What You Can Do to Prevent Alzheimer's | Lisa Genova | TED

Vertaald door: Saskia Houwing Nagekeken door: Peter van de Ven

How many people here would like to live to be at least 80 years old?

Wie wil er tenminste 80 jaar oud worden?

Yeah.

Ja.

I think we all have this hopeful expectation

Ik vermoed dat we allemaal

of living into old age.

een hoge leeftijd hopen te bereiken.

Let's project out into the future,

Laten we een kijkje nemen in de toekomst,

to your future "you's,"

naar de toekomstige jij,

and let's imagine that we're all 85.

en stel je voor dat we 85-jarigen zijn.

Now, everyone look at two people.

Kijk nu naar twee personen in je buurt.

One of you probably has Alzheimer's disease.

Een van jullie heeft waarschijnlijk de ziekte van Alzheimer.

(Laughter)

(Gelach)

Alright, alright.

Oké, oké.

And maybe you're thinking, "Well, it won't be me."

Misschien denk je: "Die ziekte gaat aan mij voorbij."

Then, OK. You are a caregiver.

In dat geval word je iemands verzorger.

So --

Dus ...

(Laughter)

(Gelach)

so in some way,

op de een of andere manier

this terrifying disease is likely to affect us all.

zal deze ziekte ons allemaal raken.

Part of the fear around Alzheimer's stems from the sense

De angst ontstaat deels door de gedachte

that there's nothing we can do about it.

dat het onbehandelbaar is.

Despite decades of research, we still have no disease-modifying treatment

Ondanks jaren van onderzoek is er nog steeds geen ziekteremmende behandeling

and no cure.

en geen genezingswijze.

So if we're lucky enough to live long enough,

Als we lang genoeg leven

Alzheimer's appears to be our brain's destiny.

zal Alzheimer hoe dan ook het lot van ons brein zijn.

But maybe it doesn't have to be.

Maar misschien is dat niet nodig.

What if I told you we could change these statistics,

Wat als we de statistieken zouden kunnen wijzigen,

literally change our brain's destiny,

letterlijk het lot van ons brein wijzigen,

without relying on a cure or advancements in medicine?

zonder te hoeven rekenen op een medische behandeling?

Let's begin by looking at what we currently understand

Laten we eerst eens kijken

naar wat de huidige neurowetenschap ons over Alzheimer kan vertellen.

about the neuroscience of Alzheimer's.

Here's a picture of two neurons connecting.

Hier maken twee zenuwcellen verbinding.

The point of connection, this space circled in red,

Het punt van de connectie, in de rode cirkel,

is called the synapse.

heet de synaps.

The synapse is where neurotransmitters are released.

In de synaps komen neurotransmitters vrij.

This is where signals are transmitted, where communication happens.

Dit is waar signalen worden vertaald, waar communicatie plaatsvindt.

This is where we think, feel, see, hear, desire ...

Dit is waar we denken, voelen, zien, horen, verlangen ...

and remember.

en onthouden.

And the synapse is where Alzheimer's happens.

De synaps is waar Alzheimer zich vormt.

Let's zoom in on the synapse

Laten we de synaps nader bekijken

and look at a cartoon representation of what's going on.

aan de hand van een cartoon.

During the business of communicating information,

Tijdens het communiceren van informatie

in addition to releasing neurotransmitters like glutamate into the synapse,

geven zenuwen in de synaps niet alleen neurotransmitters zoals glutamaat af,

neurons also release a small peptide called amyloid beta.

maar ook een kleine peptide genaamd bèta-amyloïd.

Normally, amyloid beta is cleared away metabolized by microglia,

Normaliter wordt bèta-amyloïd in het lichaam opgeruimd door microglia,

the janitor cells of our brains.

de conciërges van ons brein.

While the molecular causes of Alzheimer's are still debated,

Hoewel de moleculaire oorzaak van Alzheimer nog wordt bediscussieerd,

most neuroscientists believe that the disease begins

zijn de meeste neurowetenschappers het eens dat de ziekte begint

when amyloid beta begins to accumulate.

wanneer bèta-amyloïd zich begint op te hopen.

