Jonathan Haidt: The moral roots of liberals and conservatives

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Matthias Valvekens

Suppose that two American friends are traveling together in Italy.

Stel, twee Amerikaanse vrienden zijn samen op reis in Italië.

They go to see Michelangelo's "David,"

Ze gaan erop uit om Michelangelo's "David" te bekijken,

and when they finally come face-to-face with the statue,

en als ze eindelijk bij het beeld aankomen,

they both freeze dead in their tracks.

staan ze beiden meteen stil.

The first guy -- we'll call him Adam --

De ene vriend, laten we hem Adam noemen,

is transfixed by the beauty of the perfect human form.

wordt overweldigd door de schoonheid van de perfecte menselijke vorm.

The second guy -- we'll call him Bill --

De tweede vriend, laten we hem Bill noemen,

is transfixed by embarrassment, at staring at the thing there in the center.

wordt overweldigd door schaamte als hij naar dat ding tussen zijn benen kijkt.

So here's my question for you:

Hier is mijn vraag aan jullie:

Which one of these two guys was more likely to have voted for George Bush,

wie van deze twee heeft het meest waarschijnlijk op George Bush gestemd,

which for Al Gore?

en welke op Al Gore?

I don't need a show of hands,

Ik hoef geen vingers te tellen

because we all have the same political stereotypes.

omdat we allemaal dezelfde politieke stereotypes hebben.

We all know that it's Bill.

We weten allemaal dat het Bill is.

And in this case, the stereotype corresponds to reality.

In dit geval komt het stereotype met de werkelijkheid overeen.

It really is a fact that liberals are much higher than conservatives

Het is een feit dat liberalen veel hoger scoren dan conservatieven

on a major personality trait called openness to experience.

op een belangrijke karaktertrek genaamd 'openheid voor ervaringen.'

People who are high in openness to experience

Mensen die hoog scoren op 'openheid voor ervaringen'

just crave novelty, variety, diversity, new ideas, travel.

hebben nood aan nieuwigheid, variëteit, diversiteit, nieuwe ideeën, reizen.

People low on it like things that are familiar,

Mensen die hier laag op scoren, houden van het bekende, veilige en betrouwbare.

that are safe and dependable.

Als je weet hoe deze eigenschap in elkaar zit,

If you know about this trait,

you can understand a lot of puzzles about human behavior,

dan kan je veel van de raadsels van het menselijk gedrag begrijpen.

Je kan begrijpen waarom artiesten zo verschillend zijn van accountants.

like why artists are so different from accountants.

You can predict what kinds of books they like to read,

Je kan zelfs voorspellen wat voor soort boeken ze graag lezen,

waar ze graag naar toe reizen,

what kinds of places they like to travel to

en wat voor soort eten ze lekker vinden.

and what kinds of food they like to eat.

Zodra je deze eigenschap begrijpt, dan kan je uitleggen

Once you understand this trait,

you can understand why anybody would eat at Applebee's,

waarom sommige mensen uit eten gaan bij Applebee's, maar niemand die jij kent.

but not anybody that you know.

(Laughter)

(Gelach)

This trait also tells us a lot about politics.

Deze eigenschap vertelt ons ook veel over politiek.

The main researcher of this trait, Robert McCrae,

De belangrijkste onderzoeker van deze eigenschap, Robert McCrae, zegt dat:

says that "Open individuals have an affinity

"Open individuen hebben affiniteit met liberale, progressieve, linkse politieke ideeën.

for liberal, progressive, left-wing political views ..."

They like a society which is open and changing,

Ze willen een maatschappij die open is en die verandert.

Terwijl gesloten individuen een voorkeur hebben voor conservatieve, traditionele, rechtse ideeën."

"... whereas closed individuals prefer

conservative, traditional, right-wing views."

This trait also tells us a lot about the kinds of groups people join.

Deze eigenschap vertelt ons ook een hoop over de groepen waar mensen zich bij aansluiten.

Here's the description of a group I found on the web.

Hier is een beschrijving van een groep die ik op het internet vond:

What kinds of people would join

wat voor mensen zouden zich aansluiten bij een internationale gemeenschap

"a global community ... welcoming people from every discipline and culture,

die mensen van iedere discipline en cultuur verwelkomt,

die een dieper begrip van de wereld zoeken,

who seek a deeper understanding of the world,

en die dit begrip willen omzetten in een betere toekomst voor ons allemaal?

and who hope to turn that understanding into a better future for us all"?

Dit is van een of andere kerel genaamd TED.

This is from some guy named Ted.

(Gelach)

Well, let's see now.

Ok, laten we eens kijken. Als openheid voorspelt wie liberaal wordt,

If openness predicts who becomes liberal,

and openness predicts who becomes a TEDster,

en openheid voorspelt wie TEDster wordt,

then might we predict that most TEDsters are liberal?

kunnen we dan voorspellen dat de meeste TEDsters liberaal zijn?

Let's find out.

Laten we dat eens uitzoeken.

