Ben Goldacre: Battling Bad Science

790,630 views ・ 2011-09-30

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Marcin Mituniewicz Korekta: Monika Sulima
00:15
So I'm a doctor, but I kind of slipped sideways into research,
0
15402
3064
Jestem lekarzem, ale trochę zboczyłem w kierunku badawczym
00:18
and now I'm an epidemiologist.
1
18490
1698
i teraz jestem epidemiologiem.
00:20
And nobody really knows what epidemiology is.
2
20212
2144
Nikt naprawdę nie wie czym jest epidemiologia.
00:22
Epidemiology is the science of how we know in the real world
3
22380
3153
Jest to nauka, która bada co w rzeczywistości
00:25
if something is good for you or bad for you.
4
25557
2110
jest dla nas dobre lub złe.
00:27
And it's best understood through example
5
27691
1960
Najlepiej zrozumiemy to na przykładzie
00:29
as the science of those crazy, wacky newspaper headlines.
6
29675
4651
zwariowanych nagłówków w prasie.
00:34
And these are just some of the examples.
7
34350
2333
Oto kilka z nich.
00:36
These are from the Daily Mail.
8
36707
1450
Te są z Daily Mail. W każdym kraju wydają podobna prasę.
00:38
Every country in the world has a newspaper like this.
9
38181
2519
Gazeta prowadzi dziwaczny filozoficzny projekt
00:40
It has this bizarre, ongoing philosophical project
10
40724
2350
zakładający podział wszystkich przedmiotów
00:43
of dividing all the inanimate objects in the world
11
43098
2355
na wywołujące raka i zapobiegające mu.
00:45
into the ones that either cause or prevent cancer.
12
45477
2353
00:47
Here are some of the things they said cause cancer:
13
47854
2508
Oto kilka rzeczy, które według nich powodują raka:
rozwód, Wi-Fi, przybory toaletowe, kawa.
00:50
divorce, Wi-Fi, toiletries and coffee.
14
50386
1981
A tu mamy te, które rakowi zapobiegają:
00:52
Some things they say prevent cancer:
15
52391
1764
skórka chleba, papryka, lukrecja i kawa.
00:54
crusts, red pepper, licorice and coffee.
16
54179
1922
Wyraźnie widać tu sprzeczność.
00:56
So you can see there are contradictions.
17
56125
1906
Kawa powoduje raka i mu przeciwdziała.
00:58
Coffee both causes and prevents cancer.
18
58055
2000
Gdy zaczniesz czytać dalej, widzisz
01:00
As you start to read on, you can see
19
60079
1724
01:01
that maybe there's some political valence behind some of this.
20
61827
2939
że być może wkradła się tutaj polityka.
01:04
For women, housework prevents breast cancer,
21
64790
2061
Prace domowe zapobiegają rakowi piersi u kobiet,
01:06
but for men, shopping could make you impotent.
22
66875
3045
a mężczyzn zakupy mogą uczynić impotentami.
01:09
(Laughter)
23
69944
1009
Wiemy już, że musimy
01:10
So we know that we need to start unpicking the science behind this.
24
70977
4504
próbować wyjaśnić te fakty naukowo.
01:15
And what I hope to show is that unpicking the evidence behind dodgy claims
25
75505
5533
Mam nadzieję pokazać,
że obalanie mitów,
pozornych dowodów, jakie za nimi stoją
01:21
isn't a kind of nasty, carping activity;
26
81062
3720
nie jest wstrętnym krytykanctwem,
01:24
it's socially useful.
27
84806
1361
a społecznie użytecznym
01:26
But it's also an extremely valuable explanatory tool,
28
86191
4558
i niezmiernie wartościowym
narzędziem wyjaśniania.
01:30
because real science is about critically appraising the evidence
29
90773
3035
Nauka polega bowiem na
krytycznej ocenie przedstawionych przez innych dowodów.
01:33
for somebody else's position.
30
93832
1393
Tak rzecz ma się w uczelnianych czasopismach
01:35
That's what happens in academic journals,
31
95249
1959
czy podczas akademickich konferencji.
01:37
it's what happens at academic conferences --
32
97232
2064
Pooperacyjne narady lekarzy
01:39
the Q&A session after a postdoc presents data is often a bloodbath.
33
99320
3309
to często masakra.
01:42
And nobody minds that; we actively welcome it.
34
102653
2158
Nikomu to nie przeszkadza.
01:44
It's like a consenting intellectual S&M activity.
35
104835
3038
Zgadzamy się na takie intelektualne sado-maso.
01:47
(Laughter)
36
107897
1155
Zaprezentuję wam
01:49
So what I'm going to show you is all of the main things,
37
109076
2994
główne zagadnienia
mojej dyscypliny -
01:52
all of the main features of my discipline, evidence-based medicine.
38
112094
3190
medycyny opartej na dowodach.
01:55
And I will talk you through all of these and demonstrate how they work,
39
115308
3883
Opowiem wam o jej założeniach,
pokażę, jak działają,
01:59
exclusively using examples of people getting stuff wrong.
40
119215
3342
przedstawiając przykłady ludzkich pomyłek.