Too much is released, or not enough is cleared away,

Een te veel komt vrij en onvoldoende wordt opgeruimd,

and the synapse begins to pile up with amyloid beta.

en de synaps begint zich te vullen met bèta-amyloïd.

And when this happens, it binds to itself,

En wanneer dit gebeurt bindt het aan zichzelf

forming sticky aggregates called amyloid plaques.

en hopen zich zogenaamde amyloïde plaques op.

How many people here are 40 years old or older?

Wie van jullie zijn 40 jaar of ouder?

You're afraid to admit it now.

Je durft het niet toe te geven.

This initial step into the disease,

Deze eerste fase in de ziekte,

this presence of amyloid plaques accumulating,

deze toename van amyloïde plaques,

can already be found in your brains.

kan nu al in je brein gevonden worden.

The only way we could be sure of this would be through a PET scan,

De enige manier om dit aan te tonen is door middel van een PET-scan,

because at this point, you are blissfully unaware.

want op dit moment ben je je nog van geen kwaad onbewust.

You're not showing any impairments in memory, language, or cognition ...

Je vertoont geen afwijkingen in geheugen, taal, of waarneming ...

yet.

op dit moment.

We think it takes at least 15 to 20 years of amyloid plaque accumulation

We vermoeden dat amyloïde plaques zich 15 tot 20 jaar ophopen

before it reaches a tipping point,

voordat het zijn kritische hoeveelheid bereikt

then triggering a molecular cascade

en dan een moleculair domino-effect triggert

that causes the clinical symptoms of the disease.

dat de symptomen van de ziekte veroorzaakt.

Prior to the tipping point,

Voorafgaand aan dit kantelpunt

your lapses in memory might include things like,

vraag je jezelf dingen af als:

"Why did I come in this room?"

"Waarom ben ik in deze kamer?"

or "Oh ... what's his name?"

of, "Oh, hoe heet hij ook alweer?"

or "Where did I put my keys?"

of "Waar heb ik mijn sleutels gelaten?"

Now, before you all start freaking out again,

Voordat jullie weer in paniek raken,

because I know half of you did at least one of those in the last 24 hours --

want ik weet dat de helft van jullie

zich de afgelopen dag iets dergelijks hebben afgevraagd --

these are all normal kinds of forgetting.

dit zijn heel normale dingen om te vergeten.

In fact, I would argue that these examples

Sterker nog, volgens mij gaat het daarbij misschien niet eens om je geheugen,

might not even involve your memory,

because you didn't pay attention to where you put your keys

maar gaf je er gewoon geen aandacht aan toen je je sleutels ergens neerlegde.

in the first place.

After the tipping point,

Na het kantelpunt

the glitches in memory, language and cognition are different.

is de vergeetachtigheid, taal en waarneming anders.

Instead of eventually finding your keys in your coat pocket

In plaats van je sleutels uiteindelijk in je jaszak te vinden

or on the table by the door,

of op de tafel bij de deur,

you find them in the refrigerator,

vind je ze in de koelkast,

or you find them and you think,

of je vindt ze en denkt:

"What are these for?"

"Wat zijn dit?"

So what happens when amyloid plaques accumulate to this tipping point?

Wat gebeurt er wanneer amyloïde plaques zich opeenhoopt tot dit punt?

Our microglia janitor cells become hyper-activated,

Dan raakt onze microglia-conciërge overgestimuleerd

releasing chemicals that cause inflammation and cellular damage.

en begint stoffen af te geven

die ontstekingen en celbeschadiging veroorzaken.

We think they might actually start clearing away

We denken dat ze mogelijk zelfs de synapsen zelf gaan afbreken.

the synapses themselves.

A crucial neural transport protein called "tau" becomes hyperphosphorylated

De neurale transportproteïne genaamd 'tau' wordt een onoplosbaar eiwit

and twists itself into something called "tangles,"

dat zich in 'vezelkluwens' draait,

which choke off the neurons from the inside.

die de zenuwen van binnenuit verstikken.

By mid-stage Alzheimer's, we have massive inflammation and tangles

De middenfase van Alzheimer kent flinke ontstekingen en vezelkluwens,

and all-out war at the synapse

totale oorlog in de synaps

and cell death.

en celdood.