Ik ga jullie vragen je hand op te steken, of je liberaal bent, links van het centrum,

I'll ask you to raise your hand, whether you are liberal, left of center --

on social issues, primarily --

hoofdzakelijk wat betreft sociale ontwikkelingen,

or conservative.

of conservatief. En ik zal jullie een derde optie geven,

And I'll give a third option,

because I know there are libertarians in the audience.

want ik weet dat er een aantal libertariërs in het publiek zitten.

Dus, steek nu alsjeblieft je hand op

So please raise your hand -- in the simulcast rooms too.

ook beneden in de simulcast ruimtes,

laten we iedereen tonen wie er zijn.

Let's let everybody see who's here.

Please raise your hand if you'd say that you're liberal or left of center.

Steek alsjeblieft je hand op als je zou zeggen dat je liberaal of links van het centrum georiënteerd bent.

Steek alsjeblieft nu je hand op. Okee.

Please raise your hand high right now. OK.

Please raise your hand if you'd say you're libertarian.

Steek alsjeblieft je hand op als je libertariër bent.

OK. About two dozen.

OK, zo ongeveer twee dozijn.

And please raise your hand if you'd say you are right of center or conservative.

En steek alsjeblieft je hand op als je zou zeggen dat je rechts van het centrum of conservatief bent.

Een, twee, drie, vier, vijf -- 8 à 10.

One, two, three, four, five -- about eight or 10.

OK.

Ok. Dit is een probleem.

This is a bit of a problem.

Want als ons doel is om de wereld te begrijpen,

Because if our goal is to seek a deeper understanding of the world,

om een dieper inzicht in de wereld te krijgen,

our general lack of moral diversity here is going to make it harder.

dan zal het gebrek aan morele diversiteit hier de zaak bemoeilijken.

Because when people all share values, when people all share morals,

Want als mensen alle waarden, alle ethiek delen,

they become a team.

dan worden ze een team. Eens je dat psychologische pad opgaat,

And once you engage the psychology of teams,

it shuts down open-minded thinking.

is het gedaan met open denken.

When the liberal team loses,

Als het liberale team verliest, zoals gebeurde in 2004,

[United States of Canada / Jesusland]

as it did in 2004, and as it almost did in 2000,

en bijna in 2000, dan troosten we onszelf.

we comfort ourselves.

(Laughter)

(Gelach)

We try to explain why half of America voted for the other team.

We proberen uit te leggen waarom half Amerika voor het andere team stemde.

We think they must be blinded by religion

We denken dat ze verblind zijn door religie, of door simpele domheid.

[Post-election US map: America / Dumbf*ckistan]

or by simple stupidity.

(Gelach)

(Laughter)

(Applause)

(Applaus)

(Laughter)

Dus als je denkt dat half Amerika Republikeins stemt

So if you think that half of America votes Republican

because they are blinded in this way,

omdat ze zo verblind zijn,

then my message to you is that you're trapped in a moral Matrix,

dan is mijn boodschap voor jou dat je vastzit in een morele matrix,

in a particular moral Matrix.

een bepaalde morele matrix.

And by "the Matrix," I mean literally the Matrix, like the movie "The Matrix."

Die matrix bedoel ik letterlijk, zoals in de film "The Matrix".

But I'm here today to give you a choice.

Ik ben hier vandaag om je de keuze te geven.

You can either take the blue pill and stick to your comforting delusions,

Ofwel neem je de blauwe pil en blijf je bij je troostende illusies,

ofwel neem je de rode pil,

or you can take the red pill,

learn some moral psychology

leer je wat morele psychologie en stap je uit de morele matrix.

and step outside the moral Matrix.

Now, because I know --

Omdat ik weet --

(Applause)

(Applaus)

I assume that answers my question.

Ok, ik neem aan dat dat mijn vraag beantwoordt.

I was going to ask which one you picked, but no need.

Ik ging vragen welke je koos. Niet meer nodig.

You're all high in openness to experience,

Jullie staan allemaal open voor ervaringen.

and it looks like it might even taste good, and you're all epicures.

Het lijkt erop dat het zelfs lekker zal zijn. Jullie zijn epicuristen.

We gaan dus voor de rode pil.

Anyway, let's go with the red pill, study some moral psychology

We studeren wat morele psychologie en kijken waar we uitkomen.

and see where it takes us.

We beginnen bij het begin.

Let's start at the beginning: What is morality, where does it come from?

Wat is moraliteit en waar komt het vandaan?

The worst idea in all of psychology

Het slechtste idee in de hele psychologie

is the idea that the mind is a blank slate at birth.

is het idee dat de geest bij de geboorte een onbeschreven blad is.

Developmental psychology has shown that kids come into the world

Ontwikkelingspsychologie heeft aangetoond

dat kinderen als ze ter wereld komen, al zoveel weten

already knowing so much about the physical and social worlds

over de fysieke en sociale wereld,

and programmed to make it really easy for them to learn certain things

en dat ze geprogrammeerd zijn zodat ze sommige dingen vlot leren

and hard to learn others.

en andere minder vlot.

The best definition of innateness I've seen,

De beste definitie van "aangeboren" die ik ken --

which clarifies so many things for me,

ze verklaart zoveel voor mij --

is from the brain scientist Gary Marcus.

is van de hersenwetenschapper Gary Marcus.

