely damaging, frightening, sopping mess.

wiecie, jaki to niszczący, straszny, mokry bałagan.

So she's dealing with the immediate aftermath that night,

Kobieta walczy z bezpośrednimi skutkami tej samej nocy,

next day she's got plumbers coming in,

następnego dnia przychodzą hydraulicy,

day after that, professional cleaning crew dealing with the ruined carpet.

a kolejnego - profesjonalna załoga sprzątająca do zniszczonego dywanu.

All this is being recorded on her time log.

Wszystko to zostało zapisane w jej dzienniku.

Po zsumowaniu, zajęło to 7 godzin z jej tygodnia.

Winds up taking seven hours of her week.

Seven hours.

Siedem godzin.

To jak znalezienie dodatkowej godziny w ciągu dnia.

That's like finding an extra hour in the day.

But I'm sure if you had asked her at the start of the week,

Ale gdybyście zapytali ją na początku tygodnia,

"Could you find seven hours to train for a triathlon?"

"Czy znalazłabyś 7 godzin, żeby trenować do triathlonu?"

"Could you find seven hours to mentor seven worthy people?"

"Czy znalazłabyś 7 godzin, aby być mentorem dla 7 wartościowych ludzi?",

I'm sure she would've said what most of us would've said,

Jestem pewna, że odpowiedziałaby to, co większość z nas,

which is, "No -- can't you see how busy I am?"

czyli: "Nie, czy nie widzisz, jak bardzo jestem zajęta?"

Jednak gdy ta kobieta musiała znaleźć 7 godzin,

Yet when she had to find seven hours

because there is water all over her basement,

ponieważ woda zalała całą jej piwnicę,

znalazła 7 godzin.

she found seven hours.

Ta sytuacja pokazuje nam, że czas jest bardzo elastyczny.

And what this shows us is that time is highly elastic.

We cannot make more time,

Nie możemy stworzyć więcej czasu,

but time will stretch to accommodate what we choose to put into it.

ale czas rozciągnie się, aby pomieścić to, co chcemy w niego włożyć.

And so the key to time management

A więc kluczem do zarządzania czasem

is treating our priorities

jest traktowanie naszych priorytetów

as the equivalent of that broken water heater.

jak odpowiedników zepsutego bojlera.

Aby do tego dojść, lubię używać języka

To get at this,

I like to use language from one of the busiest people I ever interviewed.

najbardziej zapracowanej osoby, z jaką rozmawiałam.

By busy, I mean she was running a small business

Mówiąc "zapracowana", mam na myśli

prowadzenie małej firmy zatrudniającej 12 osób,

with 12 people on the payroll,

she had six children in her spare time.

a w wolnym czasie zajmowanie się 6 dzieci.

I was getting in touch with her to set up an interview

Kontaktowałam się z nią, aby porozmawiać o tym, że "ma wszystko" - to wyrażenie.

on how she "had it all" -- that phrase.

I remember it was a Thursday morning,

Pamiętam, że był to czwartkowy poranek,

and she was not available to speak with me.

a ona nie mogła ze mną rozmawiać.

Of course, right?

To raczej oczywiste, prawda?

But the reason she was unavailable to speak with me

Ale powodem, dla którego nie mogła ze mną rozmawiać,

is that she was out for a hike,

było to, że wyszła na spacer,

because it was a beautiful spring morning,

ponieważ był to piękny wiosenny poranek,

and she wanted to go for a hike.

a ona chciała wyjść na spacer.

So of course this makes me even more intrigued,

To oczywiście jeszcze bardziej mnie zaintrygowało

and when I finally do catch up with her, she explains it like this.

i kiedy w końcu się z nią spotkałam, kobieta wytłumaczyła to w ten sposób:

She says, "Listen Laura, everything I do,

"Posłuchaj, Laura, wszystko, co robię,

every minute I spend, is my choice."

każda minuta, to mój wybór."

And rather than say,

I zamiast powiedzieć:

"Nie mam czasu na x, y czy z,"

"I don't have time to do x, y or z,"

she'd say, "I don't do x, y or z because it's not a priority."

ona powiedziałaby "Nie robię x, y czy z, ponieważ to nie są moje priorytety".

"I don't have time," often means "It's not a priority."

"Nie mam czasu" często oznacza "To nie jest priorytet".

Jeśli się nad tym zastanowić, to bardziej precyzyjne wyrażenie.

If you think about it, that's really more accurate language.