So if you were a scientist trying to cure this disease,

Als je een onderzoeker bent die deze ziekte wil genezen,

at what point would you ideally want to intervene?

op welk punt zou je idealiter willen ingrijpen?

Many scientists are betting big on the simplest solution:

Veel wetenschappers zetten in op de meest eenvoudige oplossing:

keep amyloid plaques from reaching that tipping point,

voorkom dat amyloïde plaques dat kritieke punt bereikt,

which means that drug discovery is largely focused on developing a compound

resulterend in medicijnonderzoek dat zich richt op een geneesmiddel

that will prevent, eliminate, or reduce amyloid plaque accumulation.

dat de opeenhoping van amyloïde plaques tegenhoudt, elimineert of vermindert.

So the cure for Alzheimer's will likely be a preventative medicine.

De genezing van Alzheimer zal preventieve gezondheidszorg zijn.

We're going to have to take this pill before we reach that tipping point,

We nemen deze pil voordat we dat kritische punt bereiken,

before the cascade is triggered,

voordat de eerste domino valt,

before we start leaving our keys in the refrigerator.

voordat we onze sleutels in de koelkast achterlaten.

We think this is why, to date, these kinds of drugs have failed

We denken dat dit de reden is waarom medicatie tot nu toe onsuccesvol was

in clinical trials --

in klinische studies --

not because the science wasn't sound,

niet omdat de aanpak van onvoldoende kwaliteit was,

but because the people in these trials were already symptomatic.

maar omdat de proefpersonen reeds symptomatisch waren.

It was too late.

Het was te laat.

Think of amyloid plaques as a lit match.

Stel je amyloïde plaques voor als een lucifer.

At the tipping point, the match sets fire to the forest.

Op het kritische punt ontvlamt de lucifer een heel bos.

Once the forest is ablaze,

Zodra het bos in vuur en vlam staat,

it doesn't do any good to blow out the match.

maakt het niet meer uit of je de lucifer uitblaast.

You have to blow out the match before the forest catches fire.

Je moet de lucifer uitblazen voordat het bos vlam vat.

Even before scientists sort this out,

Zelfs voordat wetenschappers dit oplossen,

this information is actually really good news for us,

is deze informatie goed nieuws voor ons;

because it turns out that the way we live can influence the accumulation

onze levensstijl blijkt namelijk van invloed op de ophoping

of amyloid plaques.

van amyloïde plaques.

And so there are things we can do

We kunnen zelf actie ondernemen

to keep us from reaching that tipping point.

en voorkomen dat we dat kritische punt bereiken.

Let's picture your risk of Alzheimer's as a see-saw scale.

Stel je je risico op Alzheimer voor op een wipwap.

We're going to pile risk factors on one arm,

We stapelen de risicofactoren op de ene kant

and when that arm hits the floor, you are symptomatic

en wanneer die kant de grond raakt,

ben je symptomatisch en heb je Alzheimer.

and diagnosed with Alzheimer's.

Let's imagine you're 50 years old.

Stel je voor dat je 50 jaar oud bent.

You're not a spring chicken anymore,

Je bent geen jonkie meer

so you've accumulated some amyloid plaques with age.

en je hebt met de jaren wat amyloïde plaques verzameld.

Your scale is tipped a little bit.

Jouw kant van de wip zakt iets.

Now let's look at your DNA.

Laten we naar je DNA kijken.

We've all inherited our genes from our moms and our dads.

We hebben allen onze genen van onze ouders geërfd.

Some of these genes will increase our risk and some will decrease it.

Sommige genen zullen ons risico doen toenemen, andere niet.

If you're like Alice in "Still Alice,"

Als je bent zoals Alice in 'Still Alice',

you've inherited a rare genetic mutation that cranks out amyloid beta,

dan heb je een zeldzame genetische mutatie geërfd die bèta-amyloïd eruit knalt.

and this alone will tip your scale arm to the ground.

Dit alleen al zal de wip volledig naar de grond bewegen.

But for most of us, the genes we inherit will only tip the arm a bit.

Voor de meesten van ons zal de wip slechts iets zakken.