02:02
We'll start with the absolute weakest form of evidence known to man,
41
122581
3754
Zaczniemy od najsłabszej znanej ludzkości formy dowodu.
Jest nią autorytet.
02:06
and that is authority.
42
126359
1626
Nauka nie dba o to ile literek masz przed nazwiskiem.
02:08
In science, we don't care how many letters you have after your name --
43
128009
3440
W nauce liczy się to czym możesz poprzeć swoją wiarę w coś.
02:11
we want to know what your reasons are for believing something.
44
131473
3012
Skąd wiesz, że coś jest dla nas dobre,
02:14
How do you know that something is good for us or bad for us?
45
134509
2996
czy złe?
02:17
But we're also unimpressed by authority because it's so easy to contrive.
46
137529
4181
Czyjś autorytet nas nie rusza,
bo łatwo go sfabrykować.
02:21
This is somebody called Dr. Gillian McKeith, PhD,
47
141734
2382
Ta pani to dr n.med. Gillian McKeith,
a biorąc jej dorobek naukowy, to Gillian McKeith.
02:24
or, to give her full medical title, Gillian McKeith.
48
144140
3169
(Śmiech)
02:27
(Laughter)
49
147333
2660
W każdym kraju znajdzie się ktoś podobny.
02:30
Again, every country has somebody like this.
50
150017
2156
Jest telewizyjnym guru diety.
02:32
She is our TV diet guru.
51
152197
1644
02:33
She has five series of prime-time television,
52
153865
2907
Prowadzi pięć programów w najlepszym czasie antenowym,
02:36
giving out very lavish and exotic health advice.
53
156796
2318
gdzie prezentuje egzotyczne porady zdrowotne.
02:39
She, it turns out, has a non-accredited correspondence course PhD
54
159138
3855
Okazuje się, że tytuł doktora zdobyła na korespondencyjnym kursie,
prowadzonym gdzieś w Ameryce.
02:43
from somewhere in America.
55
163017
1280
02:44
She also boasts that she's a certified professional member
56
164321
2765
Chwali się też, że jest certyfikowanym członkiem
Amerykańskiego Stowarzyszenia Specjalistów Żywienia,
02:47
of the American Association of Nutritional Consultants,
57
167110
2592
co brzmi bardzo efektownie i ekscytująco.
02:49
which sounds very glamorous; you get a certificate.
58
169726
2399
Mamy tu certyfikat.
02:52
This one belongs to my dead cat, Hettie. She was a horrible cat.
59
172149
3017
Ten należał do mojej zmarłej kotki, Hetti. Była okropna.
Wchodzisz na stronkę, wypełniasz formularz,
02:55
You go to the website, fill out the form,
60
175190
1964
płacisz im 60 dolców i dostajesz dyplom pocztą.
02:57
give them $60, it arrives in the post.
61
177178
1821
To nie jedyny powód świadczący, że ta osoba jest idiotką.
02:59
That's not the only reason we think this person is an idiot.
62
179023
2833
Mówi też rzeczy typu:
03:01
She also says things like eat lots of dark green leaves,
63
181880
2649
powinniśmy jeść dużo ciemnozielonych liści,
03:04
they contain chlorophyll and really oxygenate your blood.
64
184553
2857
bo zawierają dużo chlorofilu, który świetnie dotlenia naszą krew.
Każdy, kto uczył się biologii w szkole pamięta,
03:07
And anybody who's done school biology remembers
65
187434
2199
że chlorofil i chloroplasty
03:09
that chlorophyll and chloroplasts only make oxygen in sunlight,
66
189657
3212
wytwarzają tlen tylko w świetle słonecznym,
03:12
and it's quite dark in your bowels after you've eaten spinach.
67
192893
3130
a szpinak w naszych trzewiach ma całkiem ciemno.
Potrzebujemy odpowiednich dowodów naukowych.
03:16
Next, we need proper science, proper evidence.
68
196047
2499
03:18
So: "Red wine can help prevent breast cancer."
69
198570
2442
"Czerwone wino może powstrzymać raka piersi".
To nagłówek z brytyjskiego Daily Telegraph.
03:21
This is a headline from The Daily Telegraph in the UK.
70
201036
2563
"Szklanka czerwonego wina dziennie może powstrzymać raka piersi"
03:23
"A glass of red wine a day could help prevent breast cancer."
71
203623
2918
Gdy czytasz tę gazetę, odkrywasz,
03:26
So you find this paper, and find that it is a real piece of science.
72
206565
3236
że to kawał nauki.
03:29
It's a description of the changes in the behavior of one enzyme
73
209825
2997
Jest to opis zmian w jednym z enzymów,
03:32
when you drip a chemical extracted from some red grape skin
74
212846
3169
gdy związkiem chemicznym ze skórki winogron
nasączy się komórki rakowe
03:36
onto some cancer cells
75
216039
1575
03:37
in a dish on a bench in a laboratory somewhere.
76
217638
3200
w naczyniu, w jakimś laboratorium.
03:40
And that's a really useful thing to describe in a scientific paper.
77
220862
4092
To bardzo pożyteczna rzecz, warto opisać ją
w czasopiśmie naukowym,
03:44
But on the question of your own personal risk of getting breast cancer
78
224978
3358
ale o ryzyku dotyczącym
nabawienia się raka piersi, pijąc czerwone wino,
03:48
if you drink red wine,
79
228360
1151
figę ci to mówi.