I could tell you I don't have time to dust my blinds,

Mogłabym powiedzieć, że nie mam czasu, żeby odkurzyć żaluzje,

but that's not true.

ale to nieprawda.

If you offered to pay me $100,000 to dust my blinds,

Jeżeli zaoferowalibyście $100 000 za odkurzenie moich żaluzji,

I would get to it pretty quickly.

zrobiłabym to całkiem szybko.

(Laughter)

(Śmiech)

Since that is not going to happen,

A ponieważ to się nie zdarzy,

I can acknowledge this is not a matter of lacking time;

mogę przyznać, że nie jest to kwestia braku czasu,

ja po prostu nie chcę tego robić.

it's that I don't want to do it.

Using this language reminds us that time is a choice.

Używanie takiego języka przypomina nam, że czas to wybór.

And granted,

I oczywiście,

there may be horrible consequences for making different choices,

konsekwencje niektórych decyzji mogą być straszne,

I will give you that.

przyznaję to.

But we are smart people,

Ale jesteśmy bystrymi ludźmi

and certainly over the long run,

i na dłuższą metę

we have the power to fill our lives

jesteśmy w stanie wypełnić nasze życie

with the things that deserve to be there.

tym, co na to zasługuje.

So how do we do that?

Więc jak to zrobić?

Jak traktować swoje priorytety

How do we treat our priorities

as the equivalent of that broken water heater?

jak odpowiedniki zepsutego bojlera?

Well, first we need to figure out what they are.

Po pierwsze, musimy ustalić, co jest priorytetem.

I want to give you two strategies for thinking about this.

Chcę przedstawić wam dwie strategie myślenia na ten temat.

The first, on the professional side:

Pierwsza, profesjonalna.

I'm sure many people coming up to the end of the year

Z pewnością wielu ludzi pod koniec roku

are giving or getting annual performance reviews.

wykonuje lub otrzymuje podsumowania roczne.

You look back over your successes over the year,

Patrzymy na nasze sukcesy z zeszłego roku,

your "opportunities for growth."

nasze "szanse na rozwój".

And this serves its purpose,

To spełnia swoje zadanie,

but I find it's more effective to do this looking forward.

ale myślę, że bardziej efektywne jest patrzenie w przyszłość.

Chciałabym, żebyście pomyśleli, że mamy koniec przyszłego roku.

So I want you to pretend it's the end of next year.

You're giving yourself a performance review,

Dajecie sobie ocenę roczną

and it has been an absolutely amazing year for you professionally.

i okazuje się, że zawodowo był to dla was fantastyczny rok.

Jakie 3-5 rzeczy sprawiły, że ten rok był tak niesamowity?

What three to five things did you do that made it so amazing?

So you can write next year's performance review now.

Możecie więc dać ocenę roczną na następny rok już teraz.

And you can do this for your personal life, too.

Możecie zrobić to samo ze swoim życiem prywatnym.

I'm sure many of you, like me, come December,

Z pewnością wielu z was, tak jak ja,

w grudniu otrzymuje kartki z poskładanym kolorowym papierem,

get cards that contain these folded up sheets of colored paper,

on which is written what is known as the family holiday letter.

a na nim dobrze wszystkim znane rodzinne życzenia świąteczne.

(Laughter)

(Śmiech)

Trochę mizernej literatury o tym,

Bit of a wretched genre of literature, really,

going on about how amazing everyone in the household is,

jak wspaniali są wszyscy domownicy,

or even more scintillating,

lub bardziej błyskotliwie,

how busy everyone in the household is.

o tym, jak zajęci są wszyscy domownicy.

But these letters serve a purpose,

Listy te mają jednak pewien cel.

which is that they tell your friends and family

Mówią twoim znajomym i rodzinie,

what you did in your personal life that mattered to you over the year.

co znaczącego zrobiłeś w zeszłym roku.

Ten rok mamy już właściwie za sobą,

So this year's kind of done,

ale chcę, abyście wyobrazili sobie, że jest koniec następnego roku

but I want you to pretend it's the end of next year,

and it has been an absolutely amazing year

i był to wspaniały rok

dla was i dla ludzi, na których wam zależy.

for you and the people you care about.

What three to five things did you do that made it so amazing?

Jakie 3-5 rzeczy, które zrobiliście, sprawiły, że rok był tak wspaniały?

So you can write next year's family holiday letter now.

Już teraz możecie napisać kartkę dla rodziny na następne święta.

Don't send it.

Nie wysyłajcie jej.