He says, "The initial organization of the brain

Hij zegt: "De initiële organisatie van het brein is niet echt van ervaring afhankelijk.

does not depend that much on experience.

Nature provides a first draft, which experience then revises.

De natuur voorziet een kladversie, die ervaring verbetert.

'Built-in' doesn't mean unmalleable;

Ingebouwd betekent niet onkneedbaar,

it means organized in advance of experience."

het betekent georganiseerd voor er ervaring is."

OK, so what's on the first draft of the moral mind?

Wat is de kladversie van de morele geest?

To find out, my colleague Craig Joseph and I read through the literature

Om dat uit te vissen, lazen mijn collega Craig Joseph en ik

er de antropologische literatuur op na

on anthropology, on culture variation in morality

over culturele variatie in moraliteit

and also on evolutionary psychology,

en over ontwikkelingspsychologie, op zoek naar gelijkenissen.

looking for matches:

Wat zijn de dingen waarover mensen over de disciplines heen praten,

What sorts of things do people talk about across disciplines

that you find across cultures and even species?

die je vindt in alle culturen en zelfs soorten?

We vonden er vijf -- 5 grootste gelijkenissen,

We found five best matches, which we call the five foundations of morality.

die we de vijf fundamenten van de moraliteit noemen.

The first one is harm/care.

De eerste is schaden-zorgen.

We're all mammals here, we all have a lot of neural and hormonal programming

We zijn allemaan zoogdieren. We hebben een hoop neurale en hormonale software

that makes us really bond with others, care for others,

die ervoor zorgt dat we ons hechten aan anderen, ervoor zorgen,

feel compassion for others, especially the weak and vulnerable.

medelijden voelen, vooral voor zwakken en kwetsbaren.

It gives us very strong feelings about those who cause harm.

Het geeft ons sterke gevoelens jegens diegenen die schade berokkenen.

Dit morele fundament ligt ten grondslag aan zowat 70 procent

This moral foundation underlies about 70 percent

of the moral statements I've heard here at TED.

van de morele stellingen die ik hier op TED heb gehoord.

The second foundation is fairness/reciprocity.

Het tweede fundament is billijkheid-wederkeringheid.

There's actually ambiguous evidence

Er is ambigu bewijs

as to whether you find reciprocity in other animals,

over de vraag of andere dieren wederkerigheid kennen,

but the evidence for people could not be clearer.

maar bij mensen kon het bewijs niet duidelijker zijn.

This Norman Rockwell painting is called "The Golden Rule" --

Dit schilderij van Norman Rockwell heet "De gulden regel",

en we hebben Karen Armstrong horen zeggen

as we heard from Karen Armstrong, it's the foundation of many religions.

dat het het fundament is van vele religies.

That second foundation underlies the other 30 percent

Dat tweede fundament onderbouwt de overige 30 procent

of the moral statements I've heard here at TED.

van de morele stellingen die ik op TED heb gehoord.

The third foundation is in-group/loyalty.

Het derde fundament is loyauteit binnen de groep.

You do find cooperative groups in the animal kingdom,

Er zijn groepen in het dierenrijk --

samenwerkende groepen --

but these groups are always either very small or they're all siblings.

maar deze groepen zijn altijd ofwel heel klein, ofwel allemaal verwant.

It's only among humans that you find very large groups of people

Alleen bij mensen vind je zeer grote groepen mensen

who are able to cooperate and join together into groups,

die kunnen samenwerken, groepen vormen --

but in this case, groups that are united to fight other groups.

maar in dit geval groepen die samenkomen om andere groepen te bevechten.

This probably comes from our long history of tribal living, of tribal psychology.

Dit komt waarschijnlijk door onze lange geschiedenis van leven in clans.

And this tribal psychology is so deeply pleasurable

Clanpsychologie is zo aangenaam

that even when we don't have tribes, we go ahead and make them,

dat we, zelfs als we geen clans hebben,

er creëren omdat het leuk is.

because it's fun.

(Laughter)

(Gelach)

Sports is to war as pornography is to sex.

Sport is voor oorlog wat porno is voor seks.

We get to exercise some ancient drives.

We oefenen een aantal heel, heel oude drijfveren.

Het vierde fundament is autoriteit-respect.

The fourth foundation is authority/respect.

Here you see submissive gestures

Hier zie je onderdanige gebaren van twee leden van een zeer verwante soort --

from two members of very closely related species.

maar gezag bij mensen steunt niet zozeer op macht en brutaliteit

But authority in humans is not so closely based on power and brutality

as it is in other primates.

als bij andere primaten.

It's based on more voluntary deference and even elements of love, at times.

Het is meer gebaseerd op vrijwillige onderschikking,

en soms zelfs op aspecten van liefde.

The fifth foundation is purity/sanctity.

Het vijfde fundament is puurheid-kuisheid.

This painting is called "The Allegory Of Chastity,"

Dit schilderij heet "De allegorie van de kuisheid",

but purity is not just about suppressing female sexuality.

maar zuiverheid gaat niet alleen over onderdrukte vrouwelijke seksualiteit.