03:49
it tells you absolutely bugger all.
80
229535
1681
W zasadzie okazuje się, że ryzyko zachorowania
03:51
Actually, it turns out that your risk of breast cancer
81
231240
2537
nieznacznie wzrasta
03:53
increases slightly with every amount of alcohol you drink.
82
233801
2963
z każdą kroplą alkoholu, którą wypijamy.
03:56
So what we want are studies in real human people.
83
236788
3848
Domagamy się więc badań na ludziach.
04:00
And here's another example.
84
240660
1576
Oto kolejny przykład.
04:02
This is from Britain's "leading" diet nutritionist in the Daily Mirror,
85
242260
4161
Jest to wypowiedź czołowego brytyjskiego dietetyka w Daily Mirror,
naszej drugiej najlepiej sprzedającej się gazecie.
04:06
our second-biggest selling newspaper.
86
246445
1774
"Australijskie badania z 2001 roku dowiodły,
04:08
"An Australian study in 2001 found that olive oil,
87
248243
2358
że oliwa z oliwek wraz z owocami, warzywami i strączkami
04:10
in combination with fruits, vegetables and pulses,
88
250625
2342
dostrzegalnie chroni przed zmarszczkami".
04:12
offers measurable protection against skin wrinklings,"
89
252991
2548
Dają nam wskazówkę:
04:15
and give the advice:
90
255563
1151
"Jedz warzywa z oliwą, będziesz miał mniej zmarszczek"
04:16
"If you eat olive oil and vegetables, you'll have fewer wrinkles."
91
256738
3130
Uprzejmie piszą jak możesz znaleźć dokumentację.
04:19
They helpfully tell you how to find the paper,
92
259892
2158
Gdy już to zrobisz, okazuje się że opiera się na badaniach obserwacyjnych.
04:22
and what you find is an observational study.
93
262074
2087
Oczywiście nikt nie może
04:24
Obviously, nobody has been able to go back to 1930,
94
264185
2921
przenieść się do 1930 roku,
zebrać wszystkich urodzonych na jednym oddziale,
04:27
get all the people born in one maternity unit,
95
267130
2493
04:29
and half of them eat lots of fruit and veg and olive oil,
96
269647
2696
z których połowa będzie jeść owoce, warzywa i oliwę,
a połowa stołować się w McDonalds`s,
04:32
half of them eat McDonald's,
97
272367
1346
04:33
and then we see how many wrinkles you've got later.
98
273737
2403
a potem sprawdzić kto ile będzie miał zmarszczek.
Należy zrobić współczesnym ludziom zdjęcia.
04:36
You have to take a snapshot of how people are now.
99
276164
2413
Oczywiście odkryjemy, że ci
04:38
And what you find is, of course:
100
278601
1564
którzy jedzą warzywa z oliwą mają mniej zmarszczek.
04:40
people who eat veg and olive oil have fewer wrinkles.
101
280189
2501
04:42
But that's because people who eat fruit and veg and olive oil are freaks --
102
282714
3741
Ale dzieje się tak, ponieważ ludzie jedzący takie rzeczy
to oszołomy, nienormalni, tacy jak wy.
04:46
they're not normal, they're like you; they come to events like this.
103
286479
3824
Chodzą na podobne wykłady.
04:50
(Laughter)
104
290327
1059
Są wytworni, bogaci, raczej nie pracują na dworze,
04:51
They're posh, they're wealthy, less likely to have outdoor jobs,
105
291410
3019
nie wykonują pracy fizycznej,
04:54
less likely to do manual labor,
106
294453
1516
04:55
they have better social support, are less likely to smoke;
107
295993
2740
żyją w lepszym środowisku społecznym, pewnie nie palą.
A więc z powodu całej gamy fascynujących
04:58
for a host of fascinating, interlocking
108
298757
1874
społecznych, politycznych i kulturowych przyczyn
05:00
social, political and cultural reasons,
109
300655
1869
mają mniejszą szansę na posiadanie zmarszczek.
05:02
they're less likely to have wrinkles.
110
302548
1772
Nie oznacza to, że wszystko dzięki warzywom czy oliwie.
05:04
That doesn't mean it's the vegetables or olive oil.
111
304344
2402
(Śmiech)
05:06
(Laughter)
112
306770
1246
Najlepiej, abyśmy przeprowadzili doświadczenie.
05:08
So ideally, what you want to do is a trial.
113
308040
2493
05:10
People think they're familiar with the idea of a trial.
114
310557
2580
Każdy myśli, że wie na czym polega jego idea.
Próby wykonuje się od dawna. Pierwszą z nich mamy w Biblii, Księga Daniela.
05:13
Trials are old; the first one was in the Bible, Daniel 1:12.
115
313161
2816
Zasada jest bardzo prosta - masz ludzi, dzielisz ich na dwie grupy,
05:16
It's straightforward: take a bunch of people, split them in half,
116
316001
3075
z jedną grupą postępujesz w dany sposób, z drugą w inny,
05:19
treat one group one way, the other group, the other way.
