Ernesto Sirolli: Want to help someone? Shut up and listen!

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Dawid Zacharyasz Korekta: Magdalena Stonawska

Everything I do, and everything I do professionally --

Całe moje życie zawodowe

my life -- has been shaped

zostało ukształtowane,

by seven years of work as a young man in Africa.

gdy pracowałem za młodu w Afryce.

From 1971 to 1977 --

Od 1971 do 1977 roku...

I look young, but I'm not — (Laughter) --

Wiem, wyglądam młodo.

I worked in Zambia, Kenya, Ivory Coast, Algeria, Somalia,

Pracowałem w krajach afrykańskich

in projects of technical cooperation with African countries.

nad projektami współpracy technicznej.

I worked for an Italian NGO,

Pracowałem dla włoskiej organizacji pozarządowej

and every single project that we set up in Africa

i każdy z naszych projektów

failed.

nie wypalał.

And I was distraught.

Byłem zrozpaczony.

I thought, age 21, that we Italians were good people

Mając 21 lat myślałem, że Włochy to dobry naród,

and we were doing good work in Africa.

że odwalamy tam dobrą robotę.

Instead, everything we touched we killed.

Było na odwrót.

Our first project, the one that has inspired my first book,

Pierwszy projekt, który stał się inspiracją dla mojej książki

"Ripples from the Zambezi,"

"Pluski Zambezi",

was a project where we Italians

polegał na tym, że my, Włosi,

decided to teach Zambian people how to grow food.

chcieliśmy nauczyć Zambijczyków uprawy.

So we arrived there with Italian seeds in southern Zambia

Wzięliśmy więc na południe Zambii nasze nasiona,

in this absolutely magnificent valley

i w pewnej cudownej dolinie

going down to the Zambezi River,

biegnącej wzdłuż rzeki Zambezi

and we taught the local people how to grow Italian tomatoes

uczyliśmy tubylców uprawy włoskich pomidorów,

and zucchini and ...

cukinii i...

And of course the local people had absolutely no interest

No i tubylcy mieli to gdzieś,

in doing that, so we paid them to come and work,

więc płaciliśmy im

and sometimes they would show up. (Laughter)

i czasami raczyli się zjawić.

And we were amazed that the local people,

Byliśmy zdumieni, że owi tubylcy,

in such a fertile valley, would not have any agriculture.

niczego nie uprawiali w tak żyznej dolinie.

But instead of asking them how come they were not

Lecz zamiast zapytać, czemu nic nie uprawiają,

growing anything, we simply said, "Thank God we're here." (Laughter)

uznaliśmy, że spadliśmy im z nieba.

"Just in the nick of time to save the Zambian people from starvation."

Że ratujemy ich od głodu.

And of course, everything in Africa grew beautifully.

Wszystko oczywiście pięknie rosło.

We had these magnificent tomatoes. In Italy, a tomato

Mieliśmy cudowne pomidory. U nas pomidor

would grow to this size. In Zambia, to this size.

sięga takich rozmiarów. W Zambii - takich.

And we could not believe, and we were telling the Zambians,

Nie mogliśmy w to uwierzyć i powtarzaliśmy im,

"Look how easy agriculture is."

że to takie proste.

When the tomatoes were nice and ripe and red,

I kiedy pomidory były już dojrzałe,

overnight, some 200 hippos came out from the river

ze 200 hipopotamów przyszło nocą znad rzeki

and they ate everything. (Laughter)

i zjadły wszystko.

And we said to the Zambians, "My God, the hippos!"

Krzyczeliśmy do Zambijczyków "O Boże, hipopotamy!"

And the Zambians said, "Yes, that's why we have no agriculture here." (Laughter)

Na co oni, że dlatego nie uprawiają roślin.

"Why didn't you tell us?""You never asked."

"Czemu nie mówiliście?" "Bo nie pytaliście".

I thought it was only us Italians blundering around Africa,

Myślałem, że to tylko my robiliśmy coś źle w Afryce,

but then I saw what the Americans were doing,

ale wtedy zobaczyłem, co robili Amerykanie,

what the English were doing, what the French were doing,

Anglicy i Francuzi,

and after seeing what they were doing,

i po zobaczeniu ich pracy

I became quite proud of our project in Zambia.

doceniłem nasz projekt.

Because, you see, at least we fed the hippos.

My chociaż nakarmiliśmy hipcie.

You should see the rubbish — (Applause) --

Szkoda, że nie widzieliście bzdur...