It's about any kind of ideology, any kind of idea

Het gaat over elke soort ideologie en idee

that tells you that you can attain virtue by controlling what you do with your body

die je vertelt dat je de deugd kan bereiken

door te controleren wat je met je lichaam doet,

wat je in je lichaam stopt.

and what you put into your body.

And while the political right may moralize sex much more,

Terwijl de politieke rechterzijde seks meer moraliseert,

the political left is doing a lot of it with food.

doet de linkerzijde dat vaak met voedsel.

Food is becoming extremely moralized nowadays.

Voedsel is vandaag extreem gemoraliseerd,

A lot of it is ideas about purity,

en het gaat vaak om concepten van zuiverheid,

about what you're willing to touch or put into your body.

over wat je wil aanraken of in je lichaam stoppen.

I believe these are the five best candidates

Volgens mij zijn dit de vijf beste kandidaten

for what's written on the first draft of the moral mind.

voor wat er op de kladversie van de morele geest staat.

I think this is what we come with, a preparedness to learn all these things.

Ik denk dat dit onze minimale uitrusting is,

een bereidheid om al deze dingen te leren.

But as my son Max grows up in a liberal college town,

Maar als mijn zoon Max naar een progressieve universiteit gaat,

how is this first draft going to get revised?

hoe wordt deze kladversie dan herzien?

And how will it end up being different

En hoe verschillend zal het eindresultaat zijn

from a kid born 60 miles south of us, in Lynchburg, Virginia?

van een kind dat 100 km ten zuiden van ons opgroeit, in Lynchburg, Virginia?

To think about culture variation, let's try a different metaphor.

Laten we een andere metafoor gebruiken voor culturele variatie.

Als er echt vijf systemen aan het werk zijn in de geest --

If there really are five systems at work in the mind,

five sources of intuitions and emotions,

vijf bronnen van intuïtie en emoties --

then we can think of the moral mind as one of those audio equalizers

dan kunnen we de morele geest beschouwen

als een audio-equalizer die vijf kanalen heeft,

that has five channels,

where you can set it to a different setting on every channel.

die je per kanaal verschillend kunt instellen.

Mijn collega's Brian Nosek en Jesse Graham en ikzelf

My colleagues Brian Nosek and Jesse Graham and I

hielden een enquête op het internet, op www.yourmorals.org.

made a questionnaire, which we put up on the web at www.YourMorals.org.

Tot hiertoe hebben 30.000 mensen deelgenomen. Dat kan jij ook doen.

And so far, 30,000 people have taken this questionnaire, and you can, too.

Here are the results from about 23,000 American citizens.

Dit zijn de resultaten.

Dit zijn de resultaten van ongeveer 23.000 Amerikaanse burgers.

On the left are the scores for liberals;

Links staan de scores voor de liberalen,

on the right, conservatives; in the middle, moderates.

rechts die van de conservatieven, in het midden de gematigden.

The blue line shows people's responses on the average of all the harm questions.

De blauwe lijn toont je de gemiddelde antwoorden

op alle schade-vragen.

So as you see, people care about harm and care issues.

Je ziet dat mensen geven om schade- en zorgkwesties.

They highly endorse these sorts of statements all across the board,

Ze betuigen veel steun aan dit soort verklaringen,

overal, maar zoals je ziet vinden liberalen

but as you also see,

liberals care about it a little more than conservatives; the line slopes down.

het iets belangrijker dan conservatieven, de lijn helt naar beneden.

Zelfde verhaal voor billijkheid.

Same story for fairness.

But look at the other three lines.

Maar kijk naar de andere drie lijnen.

For liberals, the scores are very low.

De scores zijn laag voor liberalen.

They're basically saying, "This is not morality.

Liberalen zeggen: "Nee, dit is geen moraliteit.

In-group, authority, purity -- this has nothing to do with morality. I reject it."

In-groep, autoriteit, zuiverheid -- dat is geen moraliteit. Ik verwerp het."

Maar naarmate mensen conservatiever worden, stijgt de waarde.

But as people get more conservative, the values rise.

We kunnen zeggen dat liberalen een twee-kanalige

We can say liberals have a two-channel or two-foundation morality.

of twee-fundamenten-moraliteit hebben.

Conservatives have more of a five-foundation,

Conservatieven hebben eerder een vijf-fundamenten-moraliteit,

of een vijfkanalige.

or five-channel morality.

We find this in every country we look at.

We zien dit in elk land dat we bekijken.

Dit zijn de gegevens voor 1.000 Canadezen.

Here's the data for 1,100 Canadians. I'll flip through a few other slides.

Ik toon nog snel een paar andere slides.

The UK, Australia, New Zealand, Western Europe, Eastern Europe,

Het V.K., Australië, Nieuw-Zeeland, West-Europa, Oost-Europa,

Latin America, the Middle East, East Asia and South Asia.

Latijns-Amerika, het Midden-Oosten, Oost-Azië en Zuid-Azië.

Notice also that on all of these graphs,

Merk op dat op al deze grafieken

the slope is steeper on in-group, authority, purity,

de lijn sterker helt bij in-groep, autoriteit en zuiverheid.

which shows that, within any country,

Dat betekent dat in elk land

the disagreement isn't over harm and fairness.

de onenigheid niet over schade en billijkheid gaat.