117
319100
2626
a trochę później sprawdzasz,
05:21
A while later, you see what happened to each of them.
118
321750
2523
co stało się w każdej z nich.
Opowiem wam o jednym eksperymencie,
05:24
I'm going to tell you about one trial,
119
324297
1834
prawdopodobnie najgłośniejszym
05:26
which is probably the most well-reported trial
120
326155
2166
w brytyjskich mediach w ostatniej dekadzie.
05:28
in the UK news media over the past decade.
121
328345
2005
Doświadczenie dotyczy pigułek tranowych.
05:30
This is the trial of fish oil pills.
122
330374
1736
Założenie było takie, że pigułki te poprawiają szkolne osiągnięcia
05:32
The claim: fish oil pills improve school performance and behavior
123
332134
3153
u dzieci.
05:35
in mainstream children.
124
335311
1151
Powiedziano: "Zrobiliśmy eksperyment.
05:36
They said, "We did a trial.
125
336486
1294
05:37
All the previous ones were positive, this one will be too."
126
337804
2772
Wszystkie poprzednie dały wynik pozytywny, z tym będzie tak samo".
To zawsze jest alarmujące.
05:40
That should ring alarm bells:
127
340600
1382
Bo jeśli z góry znasz wynik eksperymentu, nie musisz go przeprowadzać.
05:42
if you know the answer to your trial, you shouldn't be doing one.
128
342006
3060
Albo zepsułeś coś na starcie
05:45
Either you've rigged it by design,
129
345090
1628
05:46
or you've got enough data so there's no need to randomize people anymore.
130
346742
3437
albo masz dość danych, aby nie przeprowadzać więcej prób.
Oto na czym miał polegać wspomniany eksperyment.
05:50
So this is what they were going to do in their trial:
131
350203
2501
05:52
They were taking 3,000 children,
132
352728
2077
Próba składała się z 3000 dzieci,
05:54
they were going to give them these huge fish oil pills, six of them a day,
133
354829
3654
którym dawano tabletki tranowe,
sześć na dzień,
05:58
and then, a year later, measure their school exam performance
134
358507
3113
a rok później zbadano wyniki ich szkolnych egzaminów
06:01
and compare their performance
135
361644
1774
i porównano te wyniki
06:03
against what they predicted their exam performance would have been
136
363442
3156
z przewidywanymi rezultatami, zakładając
że nie zażywały pigułek.
06:06
if they hadn't had the pills.
137
366622
2076
06:08
Now, can anybody spot a flaw in this design?
138
368722
2807
Czy ktoś widzi błąd w tym badaniu?
06:11
(Laughter)
139
371553
1015
Profesorowie metodologii badań klinicznych
06:12
And no professors of clinical trial methodology
140
372592
2243
06:14
are allowed to answer this question.
141
374859
1726
nie mogą odpowiadać.
06:16
So there's no control group.
142
376609
2001
Nie ma grupy kontrolnej.
06:18
But that sounds really techie, right? That's a technical term.
143
378634
3335
Brzmi to bardzo naukowo.
To termin techniczny.
06:21
The kids got the pills, and their performance improved.
144
381993
2633
Dzieci dostały pigułki i ich wyniki się poprawiły.
06:24
What else could it possibly be if it wasn't the pills?
145
384650
2673
Co, jeśli nie tabletki, wpłynęło na te rezultaty?
Dzieci stały się starsze. Wszyscy się rozwijamy.
06:28
They got older; we all develop over time.
146
388128
2273
06:30
And of course, there's the placebo effect,
147
390425
2165
Oczywiście dochodzi tu efekt placebo.
06:32
one of the most fascinating things in the whole of medicine.
148
392614
2838
To jedna z najbardziej fascynujących rzeczy w medycynie.
Nie chodzi o pigułki, które poprawiają wyniki czy uśmierzają ból.
06:35
It's not just taking a pill and performance or pain improving;
149
395476
2913
Chodzi tu o wiarę i oczekiwania.
06:38
it's about our beliefs and expectations, the cultural meaning of a treatment.
150
398413
3663
O kulturowy aspekt terapii.
Pokazano to w szeregu fascynujących badań,
06:42
And this has been demonstrated in a whole raft of fascinating studies
151
402100
3270
porównując jeden rodzaj placebo do drugiego.
06:45
comparing one kind of placebo against another.
152
405394
2217
06:47
So we know, for example,
153
407635
1158
Na przykład dwie cukrowe tabletki na dzień
06:48
that two sugar pills a day are a more effective treatment
154
408817
2713
efektywniej leczą wrzody żołądka,
06:51
for gastric ulcers
155
411554
1219
niż jedna tabletka.
06:52
than one sugar pill.
156
412797
1240
Dwie tabletki dziennie są lepsze niż jedna.
06:54
Two sugar pills a day beats one a day.
157
414061
1961
To niesłychanie absurdalne, ale to prawda.
06:56
That's an outrageous and ridiculous finding, but it's true.
158
416046
2775
06:58
We know from three different studies on three different types of pain
159
418845
3297
Na przykładzie trzech badań nad trzema rodzajami bólu wiemy,
że zastrzyki z soli fizjologicznej są skuteczniejsze w terapii bólu
07:02
that a saltwater injection is a more effective treatment
160
422166
2645
niż tabletka, która nie zawiera w sobie żadnego leku.