For example, APOE4 is a gene variant that increases amyloid,

Bijvoorbeeld, ApoE4 is een genvariant die amyloïd doet toenemen,

but you can inherit a copy of APOE4 from mom and dad

maar je kunt een kopie van ApoE4 van je ouders erven

and still never get Alzheimer's,

en de ziekte van Alzheimer nooit ontwikkelen,

which means that for most of us,

wat betekent dat voor de meesten van ons

our DNA alone does not determine whether we get Alzheimer's.

ons DNA alleen niet bepaalt of we Alzheimer ontwikkelen.

So what does?

Maar wat dan wel?

We can't do anything about getting older or the genes we've inherited.

We kunnen niets doen aan het ouder worden, of de genen die we erven.

So far, we haven't changed our brain's destiny.

We hebben nog niets gewijzigd in de bestemming van ons brein.

What about sleep?

Hoe zit het met slaap?

In slow-wave deep sleep, our glial cells rinse cerebral spinal fluid

In diepe slaap spoelen onze gliacellen ruggenmergvloeistof door ons brein,

throughout our brains,

clearing away metabolic waste that accumulated in our synapses

terwijl het afvalstoffen in onze synaps opruimt

while we were awake.

wanneer we wakker zijn.

Deep sleep is like a power cleanse for the brain.

De diepe slaap is een soort power cleanse voor het brein.

But what happens if you shortchange yourself on sleep?

Maar wat gebeurt als je slaaptekort hebt?

Many scientists believe

Veel onderzoekers denken

that poor sleep hygiene might actually be a predictor of Alzheimer's.

dat een slechte slaaphygiëne vermoedelijk een voorteken van Alzheimer is.

A single night of sleep deprivation leads to an increase in amyloid beta.

Een enkele nacht tekort aan slaap leidt al tot toename van bèta-amyloïd.

And amyloid accumulation has been shown to disrupt sleep,

En het is aangetoond dat amyloïdtoename de slaap verstoord,

which in turn causes more amyloid to accumulate.

wat weer tot verdere accumulatie van amyloïd leidt.

And so now we have this positive feedback loop

Wat resulteert in die positive terugkoppeling

that's going to accelerate the tipping of that scale.

die dat kantelpunt van de wip gaat versnellen.

What else?

Wat nog meer?

Cardiovascular health.

Cardiovasculaire gezondheid.

High blood pressure, diabetes, obesity, smoking, high cholesterol,

Hoge bloeddruk, diabetes, obesitas, roken en een hoog cholesterolgehalte

have all been shown to increase our risk of developing Alzheimer's.

zijn allemaal aantoonbare risicofactoren voor de ontwikkeling van Alzheimer.

Some autopsy studies have shown

Enkele autopsie studies tonen aan

that as many as 80 percent of people with Alzheimer's

dat maar liefst 80 procent van de mensen met Alzheimer

also had cardiovascular disease.

ook hart- en vaatziekten had.

Aerobic exercise has been shown in many studies to decrease amyloid beta

Lichaamsbeweging vermindert bèta-amyloïd,

in animal models of the disease.

blijkt uit dierproeven.

So a heart-healthy Mediterranean lifestyle and diet

Een Mediterrane levensstijl en -dieet zijn gezond voor het hart

can help to counter the tipping of this scale.

en verhindert de risico's.

So there are many things we can do

Er zijn veel dingen die we kunnen doen

to prevent or delay the onset of Alzheimer's.

om Alzheimer te voorkomen of te vertragen.

But let's say you haven't done any of them.

Stel dat je er niets aan hebt gedaan.

Let's say you're 65;

Laten we zeggen dat je 65 bent;

there's Alzheimer's in your family, so you've likely inherited a gene or two

Alzheimer zit in de familie en waarschijnlijk bezit jij het gen dan ook.

that tips your scale arm a bit;

Dat beweegt de de wip een beetje,

you've been burning the candle at both ends for years;

je hebt de kaars jarenlang aan beide zijden gebrand,

you love bacon;

je houdt van spek,

and you don't run unless someone's chasing you.

je rent niet, tenzij iemand je achtervolgt.

(Laughter)

(Gelach)

Let's imagine that your amyloid plaques have reached that tipping point.

Stel je voor dat je amyloïde plaques dat kantelpunt heeft bereikt.