You should see the rubbish that we have bestowed

którymi obdarzyliśmy

on unsuspecting African people.

niczego nieświadomych Afrykanów.

You want to read the book,

Jeżeli chcecie o tym poczytać,

read "Dead Aid," by Dambisa Moyo,

polecam "Martwą pomoc" Dambisy Moyo,

Zambian woman economist.

zambijskiej ekonomistki.

The book was published in 2009.

Książkę wydano w 2009 roku.

We Western donor countries have given the African continent

My, zachodni darczyńcy, wspomogliśmy Afrykę

two trillion American dollars in the last 50 years.

przez ostatnie 50 lat 200 miliardami dolarów.

I'm not going to tell you the damage that that money has done.

Nie powiem, jakie szkody to wyrządziło.

Just go and read her book.

Po prostu przeczytajcie tę książkę.

Read it from an African woman, the damage that we have done.

Zobaczcie, jak to postrzega Afrykanka.

We Western people are imperialist, colonialist missionaries,

My jesteśmy imperialistami, kolonialistami

and there are only two ways we deal with people:

i traktujemy ludzi dwojako:

We either patronize them, or we are paternalistic.

protekcjonalnie lub paternalistycznie.

The two words come from the Latin root "pater,"

Te słowa wywodzą się z łacińskiego "pater",

which means "father."

czyli "ojciec".

But they mean two different things.

Ale nie są bliskoznaczne.

Paternalistic, I treat anybody from a different culture

Paternalistyczny, tzn. traktujący kogoś z obcej kultury

as if they were my children. "I love you so much."

tak, jakby był jego dzieckiem. "Bardzo cię kocham".

Patronizing, I treat everybody from another culture

Protekcjonalny, tzn. traktujący kogoś z innej kultury

as if they were my servants.

jako swego sługę.

That's why the white people in Africa are called "bwana," boss.

To dlatego biali w Afryce nazywani są "bwana", czyli "szef".

I was given a slap in the face reading a book,

Doznałem olśnienia po przeczytaniu książki

"Small is Beautiful," written by Schumacher, who said,

"Małe jest piękne" Schumachera, który napisał,

above all in economic development, if people

że w rozwoju gospodarczym najważniejsze jest,

do not wish to be helped, leave them alone.

by nie pomagać, jeśli nikt o to nie prosi.

This should be the first principle of aid.

To powinno być mottem pomagania.

The first principle of aid is respect.

Główną regułą pomocy jest szacunek.

This morning, the gentleman who opened this conference

Osoba, która otworzyła tę konferencję

lay a stick on the floor, and said,

położyła laskę na podłodze i zapytała,

"Can we -- can you imagine a city

czy możemy wyobrazić sobie miasto,

that is not neocolonial?"

które nie jest neokolonialne.

I decided when I was 27 years old

Mając 27 lat postanowiłem

to only respond to people,

jedynie odpowiadać na potrzeby

and I invented a system called Enterprise Facilitation,

i wymyśliłem system zwany Inicjatywą Ułatwienie,

where you never initiate anything,

gdzie niczego nie zaczynasz,

you never motivate anybody, but you become a servant

nie motywujesz, ale stajesz się służącym

of the local passion, the servant of local people

miejscowych pasji, sługą ludzi,

who have a dream to become a better person.

którzy marzą o tym, by stać się lepszymi.

So what you do -- you shut up.

Więc co robisz? Milczysz.

You never arrive in a community with any ideas,

Nie podsuwasz żadnych pomysłów,

and you sit with the local people.

tylko przebywasz z ludźmi.

We don't work from offices.

Nie pracujemy w biurze.

We meet at the cafe. We meet at the pub.

Idziemy na kawę, do pubu.

We have zero infrastructure.

Nie mamy infrastruktury.

And what we do, we become friends,

Zaprzyjaźniamy się

and we find out what that person wants to do.

i dowiadujemy się, co dana osoba chce robić.

The most important thing is passion.

Najważniejsza jest pasja.

You can give somebody an idea.

Można podsunąć komuś pomysł.

If that person doesn't want to do it,

Jednak jeśli ten ktoś go nie zechce,

what are you going to do?

to co zrobisz?

The passion that the person has for her own growth

Pragnienie osobistego rozwoju

is the most important thing.

liczy się najbardziej.

The passion that that man has for his own personal growth

Czyjeś pragnienie osobistego rozwoju

is the most important thing.

liczy się najbardziej.