07:04
than a sugar pill, a dummy pill with no medicine in it,
161
424835
2605
07:07
not because the injection or pills do anything physically to the body,
162
427464
3344
Nie dzieje się tak bo zastrzyk czy pigułki działają jakoś na organizm,
07:10
but because an injection feels like a much more dramatic intervention.
163
430832
3356
ale dlatego że zastrzyk wydaje się poważniejszą interwencją.
Wiemy, że naszymi oczekiwaniami
07:14
So we know that our beliefs and expectations can be manipulated,
164
434212
3062
można manipulować,
07:17
which is why we do trials where we control against a placebo,
165
437298
4048
dlatego robimy eksperymenty
gdzie mamy grupę kontrolną,
07:21
where one half of the people get the real treatment,
166
441370
2538
gdzie połowę ludzi leczy się naprawdę,
07:23
and the other half get placebo.
167
443932
1677
a druga połowa dostaje placebo.
07:25
But that's not enough.
168
445633
1849
Ale to nie wystarczy.
07:28
What I've just shown you are examples
169
448496
1776
Pokazałem kilka przykładów na to, jak nieskomplikowane działania
07:30
of the very simple and straightforward ways
170
450296
2172
dziennikarzy, handlarzy suplementów,
07:32
that journalists and food supplement pill peddlers and naturopaths
171
452492
3263
czy specjalistów naturopatii
07:35
can distort evidence for their own purposes.
172
455779
2457
mogą wypaczyć dowody dla własnych celów tych ludzi.
07:38
What I find really fascinating
173
458260
2180
Najbardziej fascynujące jest to,
07:40
is that the pharmaceutical industry uses exactly the same kinds
174
460464
3157
że przemysł farmaceutyczny
stosuje te same przebiegłe chwyty,
07:43
of tricks and devices,
175
463645
1528
ale w bardziej wyrafinowanej wersji
07:45
but slightly more sophisticated versions of them,
176
465197
2767
07:47
in order to distort the evidence they give to doctors and patients,
177
467988
3178
w celu nagięcia wyników przedstawianych lekarzom i pacjentom,
którzy na ich podstawie podejmują kluczowe decyzje.
07:51
and which we use to make vitally important decisions.
178
471190
2562
07:53
So firstly, trials against placebo:
179
473776
2533
Po pierwsze, eksperyment z placebo:
wydaje się, że eksperyment powinien polegać
07:56
everybody thinks a trial should be a comparison
180
476333
2372
na porównaniu nowego leku do placebo.
07:58
of your new drug against placebo.
181
478729
1595
Tak naprawdę bardzo często jest to błędem.
08:00
But in a lot of situations that's wrong;
182
480348
1920
Często bowiem dysponujemy gotową, bardzo dobrą terapią,
08:02
often, we already have a good treatment currently available.
183
482292
2898
więc nie potrzebujemy potwierdzenia, że alternatywne leczenie
08:05
So we don't want to know that your alternative new treatment
184
485214
2833
jest lepsze niż nic.
08:08
is better than nothing,
185
488071
1151
Chcemy dowiedzieć się, że jest lepsze niż najlepsze obecnie dostępne.
08:09
but that it's better than the best available treatment we have.
186
489246
2968
Jednak wciąż wykonuje się eksperymenty
08:12
And yet, repeatedly, you consistently see people doing trials
187
492238
2873
z użyciem placebo.
08:15
still against placebo.
188
495135
1306
08:16
And you can get licensed to bring your drug to market
189
496465
2507
Można wprowadzić lek na rynek
08:18
with only data showing that it's better than nothing,
190
498996
2499
udowadniając, że jest lepszy niż nic,
co jest bezużyteczne dla lekarza w obliczu decyzji do podjęcia.
08:21
which is useless for a doctor like me trying to make a decision.
191
501519
3002
Nie jest to jedyny sposób manipulacji danymi.
08:24
But that's not the only way you can rig your data.
192
504545
2365
Można zrobić to,
08:26
You can also rig your data
193
506934
1248
porównując nowy lek
08:28
by making the thing you compare your new drug against
194
508206
2493
do jakiegoś szmelcu.
08:30
really rubbish.
195
510723
1157
08:31
You can give the competing drug in too low a dose,
196
511904
2469
Można podać konkurujący lek w za niskiej dawce,
co nie wywoła efektu leczniczego.
08:34
so people aren't properly treated.
197
514397
1633
Można podać konkurujący lek w za wysokiej dawce,
08:36
You can give the competing drug in too high a dose,
198
516054
2397
co spowoduje efekty uboczne.
08:38
so people get side effects.
199
518475
1296
08:39
And this is exactly what happened
200
519795
1680
Dokładnie tak zdarzyło się w związku
08:41
with antipsychotic medication for schizophrenia.
201
521499
2465
z antypsychotycznym lekiem na schizofrenię.
08:43
Twenty years ago, a new generation of antipsychotic drugs were brought in;
202
523988
3532
20 lat temu wprowadzono nową generację tych leków
i zapewniono, że nigdy nie będą powodować skutków ubocznych.