I mean, we debate over what's fair,

We debatteren wel over wat billijk is,

but everybody agrees that harm and fairness matter.

maar iedereen is het erover eens dat schade en billijkheid ertoe doen.

Moral arguments within cultures

Morele debatten in culturen

are especially about issues of in-group, authority, purity.

gaan in het bijzonder over kwesties van in-groep, autoriteit en zuiverheid.

This effect is so robust, we find it no matter how we ask the question.

Dit is zo sterk dat we het zien, hoe we de vraag ook stellen.

In a recent study, we asked people,

In een recente studie

suppose you're about to get a dog,

vroegen we mensen: stel dat je een hond gaat halen.

you picked a particular breed, learned about the breed.

Je hebt een ras gekozen,

je hebt er wat informatie over gekregen.

Suppose you learn that this particular breed is independent-minded

Stel dat je verneemt dat dit bepaalde ras een onafhankelijke geest heeft

and relates to its owner as a friend and an equal.

en zijn baasje als een vriend en gelijke ziet?

If you're a liberal, you say, "That's great!"

Als liberaal zeg je: "Hé, dat is geweldig!"

because liberals like to say, "Fetch! Please."

Want liberalen zeggen graag "Halen, alsjeblieft."

(Laughter)

(Gelach)

But if you're a conservative, that's not so attractive.

Maar als conservatief vind je dat niet zo aantrekkelijk.

If you're conservative and learn that a dog's extremely loyal

Als je als conservatief hoort dat een hond extreem loyaal is

to its home and family

aan zijn thuis en zijn familie, en niet zo van vreemdelingen houdt --

and doesn't warm up to strangers,

for conservatives, loyalty is good; dogs ought to be loyal.

voor conservatieven moeten honden loyaal zijn.

But to a liberal,

Maar voor liberalen klinkt het alsof die hond

it sounds like this dog is running for the Republican nomination.

kandidaat is voor de Republikeinse nominatie.

(Laughter)

(Gelach)

Dus kan je zeggen: ok,

You might say, OK, there are differences between liberals and conservatives,

er zijn verschillen tussen liberalen en conservatieven,

but what makes the three other foundations moral?

maar hoe komt het dat die 3 andere fundamenten moreel zijn?

Aren't they the foundations of xenophobia, authoritarianism and puritanism?

Zijn ze niet de fundamenten van xenofobie,

autoritarisme en puritanisme?

What makes them moral?

Waarom zijn ze moreel?

The answer, I think, is contained in this incredible triptych from Hieronymus Bosch,

Volgens mij vind je het antwoord in dit ongelooflijke drieluik van Jeroen Bosch,

"De tuin der lusten".

"The Garden of Earthly Delights."

In het eerste paneel zien we het moment van de schepping.

In the first panel, we see the moment of creation.

All is ordered, all is beautiful,

Alles is geordend, alles is mooi, alle mensen en dieren doen

all the people and animals are doing what they're supposed to be doing,

wat ze moeten doen, en zijn waar ze moeten zijn.

are where they're supposed to be.

But then, given the way of the world, things change.

Maar dan -- zo gaat dat in de wereld -- veranderen de dingen.

We get every person doing whatever he wants,

Iedereen doet wat hij wil,

with every aperture of every other person and every other animal.

met elke opening van elke mens en elk dier.

Some of you might recognize this as the '60s.

Sommigen herkennen dit misschien als de jaren '60.

(Laughter)

(Gelach)

Maar de jaren '60 maakten onvermijdelijk plaats voor de jaren '70,

But the '60s inevitably gives way to the '70s,

where the cuttings of the apertures hurt a little bit more.

toen de wonden in de openingen wat meer pijn deden.

Of course, Bosch called this hell.

Bosch noemde dit natuurlijk de hel.

So this triptych, these three panels,

Dit drieluik, deze drie panelen,

zijn een afbeelding van de tijdloze waarheid dat orde tot verval neigt.

portray the timeless truth that order tends to decay.

The truth of social entropy.

De waarheid van de sociale entropie.

But lest you think this is just some part of the Christian imagination

Maar mocht je denken dat dit gewoon christelijke verbeelding is,

where Christians have this weird problem with pleasure,

omdat christenen een raar probleem hebben met plezier,

dan is hier hetzelfde verhaal, dezelfde progressie

here's the same story, the same progression,

told in a paper that was published in "Nature" a few years ago,

verteld in een paper die enkele jaren geleden in Nature stond.

in which Ernst Fehr and Simon Gächter had people play a commons dilemma,

Ernst Fehr en Simon Gachter lieten mensen een dilemma over gemeenschap spelen.

a game in which you give people money,

Een spel waarbij je mensen geld geeft.

and then, on each round of the game,

Bij elke ronde van het spel

they can put money into a common pot,

kunnen ze geld in een gemeenschappelijke pot steken.

then the experimenter doubles what's there,

Dan verdubbelt de onderzoeker wat erin zit

and then it's all divided among the players.

en wordt het onder de spelers verdeeld.