(Śmiech)

(Laughter)

Proszę, nie wysyłajcie.

Please, don't send it.

Ale możecie ją napisać.

But you can write it.

And now, between the performance review and the family holiday letter,

Teraz, między oceną roczną i kartką świąteczną,

we have a list of six to ten goals we can work on in the next year.

mamy 6 do 10 celów, nad którymi możemy pracować w przyszłym roku.

And now we need to break these down into doable steps.

Następnie musimy podzielić je na mniejsze, wykonalne działania.

So maybe you want to write a family history.

Może chcecie napisać historię swojej rodziny.

First, you can read some other family histories,

Najpierw możecie przeczytać inne podobne historie,

get a sense for the style.

żeby poznać ich styl.

Potem możecie pomyśleć o pytaniach, jakie chcecie zadać krewnym,

Then maybe think about the questions you want to ask your relatives,

umówić się na wywiady.

set up appointments to interview them.

Może chcecie przebiec 5 km.

Or maybe you want to run a 5K.

So you need to find a race and sign up, figure out a training plan,

Będzie trzeba znaleźć wyścig, zapisać się, opracować plan treningu,

and dig those shoes out of the back of the closet.

i wygrzebać buty z tyłu szafy,

And then -- this is key --

Potem, i to najważniejsze,

we treat our priorities as the equivalent of that broken water heater,

traktujemy nasze priorytety jak zepsuty bojler,

by putting them into our schedules first.

zapisując je na pierwszym miejscu w naszym grafiku.

We do this by thinking through our weeks before we are in them.

Przemyślmy nasze tygodnie z góry, zanim się zaczną,

I find a really good time to do this is Friday afternoons.

Według mnie najlepszym czasem na to są piątkowe popołudnia.

Friday afternoon is what an economist might call

Piątkowe popołudnia zostałyby nazwane przez ekonomistę

a "low opportunity cost" time.

czasem "niskiego kosztu alternatywnego".

Most of us are not sitting there on Friday afternoons saying,

Większość z nas w piątkowe popołudnie

nie powie: "Nie mogę się doczekać zrobienia postępu

"I am excited to make progress

toward my personal and professional priorities

w kierunku moich prywatnych i profesjonalnych priorytetów

right now."

właśnie teraz."

(Śmiech)

(Laughter)

Ale chętnie myślimy, jakie one mogą być,

But we are willing to think about what those should be.

So take a little bit of time Friday afternoon,

Poświęćcie więc chwilę w piątkowe popołudnie,

make yourself a three-category priority list: career, relationships, self.

zróbcie listę z 3 kategoriami priorytetów: kariera, relacje, ja.

Making a three-category list reminds us

Zrobienie listy z trzema kategoriami przypomina nam,

that there should be something in all three categories.

że w każdej z nich powinno się coś znaleźć.

O karierze myślimy.

Career, we think about;

relationships, self --

O związkach i o sobie,

not so much.

niekoniecznie.

But anyway, just a short list,

Tak czy siak, krótka lista,

two to three items in each.

2 lub 3 rzeczy w każdej kategorii.

Potem spójrzmy na cały następny tydzień

Then look out over the whole of the next week,

and see where you can plan them in.

i sprawdźmy, gdzie możemy je umieścić.

To od was zależy, na kiedy je zaplanujecie.

Where you plan them in is up to you.

I know this is going to be more complicated for some people than others.

Wiem, że dla niektórych to bardziej skomplikowane niż dla innych.

I mean, some people's lives are just harder than others.

Po prostu niektórzy mają ciężej w życiu niż inni.

It is not going to be easy to find time to take that poetry class

Nie będzie łatwo znaleźć czas na zajęcia z poezji

if you are caring for multiple children on your own.

jeśli samotnie wychowujesz kilkoro dzieci.

Rozumiem to.

I get that.

And I don't want to minimize anyone's struggle.

Nie chcę umniejszać czyichś obowiązków.

But I do think that the numbers I am about to tell you are empowering.

Ale uważam, że liczby, które podam, są motywujące,

There are 168 hours in a week.

W tygodniu jest 168 godzin.

Twenty-four times seven is 168 hours.

24 razy 7 to 168 godzin.

That is a lot of time.

To wiele czasu.

If you are working a full-time job, so 40 hours a week,

Jeżeli pracujesz na pełny etat, czyli 40 godzin w tygodniu,

sleeping eight hours a night, so 56 hours a week --

śpisz 8 godzin każdej nocy, czyli 56 godzin w tygodniu,

that leaves 72 hours for other things.

zostają 72 godziny na inne rzeczy.