Your scale arm has crashed to the floor.

De wip aan jouw zijde crasht op de grond.

You've tripped the cascade,

Je eerste dominosteen valt

setting fire to the forest,

en het bos is in brand gezet,

causing inflammation, tangles, and cell death.

wat leidt tot ontsteking, vezelkluwens en celdood.

You should be symptomatic for Alzheimer's.

Je zou Alzheimer symptomen moeten vertonen.

You should be having trouble finding words and keys

Je zou moeite moeten hebben woorden en sleutels te vinden

and remembering what I said at the beginning of this talk.

en te onthouden wat ik aan het begin van deze talk zei.

But you might not be.

Misschien is dat niet het geval.

There's one more thing you can do to protect yourself

Er is een extra tip

from experiencing the symptoms of Alzheimer's,

ter preventie van de symptomen van Alzheimer,

even if you have the full-blown disease pathology ablaze in your brain.

zelfs als de volledige pathologie van de ziekte in je brein aanwezig is.

It has to do with neural plasticity and cognitive reserve.

Neuroplasticiteit en cognitieve reserve spelen een rol.

Remember, the experience of having Alzheimer's

Vergeet niet dat het ontstaan van Alzheimer

is ultimately a result of losing synapses.

uiteindelijk het resultaat is van het verliezen van de synapsen.

The average brain has over a hundred trillion synapses,

Het gemiddelde brein heeft meer dan honderd biljoen synapsen,

which is fantastic; we've got a lot to work with.

wat fantastisch is; er is veel om mee te werken.

And this isn't a static number.

En dit is geen statisch getal.

We gain and lose synapses all the time,

We krijgen voortdurend nieuwe en verliezen oude synapsen

through a process called neural plasticity.

door middel van een proces genaamd neuroplasticiteit.

Every time we learn something new,

Elke keer dat we iets nieuws leren,

we are creating and strengthening new neural connections,

leggen we nieuwe neurologische verbindingen aan en versterken deze,

new synapses.

nieuwe synapsen.

In the Nun Study,

In de Non-studie

678 nuns, all over the age of 75 when the study began,

werden 678 nonnen, allen boven de 75 jaar toen de studie startte,

were followed for more than two decades.

voor meer dan twee decennia gevolgd.

They were regularly given physical checkups and cognitive tests,

Ze kregen allen regelmatig fysieke checks en cognitieve tests

and when they died, their brains were all donated for autopsy.

en toen ze overleden kwamen hun breinen allemaal ter beschikking voor autopsie.

In some of these brains, scientists discovered something surprising.

In sommige breinen ontdekten onderzoekers iets verrassends.

Despite the presence of plaques and tangles and brain shrinkage --

Ondanks aanwezigheid van plaques, vezelkluwens en hersenafname,

what appeared to be unquestionable Alzheimer's --

in wat onbetwistbaar Alzheimer leek,

the nuns who had belonged to these brains showed no signs

bleek dat deze nonnen van wie deze hersenen waren

of having the disease while they were alive.

geen symptomen vertoonden toen ze nog leefden.

How can this be?

Hoe kan dit?

We think it's because these nuns had a high level of cognitive reserve,

We denken vanwege een hoog niveau van cognitieve reserve,

which is a way of saying that they had more functional synapses.

wat in andere woorden betekent dat ze meer functionele synapsen bezaten.

People who have more years of formal education,

Mensen die meer jaren onderwijs hebben gehad,

who have a high degree of literacy,

die een hoge alfabetiseringsgraad bezitten,

who engage regularly in mentally stimulating activities,

die regelmatig aan mentaal stimulerende activiteiten deelnemen,

all have more cognitive reserve.

hebben allen meer cognitieve reserve.

They have an abundance and a redundancy in neural connections.

Ze hebben een overdaad aan neurale verbindingen.

So even if they have a disease like Alzheimer's

Dus zelfs al zouden ze een ziekte als Alzheimer hebben,

compromising some of their synapses,

wat ze een aantal synapsen kost,

they've got many extra backup connections,

ze hebben vele back-up verbindingen,

and this buffers them from noticing that anything is amiss.

wat ervoor zorgt dat ze niet merken dat er iets aan scheelt.