So it's a nice analog for all sorts of environmental issues,

Dit is een mooie analogie voor allerlei milieukwesties

where we're asking people to make a sacrifice

waarbij we mensen vragen iets op te offeren

and they don't really benefit from their own sacrifice.

en zijzelf niet echt baat hebben bij hun offer.

You really want everybody else to sacrifice,

Je wil dat alle anderen opofferen,

but everybody has a temptation to free ride.

maar zwartrijden is verleidelijk voor iedereen.

Eerst beginnen mensen redelijk coöperatief --

What happens is that, at first, people start off reasonably cooperative.

This is all played anonymously.

het spel wordt anoniem gespeeld --

On the first round, people give about half of the money that they can.

in de eerste ronde geven mensen ongeveer de helft van wat ze kunnen.

But they quickly see other people aren't doing so much.

Ze zien snel: "Weet je, de anderen doen niet zoveel.

"I don't want to be a sucker. I won't cooperate."

Ik wil niet de kneus zijn. Ik werk niet mee."

So cooperation quickly decays

Dus glijdt de samenwerking snel af van redelijk goed tot bijna nul.

from reasonably good down to close to zero.

But then -- and here's the trick --

Maar dan -- en dit is de truc --

Fehr and Gächter, on the seventh round, told people,

zeiden Fehr en Gachter in de zevende ronde:

"Weet je wat? Nieuwe regel.

"You know what? New rule.

If you want to give some of your own money

Als je wat van je eigen geld wil geven

to punish people who aren't contributing,

om mensen te straffen die niet bijdragen, dan kan dat."

you can do that."

And as soon as people heard about the punishment issue going on,

Zodra mensen hoorden dat er kon gestraft worden,

cooperation shoots up.

ging de samenwerking pijlsnel omhoog.

It shoots up and it keeps going up.

Het gaat omhoog en blijft omhoog gaan.

Lots of research shows that to solve cooperative problems, it really helps.

Onderzoek toont dat het echt helpt om samenwerkingsproblemen te verhelpen.

It's not enough to appeal to people's good motives.

Het volstaat niet om beroep te doen op de goede bedoelingen,

It helps to have some sort of punishment.

het helpt echt om een soort straf te hebben.

Even if it's just shame or embarrassment or gossip,

Zelfs als het schaamte, verlegenheid of roddel is,

je hebt een soort straf nodig om mensen tot samenwerking

you need some sort of punishment

to bring people, when they're in large groups, to cooperate.

te brengen in een grote groep.

There's even some recent research suggesting that religion --

Recent onderzoek suggereert zelfs dat religie --

priming God, making people think about God --

God inprenten, mensen aan God doen denken --

often, in some situations, leads to more cooperative, more pro-social behavior.

soms leidt tot meer coöperatief, pro-sociaal gedrag.

Some people think that religion is an adaptation

Sommige mensen denken dat religie een aanpassing is,

evolved both by cultural and biological evolution

een culturele en biologische evolutie

to make groups to cohere,

om groepen te doen samenhangen,

in part for the purpose of trusting each other

deels om ze elkaar te doen vertrouwen

and being more effective at competing with other groups.

en daardoor beter te maken in de concurrentie met anderen.

That's probably right, although this is a controversial issue.

Ik denk dat dat waarschijnlijk klopt,

hoewel het controversieel is.

But I'm particularly interested in religion and the origin of religion

Maar ik heb vooral belangstelling voor religie,

de oorsprong van religie, wat het met en voor ons doet.

and in what it does to us and for us,

Ik denk dat het grootste wonder ter wereld niet de Grand Canyon is.

because I think the greatest wonder in the world is not the Grand Canyon.

The Grand Canyon is really simple --

De Grand Canyon is echt simpel.

a lot of rock and a lot of water and wind and a lot of time,

Het is gewoon een hoop rotsen, veel water en wind, veel tijd,

and you get the Grand Canyon.

en je krijgt de Grand Canyon.

It's not that complicated.

Het is niet zo ingewikkeld.

This is what's complicated:

Dit is echt ingewikkeld,

that people lived in places like the Grand Canyon, cooperating with each other,

dat mensen woonden in plekken als de Grand Canyon

en met elkaar samenwerkten, of in de Afrikaanse savanne,

or on the savannahs of Africa or the frozen shores of Alaska.

of de bevroren kusten van Alaska, en dat sommige dorpen

And some of these villages grew into the mighty cities of Babylon

uitgroeiden tot de machtige steden van Babylon, Rome en Tenochtitlan.

and Rome and Tenochtitlan.

How did this happen?

Hoe is dat gebeurd?

It's an absolute miracle, much harder to explain than the Grand Canyon.

Dit is een absoluut mirakel, veel moeilijker uit te leggen dan de Grand Canyon.

The answer, I think, is that they used every tool in the toolbox.

Volgens mij is het antwoord dat ze elk beschikbaar gereedschap hebben gebruikt.

Het vergde al onze morele psychologie

It took all of our moral psychology to create these cooperative groups.

om die coöperatieve groepen te creëren.

Yes, you need to be concerned about harm, you need a psychology of justice.

Ja, je moet geven om schade,

je hebt een rechtvaardigheidspsychologie nodig.