08:47
the promise was they would have fewer side effects.
203
527544
2557
Rozpoczęto więc próby nowych leków skierowane
08:50
So people set about doing trials of the new drugs against the old drugs.
204
530125
3454
przeciwko starym,
08:53
But they gave the old drugs in ridiculously high doses:
205
533603
2685
ale te stare podawano w absurdalnie wysokich dawkach -
20 miligramów haloperidolu dziennie.
08:56
20 milligrams a day of haloperidol.
206
536312
1845
Założenie było wtedy takie,
08:58
And it's a foregone conclusion if you give a drug at that high a dose,
207
538181
3554
że jeśli poda się lek w tak wysokiej dawce,
09:01
it will have more side effects, and your new drug will look better.
208
541759
3280
to spowoduje efekty uboczne, z korzyścią dla nowego leku.
10 lat temu historia się powtórzyła, co ciekawe
09:05
Ten years ago, history repeated itself,
209
545063
1988
w czasie gdy risperidon, pierwszy lek antypsychotyczny nowej generacji,
09:07
when risperidone, the first of the new-generation antipsychotic drugs,
210
547075
3325
został zwolniony z ograniczeń patentowych.
09:10
came off copyright, so anybody could make copies.
211
550424
2342
09:12
Everybody wanted to show their drug was better than risperidone,
212
552790
3032
Wszyscy chcieli pokazać, że ich kopia leku jest lepsza niż risperidon,
wykonano więc sporo testów porównując nowe neuroleptyki
09:15
so you see trials comparing new antipsychotic drugs
213
555846
2401
z risperidonem w dawce ośmiu miligramów dziennie.
09:18
against risperidone at eight milligrams a day.
214
558271
2167
Nie była to szalona czy nielegalna dawka,
09:20
Again, not an insane dose, not an illegal dose,
215
560462
2214
ale w górnej granicy normalnej.
09:22
but very much at the high end of normal.
216
562700
1918
Firmy starają się pokazać swój lek w lepszym świetle.
09:24
So you're bound to make your new drug look better.
217
564642
2517
Nie jest więc niespodzianką,
09:27
And so it's no surprise that overall,
218
567183
2597
09:29
industry-funded trials are four times more likely
219
569804
2769
że finansowane przez nie eksperymenty
dają pozytywne wyniki cztery razy częściej
09:32
to give a positive result
220
572597
1329
09:33
than independently sponsored trials.
221
573950
2053
niż niezależne testy.
09:36
But -- and it's a big but --
222
576989
2644
Ale, i to wielkie "ale" -
09:39
(Laughter)
223
579657
2521
(Śmiech)
okazuje się, że
09:42
it turns out,
224
582202
1281
09:43
when you look at the methods used by industry-funded trials,
225
583507
3641
metody stosowane w finansowanych przez przemysł testach
są lepsze
09:47
that they're actually better than independently sponsored trials.
226
587172
3686
niż w niezależnych eksperymentach.
09:50
And yet, they always manage to get the result that they want.
227
590882
2892
Ciągle udaje im się osiągać wyniki, jakie tylko chcą.
09:53
So how does this work?
228
593798
1150
Jak to się dzieje?
09:54
(Laughter)
229
594972
1013
Jak wyjaśnimy to dziwne zjawisko?
09:56
How can we explain this strange phenomenon?
230
596009
2767
09:58
Well, it turns out that what happens
231
598800
1798
Okazuje się, że
10:00
is the negative data goes missing in action;
232
600622
2233
dane negatywne gdzieś giną,
10:02
it's withheld from doctors and patients.
233
602879
1937
są ukrywane przed lekarzami i pacjentami.
10:04
And this is the most important aspect of the whole story.
234
604840
2698
To najważniejszy aspekt całej historii.
Stoi na szczycie piramidy dowodów.
10:07
It's at the top of the pyramid of evidence.
235
607562
2034
Musimy mieć dostęp do wszystkich danych dotyczących terapii,
10:09
We need to have all of the data on a particular treatment
236
609620
2686
by wiedzieć czy jest skuteczna, czy nie.
10:12
to know whether or not it really is effective.
237
612330
2160
Istnieją dwa sposoby, aby sprawdzić
10:14
There are two different ways you can spot whether some data has gone missing.
238
614514
3667
czy trochę danych zaginęło w akcji.
Można użyć statystyki lub opowiedzieć historię.
10:18
You can use statistics or you can use stories.
239
618205
2199
10:20
I prefer statistics, so that's what I'll do first.
240
620428
2389
Osobiście wolę statystyki, więc najpierw zajmę się nimi.
10:22
This is a funnel plot.
241
622841
1322
Oto wykres lejkowy.
10:24
A funnel plot is a very clever way of spotting
242
624187
2191
Jest bardzo sprytnym narzędziem stwierdzającym
10:26
if small negative trials have disappeared, have gone missing in action.
243
626402
3365
zniknięcie danych w małych, dających negatywne rezultaty doświadczeniach.
10:29
This is a graph of all of the trials done on a particular treatment.
244
629791
3478
Ten wykres dotyczy wszystkich eksperymentów
wykonanych w związku z konkretną terapią.