Let's imagine a simplified example.

Stel je een simpel voorbeeld voor.

Let's say you only know one thing about a subject.

Stel dat je slechts één ding weet van een onderwerp.

Let's say it's about me.

Laten we zeggen, iets over mij.

You know that Lisa Genova wrote "Still Alice,"

Je weet dat Lisa Genova 'Still Alice' schreef

and that's the only thing you know about me.

en dat is het enige wat je van me weet.

You have that single neural connection,

Je hebt alleen die ene neurale verbinding,

that one synapse.

die ene synaps.

Now imagine you have Alzheimer's.

Stel je nu voor dat je Alzheimer hebt.

You have plaques and tangles and inflammation

Je hebt plaques en vezelkluwens en ontstekingen

and microglia devouring that synapse.

en synaps verslindende microglia.

Now when someone asks you, "Hey, who wrote 'Still Alice?'"

Wat als iemand je vraagt: "Hé, wie schreef 'Still Alice'?"

you can't remember,

je kunt het niet herinneren,

because that synapse is either failing or gone.

want die synaps is beschadigd óf verdwenen.

You've forgotten me forever.

Je bent me voor eeuwig vergeten.

But what if you had learned more about me?

Maar wat als je meer over me had geleerd?

Let's say you learned four things about me.

Stel dat je vier dingen over me wist.

Now imagine you have Alzheimer's,

Stel je voor dat je Alzheimer hebt

and three of those synapses are damaged or destroyed.

en drie van die synapsen zijn beschadigd of verwoest.

You still have a way to detour the wreckage.

Je hebt nog steeds een alternatieve weg.

You can still remember my name.

Je kunt je mijn naam nog herinneren.

So we can be resilient to the presence of Alzheimer's pathology

Dus we kunnen weerbaar zijn tegen Alzheimer

through the recruitment of yet-undamaged pathways.

door het werven van nog niet-beschadigde wegen.

And we create these pathways, this cognitive reserve,

En we maken deze wegen, deze cognitieve reserve,

by learning new things.

door nieuwe dingen te leren.

Ideally, we want these new things to be as rich in meaning as possible,

Idealiter zijn deze nieuwe dingen zo betekenisvol mogelijk,

recruiting sight and sound and associations and emotion.

met gebruik van beeld en geluid, en associaties en emotie.

So this really doesn't mean doing crossword puzzles.

We hebben het hier niet over het maken van kruiswoordpuzzels.

You don't want to simply retrieve information you've already learned,

Je wilt je niet eenvoudigweg dingen herinneren die je al wist,

because this is like traveling down old, familiar streets,

want dat is als door oude, bekende straten reizen,

cruising neighborhoods you already know.

door wijken gaan die je al kent.

You want to pave new neural roads.

Je wilt nieuwe neurale wegen aanleggen.

Building an Alzheimer's-resistant brain

Een Alzheimer-resistent brein opbouwen,

means learning to speak Italian,

betekent Italiaans leren spreken,

meeting new friends,

nieuwe vrienden maken,

reading a book,

een boek lezen,

or listening to a great TED Talk.

of naar een geweldige TED Talk luisteren.

And if, despite all of this, you are someday diagnosed with Alzheimer's,

Als ondanks dit alles je alsnog met Alzheimer wordt gediagnostiseerd,

there are three lessons I've learned from my grandmother

dan zijn er drie lessen die ik van mijn oma

and the dozens of people I've come to know living with this disease.

en de vele mensen met Alzheimer heb geleerd.

Diagnosis doesn't mean you're dying tomorrow.

De diagnose betekent niet dat je morgen overlijdt.

Keep living.

Blijf leven.

You won't lose your emotional memory.

Je zult je emotionele geheugen niet verliezen.

You'll still be able to understand love and joy.

Je zult nog steeds liefde en vreugde begrijpen.

You might not remember what I said five minutes ago,

Je herinnert mogelijk niet wat ik vijf minuten geleden zei,

but you'll remember how I made you feel.

maar je zult herinneren hoe ik je liet voelen.

And you are more than what you can remember.

En je bent meer dan wat je je kunt herinneren.

Thank you.

Dankjewel.

(Applause)

(Applaus)