But it helps to organize a group if you have subgroups,

Maar om een groep te organiseren, helpt het echt om subgroepen te hebben,

and if those subgroups have some internal structure,

en een interne structuur voor die subgroepen,

and if you have some ideology that tells people

en een ideologie die mensen zegt dat ze

to suppress their carnality -- to pursue higher, nobler ends.

hun vleselijkheid moeten onderdrukken om hogere, nobeler doelen na te streven.

Nu komen we tot de kern van de onenigheid

Now we get to the crux of the disagreement between liberals and conservatives:

tussen liberalen en conservatieven;

liberals reject three of these foundations.

Liberalen verwerpen die fundamenten.

Ze zeggen: "Laten we blij zijn om diversiteit, niet om onze gezamenlijke in-groep."

They say, "Let's celebrate diversity, not common in-group membership,"

Ze zeggen: "Laten we het gezag in vraag stellen."

and, "Let's question authority," and, "Keep your laws off my body."

Ze zeggen: "Hou je wetten van mijn lijf."

Liberals have very noble motives for doing this.

Liberalen hebben daar heel nobele motieven voor.

Traditional authority and morality can be quite repressive and restrictive

Traditioneel gezag en moraliteit kan erg repressief zijn,

to those at the bottom, to women, to people who don't fit in.

en beperkend voor wie onderaan zit, voor vrouwen, mensen die zich niet voegen.

Liberals speak for the weak and oppressed.

Liberalen spreken dus ten gunste van zwakken en onderdrukten.

They want change and justice, even at the risk of chaos.

Ze willen verandering en rechtvaardigheid, zelfs als dat chaos geeft.

Het shirt van deze man zegt: "Stop met klagen, begin een revolutie."

This shirt says, "Stop bitching, start a revolution."

If you're high in openness to experience, revolution is good; it's change, it's fun.

Als je openstaat voor ervaring, is revolutie goed,

het is verandering, het is leuk.

Conservatives, on the other hand, speak for institutions and traditions.

Maar conservatieven spreken voor instellingen en tradities.

Ze willen orde, zelfs tegen een zekere kost voor de mensen onderaan.

They want order, even at some cost, to those at the bottom.

The great conservative insight is that order is really hard to achieve.

Het grote conservatieve inzicht is dat orde moeilijk te bereiken is.

Het is echt kostbaar, en je raakt het echt makkelijk kwijt.

It's precious, and it's really easy to lose.

So as Edmund Burke said, "The restraints on men,

Zoals Edmund Burke zei: "De beperkingen op mensen

as well as their liberties, are to be reckoned among their rights."

en hun vrijheden, moeten onder hun rechten worden gerekend."

Dit was na de chaos van de Franse revolutie.

This was after the chaos of the French Revolution.

Eens je dit ziet, eens je ziet dat

Once you see that liberals and conservatives

liberalen en conservatieven beiden iets bij te dragen hebben,

both have something to contribute,

that they form a balance on change versus stability,

dat ze een evenwicht vormen tussen verandering en stabiliteit --

then I think the way is open to step outside the moral Matrix.

dan is de weg open om uit de morele matrix te stappen.

This is the great insight

Dit is het grote inzicht dat alle Aziatische religies hebben bereikt.

that all the Asian religions have attained.

Think about yin and yang.

Denk aan Yin en Yang.

Yin and yang aren't enemies; they don't hate each other.

Yin en Yang zijn geen vijanden. Yin en Yang haten elkaar niet.

Yin and yang are both necessary, like night and day,

Yin en Yang zijn beide nodig, zoals dag en nacht,

for the functioning of the world.

voor het functioneren van de wereld.

You find the same thing in Hinduism.

Je vindt hetzelfde in het Hindoeïsme.

There are many high gods in Hinduism.

Er zijn vele hoge goden in het Hindoeïsme.

Two of them are Vishnu, the preserver, and Shiva, the destroyer.

Twee ervan zijn Vishnu de bewaarder en Shiva de verdelger.

This image, actually, is both of those gods

Dit beeld toont dat beide goden hetzelfde lichaam delen.

sharing the same body.

You have the markings of Vishnu on the left,

Je hebt de kenmerken van Vishnu links,

so we could think of Vishnu as the conservative god.

dus kunnen we Vishnu zien als de conservatieve god.

You have the markings of Shiva on the right -- Shiva's the liberal god.

Je hebt de kenmerken van Shiva rechts,

Shiva is de liberale god -- en ze werken samen.

And they work together.

You find the same thing in Buddhism.

Je vindt dit ook in het Boeddhisme.

These two stanzas contain, I think, the deepest insights

Deze twee strofen bevatten volgens mij de diepste inzichten

die ooit zijn bereikt in de morele psychologie.

that have ever been attained into moral psychology.

From the Zen master Sēngcàn:

Van de Zenmeester Seng-ts'an:

"If you want the truth to stand clear before you, never be 'for' or 'against.'

"Als je wil dat de waarheid je duidelijk voor ogen staat, wees dan nooit voor of tegen,

de strijd tussen voor en tegen is de ergste ziekte van de geest."