10:33
As you go up towards the top of the graph,
245
633293
2255
Patrząc ku górze wykresu,
10:35
what you see is each dot is a trial.
246
635572
1929
każda kropka to jeden eksperyment.
10:37
As you go up, those are bigger trials, so they've got less error;
247
637525
3126
Kropki na górze oznaczają większe eksperymenty, z mniejszą ilością błędów.
10:40
they're less likely to be randomly false positives or negatives.
248
640675
3146
Jest tu mniejsza szansa na losowo fałszywie pozytywne i negatywne wyniki.
10:43
So they all cluster together.
249
643845
1392
Wyniki te grupują się.
10:45
The big trials are closer to the true answer.
250
645261
2507
Duże eksperymenty są bliższe prawdzie.
10:47
Then as you go further down at the bottom,
251
647792
2016
Patrząc ku dołowi wykresu,
10:49
what you can see is, on this side, spurious false negatives,
252
649832
2919
widzimy po tej stronie rzekomo fałszywie negatywne wyniki,
10:52
and over on this side, spurious false positives.
253
652775
2246
a po tej stronie rzekomo fałszywie pozytywne.
Zakładając stronniczość,
10:55
If there is publication bias,
254
655045
2076
jeśli znikają wyniki doświadczeń o negatywnych rezultatach,
10:57
if small negative trials have gone missing in action,
255
657145
2530
10:59
you can see it on one of these graphs.
256
659699
1815
zobaczymy to na jednym z takich wykresów.
11:01
So you see here that the small negative trials
257
661538
2151
Widzimy zatem, że małe "negatywne" eksperymenty,
11:03
that should be on the bottom left have disappeared.
258
663713
2453
które powinny być na dole po lewej stronie, zniknęły.
Ten wykres pokazuje stronniczość wyników
11:06
This is a graph demonstrating the presence of publication bias
259
666190
2935
w badaniach zjawiska stronniczości.
11:09
in studies of publication bias.
260
669149
1920
To najśmieszniejszy dowcip w epidemiologii,
11:11
And I think that's the funniest epidemiology joke you will ever hear.
261
671093
3302
jaki kiedykolwiek usłyszycie.
11:14
(Laughter)
262
674419
1011
Tyle w temacie dowodzenia statystycznego,
11:15
That's how you can prove it statistically.
263
675454
2024
a co z opowieściami?
11:17
But what about stories?
264
677502
1151
11:18
Well, they're heinous, they really are.
265
678677
1915
Są naprawdę okropne.
11:20
This is a drug called reboxetine.
266
680616
1589
Oto lek o nazwie reboksetyna.
11:22
This is a drug which I, myself, have prescribed to patients.
267
682229
2939
Osobiście przepisywałem go pacjentom.
Straszny kujon ze mnie.
11:25
And I'm a very nerdy doctor.
268
685192
1336
11:26
I hope I go out of my way
269
686552
1312
Staram się czytać ze zrozumieniem całą literaturę przedmiotu.
11:27
to try and read and understand all the literature.
270
687888
2359
Czytałem o pozytywnych i dobrze prowadzonych eksperymentach dotyczących tego leku.
11:30
I read the trials on this.
271
690271
1308
11:31
They were all positive, all well-conducted.
272
691603
2267
Nie znalazłem błędów.
11:33
I found no flaw.
273
693894
1151
Niestety okazało się,
11:35
Unfortunately, it turned out, that many of these trials were withheld.
274
695069
3581
że wyniki wielu testów zatajono.
11:38
In fact, 76 percent of all of the trials that were done on this drug
275
698674
4545
Jakieś 76% z wszystkich
doświadczeń wykonanych na leku
zostało zatajonych przed lekarzami i pacjentami.
11:43
were withheld from doctors and patients.
276
703243
1951
Jeśli wyobrazimy sobie,
11:45
Now if you think about it,
277
705218
1253
11:46
if I tossed a coin a hundred times,
278
706495
2297
że rzucam monetą sto razy
11:48
and I'm allowed to withhold from you the answers half the times,
279
708816
3536
i zatajam przed wami wyniki rzutów,
to w połowie przypadków,
11:52
then I can convince you that I have a coin with two heads.
280
712376
4089
przekonam was,
że mam monetę z dwoma orłami.
11:56
If we remove half of the data,
281
716489
1913
Jeśli usuniemy połowę danych,
11:58
we can never know what the true effect size of these medicines is.
282
718426
3738
nigdy nie dowiemy się prawdziwych efektów danego leku.
Nie jest to odosobniona historia.
12:02
And this is not an isolated story.
283
722188
2071
Około połowy wyników eksperymentów dotyczących antydepresantów zatajono,
12:04
Around half of all of the trial data on antidepressants has been withheld,
284
724283
3794
ale to tylko czubek góry lodowej.
12:08
but it goes way beyond that.
285
728101
1436
12:09
The Nordic Cochrane Group were trying to get ahold of the data on that
286
729561
3346
Nordic Cochrane Group próbowała zdobyć te dane,
aby połączyć je w spójną całość.
12:12
to bring it all together.