And then we help them to go and find the knowledge,

Pomagamy ludziom zdobyć wiedzę,

because nobody in the world can succeed alone.

bo sukcesu nie osiągnie się samemu.

The person with the idea may not have the knowledge,

Osoba z pomysłem może nie mieć wiedzy,

but the knowledge is available.

lecz tę można zdobyć.

So years and years ago, I had this idea:

Więc lata temu miałem pewną myśl:

Why don't we, for once, instead of arriving in the community

Dlaczego zamiast przyjeżdżać do ludzi,

to tell people what to do, why don't, for once,

by mówić im co mają robić, nie wysłuchamy ich?

listen to them? But not in community meetings.

Ale nie na zebraniach.

Let me tell you a secret.

Zdradzę wam sekret.

There is a problem with community meetings.

Z zebraniami wiąże się problem.

Entrepreneurs never come,

Przedsiębiorcy na nie nie przychodzą,

and they never tell you, in a public meeting,

i nigdy publicznie nie powiedzą,

what they want to do with their own money,

co chcą zrobić ze swoimi pieniędzmi,

what opportunity they have identified.

jaką szansę dostrzegli.

So planning has this blind spot.

Więc planowanie ma martwy punkt.

The smartest people in your community you don't even know,

Nie znacie geniuszy wokół siebie,

because they don't come to your public meetings.

bo nie ma ich na zebraniach.

What we do, we work one-on-one,

Pracujemy indywidualnie,

and to work one-on-one, you have to create

a do czego trzeba stworzyć

a social infrastructure that doesn't exist.

infrastrukturę społeczną, która nie istnieje.

You have to create a new profession.

Trzeba stworzyć nowy zawód.

The profession is the family doctor of enterprise,

Lekarza przedsiębiorczości,

the family doctor of business, who sits with you

lekarza biznesu, który siedzi z tobą,

in your house, at your kitchen table, at the cafe,

pije u ciebie kawę

and helps you find the resources to transform your passion

i pomaga znaleźć środki, by zmienić twą pasję

into a way to make a living.

w sposób na życie.

I started this as a tryout in Esperance, in Western Australia.

Zacząłem to na próbę w Esperance w Australii.

I was a doing a Ph.D. at the time,

Byłem wtedy doktorantem,

trying to go away from this patronizing bullshit

uciekałem od tego protekcjonalistycznego bełkotu,

that we arrive and tell you what to do.

mówienia innym, co robić.

And so what I did in Esperance that first year

Przez pierwszy rok

was to just walk the streets, and in three days

chodziłem po ulicach i po trzech dniach

I had my first client, and I helped this first guy

miałem pierwszego klienta,

who was smoking fish from a garage, was a Maori guy,

Maorysa, który wędził ryby w garażu.

and I helped him to sell to the restaurant in Perth,

Pomogłem mu sprzedać je do Perth,

to get organized, and then the fishermen came to me to say,

zorganizować się. A potem przyszli do mnie rybacy,

"You the guy who helped Maori? Can you help us?"

żebym im też pomógł.

And I helped these five fishermen to work together

I nauczyłem ich współpracować,

and get this beautiful tuna not to the cannery in Albany

by ich tuńczyki nie lądowały w albańskiej fabryce konserw

for 60 cents a kilo, but we found a way

za grosze. Znaleźliśmy sposób,

to take the fish for sushi to Japan for 15 dollars a kilo,

by sprzedawać je na sushi za 15 dolarów za kilo.

and the farmers came to talk to me, said,

Potem farmerzy też chcieli,

"Hey, you helped them. Can you help us?"

bym im pomógł.

In a year, I had 27 projects going on,

Przez rok miałem 27 projektów.

and the government came to see me to say,

Rząd przyszedł mnie zapytać,

"How can you do that?

jak ja to robię.

How can you do — ?" And I said, "I do something very, very, very difficult.

A ja na to, że robię strasznie trudną rzecz.

I shut up, and listen to them." (Laughter)

Zamykam się i słucham.

So — (Applause) —

Więc rząd mówi,

So the government says, "Do it again." (Laughter)

bym kontynuował.

We've done it in 300 communities around the world.

I kontynuowaliśmy w 300 innych miejscach.

We have helped to start 40,000 businesses.

Pomogliśmy rozkręcić 40,000 biznesów.

There is a new generation of entrepreneurs

Istnieje nowa rzesza przedsiębiorców,

who are dying of solitude.

którzy cierpią na samotność.

Peter Drucker, one of the greatest management consultants in history,

Peter Drucker, genialny konsultant do spraw zarządzania,

died age 96, a few years ago.

zmarł parę lat temu.