The struggle between 'for' and 'against' is the mind's worst disease."

Unfortunately, it's a disease that has been caught

Helaas is het een ziekte

die vele wereldleiders hebben opgelopen.

by many of the world's leaders.

Vooraleer je je beter voelt dan George Bush,

But before you feel superior to George Bush,

before you throw a stone, ask yourself:

voor je een steen werpt, denk eens na: aanvaard jij dit?

Do you accept this?

Do you accept stepping out of the battle of good and evil?

Aanvaard jij het om weg te gaan van de strijd tussen goed en kwaad?

Can you be not for or against anything?

Ben jij in staat om niet voor of tegen iets te zijn?

So what's the point? What should you do?

Waar gaat het dus om? Wat moet je doen?

Well, if you take the greatest insights

Als je de grootste inzichten

from ancient Asian philosophies and religions

van oude Aziatische filosofieën en religies neemt,

and combine them with the latest research on moral psychology,

samen met het recentste onderzoek over morele psychologie,

dan kom je volgens mij tot deze conclusies:

I think you come to these conclusions:

dat onze rechtgeaarde geesten door de evolutie zijn ontworpen

that our righteous minds were designed by evolution

to unite us into teams,

om ons in teams te doen samenwerken, om ons af te zetten tegen andere teams

to divide us against other teams

and then to blind us to the truth.

en ons blind te maken voor de waarheid.

So what should you do?

Wat moet je dus doen? Zeg ik je om je niet in te spannen?

Am I telling you to not strive?

Am I telling you to embrace Sēngcàn and stop,

Zeg ik je om Seng-ts'an te volgen en te stoppen,

stop with the struggle of for and against?

stop met die strijd van voor en tegen?

No, absolutely not. I'm not saying that.

Absoluut niet. Dat zeg ik niet.

This is an amazing group of people who are doing so much,

Dit is een ongelooflijke groep mensen die zoveel doen,

using so much of their talent,

zoveel talent gebruiken, verstand, energie, geld,

their brilliance, their energy, their money,

to make the world a better place,

om de wereld beter te maken, om te vechten

to fight wrongs,

tegen onrecht, om problemen op te lossen.

to solve problems.

But as we learned from Samantha Power

Maar we leerden van Samantha Power in haar verhaal

in her story about Sérgio Vieira de Mello,

over Sergio Vieira de Mello dat je niet zomaar kan binnenstormen

you can't just go charging in, saying, "You're wrong, and I'm right,"

met "Jij bent fout, ik heb gelijk."

because, as we just heard, everybody thinks they are right.

Want zoals we al zeiden, iedereen denkt dat hij gelijk heeft.

A lot of the problems we have to solve

Vele problemen die we moeten oplossen,

are problems that require us to change other people.

vragen dat we andere mensen veranderen.

And if you want to change other people,

Een veel betere manier om anderen te veranderen,

a much better way to do it is to first understand who we are --

is eerst begrijpen wie we zijn -- onze morele psychologie begrijpen,

understand our moral psychology,

understand that we all think we're right --

begrijpen dat we allemaal denken gelijk te hebben -- en dan,

and then step out,

even if it's just for a moment, step out -- check in with Sēngcàn.

al is het maar voor een moment, eruit stappen -- samen met Seng-ts'an.

Step out of the moral Matrix,

Stap uit de morele matrix,

just try to see it as a struggle playing out,

probeer die te zien als een strijd

in which everybody thinks they're right, and even if you disagree with them,

waarin iedereen denkt dat hij gelijk heeft,

en iedereen minstens zijn redenen heeft -- zelfs al ben je het niet eens --

everybody has some reasons for what they're doing.

redenen om te doen wat ze doen.

Step out.

Stap eruit.

And if you do that, that's the essential move to cultivate moral humility,

Als je dat doet, dan is dat essentieel om morele nederigheid te cultiveren,

to get yourself out of this self-righteousness,

om je uit die zelfgenoegzaamheid te bevrijden

die de normale menselijke conditie is.

which is the normal human condition.

Denk aan de Dalai Lama.

Think about the Dalai Lama.

Think about the enormous moral authority of the Dalai Lama.

Denk aan het enorme morele gezag van de Dalai Lama --

It comes from his moral humility.

dat komt van zijn morele nederigheid.

So I think the point --

De kern van mijn betoog --

the point of my talk and, I think, the point of TED --

en, volgens mij, de kern van TED

is that this is a group that is passionately engaged

is dat deze groep een gepassioneerd engagement aangaat

in the pursuit of changing the world for the better.

om de wereld ten goede te veranderen.

People here are passionately engaged

Mensen hier zijn met passie geëngageerd

in trying to make the world a better place.

om de wereld te proberen te verbeteren.

But there is also a passionate commitment to the truth.

Maar er is ook een gepassioneerde toewijding aan de waarheid.

And so I think the answer is to use that passionate commitment to the truth

Volgens mij is het antwoord om die gepassioneerde toewijding aan de

waarheid te gebruiken om de toekomst voor ons allen te verbeteren.

to try to turn it into a better future for us all.

Thank you.

Hartelijk dank.

(Applause)

(Applaus)