287
732931
1195
Grupy Cochrane`a to międzynarodowe organizacje nonprofit
12:14
The Cochrane Groups are an international nonprofit collaboration
288
734150
3019
systematycznie recenzujące wszystkie dane medyczne, jakie tylko się pojawiają.
12:17
that produce systematic reviews
289
737193
1490
12:18
of all of the data that has ever been shown.
290
738707
2097
Muszą mieć dostęp do wyników wszystkich eksperymentów.
12:20
And they need to have access to all of the trial data.
291
740828
2534
Jednak firmy ukrywają te dane przed nimi,
12:23
But the companies withheld that data from them.
292
743386
2443
12:25
So did the European Medicines Agency --
293
745853
2195
tak jak robiła do Europejska Agencja Leków
przez trzy lata.
12:28
for three years.
294
748072
1586
12:29
This is a problem that is currently lacking a solution.
295
749682
3032
W tej chwili nie ma rozwiązania tego problemu.
12:32
And to show how big it goes, this is a drug called Tamiflu,
296
752738
2899
Żeby zobaczyć jak jest on wielki, popatrzmy na lek Tamiflu,
12:35
which governments around the world
297
755661
1662
na który rządy na całym świecie
12:37
have spent billions and billions of dollars on.
298
757347
2843
wydały grube miliardy dolarów.
Pieniądze te wydano w oparciu o obietnicę,
12:40
And they spend that money on the promise that this is a drug
299
760214
2867
że lek ten będzie redukował
12:43
which will reduce the rate of complications with flu.
300
763105
2972
powikłania pogrypowe.
Dysponujemy danymi świadczącymi,
12:46
We already have the data
301
766101
1151
12:47
showing it reduces the duration of your flu by a few hours.
302
767276
2794
że skraca chorobę o kilka godzin.
Naprawdę mnie to nie obchodzi, podobnie myślą rządy.
12:50
But I don't care about that, governments don't care.
303
770094
2454
Bardzo mi przykro, że masz grypę, to straszne,
12:52
I'm sorry if you have the flu, I know it's horrible,
304
772572
2454
ale nie zamierzamy wydawać miliardów dolarów,
12:55
but we're not going to spend billions of dollars
305
775050
2244
aby skrócić twoje objawy
12:57
trying to reduce the duration of your flu symptoms by half a day.
306
777318
3162
o pół dnia.
13:00
We prescribe these drugs.
307
780504
1325
Przepisujemy te leki, gromadzimy je na wszelki wypadek,
13:01
We stockpile them for emergencies
308
781853
1803
w oparciu o wiedzę, że redukują szereg powikłań,
13:03
on the understanding they'll reduce the number of complications,
309
783680
3089
takich jak zapalenie płuc, które może doprowadzić do śmierci.
13:06
which means pneumonia and death.
310
786793
1534
Włoski oddział Grupy Cochrane`a zajmujący się chorobami zakaźnymi,
13:08
The infectious diseases Cochrane Group, which are based in Italy,
311
788351
3459
starał się uzyskać
13:11
has been trying to get the full data in a usable form
312
791834
3177
kompletne i użyteczne dane od firm farmaceutycznych,
13:15
out of the drug companies,
313
795035
1268
aby móc w pełni orzec,
13:16
so they can make a full decision
314
796327
2091
13:18
about whether this drug is effective or not,
315
798442
2097
czy lek jest efektywny, czy nie,
13:20
and they've not been able to get that information.
316
800563
2966
jednak odmówiono im udzielenia tych informacji.
13:23
This is undoubtedly the single biggest ethical problem
317
803553
5206
Jest to niewątpliwie
największy problem etyczny, przed jakim stoi
13:28
facing medicine today.
318
808783
1976
dzisiejsza medycyna.
Nie możemy podejmować decyzji
13:31
We cannot make decisions in the absence of all of the information.
319
811204
5333
bez wszystkich potrzebnych danych.
13:37
So it's a little bit difficult from there
320
817789
2977
Trochę ciężko mi z tego miejsca
13:40
to spin in some kind of positive conclusion.
321
820790
3446
dojść do jakiejkolwiek pozytywnej konkluzji.
Ale powiem tak:
13:45
But I would say this:
322
825196
1631
13:48
I think that sunlight
323
828931
2796
Myślę, że światło słoneczne
13:51
is the best disinfectant.
324
831751
1724
to najlepszy środek dezynfekujący.
Wszystkie te rzeczy dzieją się na naszych oczach,
13:54
All of these things are happening in plain sight,
325
834077
2735
13:56
and they're all protected by a force field of tediousness.
326
836836
4331
ale zaciemnia je
powłoka opieszałości.
14:01
And I think, with all of the problems in science,
327
841631
2407
Myślę, że w obliczu wszystkich problemów nauki
najlepsze, co możemy zrobić,
14:04
one of the best things that we can do
328
844062
1820
14:05
is to lift up the lid, finger around at the mechanics
329
845906
2803
to unieść pokrywę,
pogmerać w mechanizmie i bacznie mu się przyjrzeć.
14:08
and peer in.
330
848733
1279
Dziękuję bardzo.
14:10
Thank you very much.
331
850036
1160
14:11
(Applause)
332
851220
3238
(oklaski)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7