Caroline Phillips: Hurdy-gurdy for beginners

Vertaald door: Albert Edelman Nagekeken door: Erik Mulder

Now, since this is TEDGlobal,

Dit is TEDGlobal,

who can tell me what this is called in French?

dus wie weet hoe dit in het Frans wordt genoemd?

I see you're all up on the history of hurdy-gurdy --

Zo te zien zijn jullie allemaal gefascineerd door de geschiedenis van de draailier.

"vielle à roue."

"Vielle à roue."

And in Spanish, "zanfona."

En in het Spaans, "zanfoña."

And in Italian, "ghironda," okay?

En in het Italiaans, "ghironda."

Hurdy-gurdy, or wheel fiddle.

Hurdy-gurdy, oftewel draailier.

So, these are the different kinds and shapes of the hurdy-gurdy.

Dit zijn verschillende soorten en vormen van de draailier.

The hurdy-gurdy is the only musical instrument

De draailier is het enige muziekinstrument

that uses a crank to turn a wheel

dat met een hendel een wiel laat draaien

to rub strings, like the bow of a violin,

om snaren aan te strijken, zoals de boog van een viool,

to produce music.

om muziek te maken.

It has three different kinds of strings.

Er zijn drie soorten snaren.

The first string is the drone string,

De eerste snaar is de bourdonsnaar,

which plays a continuous sound like the bagpipe.

die maakt een onafgebroken geluid als een doedelzak.

The second string is a melody string,

De tweede snaar is een melodiesnaar,

which is played with a wooden keyboard tuned like a piano.

die je bespeelt met een houten klavier dat werkt als een piano.

And the third string is pretty innovative.

En de derde is nogal vernieuwend.

It's also the only instrument

Dit is ook het enige instrument

that uses this kind of technique.

dat deze techniek gebruikt.

It activates what's called the buzzing bridge, or the dog.

Nu hoor je de trompetkam in actie, in het Engels 'dog' genoemd.

When I turn the crank and I apply pressure,

Als ik aan de hendel draai en kracht zet,

it makes a sound like a barking dog.

klinkt het als een blaffend hondje.

So all of this is pretty innovative,

Dit is allemaal best ver ontwikkeld

if you consider

als je bedenkt

that the hurdy-gurdy appeared about a thousand years ago

dat de draailier zo'n duizend jaar geleden werd uitgevonden.

and it took two people to play it;

Je moest hem met z'n tweeën bespelen:

one to turn the crank,

één draaide aan de hendel,

and another person -- yes -- to play the melody

en de ander speelde, inderdaad, de melodie

by physically pulling up large wooden pegs.

door met de hand grote houten pinnen aan te trekken.

Luckily, all of this changed a couple of centuries later.

Enkele eeuwen later was dit gelukkig allemaal anders.

So, one person could actually play

Nu kon één iemand draailier spelen

and almost -- this is pretty heavy --

en bijna -- 't is best zwaar --

carry the hurdy-gurdy.

de draailier ook dragen.

The hurdy-gurdy has been used, historically, through the centuries

In de loop van de geschiedenis werd de draailier vooral gebruikt

in mostly dance music

in dansmuziek

because of the uniqueness of the melody

vanwege zijn unieke melodie

combined with the acoustic boombox here.

in combinatie met de akoestische galmkast hier.

And today, the hurdy-gurdy is used in all sorts of music --

Tegenwoordig wordt de draailier gebruikt in allerlei muziekstijlen --

traditional folk music,

traditionele volksmuziek

dance, contemporary

dans, hedendaagse

and world music --

en wereldmuziek --

in the U.K., in France, in Spain

in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje

and in Italy.

en in Italië.

And this kind of hurdy-gurdy takes anywhere from three to five years [to order and receive it].

Een draailier als deze kost zo'n drie tot vijf jaar [van bestelling tot levering].

It's made by specialized luthiers,

Ze worden gemaakt door speciale bouwers,

also in Europe.

ook in Europa.

And it's very difficult to tune.

En het is erg lastig om ze te stemmen.

So without further ado, would you like to hear it?

Zijn jullie er klaar voor om een stukje te horen?

(Audience: Yes.)

(Publiek: Ja.)

Caroline Phillips: I didn't hear you. Would you like to hear it? (Audience: Yes!)

Caroline Phillips: Ik hoorde jullie niet. Willen jullie wat horen? (Publiek: Ja!)

CP: Okay.

OK.

There I go.

Daar gaat 'ie.

I'd like to sing in Basque,

Ik wil graag iets zingen in het Baskisch,

which is the language spoken in the Basque Country where I live,

de taal van het Baskenland, waar ik woon,

in the region in France and Spain.

een regio in Frankrijk en Spanje.

(Music)

(Muziek)

[Basque]

[Baskisch]

(Music)

(Muziek)

Thank you.

Dank u.

(Applause)

(Applaus)

This is a song that I wrote

Dit liedje heb ik geschreven

based on traditional Basque rhythms.

op basis van traditionele Baskische ritmes.

And this is a song that has a kind of a Celtic feel.

Het heeft een soort Keltische sfeer.

(Music)

(Muziek)

Thank you. Thank you.

Dank u.

(Applause)

(Applaus)