Peter Drucker was a professor of philosophy

Zanim został biznesmenem,

before becoming involved in business,

był profesorem filozofii

and this is what Peter Drucker says:

i oto, co mówił:

"Planning is actually incompatible

"Planowanie nie idzie w parze

with an entrepreneurial society and economy."

z ekonomią i społeczeństwem przedsiębiorczym".

Planning is the kiss of death of entrepreneurship.

Planowanie zabija przedsiębiorczość.

So now you're rebuilding Christchurch

Odbudowujecie więc Christchurch

without knowing what the smartest people in Christchurch

nie wiedząc, co najmądrzejsi ludzie stamtąd

want to do with their own money and their own energy.

chcą zrobić z własnymi pieniędzmi i energią.

You have to learn how to get these people

Nauczcie się nakłaniać ich,

to come and talk to you.

by sami przyszli z wami rozmawiać.

You have to offer them confidentiality, privacy,

Zaoferujcie im poufność, prywatność.

you have to be fantastic at helping them,

Musicie wiedzieć, jak im pomóc,

and then they will come, and they will come in droves.

a oni będą walić drzwiami i oknami.

In a community of 10,000 people, we get 200 clients.

W 10,000 społeczności mamy 200 klientów.

Can you imagine a community of 400,000 people,

Wyobraźcie sobie inteligencję i pasję

the intelligence and the passion?

tkwiącą w 400,000 społeczności.

Which presentation have you applauded the most this morning?

Czyja prezentacja najbardziej się wam dziś podobała?

Local, passionate people. That's who you have applauded.

Tutejszych ludzi z pasją.

So what I'm saying is that

Chodzi mi o to,

entrepreneurship is where it's at.

że przedsiębiorczość jest wśród nas.

We are at the end of the first industrial revolution --

Jesteśmy u schyłku pierwszej rewolucji przemysłowej,

nonrenewable fossil fuels, manufacturing --

nieodnawialna energia, produkcja przemysłowa,

and all of a sudden, we have systems which are not sustainable.

i nagle mamy zanieczyszczenia.

The internal combustion engine is not sustainable.

Silniki spalinowe nie są ekologiczne.

Freon way of maintaining things is not sustainable.

Freon nie jest ekologiczny.

What we have to look at is at how we

Skupmy się lepiej na tym,

feed, cure, educate, transport, communicate

jak karmić, leczyć, uczyć i przewozić

for seven billion people in a sustainable way.

siedem miliardów ludzi nie powodując szkód.

The technologies do not exist to do that.

Nie mamy odpowiednich technologii.

Who is going to invent the technology

Kto odkryje technologię

for the green revolution? Universities? Forget about it!

dla zielonej rewolucji? Uniwersytety? W życiu!

Government? Forget about it!

Rząd? W życiu!

It will be entrepreneurs, and they're doing it now.

Za to już robią to przedsiębiorcy.

There's a lovely story that I read in a futurist magazine

Przeczytałem kiedyś piękny artykuł

many, many years ago.

w futurystycznym magazynie.

There was a group of experts who were invited

O grupie ekspertów, których zaproszono

to discuss the future of the city of New York in 1860.

w 1860 roku, by omówić przyszłość Nowego Jorku.

And in 1860, this group of people came together,

No i zebrali się

and they all speculated about what would happen

i spekulowali, co może się stać

to the city of New York in 100 years,

z Nowym Jorkiem za 100 lat.

and the conclusion was unanimous:

Doszli do jednogłośnej konkluzji:

The city of New York would not exist in 100 years.

Za 100 lat nie będzie już Nowego Jorku.

Why? Because they looked at the curve and said,

Spojrzeli na wykres i orzekli,

if the population keeps growing at this rate,

że jeśli populacja nadal będzie tak rosnąć,

to move the population of New York around,

to żeby zapewnić jej transport,

they would have needed six million horses,

potrzebne będzie sześć milionów koni

and the manure created by six million horses

i gnój od tych koni

would be impossible to deal with.

byłby niemożliwy do ogarnięcia.

They were already drowning in manure. (Laughter)

Już wtedy tonęli w gnoju.

So 1860, they are seeing this dirty technology

W 1860 widzieli tę brudną technologię,

that is going to choke the life out of New York.

która zabije Nowy Jork.

So what happens? In 40 years' time, in the year 1900,

I co się dzieje? 40 lat później

in the United States of America, there were 1,001

w Stanach Zjednoczonych

car manufacturing companies -- 1,001.

istnieje 1001 fabryk samochodowych.