That is a lot of time.

To wiele czasu.

You say you're working 50 hours a week,

Mówisz, że pracujesz 50 godzin w tygodniu,

maybe a main job and a side hustle.

może masz etat i dodatkowe zajęcie.

Well, that leaves 62 hours for other things.

Zostają 62 godziny na inne rzeczy.

You say you're working 60 hours.

Mówisz, że pracujesz 60 godzin.

Well, that leaves 52 hours for other things.

Zostają 52 godziny na inne rzeczy.

You say you're working more than 60 hours.

Mówisz, że pracujesz więcej niż 60 godzin.

Well, are you sure?

Jesteś pewien?

(Laughter)

(Śmiech)

Przeprowadzono kiedyś badanie, porównując deklarowane tygodniowe godziny pracy

There was once a study comparing people's estimated work weeks

with time diaries.

z dziennikami.

They found that people claiming 75-plus-hour work weeks

Odkryto, że ci, którzy twierdzili, że pracują ponad 75 godzin w tygodniu

were off by about 25 hours.

mijali się z prawdą o około 25 godzin.

(Laughter)

(Śmiech)

Możecie zgadnąć, w którą stronę, prawda?

You can guess in which direction, right?

Anyway, in 168 hours a week,

W każdym razie, przy 168 godzinach w tygodniu

I think we can find time for what matters to you.

myślę, że możemy znaleźć czas na to, na czym nam zależy,

If you want to spend more time with your kids,

Jeśli chcesz spędzać więcej czasu z dziećmi,

chcesz pouczyć się więcej na test,

you want to study more for a test you're taking,

you want to exercise for three hours and volunteer for two,

chcesz ćwiczyć przez 3 godziny i być wolontariuszem przez 2,

you can.

możesz to zrobić.

And that's even if you're working way more than full-time hours.

Nawet, jeśli pracujesz o wiele więcej niż jeden pełny etat.

So we have plenty of time, which is great,

Mamy więc mnóstwo czasu, co jest wspaniałe,

because guess what?

bo zgadnijcie?

We don't even need that much time to do amazing things.

Nie potrzebujemy aż tyle czasu, żeby robić wspaniałe rzeczy.

But when most of us have bits of time, what do we do?

Ale gdy większość z nas ma chwilkę, co wtedy robimy?

Pull out the phone, right?

Wyciągamy telefon, zgadza się?

Start deleting emails.

Zaczynamy usuwać maile.

Otherwise, we're puttering around the house

W przeciwnym wypadku obijamy się w domu

or watching TV.

lub oglądamy telewizję.

Ale krótkie chwile mogą mieć wielką moc.

But small moments can have great power.

You can use your bits of time

Możemy użyć naszych chwil

na chwile radości.

for bits of joy.

Maybe it's choosing to read something wonderful on the bus

To może być przeczytanie czegoś cudownego w autobusie

w drodze do pracy.

on the way to work.

I know when I had a job that required two bus rides

Kiedy ja musiałam dojeżdżać do pracy dwoma autobusami

and a subway ride every morning,

i metrem każdego ranka,

I used to go to the library on weekends to get stuff to read.

w weekendy chodziłam do biblioteki, żeby wybrać sobie książki.

It made the whole experience almost, almost, enjoyable.

To sprawiło, że dojazdy były prawie, prawie przyjemne.

Breaks at work can be used for meditating or praying.

Przerwy w pracy można wykorzystać na medytację lub modlitwę.

If family dinner is out because of your crazy work schedule,

Jeżeli rodzinny obiad nie jest możliwy ze względu na twój zwariowany grafik,

maybe family breakfast could be a good substitute.

to może rodzinne śniadania mogłyby go zastąpić?

It's about looking at the whole of one's time

Chodzi o to, żeby spojrzeć na swój czas w całości

i zobaczyć, gdzie mogłyby znaleźć się rzeczy wartościowe.

and seeing where the good stuff can go.

I truly believe this.

Naprawdę w to wierzę.

Mamy czas.

There is time.

Even if we are busy,

Nawet jeśli jesteśmy zapracowani,

we have time for what matters.

mamy czas na to, co się liczy.

And when we focus on what matters,

A gdy skupimy się na tym, co się liczy,

we can build the lives we want

możemy stworzyć życie, o jakim marzymy

in the time we've got.

w czasie, który posiadamy.

Thank you.

Dziękuję,

(Applause)

(Brawa)