The idea of finding a different technology

Idea znalezienia innej technologii

had absolutely taken over,

odniosła absolutne zwycięstwo

and there were tiny, tiny little factories in backwaters.

i powstało mnóstwo maleńkich firm.

Dearborn, Michigan. Henry Ford.

Dearborn, stan Michigan. Henry Ford.

However, there is a secret to work with entrepreneurs.

Jednak, by pracować z przedsiębiorcami,

First, you have to offer them confidentiality.

musisz im zapewnić dyskrecję.

Otherwise they don't come and talk to you.

Inaczej do ciebie nie przyjdą.

Then you have to offer them absolute, dedicated,

Trzeba się też całkowicie, z oddaniem

passionate service to them.

i gorliwością oddać pracy.

And then you have to tell them the truth about entrepreneurship.

A potem powiedzieć im prawdę o przedsiębiorczości.

The smallest company, the biggest company,

Każda firma

has to be capable of doing three things beautifully:

musi umieć robić dobrze trzy rzeczy:

The product that you want to sell has to be fantastic,

sprzedawać genialny produkt,

you have to have fantastic marketing,

genialnie się reklamować

and you have to have tremendous financial management.

i świetnie zarządzać finansami.

Guess what?

I wiecie co?

We have never met a single human being

Nie spotkaliśmy osoby,

in the world who can make it, sell it and look after the money.

która umiałaby te trzy rzeczy robić sama.

It doesn't exist.

To niemożliwe.

This person has never been born.

Taka osoba się nie urodziła.

We've done the research, and we have looked

Przyjrzeliśmy się

at the 100 iconic companies of the world --

setce prestiżowych firm na świecie:

Carnegie, Westinghouse, Edison, Ford,

Carnegie, Westinghouse, Edison, Ford,

all the new companies, Google, Yahoo.

i nowym, jak Google, Yahoo.

There's only one thing that all the successful companies

Istnieje jedna rzecz,

in the world have in common, only one:

która je łączy:

None were started by one person.

żadnej nie założyła jedna osoba.

Now we teach entrepreneurship to 16-year-olds

Obecnie uczymy przedsiębiorczości 16-latków

in Northumberland, and we start the class

z Northumberland i na pierwszych zajęciach

by giving them the first two pages of Richard Branson's autobiography,

dajemy im dwie strony autobiografii Richarda Bransona,

and the task of the 16-year-olds is to underline,

każąc im policzyć

in the first two pages of Richard Branson's autobiography

ile razy na tych dwóch stronach,

how many times Richard uses the word "I"

pojawia się słowo "ja",

and how many times he uses the word "we."

a ile "my".

Never the word "I," and the word "we" 32 times.

"Ja" nigdy, a "my" 32 razy.

He wasn't alone when he started.

Nie zaczynał sam.

Nobody started a company alone. No one.

Nikt nie sam nie stworzył firmy.

So we can create the community

Możemy więc stworzyć wspólnotę

where we have facilitators who come from a small business background

drobnych przedsiębiorców,

sitting in cafes, in bars, and your dedicated buddies

siedzących w kawiarniach, barach,

who will do to you, what somebody did for this gentleman

którzy pomogą ci, jak ktoś temu komuś,

who talks about this epic,

który mówił o tym niesamowitym kimś,

somebody who will say to you, "What do you need?

który zapyta cię, czego potrzebujesz,

What can you do? Can you make it?

co potrafisz, czy dasz radę,

Okay, can you sell it? Can you look after the money?"

czy to sprzedasz i czy zadbasz o finanse.

"Oh, no, I cannot do this.""Would you like me to find you somebody?"

I jeśli czegoś nie potrafisz, znajdą ci kogoś do pomocy.

We activate communities.

Ożywiamy wspólnoty.

We have groups of volunteers supporting the Enterprise Facilitator

Mamy wolontariuszy wspierających Inicjatywę Ułatwienie,

to help you to find resources and people

by pomóc ci znaleźć środki i ludzi

and we have discovered that the miracle

i odkryliśmy, że cud inteligencji

of the intelligence of local people is such

lokalnych ludzi ma taką moc,

that you can change the culture and the economy

że możesz zmienić kulturę i ekonomię

of this community just by capturing the passion,

tej społeczności poprzez wychwycenie pasji,

the energy and imagination of your own people.

energii i wyobraźni ludzi wokoło.

Thank you. (Applause)

Dziękuję.